Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny Collegium Polonicum w Słubicach Wydział Biologii Kierunek Ochrona Środowiska Katalog przedmiotów do wyboru dla studentów III roku ochrony środowiska w Collegium Polonicum UAM na rok akademicki 0/0 Słubice, dnia.0.0 r.
INFORMACJA OGÓLNE Programy studiów realizowanych na Wydziale Biologii zawierają elementy wybieralne, które realizowane są zgodnie z corocznym wyborem studentów. Dotyczy to również III roku studiów licencjackich na kierunku ochrona środowiska w Collegium Polonicum. INSTRUKCJA. Zapoznaj się z wykazem przedmiotów, a następnie z opisami przedmiotów, które możesz wybrać. Mogą to być, odpowiednio: wykłady monograficzne, moduły (ćwiczenia z wykładami), konwersatoria specjalistyczne w językach angielskim i niemieckim.. Wybierz przedmioty, którymi jesteś najbardziej zainteresowany, wpisując się do maja b.r. na listy wyłożone wraz z katalogiem w Dziekanacie. Zwróć uwagę na to, w którym semestrze (zimowym czy letnim) dane przedmioty mogą być realizowane.. W każdym semestrze III roku, należy wybrać po dwa przedmioty. Przedmiot Punkty ECTS Semestr V Semestr VI Badanie zanieczyszczenia ekosystemów rzecznych metalami ciężkimi - + Biologia i ekologia morza + - Świat ramienic- taksonomia, biologia i ekologia + - Zastosowanie bioindykacyjnej roli okrzemek bentosowych w - + monitoringu wód powierzchniowych Przyroda nieożywiona środkowej Europy - + Język angielski konwersacje z zakresu ochrony środowiska + + + Język niemiecki konwersacje z zakresu ochrony środowiska + + +
Badanie zanieczyszczenia ekosystemów rzecznych metalami ciężkimi Dr Grażyna Głosińska Forma przedmiotu Wykład Laboratorium Zajęcia terenowe Ogólna liczba godzin 5 0 5 System System System Forma zaliczenia Zaliczenie na ocenę Zaliczenie na ocenę Zaliczenie na ocenę Wykład poszczególnych wykładów Źródła zanieczyszczenia ekosystemów rzecznych metalami ciężkimi. 0,5 Procesy biologiczne i fizyczno-chemiczne zachodzące w poszczególnych elementach ekosystemów rzecznych (wody, osady korytowe i pozakorytowe). Analiza specjacyjna i frakcjonowanie analitów w próbkach środowiskowych. Metody oznaczania stężeń całkowitych oraz biodostępnych form metali ciężkich w osadach dennych i glebach. Klasyfikacja wód i osadów rzecznych. 0,5 Razem godzin 5,0 Laboratorium Przygotowanie powietrznie suchych próbek osadów. 0,5 Oznaczanie wilgotności i absolutnie suchej masy próbek osadów.,5 Oznaczanie zawartości materii organicznej w próbkach osadów. Oznaczanie zbliżonej do całkowitej zawartości metali śladowych w próbkach osadów - 8 ineralizacja próbek osadów w wodzie królewskiej. Oznaczanie przyswajalnych form metali ciężkich w glebie - ekstrakcje pojedyńcze w 7 wybranych ekstrahentach. Razem godzin 0 Zajęcia terenowe Zaplanowanie eksperymentu (cel badań, wybór i przygotowanie sprzętu). Wytyczenie punktów pobierania próbek osadów aluwialnych na równinie zalewowej Odry. Pobieranie próbek w/w osadów. Razem godzin 5 Literatura podstawowa: Siepak J. (red.), Analiza specjacyjna metali w próbkach wód i osadów dennych. Wydawnictwo UAM, Poznań, 998. Karczewska A., Metale ciężkie w glebach zanieczyszczonych emisjami hut miedzi formy i rozpuszczalność. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu, Nr 4, 00. Elbanowska H., Zerbe J., Siepak J., Fizyczno-chemiczne badania wód, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 999. Mocek A., Drzymała S., Maszner P., Geneza, analiza i klasyfikacja gleb. Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu, 997. Myślińska E., Grunty organiczne i laboratoryjne metody ich badania. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 004.
Biologia i ekologia morza Dr Aleksandra Pełechata Forma przedmiotu Wykład Ogólna liczba godzin 5 Forma zaliczenia Zaliczenie na ocenę Wykład poszczególnych wykładów. Klasyfikacja mórz. Morfometria oceanów. Dno oceaniczne. Specyfika ekologiczna środowiska morskiego. Czynniki biologiczne, fizyczne i chemiczne wpływające na rozmieszczenie organizmów (temperatura, światło, ciśnienie, obecność lodu, zasolenie, ruchy wód, cyrkulacja wód, gazy rozpuszczone w wodzie). Adaptacje organizmów do środowiska. Ubarwienie zwierząt morskich. Zjawisko bioluminescencji.. Przegląd organizmów morskich. Formacje ekologiczne.. Produkcja biologiczna w morzu. 4. Stosunki populacyjne w morzu. 5. Morze Bałtyckie jako przykład morza słonawego specyfika wód słonawych. Morfometria i podział Bałtyku. Życie w Morzu Bałtyckim. Eutrofizacja Morza Bałtyckiego. Zanieczyszczenia Morza Bałtyckiego. 6 4 Razem godzin 5 Literatura podstawowa: Pliński M., 99. Hydrobiologia ogólna. Uniwersytet Gdański. Pliński M. 007. Biologia organizmów morskich. Różańska Z. 999. Ekologia środowiska morskiego, Wydawnictwo ART. Literatura uzupełniająca: Wolnomiejski N., Pawlikowski T. 006. Zarys ekologii i ochrony mórz. Cz., Wyd. UMK, Toruń. Majewski A. 99. Oceany i morza. PWN, Warszawa. Dera J. 00. Fizyka morza. PWN, Warszawa. Demel K. 974. Życie morza. Wydawnictwo Morskie Gdańsk.
Świat ramienic- taksonomia, biologia i ekologia Dr Andrzej Pukacz Forma przedmiotu Wykład Laboratorium Ogólna liczba godzin 5 0 Forma zaliczenia zaliczenie zaliczenie Krótki opis tematyki przedmiotu Ramienice, jako makroskopowe glony z grupy zielenic, będące jedną z najstarszych filogenetycznie grup roślin wodnych. Podział ramienic ze względu na ich pochodzenie oraz przynależność taksonomiczną. Cechy budowy oraz oznaczanie ramienic na poszczególnych poziomach taksonomicznych. Charakterystyka budowy oospor i ich wykorzystanie w diagnozowaniu taksonów ramienic. Siedliskowe uwarunkowania występowania oraz amplituda ekologiczna ramienic. Współzależności pomiędzy ramienicami a innymi organizmami w biocenozie jeziornej. Rola łąk ramienicowych w modyfikowaniu warunków siedliskowych ekosystemów wodnych. Ramienice jako czułe wskaźniki jakości wody, wykorzystywane w metodach oceny jakości wód i stanu ekologicznego jezior. Występowanie ramienic w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem Ziemi Lubuskiej. Charakterystyka najrzadszych gatunków w skali świata i Polski oraz metody ich ochrony. Wykład poszczególnych wykładów. Filogeneza i klasyfikacja systematyczna ramienic. Budowa i fizjologia ramienic.. Budowa i zmienność morfologiczna oospor. 4. Ekologia i występowanie ramienic. 5. Środowiskotwórcza rola ramienic. 6. Znaczenie ramienic w fitoindykacji i ich wykorzystanie w ocenie stanu ekologicznego 7. Rzadkie i zagrożone ramienice i sposoby ich ochrony. Razem godzin 5 Laboratoria Charakterystyka budowy ramienic. Metody pozyskiwania i konserwacji ramienic. Metody oznaczania ramienic występujących we florze Polski 5 Razem godzin 0 Literatura podstawowa: M., Pełechata A., Pukacz A., 007. Flora i roślinność ramieniowa na tle stanu troficznego jezior Pojezierza Lubuskiego (środowo-zachodnia Polska). Bogucki Wydawnictwo Naukowe. Poznań 007, 7 pp. Pełechaty M., Pukacz A., 008. Klucz do oznaczania gatunków ramienic (Characeae) w rzekach i jeziorach. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 80pp. Dąmbska I. (96): Ramienice Ziemi Lubuskiej. Zielnik Ramienic Polski. Fasc. VIII, Nr 4-60, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Poznań, 9 pp. Dąmbska I. (964): Charophyta - Ramienice. Flora Słodkowodna Polski, Polska Akademia Nauk, Instytut Botaniki, Warszawa, : 6 pp.
Dąmbska I. (966): Zbiorowiska ramienic Polski. Prace Komisji Biologicznej, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Wydział Matematyczno-Przyrodniczy, : -76. Groves J., Bullock-Webster, G.R., 90. The British Charophyta. I. Nitelleae. Ray Society, London. Groves J., Bullock-Webster, G.R., 94. The British Charophyta.. Chareae. Ray Society, London. Krause, W., 997. Charales (Charophyceae). Süsswasserflora von Mitteleuropa. Band 8. Gustav Fischer Verlag, Jena. Wood, R.D.; Imahori, K., 964. Iconograph of the Characeae. In: R.D. Wood & K. Imahori - A revision of the Characeae. Vol. II. Cramer, Weinheim. Migula, W., 95. Charophyta (Charales). In: A. Pascher (ed.) - Die Süsswasser-Flora Deutschlands, Österreich und der Schweiz. Vol. : Heterokontae, Phaeophyta, Rhodophyta, Charophyta. Gustav Fischer Verlag, Jena. Literatura uzupełniająca: Krause W. (98): Characeen als Bioindicatoren für den Gewässerzustandt. Limnologica. Berlin. (): 99-48. Van den Berg M.S., Scheffer M., Coops H., Simons J. (998): The role of characean algae in the management of eutrophic shallow lakes. J. Phycol., 4: 750-756. Van Donk E., Van de Bund W. J. (00): Impact of submerged macrophytes including charophytes on phyto- and zooplankton communities: allelopathy versus other mechanisms. Aquatic Botany, 7: 6-74. Jeppesen E., Jensen J. P., Søndergaard M., Lauridsen T., Landkildehus F. (000): Trophic structure, species richness and biodiversity in Danish lakes: changes along a phosphorus gradient. Freshwater Biology, 45: 0-8. Pełechaty M., Pukacz A. (006): Charophytes species and communities of different types of water ecosystems of the Ziemia Lubuska region (Western Poland). Biodiversity: Research and Conservation, -:8-4. Pełechaty M., Pukacz A. (006): The application of charophytes in phytoindication. Ekologia i Technika, 4 (): 98-0 Pełechaty M., Pełechata A., Pukacz A., Burchardt L. (006): Interrelationships between macrophytes (including charophytes) and phytoplankton and the ecological state of lakes. Ecohydrology and Hydrobiology, 4 (-): 47-47. Pukacz A., Pełechaty M. (006): The significance of charophytes in assessment of the ecological status of lakes. Ekologia i Technika, 4 (): 0-06 Pełechaty M., Pukacz A., 008. The state of preservation of charophytes (Characeae) in the waters of the Ziemia Lubuska region (mid-western Poland). Oceanological and Hydrobiological Studies. Institute of Oceanography, University of Gdańsk, 7(), -7
Zastosowanie bioindykacyjnej roli okrzemek bentosowych w monitoringu wód powierzchniowych Dr Mikołaj Kokociński Forma przedmiotu Wykład Laboratorium Ogólna liczba godzin 5 5 System System Forma zaliczenia Zaliczenie na ocenę Zaliczenie na ocenę Krótki opis tematyki przedmiotu W ramach przedmiotu omówiona zostanie tematyka dotycząca zastosowania okrzemek w monitoringu wód powierzchniowych. Na kolejnych wykładach i ćwiczeniach studenci zapoznają się z szczegółową budową pancerzyków okrzemkowych oraz występowaniem i ekologią poszczególnych gatunków a także cechami, które sprawiają, że stanowią one ważną grupę organizmów wskaźnikowych. Ponadto przedstawiony zostanie przegląd różnych indeksów okrzemkowych wykorzystywanych w Polsce i w krajach europejskich do oceny stanu jakości wód powierzchniowych. Wykład poszczególnych wykładów Wykład. Charakterystyka i budowa okrzemek. Przedstawiona zostanie budowa komórki oraz szczegóły budowy pancerzyka okrzemek ze szczególnym zwróceniem uwagi na cechy morfologiczne wykorzystywane przy identyfikacji taksonomicznej. Ponadto omówione zostanie występowanie oraz rola okrzemek w środowisku. Wykład. Zastosowania bioindykacyjnej roli okrzemek w diagnozowaniu środowiska. Omówiona zostanie ekologia okrzemek z podaniem przykładów okrzemek eury- i stenotopowych względem wybranych parametrów środowiskowych i wykorzystanie tych cech dla celów bioindykacyjnych. Wykład Monitoring wód powierzchniowych w ujęciu Ramowej Dyrektywy Wodnej Omówione zostaną wytyczne RDW dotyczące monitoringu wód w oparciu o fitobentos. Przedstawiony zostanie przegląd indeksów okrzemkowych stosowanych w monitoringu wód powierzchniowych w różnych krajach europejskich oraz zasady ich stosowania. Wykład 4 Monitoring wód powierzchniowych w Polsce w oparciu o wskaźniki okrzemkowe Przegląd dotychczasowych metod stosowanych w Polsce w monitoringu wód powierzchniowych w oparciu o okrzemki bentosowe, przedstawienie najnowszych wytycznych oraz proponowanych indeksów okrzemkowych do wyznaczania stanu ekologicznego rzek i jezior w naszym kraju Razem godzin 5 Laboratorium Laboratorium Metody poboru próbek przedstawione w terenie przy poborze próbek z rzeki Odry. Wstępna analiza próbek środowiskowych w celu określenia udziału żywych komórek w zebranym materiale. Laboratorium Czyszczenie i preparowanie zebranego materiału. Gotowanie w perhydrolu próbek 4 4
środowiskowych a następnie wykonywanie preparatów stałych z wykorzystaniem żywicy syntetycznej Naphrax. Przeprowadzenie analizy jakościowej w celu określenia składu gatunkowego okrzemek Laboratorium 4 Przeprowadzenie analizy ilościowej w celu wytyczenia gatunków dominujących. Laboratorium 4 Policzenie odpowiednich indeksów okrzemkowych przy wykorzystaniu programów komputerowych oraz ocena stanu ekologicznego badanych rzek. Podsumowanie Student w trakcie zajęć laboratoryjnych przygotowuje zebrany materiał i wykonuje okrzemkowe preparaty stałe, charakteryzuje i rozpoznaje okrzemki bentosowe, wykonuje analizę ilościową na przygotowanych preparatach okrzemkowych. Ponadto zapoznaje się z programami obliczającymi indeksy okrzemkowe i ocenia wybrane parametry wód na podstawie otrzymanych wyników. Razem godzin 5 Literatura podstawowa: W. Lampert, U. Sommer. Ekologia wód śródlądowych. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 996. J. David Allan. Ekologia wód płynących. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 998. K. Starmach. Plankton roślinny wód słodkich. PWN Warszawa-Kraków 989.
Przyroda nieożywiona środkowej Europy Dr Michał Lorenc Forma przedmiotu Wykład Ogólna liczba godzin 0 System Forma zaliczenia Zaliczenie na ocenę Krótki opis tematyki przedmiotu Cele: Poznanie historii geologicznej Europy ze szczególnym uwzględnieniem Środkowej Europy; poznanie procesów geologicznych, które ukształtowały współczesną przyrodę nieożywioną kontynentu, ze szczególnym uwzględniłem jego budowy geologicznej oraz ewolucji topografii i klimatu; poznanie zróżnicowania i walorów geologicznych kontynentu, również w aspekcie ich ochrony. Wykład poszczególnych wykładów,. Czas geologiczny podstawy stratygrafii (podziału na ery, okresy itd.). Zarys ewolucji 8 paleogeografii i klimatu obszaru współczesnej Europy w paleozoiku i mezozoiku. Występowanie, geneza i wykształcenie paleozoicznych i mezozoicznych skał oraz skamieniałości.. Zarys ewolucji paleogeografii i klimatu obszaru współczesnej Europy w trzeciorzędzie. Występowanie, geneza i wykształcenie utworów trzeciorzędowych oraz skamieniałości. 4 4,5. Zarys ewolucji paleogeografii i klimatu obszaru współczesnej Europy w czwartorzędzie. Charakterystyka poszczególnych zlodowaceń (glacjałów) i okresów międzylodowcowych 8 (interglacjałów). Występowanie, geneza i wykształcenie utworów czwartorzędowych. Razem godzin 0 Literatura podstawowa: Borówka R.K. 996. Wielka Encyklopedia Geografii Świata, Tom III, Ewolucja Ziemi. Wyd. Kurpisz, Poznań. Borówka R.K. 00. Dzieje Ziemi i rozwój życia. Wyd. Kurpisz, Poznań. Mizerski W., Ormowski S. 00. Geologia historyczna dla geografów. PWN, Warszawa. Starkel L. (red.). 999. Geografia Polski. Środowisko Przyrodnicze. PWN. Warszawa.
Język niemiecki konwersacje z zakresu ochrony środowiska Mgr Astrid Kapler Imiona, nazwiska oraz tytuły / stopnie członków zespołu dydaktycznego -mgr Dorota Kulakowska-Turek mgr Anna Wiącek mgr Urszula Biermann mgr Barbara Loock mgr Artur Kopka Forma przedmiotu Ćwiczenia Ogólna liczba godzin 0 Forma zaliczenia test zaliczeniowy po każdym semestrze Krótki opis tematyki przedmiotu Celem lektoratu jest wykształcenie umiejętności czynnego posługiwania się językiem niemieckim w zakresie tematycznym ochrony środowiska. Ćwiczenia Zagadnienia specjalistyczne: podstawowe słownictwo związane z ochroną przyrody, lokalne i globalne zmiany w środowisku (zanieczyszczenie wody, powietrza, gleby; efekt cieplarniany, dziura ozonowa; zanieczyszczenia w środowisku i ich wpływ na zdrowie człowieka, zmiany klimatu; klasyfikacja, rozprzestrzenianie, wpływ na środowisko i organizmy żywe), zmiany w środowisku: wycinanie lasów, powodzie, erozja gleby, recykling, utylizacja odpadów, alternatywne źródła energii, 0 Razem godzin 0 Literatura podstawowa: Umwelt und Gesellschaft, landeskundliches Programm von Inter Nationes, Bonn 996 Literatura uzupełniająca: Materiały dydaktyczne opracowane przez lektora na podstawie specjalistycznych źródeł prasowych i internetowych
Język angielski konwersacje z zakresu ochrony środowiska Mgr Astrid Kapler Imiona, nazwiska oraz tytuły / stopnie członków zespołu dydaktycznego mgr Agnieszka Skwarek mgr Aleksandra Jaworowska mgr Kamilla Kędzierska-Kolendo mgr Adrian Sternik mgr Joanna Rycerz mgr Anna Kopko mgr Charmalee Albert-Seidemann mgr Timothy O Neill Forma przedmiotu Ćwiczenia Ogólna liczba godzin 60 Forma zaliczenia test zaliczeniowy po każdym semestrze Krótki opis tematyki przedmiotu Celem zajęć jest wykształcenie umiejętności czynnego posługiwania się językiem angielskim w zakresie tematycznym związanym z ochroną środowiska. Ćwiczenia Zagadnienia specjalistyczne: podstawowe słownictwo związane z ochroną przyrody, lokalne i globalne zmiany w środowisku (zanieczyszczenie wody, powietrza, gleby; efekt cieplarniany, dziura ozonowa; zanieczyszczenia w środowisku i ich wpływ na zdrowie człowieka, zmiany klimatu; klasyfikacja, rozprzestrzenianie, wpływ na środowisko i organizmy żywe), zmiany w środowisku: wycinanie lasów, powodzie, erozja gleby, ochrona gatunkowa roślin i zwierząt; wybrane zagadnienia, np. eksperymenty na zwierzętach, żywność modyfikowana genetycznie, recykling, utylizacja odpadów, alternatywne źródła energii, wybrane zagadnienia z dziedziny chemii środowiska. 60 Razem godzin 60 Literatura podstawowa: English for Environmental Engineering, M. Grzegożek, I. Starmach, Kraków, 004. Pollution and Environmental Protection, Chemical Aspects and Related Considerations, Klaus-Dieter Asmus, Wydawnictwo Naukowe UAM Literatura uzupełniająca: Materiały dydaktyczne opracowane przez lektora na podstawie specjalistycznych źródeł prasowych i internetowych.