Ocena społecznej akceptacji przemysłu naftowego w Polsce

Podobne dokumenty
ORGANIZACJA PROCESÓW DYSTRYBUCJI W DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW PRODUKCYJNYCH, HANDLOWYCH I USŁUGOWYCH

CEM. Polacy o zmianach klimatu. Instytut Badań Rynku i Opinii Publicznej. Prezentacja głównych wyników badań. Październik 2013

Prawne aspekty przygotowania i realizacji w Polsce projektów demonstracyjnych typu CCS (car bon capture and storage) w kontekście składowania CO2.

Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing and its consequences for society

MOśLIWOŚCI REALIZACJI CCS W GRUPIE LOTOS Z WYKORZYSTANIEM ZŁÓś ROPY NAFTOWEJ NA BAŁTYKU C.D.

Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu. Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego

Reporting on dissemination activities carried out within the frame of the DESIRE project (WP8)

Polityka energetyczna w UE a problemy klimatyczne Doświadczenia Polski

Bezpieczeństwo energetyczne Europy w perspektywie globalnej

Ankiety Nowe funkcje! Pomoc Twoje konto Wyloguj. BIODIVERSITY OF RIVERS: Survey to students

ENERGY IN POLAND AND IN NORWAY THE CHALLENGES, PRIORITIES, AND FIELDS OF COOPERATION LIDIA PUKA- KJØDE, BERGEN

System handlu emisjami a dywersyfikacja źródeł energii jako wyzwanie dla państw członkowskich Unii Europejskiej. Polski, Czech i Niemiec

WĘGIEL PALIWEM BEZ PRZYSZŁOŚCI. Dr Michał Wilczyński

Lower Silesia Region CLIMATE-KIC PARTNER

Rekomendacja uczestników konferencji obywatelskiej na temat technologii wychwytywania i składowania CO2 (CCS)

No matter how much you have, it matters how much you need

MoŜliwości realizacji CCS w Grupie LOTOS z wykorzystaniem złóŝ ropy naftowej na Bałtyku

Ankiety Nowe funkcje! Pomoc Twoje konto Wyloguj. BIODIVERSITY OF RIVERS: Survey to teachers

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

KOSZTY UŻYTKOWANIA MASZYN W STRUKTURZE KOSZTÓW PRODUKCJI ROŚLINNEJ W WYBRANYM PRZEDSIĘBIORSTWIE ROLNICZYM

BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE MIAST I WSI WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO. Maciej Dzikuć

Zakopane, plan miasta: Skala ok. 1: = City map (Polish Edition)

Gaz ziemny w Polsce i Unii Europejskiej

WPŁYW PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W ŹRÓDŁACH OPALANYCH WĘGLEM BRUNATNYM NA STABILIZACJĘ CENY ENERGII DLA ODBIORCÓW KOŃCOWYCH

RAPORT Z BADAŃ EWALUACYJNYCH EFEKTYWNOŚCI EKOLOGICZNEJ PRZEDSIĘBIORSTW/ORGANIZACJI/INSTYTUCJI W RAMACH PROJEKTU

ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:.

Tendencje związane z rozwojem sektora energetyki w Polsce wspieranego z funduszy UE rok 2015 i co dalej?

RAPORT Z BADAŃ SONDAŻOWYCH OPINII SPOŁECZNEJ DOTYCZĄCEJ ENERGETYKI W POLSCE

Badanie dotyczące klimatu oraz źródeł pozyskania energii

Domy inaczej pomyślane A different type of housing CEZARY SANKOWSKI

N I E E KO N O M I C Z N E RYZYKA D E K A R B O N I Z A C J I LU B J E J B R A KU JAN WITAJEWSKI-BALTVILKS

EKOLOGICZNA OCENA CYKLU ŻYCIA W SEKTORZE PALIW I ENERGII. mgr Małgorzata GÓRALCZYK

Regionalny SEAP w województwie pomorskim

W KIERUNKU GOSPODARKI OPARTEJ NA WIEDZY INSTYTUT KOLEJNICTWA I JEGO TRANSPORTU SZYNOWEGO

Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami

Wyniki ankiety przeprowadzonej podczas debaty Z czego i jak produkować energię elektryczną na Warmiii i Mazurach

POLSKA AKADEMIA NAUK Rejestr instytutów naukowych Nr rejestru: RIN-VII-7/98 DZIAŁ I OZNACZENIE INSTYTUTU

Doœwiadczenia zwi¹zane z energetycznym wykorzystaniem biogazu ze sk³adowisk odpadów komunalnych

POROZUMIENIE PARYSKIE WS. KLIMATU SZANSE ROZWOJOWE DLA SPOŁECZNOŚCI LOKALNYCH I SAMORZĄDÓW

ZASOBY SUROWCÓW ENERGETYCZNYCH POLSKI a

ANKIETA ŚWIAT BAJEK MOJEGO DZIECKA

ERASMUS + : Trail of extinct and active volcanoes, earthquakes through Europe. SURVEY TO STUDENTS.

Strategia Zrównoważonego Rozwoju i Odpowiedzialnego Biznesu GK PGNiG na lata w obszarze ochrony środowiska

Mo liwoœci rozwoju podziemnych magazynów gazu w Polsce

Uchwała Nr XLI-67/2010

Mielec Pod redakcją Bolesława Domańskiego i Krzysztofa Gwosdza

Reporting on dissemination activities carried out within the frame of the DESIRE project (WP8)

Exposure assessment of mercury emissions

GWARANCJA OBNIŻENIA KOSZTÓW

What our clients think about us? A summary od survey results

DYSKRET POLSKA

KONKURENCYJNOŚĆ POLSKIEGO WĘGLA NA RYNKU SUROWCÓW ENERGETYCZNYCH

Krzysztof Stańczyk. CZYSTE TECHNOLOGIE UśYTKOWANIA WĘGLA

Kształtując przyszłość, jakiej chcemy. refleksje z raportu podsumowującego Dekadę Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju ( ).

Zastosowanie technologii Gas to Liquids

Polskie doświadczenia w komunikacji społecznej przy poszukiwaniu gazu z łupków. Dr Aleksandra Lis UAM Dr Piotr Stankiewicz UMK

Immigration Housing. Housing - Renting. Szukam do wynajęcia. Stating that you want to rent something. pokoju (mianownik: pokój) Type of accommodation

Field of study: Oil and Gas Engineering Study level: First-cycle studies Form and type of study: Full-time studies. Auditorium classes.

Wykorzystanie gazu ziemnego do produkcji energii elektrycznej. Grzegorz Rudnik, KrZZGi2211

Edukacja przyrodnicza dla zrównoważonego rozwoju w opinii studentów AWF Warszawa i Politechniki Warszawskiej

Kohabitacja. Rola gazu w rozwoju gospodarkiniskoemisyjnej

INFORMACJE ZAWARTE W ZMIANIE PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO

WPŁYW TECHNICZNEGO UZBROJENIA PROCESU PRACY NA NADWYŻKĘ BEZPOŚREDNIĄ W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH

Konferencja podsumowująca dorobek paneli tematycznych i panelu horyzontalnego w ramach Zadania III

PAKIET KLIMATYCZNO ENERGETYCZNY UE

ROZWÓJ ORAZ POLITYKA GOSPODARCZA POLSKI

Motywy podjęcia studiów na kierunku Edukacja Techniczno-Informatyczna w AGH

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI

MoŜliwości redukcji emisji rtęci z energetyki

Proces certyfikacji ISO 14001:2015

Financial support for start-uppres. Where to get money? - Equity. - Credit. - Local Labor Office - Six times the national average wage (22000 zł)

Sustainability in commercial laundering processes

Daniel BORSUCKI DYREKTOR Zespołu Zarządzania Mediami KHW S.A. Katowice

Wojciech Zbaraszewski Świadomość ekologiczna małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce. Ekonomiczne Problemy Usług nr 51,

EUROPEJSKA POLITYKA SĄSIEDZTWA UNII EUROPEJSKIEJ

PREFERENCJE KONSUMENTÓW W ZAKRESIE WYBORU OPAKOWAŃ DO TŁUSZCZÓW ROŚLINNYCH

Energetyka Obywatelska Szansą Rozwoju Obszarów Wiejskich

European Crime Prevention Award (ECPA) Annex I - new version 2014

Stargard Szczecinski i okolice (Polish Edition)

PROGRAM DEMONSTRACYJNY CCS. ROZWÓJ CZYSTYCH TECHNOLOGII WĘGLOWYCH w GRUPIE TAURON PE

PERSPEKTYWICZNE WYKORZYSTANIE WĘGLA W TECHNOLOGII CHEMICZNEJ

ESD Energetyka Gospodarka

Marta Woźniak *, Bernard Maj ** Stan podaży szkoleń antykryzysowych w latach

1. Czy dodatkowe zajęcia prowadzone w ramach projektu są atrakcyjne dla Pani/Pana dziecka?

GLOBAL METHANE INITIATIVE PARTNERSHIP-WIDE MEETING Kraków, Poland

Zasoby i możliwości techniczne dla rozwoju i wdrożeń technologii geotermalnych i geotermicznych w Polsce"

RAPORT Z BADAŃ OPINII SPOŁECZNEJ DOTYCZĄCEJ ENERGETYKI W POLSCE

Konferencja Polityka energetyczna Państwa a innowacyjne aspekty gospodarowania energią w regionie 18 czerwca 2009 r. Warszawa

Zadania Komisji Europejskiej w kontekście realizacji założeń pakietu klimatycznoenergetycznego

ROZWÓJ PRZEMYSŁU KULTUROWEGO SZANSĄ DLA MAŁOPOLSKI?

Zapotrzebowanie krajowego sektora energetycznego na surowce energetyczne stan obecny i perspektywy do 2050 r.

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla miasta Mielca

Analiza wydajności pracy w rolnictwie zachodniopomorskim

PORTS AS LOGISTICS CENTERS FOR CONSTRUCTION AND OPERATION OF THE OFFSHORE WIND FARMS - CASE OF SASSNITZ

Patients price acceptance SELECTED FINDINGS

Dziennikarze technologiczni pod lupą ComPress

Zrównoważony rozwój regionów w oparciu o węgiel brunatny

Rodzaje umów i formy oddelegowania w międzynarodowych projektach badawczych

W kierunku dywersyfikacji rola elektrowni jądrowej w zapewnianiu bezpieczeństwa. energetycznego w Polsce

Polityka energetyczna Polski do 2050 roku. Warszawa, sierpień 2014 r.

Transkrypt:

POLITYKA ENERGETYCZNA ENERGY POLICY JOURNAL 2016 Tom 19 Zeszyt 3 133 146 ISSN 1429-6675 Stanisław Rychlicki*, Piotr Kosowski**, Joanna Wartak***, Marek Solecki*** Ocena społecznej akceptacji przemysłu naftowego w Polsce Streszczenie: W artykule przedstawiono wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w celu poznania oceny społecznej akceptacji przemysłu naftowego w Polsce. Ankieta została przeprowadzona w południowej części województwa podkarpackiego (w Krośnie, Jedliczu i Rymanowie), gdzie od wielu lat funkcjonuje przemysł naftowy. Zbadano ogólny stan wiedzy respondentów w zakresie zagadnień związanych z przemysłem naftowym. Ocenie poddano odbiór społeczny wpływu działań przemysłu naftowego na życie ludzi oraz na środowisko przyrodnicze. Istniejące w obrębie badań złoża ropy naftowej i gazu ziemnego brane są pod uwagę przy możliwości intensyfikacji wydobycia ropy naftowej poprzez zatłaczanie dwutlenku węgla (CO 2 -EOR) z jednoczesną jego sekwestracją w złożu (CCS). W związku z powyższym, szczególną uwagę zwrócono na postrzeganie oraz akceptację przez społeczność lokalną wspomnianych technologii. Zaobserwowano, że badana społeczność w znacznej części deklaruje brak wiedzy w obrębie poruszanych zagadnień. Brak akceptacji społecznej w dużej mierze wynika z obawy przed nieznanym i może prowadzić do utrudnień w realizacji nowych inwestycji związanych z działalnością przemysłu naftowego. W związku z tym stwierdzono, że edukacja społeczeństwa w zakresie wspomnianej tematyki jest konieczna, ponieważ ma bezpośredni wpływ na postrzeganie oraz akceptację działań prowadzonych przez przemysł naftowy. Słowa kluczowe: przemysł naftowy, ankieta, ocena społeczna, akceptacja społeczna, CO 2 -EOR, Polska * Prof. dr hab. inż., ** Dr inż., *** Mgr inż. AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków; e-mail: rychlick@agh.edu.pl 133

Wprowadzenie Stopień rozwoju gospodarczego kraju ma duży wpływ na jego zapotrzebowanie na energię oraz strukturę jej źródeł. Struktura ta ukształtowana jest przez szereg czynników, na które składają się m.in. dostępne zasoby surowców energetycznych (zarówno krajowe jak i importowane), polityka gospodarcza kraju, sytuacja geopolityczna, poziom zamożności społeczeństwa, kwestie środowiskowe i wiele innych. Jednym z czynników, który zyskuje ostatnio na znaczeniu jest społeczna akceptacja danego źródła energii oraz sposobu jego pozyskiwania (np. wydobycie krajowe czy import). Obecnie głównym źródłem energii pierwotnej w Polsce jest węgiel (55%), jednak wykorzystuje się również ropę naftową (25%) i gaz ziemny (15%) oraz w niewielkim stopniu odnawialne źródła energii (5%) (rys. 1). Pomimo, że widoczny jest stały wzrost krajowego wydobycia ropy naftowej (rys. 2) pokrywa ono niecałe 4% zapotrzebowania (według danych Eurostatu, z dnia: 08.07.2016 r.). W związku z tym ropa naftowa wykorzystywana w Polsce pochodzi w głównej mierze z importu. W celu poprawy bezpieczeństwa energetycznego kraju dąży się jednak do dywersyfikacji dostaw ropy naftowej oraz rozważa możliwości intensyfikacji jej wydobycia ze złóż krajowych z zastosowaniem nowych technologii. Krajowe złoża ropy naftowej znajdują się w Karpatach (29 złóż), w zapadlisku przedkarpackim (12 złóż), na Niżu Polskim (43 złoża) oraz w obszarze polskiej strefy ekonomicznej Bałtyku (2 złoża). Największe znaczenie gospodarcze w Polsce mają złoża ropy naftowej występujące na Niżu Polskim 74% zasobów wydobywanych. Zasoby krajowe złóż polskiej strefy ekonomicznej Bałtyku stanowią 20%, zaś przedgórza Karpat oraz Karpat odpowiednio 4 i 2% zasobów (Bilans 2015). 134 Rys. 1. Zużycie energii pierwotnej w Polsce Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu, dane z dnia: 08.07.2016 r. Fig. 1. Primary energy consumption in Poland

Rys. 2. Wydobycie ropy naftowej w Polsce w latach 2005 2014 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu, dane z dnia: 08.07.2016 r. Fig. 2. Crude oil production in Poland in the years 2005 2014 Pomimo, że wydobycie ropy naftowej z polskich złóż jest małe w stosunku do zapotrzebowania, znacząco wpływa ono na gospodarkę, zwłaszcza regionów bezpośrednio z nim związanych. Należy tu podkreślić, że zdecydowana większość polskich złóż eksploatowana jest metodami pierwotnymi i wtórnymi, które pozwalają na wydobycie jedynie niewielkiej części zasobów geologicznych. Sposobem na znaczne zwiększenie wydobycia i przedłużenie eksploatacji jest wykorzystanie tzw. trzecich metod wydobycia (EOR Enhanced Oil Recovery). Wśród metod zaawansowanego wydobycia ropy naftowej w polskich uwarunkowaniach najszersze zastosowanie znaleźć może zatłaczanie gazów w warunkach mieszania, a wśród nich zatłaczanie dwutlenku węgla (CO 2 -EOR Carbon Dioxide Enhanced Oil Recovery) (Wojnarowski i in. 2015). W środowisku naftowym szczególne zainteresowanie wzbudza połączenie technologii CO 2 -EOR oraz sekwestracji dwutlenku węgla (CCS Carbon Capture and Storage). W obecnej rzeczywistości trudno jednak rozwijać krajowe wydobycie ropy naftowej i wprowadzać nowoczesne metody eksploatacji bez akceptacji społecznej. Jej brak może znacząco wydłużyć proces inwestycyjny, sparaliżować go, a w skrajnych przypadkach całkowicie uniemożliwić jego realizację. Kwestie związane z przemysłem naftowym od zawsze budzą silne emocje i reakcje społeczne, które niekoniecznie są pozytywne dla realizacji inwestycji. Postrzeganie przemysłu naftowego przez ludność zamieszkującą tereny z nim związane powinno być poddane dokładnej analizie. Umożliwi to poznanie oczekiwań społecznych w stosunku do działań przemysłu naftowego oraz pozwoli na ewentualną minimalizację jego negatywnych wpływów. Poznając stosunek lokalnej społeczności do przemysłu naftowego można ustalić i podjąć działa- 135

nia dążące do zwiększenia akceptacji społecznej dla rozwoju przemysłu naftowego i inwestycji z nim związanych. W projekcie Multifield CO 2 Storage for Enviroment and Energy (MUSE), realizowanym w ramach programu Polsko-Norweska Współpraca Badawcza na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, przeprowadzono badania ankietowe, których celem była ocena: )) akceptacji badanej społeczności dla przemysłu naftowego i działań związanych z jego rozwojem; )) poziomu wiedzy oraz akceptacji społecznej dla zagadnień związanych z wykorzystaniem technologii intensyfikacji wydobycia ropy naftowej przy wykorzystaniu dwutlenku węgla (CO 2 -EOR); )) nastawienia społeczeństwa do możliwości połączenia składowania dwutlenku węgla (CCS) i intensyfikacji wydobycia ropy naftowej; )) obserwacji respondentów związanych z wpływem przemysłu naftowego, w tym w szczególności wydobycia ropy naftowej na środowisko naturalne i zdrowie ludzi. Badania przeprowadzono na grupie 90 osób zamieszkujących obszar południowo-wschodniej części Karpat polskich, ponieważ istniejące na tym terenie złoża brane są pod uwagę przy możliwości intensyfikacji wydobycia ropy naftowej poprzez zatłaczanie CO 2. W niniejszym artykule przedstawiono analizę odpowiedzi respondentów na pytania dotyczące stosunku społeczności do przemysłu naftowego oraz jego rozwoju w Polsce. Analiza innych zagadnień, poruszonych w ankiecie, została przedstawiona we wcześniejszych publikacjach (Rychlicki i in. 2015, 2016). 1. Analiza odpowiedzi respondentów na wybrane pytania 1.1. Stosunek badanej społeczności do przemysłu naftowego Analizując odpowiedzi respondentów na pytanie o źródło energii, które według nich powinno być w najbliższej przyszłości w głównej mierze wykorzystywane w Polsce, obserwuje się największy udział odpowiedzi wskazujących odnawialne źródła energii (58%). Następnie wybierano ropę naftową i gaz ziemny (19%), elektrownie atomowe (13%) oraz węgiel (10%). Ponieważ obecnie węgiel stanowi podstawowe źródło energii w Polsce (rys. 3), uzyskane odpowiedzi skłaniają do ich głębszej analizy. Wysoka pozycja odnawialnych źródeł energii w znacznym stopniu może być związana z popularnością tej tematyki i nagłaśnianiem jej przez media. Niemniej jednak biorąc pod uwagę skalę i złożoność systemu dostaw energii, na którym bazuje gospodarka światowa, odnawialne źródła energii w najbliższej przyszłości z pewnością nie zastąpią źródeł konwencjonalnych (Yergin 2011). Zaskakującym jest fakt, że tylko nieznaczna 136

część respondentów wskazała węgiel jako podstawowe źródło energii. Wysoka pozycja ropy naftowej oraz gazu ziemnego dowodzi, że społeczeństwo jest świadome znacznej roli, jaką odgrywa ropa naftowa we współczesnym świecie. Powyższą tezę potwierdzają odpowiedzi uzyskane na pytanie: Czy uważa Pan/Pani, że przemysł naftowy powinien rozwijać się w Polsce (rys. 4). Na to pytanie aż 81% respondentów zaznaczyło odpowiedź twierdzącą (w tym 11% deklaruje, że nie chce, by z rozwojem przemysłu naftowego związane było ich miejsce zamieszkania). Tylko 5% respondentów jest przeciwne rozwojowi przemysłu naftowego, zaś 14% nie ma zdania w tym zakresie. Tak znaczna liczba ankietowanych opowiadająca się za rozwojem przemysłu naftowego świadczy o tym, że większość respondentów rozumie jak istotna jest rola przemysłu naftowego w codziennym życiu ludzi oraz w rozwoju gospodarczym Polski. Należy jednak pamiętać, że badania zostały przeprowadzone na obszarze, gdzie działalność przemysłu naftowego prowadzona jest od dawna. W związku z tym można stwierdzić, że wpływ przemysłu naftowego na życie lokalnej społeczności nie jest odbierany w sposób negatywny, a korzyści wynikające z jego działalności, takie jak rozwój gospodarczy regionu oraz tworzenie dodatkowych miejsc pracy są zauważane przez lokalną Rys. 3. Co zdaniem Pana/Pani powinno być w najbliższej przyszłości głównym źródłem energii w Polsce? Fig. 3. What should be the main source of energy in Poland in the near future? Rys. 4. Czy uważa Pan/Pani że przemysł naftowy powinien rozwijać się w Polsce? Fig. 4. Do you think that the oil industry should develop in Poland? 137

społeczność. Na podstawie odpowiedzi respondentów na przedstawione powyżej pytania można więc stwierdzić, że chociaż respondenci widzą różne rozwiązania jako podstawowe źródło energii, to jednak zauważają oni konieczność rozwoju przemysłu naftowego w Polsce. W przeprowadzonym badaniu zawarto również pytania dotyczące wpływu przemysłu naftowego na stan środowiska naturalnego (rys. 5). Odpowiedzi respondentów wskazują, że większość ankietowanych nie zauważa tego typu wpływu (60%). Zmiany wywołane działalnością przemysłu naftowego obserwuje 40% respondentów. Warto jednak zauważyć, że w pytaniu tym Rys. 5. Czy działalność przemysłu naftowego wpływa lub wpływała negatywnie na stan środowiska naturalnego w miejscowości/rejonie, gdzie Pan/Pani mieszka lub przebywa? Fig. 5. Does the activity of the petroleum industry affect or has it ever negatively affected the condition of the environment in the area in which you live or are currently residing? 138 Rys. 6. Czy Pani/Pana zdaniem był/jest wpływ przemysłu naftowego na: Fig. 6. Do you think the oil industry has or had an impact on:

nie został uwzględniony stopień oraz charakter tych zmian. Analizując wpływ przemysłu naftowego na poszczególne komponenty środowiska naturalnego i zdrowie ludzi (rys. 6) widzimy, że wpływ ten najbardziej odczuwalny jest dla powietrza (47%), natomiast w najmniejszym stopniu dostrzegalny jest w przypadku klimatu akustycznego (11%). Największe zagrożenie zanieczyszczenia powietrza może wystąpić w górnictwie naftowym w wyniku sporadycznie występujących erupcji i awarii instalacji technicznych oraz jest związane z procesami przetwórstwa ropy naftowej. Zapobieganie powstawaniu tego typu zanieczyszczeń lub ich ograniczenie powinno stanowić priorytet w działalności przemysłu naftowego. 1.2. Akceptacja społeczna dla wykorzystania nowych technologii w przemyśle naftowym Istotna rola ropy naftowej we współczesnej gospodarce jest niezaprzeczalna. Na świecie obserwuje się stały wzrost zapotrzebowania na ten surowiec (rys. 7). Rozwój przemysłu naftowego jest uzależniony od zastosowania nowoczesnych metod pozwalających na zwiększenie zasobów wydobywalnych oraz intensyfikację wydobycia. W ramach przeprowadzonych badań ocenie poddano stosunek lokalnej społeczności do działań związanych z rozwojem przemysłu naftowego; w tym jej nastawienie do wykorzystania nowoczesnej metody intensyfikacji wydobycia ropy naftowej przy wykorzystaniu dwutlenku węgla CO 2 -EOR (rys. 8). Rys. 7. Konsumpcja ropy naftowej na świecie w latach 1965 2014 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BP, dane z dnia: 08.07.2016 r. Fig. 7. Oil consumption in the world in the years 1965 2014 139

Rys. 8. Podsumowanie odpowiedzi respondentów na pytania dotyczące ich stosunku do działań związanych z zwiększeniem wydobycia ropy naftowej poprzez otwieranie nowych kopalń oraz stosowanie nowych technologii eksploatacji Fig. 8. Summary of responses concerning questions about relationship of respondents to the activities related to the increase in oil production by opening new oil fields and the use of new technologies exploitation Badając stosunek społeczności lokalnej do tematu podjęcia działań związanych ze zwiększeniem wydobycia ropy naftowej, poprzez otwieranie nowych kopalń oraz stosowanie nowych technologii eksploatacji stwierdzono, że w większości jest on pozytywny. Tylko niewielki procent respondentów twierdzi, że nie powinno się podejmować tego typu działań. Znaczna część ankietowanych deklaruje brak zdania odnośnie wspomnianej tematyki, szczególnie w przypadku pytań dotyczących zwiększenia wydobycia ropy naftowej z wykorzystaniem nowoczesnych technologii. Może to wynikać z braku wiedzy respondentów, dotyczącej ich funkcjonowania, bezpieczeństwa oraz korzyści związanych z ich wdrożeniem. Edukacja społeczności lokalnej w tym zakresie oraz zapoznanie jej z funkcjonowaniem podejmowanych poza granicami naszego kraju analogicznych projektów i przedsięwzięć jest konieczna w celu zyskania szerszego poparcia dla rozwoju przemysłu naftowego i przeciwdziałania ewentualnym protestom lokalnej społeczności. W pytaniach dotyczących wykorzystania CO 2 w celu zwiększenia wydobycia ropy naftowej, zarówno ze starych jak i nowych złóż (rys. 9), przeważają odpowiedzi nie mam zdania, co potwierdza wcześniej wysunięty wniosek, że ten temat jest dla większości badanych niejasny, gdyż nie posiadają oni wiedzy, dotyczącej omawianej metody zwiększenia wydobycia lub jej zakres jest zbyt mały. Pocieszającym jest fakt, że ponad 20% badanej społeczności deklaruje poparcie dla wykorzystania CO 2 w celu zwiększenia wydobycia ropy naftowej. 140

Rys. 9. Podsumowanie odpowiedzi respondentów na pytania odnośnie wykorzystania CO 2 w celu zwiększenia wydobycia ropy naftowej ze złóż Fig. 9. Summary of responses to the questions on the use of CO 2 to enhance oil recovery from fields W środowisku naftowym coraz szersze zainteresowanie wzbudza połączenie metody intensyfikacji wydobycia ropy naftowej przy wykorzystaniu CO 2 z technologią sekwestracji dwutlenku węgla w złożu CCS. Metoda CO 2 -EOR w połączeniu z technologią CCS może nie tylko stanowić korzystne rozwiązanie w celu zwiększenia wydobycia ropy naftowej, lecz również umożliwić redukcję CO 2 do atmosfery. Pomimo, że w Polsce informacje dotyczące technologii CCS są znacznie bardziej rozpowszechnione od treści odnoszących się do metod intensyfikacji wydobycia ropy naftowej, większość respondentów nadal nie identyfikuje się jako jej zwolennik czy też przeciwnik rysunek 10 (odpowiedź nie mam zdania zaznaczyło 68% ankietowanych). Rys. 10. Jakie jest Pana(i) zdanie odnośnie do zatłaczania CO 2 pod ziemię w celu usunięcia go z atmosfery? Fig. 10. What is your opinion with regard to CO 2 injection into the ground, in order to remove it from the atmosphere? 141

Rys. 11. Czy uważa Pan(i), że zastosowanie nowoczesnej metody eksploatacji z wykorzystaniem dwutlenku węgla (CO 2 ) w celu zwiększa wydobycia ropy naftowej Fig. 11. Do you think that the application of modern exploitation methods using carbon dioxide (CO 2 ) in order to increase the production of oil Wśród osób przyjmujących jednoznaczne stanowisko przeważa liczba zwolenników zatłaczania CO 2 w celu usunięcia go z atmosfery (22%). Na pytanie, czy metoda CO 2 -EOR stanowi szansę dla środowiska przyrodniczego w związku z ograniczeniem emisji CO 2 do atmosfery czy też jest zagrożeniem (rys. 11), obserwujemy podobny rozkład odpowiedzi jak w pytaniu poprzednim, chociaż można zauważyć, że w przypadku tym większa liczba respondentów przyjmuje jednoznaczne stanowisko. Z działalnością przemysłu naftowego związanych jest wiele negatywnych stereotypów, które sprawiają, że wszelkie przedsięwzięcia związane z ropą naftową wzbudzają liczne obawy. Rzetelna informacja na temat możliwych zagrożeń ale również korzyści związanych z działalnością przemysłu naftowego pozwoli na uzyskanie przez społeczność lokalną realnego stosunku do podejmowanych inwestycji. Rozwój przemysłu naftowego wymaga podjęcia licznych działań, dla których konieczna jest akceptacja społeczna. Jednak, aby lokalna społeczność poparła Rys. 12. Czy mieszkańcy Pani/Pana miejscowości/rejonu byliby zainteresowani pracą na przywróconych do eksploatacji starych złożach ropy naftowej z wykorzystaniem nowej technologii z zastosowaniem dwutlenku węgla do zwiększenia wydobycia ropy naftowej? Fig. 12. Do the inhabitants of your area would be interested in working for restored old oil fields using new technology and carbon dioxide to increase oil recovery? 142

Rys. 13. Czy uważa Pan/Pani, że nowoczesne technologie stosowane w przemyśle naftowym są bezpieczne? Fig. 13. Do you think / that modern technologies used in the oil industry are safe? wdrażanie nowych inwestycji należy podkreślić, dlaczego są one konieczne oraz zapewnić, że najistotniejszą kwestię przy realizacji danej inwestycji stanowić będzie zawsze bezpieczeństwo mieszkańców danego regionu oraz środowiska przyrodniczego. Jednym z korzystnych aspektów wprowadzenia technologii intensyfikacji wydobycia ropy naftowej jest stworzenie nowych miejsc pracy oraz utrzymanie istniejących (rys. 12). Warto zauważyć, że w przypadku pytania dotyczącego wspomnianej tematyki odpowiedzi respondentów są identyczne, jak w pytaniu dotyczącym bezpieczeństwa nowoczesnych technologii wydobycia ropy naftowej (rys. 13). Dowodzi to, że zmniejszając obawy społeczne oraz wskazując możliwe korzyści z zastosowania nowoczesnych technologii wydobycia ropy naftowej można zwiększyć akceptację społeczeństwa dla planowanych działań. Podsumowanie Ropa naftowa jest surowcem energetycznym i chemicznym, mającym fundamentalne znaczenie dla współczesnego życia, a rozwój przemysłu naftowego jest konieczny w celu sprostania wyzwaniom rozwijającego się świata. Akceptacja społeczna dla inwestycji w przemyśle naftowym jest niezwykle istotna, gdyż jej brak może znacznie opóźnić lub uniemożliwić realizację inwestycji. Pomimo tego, że w Polsce stosunek do przemysłu naftowego wydaje się być pozytywny, nie należy zaprzestawać działań edukacyjnych i promujących jego rozwój. Rozwój przemysłu naftowego związany jest z potrzebą wdrożenia nowoczesnych technologii, których zastosowanie często wzbudza obawy lokalnej społeczności w związku z brakiem wiedzy na temat jej funkcjonowania oraz możliwego wpływu na obszar przez nią zamieszkiwany. Na akceptację społeczną w stosunku do nowej technologii wpływ ma przede wszystkim postrzeganie ryzyka i korzyści z nią związanych oraz zaufanie do instytucji publicznych regulujących jej wdrożenie 143

(Brofman i in. 2012). Dostarczenie wyczerpującej informacji w tym zakresie powinno stanowić priorytet dla przedsiębiorstw związanych z przemysłem naftowym. Przedsiębiorstwa te nie powinny również lekceważyć zdania lokalnych społeczności i prowadzić z nimi dialog w celu wyjaśnienia wszelkich wątpliwości. Na terenach związanych z działalnością naftową powinny być prowadzone działania uświadamiające istotną rolę przemysłu naftowego, wyjaśniające zasady jego funkcjonowania oraz konieczność podejmowania nowych inwestycji. Tymczasem tylko nieliczni mieszkańcy tych obszarów wiedzą np. jakie korzyści dla budżetu gminy wynikają z prowadzonej tam eksploatacji ropy naftowej. Firmy naftowe powinny także w większej skali wspierać lokalne społeczności, co pozwoliłoby na budowanie ich pozytywnego wizerunku oraz pozyskanie przychylności mieszkańców. The research leading to these results has received funding from the Polish-Norwegian Research Programme operated by the National Centre for Research and Development under the Norwegian Financial Mechanism 2009 2014 in the frame of Project Contract No Pol-Nor/235294/99/2014 Literatura Bilans Zasobów Złóż Kopalin w Polsce według stanu 31.XII.2015 r. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2015. Bronfman i in. 2012 Bronfman, N.C., Jimenez, R.B., Arevalo, P.C. i Cifuentes, L.A. 2012. Understanding social acceptance of electricity generation sources. Energy Policy 46, s. 246 252. Rychlicki i in. 2015 Rychlicki, S., Kosowski, P., Wartak, J. i Solecki M. 2015. Social acceptance for CO 2 -EOR and CCS projects based on survey conducted in southeastern Poland. AGH Drilling, Oil, Gas 32 (4), s. 739 745. Rychlicki i in. 2016 Rychlicki, S., Kosowski, P., Wartak, J. i Solecki M. 2016. Social assessment of the impact of oil exploitation on lives of inhabitants and the environment. AGH Drilling, Oil, Gas vol. 33 no. 1, s. 69 79. Wojnarowski i in. 2015 Wojnarowski, P., Stopa, J., Janiga, D. i Kosowski, P. 2015. Możliwości zwiększenia wydobycia ropy naftowej w Polsce z zastosowaniem zaawansowanych technologii. Polityka Energetyczna Energy Policy Journal t. 18, z. 4, s. 19 28. Yergin, D. 2011. The Quest: Energy, Security and Remaking of the Modern World. New York: The Penguin Press, s. 487 507. 144

Stanisław Rychlicki, Piotr Kosowski, Joanna Wartak, Marek Solecki Assessment of social acceptance of oil industry in Poland Abstract The article presents the results of a survey carried out in the framework of the project MUSE in order to examine the assessment of social acceptance of the oil industry in Poland. The survey was conducted in the part of southern Sub-Carpathian region (in Krosno, Jedlicz and Rymanów), where the oil industry has been operating for many years. The respondents knowledge on issues related to the oil industry was exmained. Public perception of the impact of the oil industry on the lives of people and the environment was evaluated. Oil and natural gas fields existing within the field of research were taken into consideration when the possibility of enhancing oil recovery by injecting carbon dioxide (CO2-EOR) with its simultaneous sequence in the bed was concerned (CCS). Therefore, special attention was paid to social perception and acceptance of the above mentioned technologies. It has been observed that respondents of the survey largely declare a lack of knowledge on the issues discussed. The lack of social acceptance is largely due to the fear of the unknown and can lead to the appearance of difficulties in the implementation of new projects related to the activities of the oil industry. Therefore, it was found that it is necessary to educate the public on the subject, because it has a direct impact on the perception and acceptance of the activities of the oil industry. Keywords: oil industry, survey, social assessment, social acceptance, CO2-EOR, Poland