Wyrobiska poczerpalne w Zatoce Puckiej K. Szefler, R. Opioła, S. Rudowski, L. Kruk-Dowgiałło Instytut Morski w Gdańsku
Prace czerpalne na Zatoce Puckiej w latach 1989-1997 Prace czerpalne prowadzone były z różnym natężeniem przez okres prawie ośmiu lat. Celem tych działań było pozyskanie piasku do ochrony Półwyspu Helskiego Łącznie wydobyto ~ 6,98 mln m 3. Powstało pięć wyrobisk w strefie przybrzeżnej wzdłuż Półwyspu Helskiego. W trakcie prac nie uwzględniono uwarunkowań ekologicznych Zatoki Puckiej. Głębokość wyrobisk w wielu miejscach przekracza kilkukrotnie naturalne głębokości tej części Zatoki Puckiej. Wyrobiska przez okres prawie 20 lat nie uległy naturalnemu wypłyceniu i stały się miejscami gromadzenia materii organicznej oraz zachodzenia niekorzystnych procesów degradacyjnych w osadach dennych. Wyrobisko Kuźnica II w trakcie prac refulacyjnych (1992), (foto: P. Ciszewski) Fragment wyrobiska Chałupy (2006), (foto: Urząd Morski w Gdyni)
Lokalizacja wyrobisk poczerpalnych w północnej części Zatoki Puckiej
Wyrobisko Władysławowo Rejon wokół wyrobiska Stok wyrobiska 0,65 ha 16 322 m 3 Dno wyrobiska Foto: R. Opioła, M. Kuliński
Wyrobisko Chałupy Rejon wokół wyrobiska 20,50 ha 767 925 m 3 Stok wyrobiska Dno wyrobiska Foto: R. Opioła, M. Kuliński
Wyrobisko Kuźnica II Rejon wokół wyrobiska Stok wyrobiska 87,39 ha 2 803 611 m 3 Dno wyrobiska Foto: R. Opioła, M. Kuliński
Wyrobisko Kuźnica I Rejon wokół wyrobiska Stok wyrobiska 18,74 ha 868 575 m 3 Dno wyrobiska Foto: R. Opioła, M. Kuliński
Wyrobisko Jastarnia Rejon wokół wyrobiska Stok wyrobiska 22,03 ha 536 892 m 3 Dno wyrobiska Foto: R. Opioła, M. Kuliński
Powstanie wyrobisk czerpalnych w strefie przybrzeżnej Zatoki Puckiej spowodowało szereg znaczących zmian w ekosystemie. Najważniejsze z nich to: 1. zmiana morfometrii dna, spowodowana niezachowaniem zasad bezpiecznego (w sensie skutków dla ekosystemu) czerpania piasku, 2. ewolucja morfometrii wyrobisk w czasie, 3. usunięcie i z dużym prawdopodobieństwem bezpowrotne zmodyfikowanie zespołów roślinnych i zwierzęce w rejonie wyrobisk, 4. zmiana reżimu hydrologicznego i sedymentacji zawiesiny w obrębie wyrobisk, 5. kumulowanie związków fosforu w osadach dennych wyrobisk.
Program rekultywacji wyrobisk w Zatoce Puckiej W Instytucie Morskim w Gdańsku w latach 2007-2009 został zrealizowany projekt badawczy rozwojowy, finansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, którego głównym celem było opracowanie Programu rekultywacji wyrobisk w Zatoce Puckiej Jest to pierwsze w Polsce kompleksowe podejście do problemu rekultywacji zdegradowanych obszarów morskich, uwzględniające zarówno aspekty środowiskowe, technologiczno-techniczne jak i formalno-prawne.
Kompleksowe badania środowiskowe na rzecz Programu rekultywacji wyrobisk zrealizowane w latach 2007-2009 Badania akustyczne (profile sejsmoakustyczne wyrobisk Jastarnia, Kuźnica I i Kuźnica II) Badania akustyczne (batymetria wyrobisk) Badania akustyczne (obraz sonarowy wyrobiska Władysławowo) Wyrobisko Jastarnia Badania sanitarne (osad i woda) Wyrobisko Kuźnica I Wyrobisko Kuźnica II Badania biologiczne (pobór prób fitobentosu) Badania biologiczne (makrozoobentos) Badania fizyko-chemiczne (osad i woda) Badania geologiczne (osad) Badania geologiczne (posadowienie pułapek sedymentacyjnych Badania fizyko-chemiczne (zestaw do poboru wody interstycjalnej) Foto: R. Opioła, M. Kuliński
Wdrożenie Programu rekultywacji wyrobisk w Zatoce Puckiej W wyniku starań Zespołu, który opracował Program rekultywacji wyrobisk w Zatoce Puckiej na przełomie maja i czerwca 2012 roku, zostały podjęte działania rekultywacyjne na najmniejszym z wyrobisk Władysławowo, zgodnie z założeniami Programu. Działania rekultywacyjne zostały wykonane pod nadzorem merytorycznym Instytut Morskiego w Gdańsku Działania technologiczne (inaktywacja fosforu w osadach oraz związanie mobilnych osadów) zostały wykonane przez firmę PROTE Technologie dla Środowiska Sp. z o.o. Działania techniczne (zasypanie i zniwelowane wysypiska) zostały wykonane przez firmę HYDROBUDOWA S.A.
Wdrożenie Programu rekultywacji wyrobisk w Zatoce Puckiej Przeprowadzone działania rekultywacyjne mają pionierski charakter w polskich obszarach morskich. Zdobyte w ich trakcie doświadczenia zostaną wykorzystane na pozostałych wyrobiskach w północnej części Zatoki Puckiej. Przez okres najbliższych 3 lat zaplanowane są badania monitoringowe, w rejonie zrekultywowanego wyrobiska Władysławowo, których zasadniczym celem jest określenie stopnia oraz tempa rekolonizacji zespołów zoobentosowych i makrofitowych na odbudowanym fragmencie dna morskiego. Zespoły makrofitów na niezdegradowanym dnie w sąsiedztwie wyrobiska Władysławowo Foto: R. Opioła, M. Kuliński
Dzikie wyrobiska w rejonie Gdyni Na obszarze Zatoki Puckiej znajdują się także dzikie niezinwentaryzowane wyrobiska, niewiadomego pochodzenia. Brak jest informacji o ich parametrach morfologicznych oraz zachodzących w nich procesach fizyko-chemicznych i biologicznych. Brak jest obowiązku profesjonalnego, przepisowego monitorowania dna, ustawowego określania jego stanu w rejonie planowanych prac czerpalnych i kontrolnego sprawdzenia powykonawczego, możliwego do precyzyjnego wykonania metodami bezinwazyjnymi, ogólnie dziś dostępnymi. Powstałe wyrobiska, w bliskim sąsiedztwie brzegu mogą negatywnie znacząco oddziaływać na środowisko.
Przykład innej działalności człowieka w obszarze Zat. Puckiej Wyrobisko w zew. części Zat. Puckiej na głębokości 30m o wymiarach 160m x 30m i deniwelacji 6m. Poniżej wrak okrętu podwodnego
Dziękuję za uwagę