Ocena stopnia degradacji ekosystemu Jeziora Sławskiego oraz uwarunkowania, moŝliwości i metody jego rekultywacji.

Transkrypt

1 Ocena stopnia degradacji ekosystemu Jeziora Sławskiego oraz uwarunkowania, moŝliwości i metody jego rekultywacji. Ryszard Wiśniewski Pracownia Hydrobiologii Stosowanej, Instytut Ekologii i Ochrony Środowiska Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu PROTE Poznań

2 Jezioro Sławskie - charakterystyka

3 Jezioro Sławskie - sytuacja Przekroczenia pojemności ekologicznej: ponad 50 ośrodków wypoczynkowych, zagłębie mięsne nieefektywne oczyszczalnie wielu ośrodków i Oczyszczalnia Miejska ok. 10 mg PO4/l w oczyszczonych ściekach. Częste zakwity sinicowe i śnięcia ryb. Bardzo dobry, wieloletni monitoring toni wodnej, brak badań osadów dennych.

4 Jezioro Sławskie badania 1

5 Jezioro Sławskie badania osadów

6 Jezioro Sławskie frakcje P

7 Jezioro Sławskie pojemność sorpcyjna osadów względem PO 4 EPC-0 Stanowisko 1. PO4 początkowe - końcowe 2 1,5 1 0,5 0-0, PO4 początkowe y = 0,2214x - 0,313 R 2 = 0,8981 Pocz-Konc Liniowy (Pocz-Konc)

8 Inaktywacja PO 4 dsed: Database for Sediment Early Diagenesis

9 Analiza sieci Analiza sieci przepływów przykład analizy transferu C na róŝnych poziomach troficznych w ekosystemie wodnym ( w jednostkach energii na m 3 lub m 2 )

10 Stany stabilne Ad. Przesunięcie reŝimu Rys. 1b. Trójwymiarowa wizualizacja dwu alternatywnych stanów stabilnych warunkowanych istnieniem dwu basenów atraktorów (w uproszczeniu kierunku w jakim podąŝa rozwój ekosystemu, stymulowany sumą wszystkich czynników, zmiennych stanu, utrzymujących trwanie w określonym stanie stabilnym). Ekosystem wodny (czarny punkt) znajduje się w stanie (basenie) czysto-wodnym. Symbolami oznaczono parametry/miary określające stan ekosystemu. L = rozległość, szerokość basenu (zmian w ekosystemie); R = resistance, oporność ekosystemu na zmiany; Pr = precariousness, chwiejność, odległość od progu/granicy przejścia do innego reŝimu, stanu stabilnego. Rys. 1c. Zmiany w eko-systemie (efekt interakcji człowiek-zlewnia-jezioro) spowodowały skurczenie się czysto-wodnego basenu atraktorów i ekspansję basenu mętno-wodnego. Zbiornik wodny znalazł się w innym stanie stabilnym.

11 Jezioro Sławskie wybór koagulantu

12 Jezioro Sławskie wybór sposobu aplikacji Po pół roku 50% Al 2 (SO 4 ) 3 traci aktywność

13 Jezioro Sławskie wybór sposobu aplikacji 2

14 Inaktywacja fosforu w osadach. Całe jezioro, czy hot spots?

15 Jezioro cz. pd-wschodnia

16 Jezioro Sławskie - sytuacja Filtracja cm3 / 1 h/ 1 osobnik. 2,0 4,0 tys. sobn/ m2. Populacja z 1m2 filtruje ok. 3,0 m3 wody w ciągu doby.

17 AKWAKULTURY, FITOBARIERY Zalew Zemborzycki

18 AKWAKULTURY, FITOBARIERY 2 Niemcy Zalew Zemborzycki

19 Zwalczanie zakwitów sinicowych - jez. Łasińskie 2000 r

20 Zwalczanie zakwitów sinicowych Australia 2005 Osłona kąpieliska Jezioro Ciechomickie 2006 Jezioro Zdworskie 2006

21 Przegroda na dopływie Jezioro Konin k/trzciela

22 Biofiltrator sestonu Dreissena polymorpha

23 Zasady, uwarunkowania rekultywacji zbiornika wodnego Podejmując jakiekolwiek działania rekultywacyjne powinno się mieć na uwadze, Ŝe: to fizyczne bądź chemiczne, zewnętrzne i wewnętrzne czynniki środowiskowe mogą spowodować głębokie zmiany, destabilizować ekosystem wodny i zepchnąć go do jednego z dwu alternatywnych stanów stabilnych to elementy biologiczne i uwarunkowane nimi procesy zachodzące w ekosystemie wodnym stabilizują i utrwalają istniejący stan dla poprawy sytuacji w zdegradowanym jeziorze nie wystarczy przywrócić jego stan do sytuacji przed zakłóceniem. Wiele sprzęŝeń zwrotnych w jeziorze utrwala stan po zmianach i jeziora wykazują resilience, czyli odpręŝność na zabiegi rekultywacyjne

24 Jezioro Sławskie główne elementy harmonogramu naprawy Zlewnia: rozpoznana, kontrolowana zlewnia - identyfikacja wszystkich źródeł dopływu ścieków, ocena sprawności ich oczyszczania. Rozbudowa, modyfikacja oczyszczalni miejskiej. wykorzystywanie zasobów ekosystemu jeziornego zgodne z jego pojemnością ekologiczną określona liczba ośrodków rekreacyjnych i zakładów mięsnych Jezioro: rozpoznanie hydrologii jeziora, stref przepływu, akumulacji drobnej zawiesiny, fosforu i heterocyst sinicowych, zatoki gorące punkty hot spots ocena stanu jeziora: - analiza sieci przepływów stopień degradacji i sprawność sieci troficznych, bioróŝnorodność funkcjonalna, sprawność transformacji energii exergia odbudowa istniejących (upośledzonych) struktur i funkcji ekosystemu jeziornego: - introdukcja sztucznych podłoŝy dla D. polymorpha, odbudowa zespołu makrofitów rekultywacja: - zahamowanie rozwoju zakwitów sinicowych zagrody ze słomy jęczmiennej; - inaktywacja fosforu w osadach dennych hot spots najpierw długofalowy program ochrony, monitoringu i zrównowaŝonego zarządzania zasobami zlewni i jeziora

25 Dziękuję za uwagę