Węzeł Murckowska Fot. 1. Budowa wiaduktu nad autostradą A4 Trudne warunki jazdy autostradą A4 na Al. Górnośląskiej i węzłach drogowych (Mikołowska skrzyżowanie z DK81 i Murckowska skrzyżowanie z DK86) w Katowicach przyczyniły się do podjęcia decyzji o konieczności realizacji zadania Rozbudowa węzła Murckowska z budową dróg dojazdowych na autostradzie A4. Bezpośrednimi przyczynami podjęcia tej decyzji był m.in.: brak ciągłości parametrów technicznych i funkcjonalnych autostrady, poważne zagrożenia bezpieczeństwa z uwagi na nagłe obniżenie standardów ruchu drogowego, niski poziom swobody ruchu i dobowe natężenie ruchu przekraczające 100 tys. samochodów. Celem zasadniczym realizacji inwestycji prowadzonej przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad jest poprawa rozwiązań komunikacyjnych, zwiększenie przepustowości i bezpieczeństwa użytkowników oraz zmniejszenie niekorzystnego oddziaływania na środowisko. Przebudowa węzła Murckowska w Katowicach obejmuje także budowę dróg dojazdowych, równoległych do autostrady A4 oraz poszerzenie istniejących łącznic na odcinku autostrady A4 od km 335+818,30 do km 341+254,03 i na drodze krajowej nr 86. Główny zakres inwestycji obejmuje: budowę skrzyżowania A4 z DK86 (węzeł Murckowska); budowę skrzyżowania A4 z DK81 (węzeł Mikołowska); remont i wzmocnienie autostrady A4 na odcinku pomiędzy węzłami. Prace podzielono na dwa etapy. Etap I obejmuje budowę takich obiektów, jak: wiadukt drogowy dla południowej jezdni zbiorczej nad ul. Francuską, dwa wiadukty drogowe w ciągu dróg dojazdowych nad ul. Pułaskiego, dwa wiadukty drogowe w ciągu dróg dojazdowych nad ul. Trzy Stawy wraz z murami oporowymi oraz kładka dla pieszych nad autostradą A4. Etap II obejmuje docelową realizację zadania związaną z rozbudową węzła Murckowska wraz z budową dróg dojazdowych. Rys. 1. Węzeł Murckowska po przebudowie Fot. 2. Projekt wiaduktu nad autostradą A4 źródłó: GDDKiA Oddział Katowice / MOSTY KATOWICE sp. z o.o. źródłó: GDDKiA Oddział Katowice / MOSTY KATOWICE sp. z o.o. 80 GEOINŻYNIERIA drogi mosty tunele 04/2008 (19)
GEOINŻYNIERIA drogi mosty tunele 04/2008 (19) 81
Etap I W ramach I etapu prac zaplanowano budowę wiaduktów nad: ul. Trzy Stawy, ul. Pułaskiego i ul. Francuską oraz kładki dla pieszych łączącej os. Paderewskiego z południową stroną Al. Górnośląskiej. Wiadukty nad ul. Trzy Stawy Działanie to obejmowało budowę wiaduktów o długości 51,84 m w ciągu Al. Górnośląskiej nad ul. Trzy Stawy w Katowicach oraz murów oporowych. Głównym elementem nośnym wiaduktów są dwa dźwigary o schemacie statycznym dwuprzęsłowej belki ciągłej i rozpiętości przęseł 2 x 20 m. Celem budowy wiaduktów było przeprowadzenie łącznicy północnej i południowej nad istniejącą ul. Trzech Stawów. Mury oporowe (mur A o długo- Fot. 3. Prace budowlane w ciągu DK86 ści 252 m od strony północno-zachodniej wiaduktu nad ul. Trzech Stawów; mur B o długości 246 m od strony południowo-zachodniej wiaduktu nad ul. Trzech Stawów) są konstrukcją oporową dla terenu znajdującego się przy łącznicach Al. Górnośląskiej. W celu zapewnienia bezpieczeństwa ruchu na wiaduktach zostały zaprojektowane m.in. barieroporęcze oraz ekrany akustyczne z plexiglasu o wysokości 4 m. Na murach oporowych zaprojektowano ekrany akustyczne typu zielona ściana, a wzdłuż ciągu pieszo-rowerowego balustrady stalowe wysokości 1,2 m. Wiadukt nad ul. Pułaskiego Budowa nowego obiektu wiaduktu w ciągu Al. Górnośląskiej, miała na celu przeprowadzenie drogi zbiorczej południowej i północnej nad istniejącą ul. Pułaskiego. Obiekt został wykonany jako dwa wiadukty, po obu stronach istniejącego wiaduktu. W kierunku Krakowa wykonano wiadukt południowy, a w kierunku Wrocławia wiadukt północny. Długość wiaduktu to 51,5 m a rozpiętość teoretyczna przęseł wynosi 2 x 19,6 m. Ustrój nośny każdego z wiaduktów zaprojektowano jako dwubelkowy, żelbetowy, o wysokości belek 1 m. Aby zapewnić bezpieczeństwo od strony wewnętrznej obiektu zamontowano barieroporęcze typu sztywnego, a od zewnątrz wykonano m.in. balustradę z płaskowników o wysokości 1,1 m. Fot. 4. Kładka dla pieszych łącząca os. Paderewskiego z południową stroną Al. Górnośląskiej Wiadukt nad ul. Francuską Przeznaczeniem obiektu było przeprowadzenie łącznicy południowej nad ul. Francuską. Wiadukt został zbudowany po stronie południowej istniejącego obiektu. Jego długość wynosi 54,1 m, a rozpiętość przęseł 2 x 19,15 m. Konstrukcja nośna została zaprojektowana jako żelbetowa płyta ciągła. Od strony wewnętrznej obiektu znajdują się barieroporęcze typu sztywnego, a od zewnątrz m.in. balustrada z płaskowników o wysokości 1,1 m. Kładka dla pieszych Podstawowym celem budowy kładki, łączącej os. Paderewskiego z południową stroną Al. Górnośląskiej, było bezkolizyjne przeprowadzenie ruchu pieszego nad ww. aleją i łącznicami. Obiekt został zaprojektowany w postaci pomostu podwieszonego do łuku, gdzie rozpiętość teoretyczna przęseł wynosi 67 m, rozpiętość łuku nośnego 73 m, a długość kładki 75,6 m. Łuk nośny ma konstrukcję stalową i jest sztywno utwierdzony w blokach podporowych, natomiast pomost zbudowano jako konstrukcję betonową sprężoną i jest on przegubowo podparty na przyczółkach oraz pracuje jako ściąg łuku stalowego. Na kładce, schodach i pochylniach zamontowane zostały balustrady stalowe o wysokości 1,1 m. Zbudowano też specjalny pas ruchu przeznaczony dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Projektantem I etapu na zadaniu Rozbudowa węzła Murckowska z budową dróg dojazdowych na autostradzie A4 były MOSTY KATOWICE sp. z o.o. Ten etap inwestycji został zrealizowany przez konsorcjum firm: Przedsiębiorstwo Robót Mostowych MOSTY-ŁÓDŹ SA (Lider Konsorcjum), Przedsiębiorstwo Usług Technicznych INTERCOR sp. z o.o., Fot. 5. Nasuwanie pomostu kładki nad autostradą A4 82 GEOINŻYNIERIA drogi mosty tunele 04/2008 (19)
GEOINŻYNIERIA drogi mosty tunele 04/2008 (19) 83
źródłó: GDDKiA Oddział Katowice / MOSTY KATOWICE sp. z o.o. Rys. 2. Projekt wiaduktu w ciągu DK86 nad łącznicami Kraków-Katowice oraz Bielsko-Katowice Rys. 3. Projekt kładki dla pieszych nad DK86 POLDIM SA, Polimex Mostostal SA. Prace związane z realizacją tej części inwestycji rozpoczęto w sierpniu 2006 r. i zakończono w czerwcu 2007 r., a związane z nią koszty wyniosły około 60 mln zł. Etap II Przedmiotem inwestycji, w ramach II etapu realizacji projektu Rozbudowa węzła Murckowska z budową dróg dojazdowych na autostradzie A4, jest przebudowa węzła Murckowska wraz z budową dróg dojazdowych wzdłuż Al. Górnośląskiej w Katowicach, na odcinku od węzła Mikołowska, w km 335+815,30 do km 341+254,03. Działania budowlane przewidziano na odcinku autostrady A4, w relacji Wrocław Kraków, przebiegającym przez miasto Katowice Al. Górnośląską oraz na skrzyżowaniu z DK86, gdzie przebudowany zostanie węzeł drogowy Murckowska. Autostrada A4 na katowickim odcinku, który podlega przebudowie w ramach omawianej inwestycji, krzyżuje się na 2 węzłach autostradowych z drogami krajowymi DK81 i DK86. Istniejące węzły autostradowe, tj. węzeł Mikołowska na skrzyżowaniu z DK81, oraz węzeł Murckowska na skrzyżowaniu z DK86 umożliwiają realizację wszystkich relacji. Ponieważ jednak od budowy tych węzłów upłynęło około 20 lat, a natężenie ruchu bardzo wzrosło, w tych miejscach powstało tzw. wąskie gardło uniemożliwiające płynną jazdę. Autostrada A4 na odcinku miejskim krzyżuje się też m.in. z ul. Wita Stwosza i ul. Francuską, gdzie powstały węzły drogowe z istniejącymi drogami dojazdowymi, a także węzły drogowe w okolicach Centrum Fot. 6. Wiadukty nad autostradą A4 Handlowego Trzy Stawy (Geant), umożliwiające zjazd do centrum miasta i wjazd na istniejące drogi dojazdowe. Na podstawie decyzji środowiskowej o ustaleniu lokalizacji rozbudowy węzła Murckowska w ciągu autostrady A4 wraz z budową dróg dojazdowych, wykonane powinny być takie prace, jak: przebudowa łącznic węzła Murckowska i budowa obustronnych dróg zbiorczych na odcinku pomiędzy węzłem a rejonem lokalizacji marketów Geant i Praktiker, wraz z budową i przebudową odcinka drogi zbiorczej po stronie południowej w rejonie węzła Francuska; poszerzenie jezdni zbiorczych na węźle Mikołowska; wzmocnienie nawierzchni jezdni autostrady A4 z dostosowaniem jej do obciążenia 115 kn/oś; budowa wiaduktów drogowych: wiaduktu nad ul. Murckowską dla przeprowadzenia łącznic obsługujących kierunek Bielsko Katowice i Kraków Katowice; wiaduktu (3 wiadukty) nad ul. Murckowską dla przeprowadzenia łącznic Katowice Warszawa, Warszawa Kraków i Katowice Kraków; wiaduktu nad autostradą A4 dla prowadzenia łącznic Warszawa Kraków; wiaduktu nad autostradą A4 dla prowadzenia łącznicy Katowice Warszawa; wiaduktu nad łącznicami Bielsko Katowice i Kraków Katowice dla poprowadzenia łącznicy Warszawa Kraków; budowa 2 tuneli dla pieszych pod łącznicami Kraków Warszawa i Warszawa Katowice dla przeprowadzenia ciągu pieszo-rowerowego Nikiszowiec Dolina Trzech Stawów; budowa kładki dla pieszych nad ul. Pszczyńską (Murckowską) w ciągu DK86; budowa murów oporowych; wykonanie odwodnienia wszystkich jezdni poprzez budowę kanalizacji deszczowej; przebudowa kolidujących po przebudowie dróg urządzeń infrastruktury technicznej (gazowa, wodociągowa, c.o., teletechniczna oraz kable i linie ŚN itp.); budowa ekranów akustycznych w rejonie parku Dolina Trzech Stawów i os. Paderewskiego po stronie północnej; wykonanie oświetlenia węzła, łącznic, jezdni zbiorczych i jezdni autostrady; wykonanie urządzeń bezpieczeństwa i organizacji ruchu. 84 GEOINŻYNIERIA drogi mosty tunele 04/2008 (19)
W sumie w ramach realizacji II etapu zostanie zbudowane 9,8 km nowych łącznic na węzłach, 15 obiektów mostowych oraz 4 przepusty. Ponadto powstaną mury oporowe, wyremontowane zostanie 5,4 km jezdni zasadniczej autostrady A4 dla obu kierunków oraz 3258 m ekranów akustycznych 3258 m. Projektantem II etapu budowy węzła było Krakowskie Biuro Projektów Dróg i Mostów Transprojekt sp. z o.o. II etap prac rozpoczął się 4 września 2007 r. po podpisaniu umowy z wykonawcą robót firmą Budimex Dromex SA Warszawa. Na przeprowadzenie robót wykonawca ma 24 miesiące. Ich zakończenie przewiduje się na wrzesień 2009 r. Koszt realizacji tej części inwestycji to około 281 mln zł. Zaawansowanie II etapu inwestycji Jak wynika z najaktualniejszych danych katowickiego oddziału GDDKiA, ogólne zaawansowanie prac budowlanych kształtuje się na poziomie 64%, co jest zgodne z harmonogramem. Zakończono przebudowę Węzła Mikołowska na odcinku 2,2 km, a na drogach zbiorczych prowadzone są prace wykończeniowe. W znacznym stopniu zaawansowane są roboty drogowe i sukcesywnie kolejne łącznice oddawane są do ruchu. Cztery z siedmiu wiaduktów zostały już zbudowane, a na dwóch wiaduktach ze stalową konstrukcją łukową zakończono montaż konstrukcji łuków oraz płyt pomostu. Odbywa się tam również montowanie wieszaków. Większość z budowanych murów oporowych i przepustów już zbudowano. Zadowalający jest także stan wykonywania kładek dla pieszych i budowy ekranów akustycznych. Jeśli prace dalej będą przebiegały tak sprawnie, jak do tej pory, inwestycja zakończy się zgodnie z planem we wrześniu 2009 r. Rys. 4. Projekt wiaduktu nad autostradą A4 Źródła, z których pozyskano materiały do sporządzenia niniejszego tekstu: [1] GDDKiA Oddział w Katowicach [2] MOSTY KATOWICE sp. z o.o. [3] Krakowskie Biuro Projektów Dróg i Mostów Transprojekt sp. z o.o. Węzeł Murckowska opisywany był również w: Czapelka A., Żyrek T., Przebudowa węzła Murckowska, Geoinżynieria drogi mosty tunele [16] 1/2008, s. 38). autorgeoinżynieria drogi mosty tunele mgr Agata Sumara GEOINŻYNIERIA drogi mosty tunele 04/2008 (19) 85