Wykaz niezgodnych substancji chemicznych 1
Wykaz niezgodnych substancji chemicznych Substancje chemiczne zebrane w kolumnie I s niezgodne (niekompatybilne) z substancjami wymienionymi w kolumnie II i powinny by przewoone, magazynowane, uywane i utylizowane w taki sposób, aby nie doszło do przypadkowego ich zetknicia. Jeeli dojdzie do kontaktu substancji niezgodnych, wówczas moe nastpi reakcja chemiczna o gwałtownym przebiegu. Jej efektem moe by m.in. samozapłon lub eksplozja (), wytworzenie duej iloci ciepła (), wzgldnie powstanie łatwopalnych lub toksycznych gazów (G C lub ).W zestawieniu wymieniono substancje chemiczne stosowane w szkolnej praktyce laboratoryjnej, przypisujc kadej odpowiednie zwizki, z którymi kontakt stanowi zagroenie. Wykaz nie zawiera wszystkich zwizków, które mog stanowi zagroenie, dlatego zaleca si sprawdzanie aktualnych danych w literaturze, u producenta lub w kartach charakterystyki. Substancja chemiczna Aceton Acetylen (take wytwarzany z wgliku wapnia (karbidu)) Aldehydy szczególnie aldehyd mrówkowy (formaldehyd, metanal) i aldehyd octowy (acetaldehyd) Alkohole (metanol, etanol, diole, cukry) Amoniak (25 %) Anilina (i inne aminy) Azotany(III) (azotyny) Azotany(V) Azotan(V) amonu Stone kwasy azotowy(v) i siarkowy(vi) i ich mieszaniny, nadtlenek wodoru i inne substancje utleniajce Chloroform w obecnoci zasad Mied, srebro, rt, ołów i ich sole Brom, brom, fenole i zasady Azotan(V) srebra, jod, brom, Silne utleniacze, kwasy Kwas azotowy(v), nadtlenek wodoru, substancje utleniajce Kwas siarkowy(vi), wikszo substancji redukujcych, zwizki organiczne, amoniak i niektóre sole amonu Sproszkowane metale, substancje łatwopalne (w tym rozdrobnione substancje organiczne, palne rozpuszczalniki), siarka, mocznik, chlorek amonu, azotan(v) sodu / / / // 2
Substancja chemiczna Brom Chlorany (podchloryny) Chlorowane wglowodory (np. chloroform) Chromu(VI) tlenek, chromiany(vi) i dichromiany(vi) Amoniak, alkeny i alkiny (oraz wikszo zwizków organicznych), wgliki, metale alkaliczne i inne rozdrobnione metale Wgiel aktywny Sód, lit, potas, sproszkowane metale, siarka, chlorany Wikszo zwizków organicznych, palne ciecze, sproszkowane metale i inne substancje o charakterze redukujcym Jod Acetylen (i wgliki), amoniak Kwas azotowy(v) stony Kwas chlorowodorowy Kwas chlorowy(vii) i jego sole (kwas nadchlorowy i nadchlorany) oraz chlorany(v) Kwas octowy (kwas etanowy) Wikszo zwizków organicznych (szczególnie kwas octowy, aminy aromatyczne, fenole, alkohole), siarczki, metale i inne substancje redukujce Aldehyd mrówkowy (metanal, formaldehyd) Manganiany(VII) (nadmanganiany), chlorany (podchloryny) Sproszkowane metale i bardzo rozdrobnione substancje organiczne, ciekłe substancje organiczne, kwas siarkowy(vi) a take inne silne kwasy Tlenek chromu(vi), kwas azotowy(v), kwas chlorowy(vii) (kwas nadchlorowy), nadtlenki, manganiany(vii) (nadmanganiany) oraz inne substancje utleniajce // / // / Kwas siarkowy(vi) Wikszo substancji organicznych, siarczki, wikszo metali i innych substancji redukujcych, chlorany(v) i -(VII), manganiany(vii) (nadmanganiany) Kwas szczawiowy Srebro, rt i ich sole Manganian(VII) potasu (nadmanganian potasu) Metale alkaliczne i metale ziem alkalicznych (lit, sód, potas, magnez, wap, glin) Wikszo substancji organicznych, kwas siarkowy(vi), Kwas chlorowodorowy Woda, kwasy, alkohole, chlorowcowe pochodne wglowodorów, chlor, brom, jod, rt, substancje utleniajce Mied Acetylen (i wglik wapnia), nadtlenek wodoru Nadtlenek wodoru Wikszo metali i ich soli (zwłaszcza mied i elazo), zwizki organiczne (szczególnie alkohole, aceton, anilina, nitrometan) // / //G C 3
Substancja chemiczna Łatwopalne ciecze (wikszo rozpuszczalników organicznych) Rt i jej sole Siarczki, Siarczyny (siarczany(iv)) Srebro i jego sole Azotan(V) amonu, sole chromu(vi), nadtlenek wodoru, kwas azotowy(v), nadtlenki, inne silnie utleniacze Acetylen (i wglik wapnia), amoniak i aminy, glin i jego stopy, kwas szczawiowy, kwas izocyjanowy (kwas piorunowy, tworzcy si w mieszaninach kwasu azotowego(v) z etanolem) Acetylen (i wglik wapnia), kwas szczawiowy, kwas winowy, amoniak i jego sole, kwas izocyjanowy (kwas piorunowy tworzcy si w mieszaninach kwasu azotowego(v) z etanolem) Tlenek wapnia Woda Wgiel (aktywny) Chlorany (podchloryny), silne utleniacze Wodorotlenki metali alkalicznych i metali ziem alkalicznych, woda, aldehydy Sole amonowe Azotan(V) srebra / / 4
Odczynniki chemiczne czsto s przechowywane w porzdku alfabetycznym. Taki system magazynowania moe doprowadzi do przypadkowej eksplozji lub reakcji, w wyniku której wydzielaj si toksyczne lub palne gazy. Poniej podano kilka przykładów, które pokazuj, dlaczego nie powinno przechowywa si odczynników ułoonych w porzdku alfabetycznym. Niebezpieczne mieszaniny Aluminium - Azotan(V) amonu Amoniak - Brom (Woda amoniakalna - Woda bromowa) Chlorowodorowy kwas - Chloran sodu Fenol - Formalina Kwas chlorowodorowy - Manganian(VII) potasu Octowy kwas - Octowy aldehyd (tanowy kwas - tanal) Ołowiu tlenek - Nadtlenek wodoru Rtci azotan(v) - Szczawiowy kwas Sodu azotan(v) - Sodu tiosiarczan Srebra azotan(v) - Szczawiowy kwas Woda utleniona elaza(iii) siarczek Moliwa eksplozja Moliwe reakcje Powstaje nietrwały tribromek azotu, który moe eksplodowa Wydziela si silnie toksyczny, gazowy chlor Silnie egzotermiczna reakcja Wydziela si silnie toksyczny gazowy chlor Niewielka ilo kwasu octowego moe spowodowa gwałtown, silnie egzotermiczn polimeryzacj aldehydu Gwałtowna reakcja, moe doprowadzi do eksplozji Powstaje wybuchowy szczawian rtci Mieszanina stałych odczynników moe eksplodowa Powstaje wybuchowy szczawian srebra Gwałtowna, egzotermiczna reakcja 5