DZIER AWA MI DZYS SIEDZKA ORAZ OD AGENCJI NIERUCHOMO CI ROLNYCH JAKO JEDNA Z FORM U YTKOWANIA GRUNTÓW ROLNICZYCH

Dzier awa mi dzys siedzka oraz od Agencji Nieruchomo ci Rolnych... 39 Acta Sci. Pol., Administratio Locorum 10(1) 2011, 39 48 DZIER AWA MI DZYS SIEDZKA ORAZ OD AGENCJI NIERUCHOMO CI ROLNYCH JAKO JEDNA Z FORM U YTKOWANIA GRUNTÓW ROLNICZYCH Uniwersytet Warmi sko-mazurski w Olsztynie Streszczenie. Dzier awa gruntów rolnych jest jedn z form rozdysponowania gruntami przez Agencj Nieruchomo ci Rolnych. Jest to tak e sposób na powi kszenie area u gruntów bez konieczno ci ich zakupu. Po akcesji Polski do struktur Unii Europejskiej mo na zauwa y, i wzros a liczba umów mi dzys siedzkich zg aszanych do ewidencji gruntów i budynków (nawi zywanych mi dzy osobami fizycznymi, najcz ciej s siadami). Zapewne powodem jest mo liwo otrzymywania p atno ci obszarowych przez dzier awc. Grunty, które wydzier awia a ANR cz sto powracaj z dzier aw. Powody tego stanu s ró ne od przekazania tych gruntów gminom lub Lasom Pa stwowym, poprzez wyga ni cie umów z powodu up ywu czasu, do niedotrzymania przez dzier awców warunków umowy (brak p atno ci czynszu dzier awnego czy poddzier awienie gruntów innej osobie bez zgody ANR). Artyku jest prób analizy stanu dzier aw w gminie Biskupiec. S owa kluczowe: dzier awa gruntów rolnych, Agencja Nieruchomo ci Rolnych, dzier awy mi dzys siedzkie, powody rozwi zania umów WST P Dzier awa jest powszechnie spotykanym sposobem u ytkowania gruntów, który przyczynia si do zmian w strukturze agrarnej oraz prowadzi do powstania nowych lub powi kszania istniej cych gospodarstw rolnych. Jako instytucja prawna kszta tuj ca stosunki w asno ciowe w rolnictwie by a w dotychczasowej historii Polski traktowana jak przej ciowa forma korzystania z rzeczy, a w okresie po II wojnie wiatowej, w sytuacji nasilonych dzia a socjalizacyjnych, wr cz zepchni to j na margines instytucji prawnych kszta tuj cych stosunki w rolnictwie [Sadowski 1998]. Adres do korespondencji Corresponding author:, Katedra Katastru i Zarz dzania Przestrzeni, Uniwersytet Warmi sko-mazurski w Olsztynie, ul. Romana Prawoche skiego 15, 10-724 Olsztyn, e-mail: katarzyna.kocur@uwm.edu.pl Administratio Locorum 10(1) 2011

40 Obecnie dzier awa rolnicza stanowi podstawowy instrument prawny przekszta ce w asno ciowych i poprawy struktury obszarowej rolnictwa [Szama ska 2002]. Popularno tej formy u ytkowania gruntów wynika z kilku powodów. Wymaga ona mniejszego zaanga owania rodków finansowych ni zakup ziemi. Przy powszechnym braku kapita u w rolnictwie sta a si dla du ego grona rolników, przedsi biorców, spó ek pracowniczych dogodnym i atwo dost pnym sposobem obj cia w u ytkowanie nieruchomo ci rolnych. Kolejn zalet dzier awy jest to, e posiadany kapita w asny mo e by od razu anga owany w proces produkcji, zakup niezb dnych maszyn i urz dze oraz rodków obrotowych. Celem artyku u jest analiza transakcji dzier aw zawieranych przez Agencje Nieruchomo ci Rolnych oraz mi dzy s siadami na wybranym obszarze. CECHY DZIER AWY GRUNTÓW W POLSKIM SYSTEMIE PRAWNYM Ogólne zasady dotycz ce sposobu wykonywania prawa dzier awy uregulowane s przepisami kodeksu cywilnego. Jest to prawo dotycz ce wszystkich nieruchomo- ci, z których wydzier awiaj cy mo e otrzyma po ytki. Dzier awa gruntu rolnego jest prawem zobowi zaniowym, niedziedzicznym, terminowym. Dzier awca zobowi zany jest do op acania czynszu przez okres trwania umowy, który mo e by waloryzowany. W umowie o oddanie nieruchomo ci w dzier aw nale y okre li sposób korzystania z nieruchomo ci. Poddzier awienie nieruchomo ci mo e nast pi tylko za zgod w a ciciela gruntu. Dzier awcy nieruchomo ci rolnej przys uguje prawo pierwokupu [Surowiec i in. 2003]. BADANIA W ASNE Na potrzeby tego opracowania jako metody badawcze wykorzystano analiz literatury, analiz dokumentacji, metod obserwacyjn oraz analiz i syntez uzyskanych wyników. Analiz obj to gmin Biskupiec, po o on w powiecie olszty skim, w województwie warmi sko-mazurskim. Materia ród owy stanowi dane uzyskane w Oddziale Terenowym Agencji Nieruchomo ci Rolnych w Olsztynie (ANR) oraz dane z Powiatowego O rodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej (filia w Biskupcu). Od ANR otrzymano dokumentacj dotycz c 429 dzier aw zawartych oraz 164 dzier aw rozwi zanych na terenie powiatu olszty skiego w latach 2001 2006. Powiatowy O rodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej Filia w Biskupcu udost pni wykazy 69 dzier aw zawartych mi dzy s siadami. Dane, na podstawie których przeprowadzono analiz dzier aw zawartych obejmuj informacje o strukturze gruntów wydzier awionych, szczegó owym po o eniu nieruchomo ci, dacie zawarcia umowy, stawkach czynszu dzier awnego i okresie trwania dzier awy dla konkretnych umów. Analizuj c dzier awy rozwi zane, wykorzystano ponadto dane na temat powodów, dla których dzier awa wygas a. Uzyskanie okre lonego typu Acta Sci. Pol.

Dzier awa mi dzys siedzka oraz od Agencji Nieruchomo ci Rolnych... danych, na podstawie niezb dnych informacji, pos u y o do odpowiedniego zanalizowania dzier aw nieruchomo ci rolnych. Wa n rol odgrywa, ró ni ca si od dzier awy z Agencj Nieruchomo ci Rolnych, dzier awa mi dzys siedzka, któr równie obj to badaniem. Rolnicy decyduj si odda ziemi, gdy nie s w stanie wykorzysta w pe ni gruntu, np. w przypadku mierci rolnika, kiedy wdowa nie potrafi gospodarowa, a nie chce gospodarstwa. Ta forma gospodarowania pozwala na przeczekanie niekorzystnej sytuacji, bez konieczno ci zmiany w a ciciela. Rodziny utrzymuj ce si z zatrudnienia pozarolniczego z ró nych powodów, nie zamierzaj jej sprzedawa, wol cz gospodarstwa wydzier awi, a do w asnego u ytku pozostawi 1 2 ha. Przed wej ciem Polski do Unii Europejskiej dzier awy mi dzy rolnikami najcz ciej mia y charakter nieformalny i by y zawierane za porozumieniem ustnym. Dopuszczalne by y tak e ró ne formy zap aty (pieni dze, miernik naturalny, wiadczenie us ug czy te tylko op ata podatku). Jednak e po akcesji rolnicy-dzier awcy zacz li zwraca uwag na formaln stron zawarcia umów, gdy dzi ki temu uzyskiwali dop aty do gruntów dzier awionych. Przedmiotem dzier aw mi dzys siedzkich s przede wszystkim ma e area y, które s u powi kszaniu potencja u produkcji. Motywem sk aniaj cym rolników do przekazywania ziemi w dzier aw jest niech do wyzbywania si w asno ci, gdy ziemia jest tania, a ogólna sytuacja gospodarcza charakteryzuje si brakiem stabilno ci, z wyj tkiem sytuacji losowych, rodzinnych i pozarolniczych aspiracji zawodowych. Zainteresowanie t form gospodarowania odgrywa du rol w kszta towaniu struktury agrarnej kraju. Jednocze nie zapewnia powi kszenie powierzchni gruntów rolnych oraz staje si alternatyw dla kupna ziemi. 41 CHARAKTERYSTYKA OBIEKTU BADA Gmina Biskupiec, w której prowadzono badania, po o ona jest na pograniczu Pojezierza Olszty skiego i Pojezierza Mr gowskiego, w po udniowej cz ci historycznej Warmii, na wa nym szlaku turystycznym, okre lanym cz sto mianem szlaku Grzbietu Mr gowskiego. Biskupiec, gmina miejsko-wiejska, graniczy z gminami: od pó nocy Kolno, od wschodu Sorkwity, od po udnia D wierzuty, od zachodu Barczewo, od pó nocnego zachodu Jeziorany. Obszar gminy zajmuje 29 038 ha, z czego obszar miasta 500 ha. Gmina obejmuje miasto Biskupiec i 29 so ectw, w których znajduj si 53 miejscowo ci wiejskie. Wed ug stanu na 31 grudnia 2008 r. na jej terenie mieszka o 19 030 osób, z czego zdecydowana wi kszo na terenie miasta [Ludno... 2009]. W Biskupcu krzy uj si szlaki komunikacyjne o du ym znaczeniu turystycznym. Droga nr 16 prowadzi z Olsztyna do Mr gowa (26 km od Biskupca) i Miko ajek (50 km). Odga zienia tego szlaku biegn z Mr gowa do wi tej Lipki (20 km) i Reszla (26 km), K trzyna (25 km) i Gier o y (34 km), Gi ycka (41 km) i Rucianego Nidy (37 km). Z po udnia na pó noc przecina Biskupiec droga ze Szczytna (38 km) do Bartoszyc (50 km) z odga zieniem do Jezioran (30 km). Administratio Locorum 10(1) 2011

42 Warunki klimatyczno-glebowe i czyste rodowisko sprzyjaj rozwojowi rolnictwa, w tym produkcji zdrowej ywno ci. U ytki rolne stanowi 16 537 ha, tj. 56,95% gminy, w tym grunty orne 9959 ha. Na ki i pastwiska przypada 6540 ha, na sady 38 ha. Na terenie gminy przewa aj gleby IV i V klasy. Lasy obejmuj 7590 ha, tj. 26,14% jej powierzchni. Wi ksze kompleksy le ne w okolicach Biskupca znajduj si w pó nocnej i pó nocno-wschodniej cz ci gminy, w otoczeniu jeziora Dadaj, Korek i Bia e, w centralnej cz ci na pó noc od miasta oraz w po udniowej cz ci gminy. W lasach przewa aj wierk, sosna, brzoza d b, olsza, modrzew, grab i jesion. Wyodr bnione s rezerwaty przyrody w Zabrodziu i D bowie (24,72 ha) z pomnikami przyrody (d b i buk) oraz 9 parków wiejskich. W gminie znajduj si tak e tereny podlegaj ce ochronie jako u ytki ekologiczne. Nale y do nich 250-hektarowe rozlewisko ki Dymerskie kompleks podmok ych, zaro ni tych trzcin k tworz cych obecnie bagna pozosta o po osuszonym jeziorze oraz 70-hektarowe zlotowisko urawi znajduj ce si mi dzy rozlewiskiem ki Dymerskie a drog ze wsi Dymer do D wierzut. S to u ytki rolne klasy V i VI s u- ce jako zlotowisko jesienne urawi (w szczycie do 2500 ptaków). Ogó em w gminie dzia a 1051 gospodarstw rolnych prowadz cych produkcj. Przeci tna wielko gospodarstwa wynosi oko o 20 ha. Nale y podkre li znaczn liczb gospodarstw rolnych (169 gospodarstw) o du ym areale gruntów. G ównym kierunkiem produkcji jest chów byd a, trzody chlewnej, hodowla drobiu oraz uprawa zbó i ro lin okopowych [Serwis Urz du Miejskiego... 2010]. ANALIZA UMÓW DZIER AWY ZAWARTYCH W GMINIE BISKUPIEC W tabeli 1 i tabeli 2 zestawiono grunty w gminie Biskupiec wydzier awione od Agencji Nieruchomo ci Rolnych oraz dzier awy podpisane mi dzy osobami prywatnymi. Zestawienie obejmuje wszystkie obr by gminy Biskupiec. W latach 2001 2006 ANR wydzier awi a ogó em 592,9384 ha w gminie Biskupiec, dzier awy mi dzys siedzkie 20.11.2006 r. stanowi y 386,5944 ha. Struktura gruntów wydzier awianych jest podobna. W oko o 90% dzier awa dotyczy a u ytków rolnych. G ównym ród em pochodzenia gruntów oddanych w dzier aw przez ANR s by e przedsi biorstwa gospodarki rolnej (PGR). Najwi ksz powierzchni po zlikwidowanych pa stwowych gospodarstwach rolnych ANR wydzier awia na terenie obr bu Mojtyny, natomiast z Pa stwowego Funduszu Ziemi (PFZ) w obr bach Czerwonka i Sadowo. Najwi kszy area dzier aw mi dzys siedzkich wyst puje w obr bie Labuszewo (20,02% powierzchni wszystkich zawartych dzier aw mi dzys siedzkich). W latach 2001 2006 w gminie Biskupiec zawarto 55 umów z ANR, z czego najwi cej w obr bach: Borki Wielkie, Kamionka oraz W gój. Dzier awy prywatne stanowi 69 umów, z których najwi ksza liczba wyst puje w obr bach Bredynki oraz Kobu ty (tab. 3). Acta Sci. Pol.

Dzier awa mi dzys siedzka oraz od Agencji Nieruchomo ci Rolnych... 43 Tabela 1. Powierzchnia gruntów wydzier awionych od ANR w gminie Biskupiec w latach 2001 2006 [ha] Table 1. Area of lands leased from the APA in Biskupiec Municipality in 2001 2006 [ha] Obr b Section Dzier awa z Zasobu W asno ci Rolnej Skarbu Pa stwa (stan na listopad 2006) Leased from the Agricultural Property Stock of the State Treasury (as of November 2006) z Pa stwowych Przedsi biorstw Gospodarki Rolnej from State Agricultural Enterprises u ytki rolne arable land lasy i grunty le ne forests and forest land pozosta e grunty other land ogó em total u ytki rolne arable land z Pa stwowego Funduszu Ziemi from the State Land Fund lasy i grunty le ne forests and forest land pozosta e grunty i nieu ytki other land ogó em total Kolonia Biskupiec Bredynki 31,1400 0,7100 2,3500 34,2000 6,7282 0,0000 0,7870 7,5152 Botowo 2,8100 0,3600 1,1200 4,2900 Biesowo 5,6700 0,0000 0,1100 5,7800 Biesówko Borki Wielkie 6,6900 0,0000 0,3900 7,0800 Czerwonka 12,8600 0,0000 0,1300 12,9900 Kamionka 5,0200 0,0000 0,0000 5,0200 4,2500 0,0000 0,0000 4,2500 Kobu ty 9,5200 0,0000 0,1700 9,6900 Labuszewo 112,3140 8,7396 1,3100 122,3636 abuchy 3,0200 0,0000 0,0000 3,0200 Mojtyny 258,8700 8,3800 17,7900 285,0400 10,6400 1,3300 0,0000 11,9700 Najdymowo 6,7500 0,0000 0,3500 7,1000 Nowe Marcinkowo 14,2100 0,0000 0,6100 14,8200 Parleza Ma a Rasz g Ruk awki 8,3900 0,0000 0,0000 8,3900 Rudziska 4,7200 0,0000 0,2500 4,9700 Rzeck 0,0000 3,0500 1,3000 4,3500 1,8504 0,0000 1,3892 3,2396 Sadowo 11,9700 0,0000 0,4300 12,4000 Stanclewo 4,9000 0,0000 0,0500 4,9500 Stryjewo W gój 5,6200 0,4100 0,3200 6,3500 Wilimy 8,5500 0,0000 0,0900 8,6400 Zabrodzie Zar biec 0,6000 0,0000 0,0000 0,6000 Adamowo 3,7900 0,0000 0,1300 3,9200 Lipowo Pudl g Ogó em Total 428,3040 20,8796 23,7100 472,8936 112,5786 2,1000 5,3662 120,0448 ród o: Opracowanie w asne na podstawie danych uzyskanych w Oddziale Terenowym ANR w Olsztynie Source: Own study on the basis of data obtained in the Olsztyn Regional Office APA Administratio Locorum 10(1) 2011

44 Tabela 2. Powierzchnia zawartych dzier aw mi dzys siedzkich w gminie Biskupiec [ha] (stan na listopad 2006 r.) Table 2. Area of neighbour-to-neighbour leasing concluded in the Biskupiec Municipality in ha (as for November 2006) Obr b Section u ytki rolne arable land Dzier awa mi dzys siedzka Neighbour-to-neighbour lease lasy i grunty le ne forests and forest land pozosta e grunty other land Ogó em total Kolonia Biskupiec 10,3700 0,0000 0,1200 10,4900 Bredynki 49,3134 1,1900 1,0443 51,5477 Botowo 24,7000 0,8100 1,1500 26,6600 Biesowo 14,5000 0,0000 0,3600 14,8600 Biesówko 32,7100 0,0000 0,7400 33,4500 Borki Wielkie 18,4378 0,8800 0,2134 19,5312 Czerwonka 40,3994 4,8155 2,6345 47,8494 Kamionka 2,6800 0,0000 0,0700 2,7500 Kobu ty 52,7800 3,4300 2,8647 59,0747 Labuszewo 74,5614 1,7500 1,0900 77,4014 abuchy 40,5400 0,0500 0,4700 41,0600 Mojtyny 1,9200 0,0000 0,0000 1,9200 Ogó em Total 362,9120 12,9255 10,7569 386,5944 ród o: Opracowanie w asne na podstawie danych uzyskanych w Powiatowym O rodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej (filia w Biskupcu). Source: Own study on the basis of data obtained in the Surveying and Cartographic Documentation Centre (Biskupiec Branch). Tabela 3. Zestawienie liczby umów dla poszczególnych obr bów gminy Biskupiec Table 3. Number of agreements per sections of the Biskupiec Municipality Obr b Section Dzier awa z Zasobu W asno ci Rolnej Skarbu Pa stwa Leased from the Stock of the Agricultural Property Agency liczba umów [szt.] number of contracts [items] Dzier awa mi dzys siedzka Neighbour-to-neighbour lease liczba umów [szt.] number of contracts [items] 1 2 3 Kolonia Biskupiec 0 2 Bredynki 3 10 Botowo 1 9 Biesowo 2 5 Biesówko 0 2 Borki Wielkie 5 6 Czerwonka 4 7 Kamionka 5 1 Kobu ty 4 10 Labuszewo 4 9 Acta Sci. Pol.

Dzier awa mi dzys siedzka oraz od Agencji Nieruchomo ci Rolnych... 45 W omawianych latach w gminie Biskupiec rozwi zano 39 umów. Agencja wydzier awia a te grunty przewa nie osobom fizycznym, tylko w jednym przypadku dzier aw zawarto z osob prawn. Na wniosek dzier awcy umow dzier awy na nieruchomo o powierzchni 62,6200 ha rozwi zano 23.04.2001 r., czyli oko o 9 lat przed czasem wyga ni cia tej umowy. Spo ród 39 rozwi zanych dokumentów trzy umowy obejmowa y nieruchomo ci o powierzchni w grupie obszarowej 50,01 100,00 ha, natomiast w pi ciu umowach powierzchnia gruntów wcze niej wydzier awianych wynosi a ponad 100 ha. Nieruchomo o najwi kszej powierzchni gruntów wycofanych z dzier awy mia a 315,4342 ha. Powodem rozwi zania umowy dzier awy by o wy czenie gruntów do y w zwi zku z prawem pierwokupu dzier awcy (tabela 4). Analiza tabeli nr 4 wskazuje powody, dla których nieruchomo ci oddane wcze niej w dzier aw powróci y do ANR. Na wniosek dzier awcy rozwi zano 15,38% umów, 23,08% umów zako czy o si gruntów innym osobom ni dzier- awca, gdy dzier awca nie wyrazi ch ci ich wykupu. Najwi cej umów dzier awcd. tabeli 3 cont. Table 3 1 2 3 abuchy 1 7 Mojtyny 4 1 Najdymowo 1 0 Nowe Marcinkowo 2 0 Parleza Ma a 0 0 Rasz g 0 0 Ruk awki 1 0 Rudziska 1 0 Rzeck 3 0 Sadowo 2 0 Stanclewo 3 0 Stryjewo 0 0 W gój 5 0 Wilimy 1 0 Zabrodzie 0 0 Zar biec 1 0 Adamowo 2 0 Lipowo 0 0 Pudl g 0 0 Ogó em Total 55 69 ród o: Opracowanie w asne na podstawie danych uzyskanych w Oddziale Terenowym ANR w Olsztynie oraz w Powiatowym O rodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej (filia w Biskupcu) Source: Own study on the basis of the data obtained in Olsztyn Regional Office ANR and in the District Surveying and Cartographic Documentation Centre (Biskupiec Branch) Administratio Locorum 10(1) 2011

46 nych rozwi zano z powodu wy czenia cz ci gruntów dla gmin i lasów pa stwowych (41,03%), najmniej za z powodu winy dzier awcy (5,13%) i wyga ni cia umowy ze wzgl du na okres, na który zosta a ona zawarta (5,13%). Wy czenie gruntów dla innych jednostek oraz do y (pierwokup) spowodowa o wycofanie z dzier awy gruntów o powierzchni stanowi cej ponad 56% powierzchni ca kowitej gruntów zwróconych ANR. Najwi ksz powierzchni gruntów (28,36%) wy czono z dzier awy z powodu przekazania gminom, Lasom Pa stwowym lub innym jednostkom. Dzier awcom sprzedano w drodze pierwokupu 27,82% powierzchni wydzier awionej, 20,47% zajmowa a powierzchnia gruntów, których umowy dzier- awy rozwi zano z winy dzier awcy, 13,24% sprzedano innym osobom ni dzier- awca, dzier awców rozwi zano umowy dotycz ce 6,28% powierzchni gruntów, a 3,84% powierzchni gruntów dzier awionych powróci o do zasobu z powodu wyga ni cia umów (up yw czasu). Tabela 4. Wykaz dzier aw popegeerowskich rozwi zanych w gminie Biskupiec w latach 2001 2006 Table 4. Leases from former state-owned agricultural enterprises terminated in Biskupiec Municipality in 2001 2006 Nr umowy Agreement No. Powierzchnia ogólna [ha] Total area [ha] Osoba Person Data zawarcia umowy Date of concluding the agreement Okres trwania Duration Data rozwi zania umowy Date of terminating the agreement Powód rozwi zania Reason for termination 1 2 3 4 5 6 7 d_24 62,6100 p 6-09-1995 15 23-04-2001 d_11 19,3500 f 1-06-1994 10 31-07-2001 d_9 53,4600 f 30-11-1993 10 16-08-2001 d_16 4,7200 f 25-03-1999 10 30-09-2001 d_18 10,5700 f 16-11-1999 10 30-09-2001 umowa wygas a contract expired d_15 5,0500 f 30-06-1995 10 31-12-1996 d_7 122,3004 f 28-09-1994 10 wy. wy.cz.gr. i d_6 0,2900 f 1-06-1993 10 wy. wy.cz.gr. i d_8 3,1566 f 31-08-1993 10 wy. wy.cz.gr. i d_16 3,5939 f 31-10-1995 12 30-04-2002 d_17 38,0076 f 1-06-1996 10 wy. wy.cz.gr. i d_5 27,3974 f 1-03-1994 10 19-07-2002 d_4 26,1163 f 1-06-1993 10 wy. wy.cz.gr. p d_1 4,4445 f 1-10-1993 10 wy. wy.cz.gr. i d_7 114,7613 f 28-09-1994 10 wy. wy.cz.gr. i Acta Sci. Pol.

Dzier awa mi dzys siedzka oraz od Agencji Nieruchomo ci Rolnych... 47 cd. tabeli 4 cont. Table 4 1 2 3 4 5 6 7 d_3 1,4300 f 1-03-1994 10 wy. wy.cz.gr. i d_7 76,4559 f 28-09-1994 10 wy. wy.cz.gr. i d_12 159,4800 f 29-11-1996 10 30-01-2003 d_11 132,7500 f 29-11-1996 10 30-01-2003 d_12 3,0400 f 31-05-1994 10 28-02-2003 d_3 17,0300 f 28-05-1993 10 27-03-2003 z winy dzier awcy the fault of the tenant z winy dzier awcy the fault of the tenant d_3 2,6500 f 1-03-1994 10 27-03-2003 d_8 0,2300 f 31-08-1993 10 wy. wy.cz.gr. i d_3 8,5553 f 11-02-1999 10 wy. wy.cz.gr. i d_3 0,0347 f 11-02-1999 20 wy. wy.cz.gr. i d_8 315,4342 f 31-08-1993 20 wy. wy.cz.gr. p d_1 2,2374 f 1-10-1993 12 1-10-2005 wy.cz.gr. i d_8 0,4500 f 31-08-1993 20 31-08-2013 wy.cz.gr. i d_1 45,8281 f 1-10-1993 12 21-06-2004 d_5 14,3297 f 1-06-1993 20 wy. wy.cz.gr. p d_37 17,0900 f 6-06-1995 10 9-08-2004 d_3 0,5097 f 11-02-1999 20 wy. wy.cz.gr. i d_12 28,4706 f 9-12-1994 10 wy. wy.cz.gr. i d_4 1,3000 f 29-04-1994 10 29-04-2004 umowa wygas a contract expired d_4 23,9000 f 31-03-2000 10 22-11-2004 d_3 41,2503 f 11-02-1999 20 wy. wy.cz.gr. p d_14 28,3600 f 26-06-1995 10 21-04-2005 d_13 3,4726 f 18-12-1995 10 wy. wy.cz.gr. i d_13 7,4374 f 18-12-1995 10 5-12-2005 Obja nienia Explanations: p osoba prawna legal person f osoba fizyczna natural person wy.cz.gr. i wy czenie dla innych jednostek gminy lub Lasów Pa stwowych exception for other units of the municipality or the State Forest Administration wy.cz.gr. p wy czenie do y dzier awcy pierwokup exception for the to the leaseholder pre-emption ród o: Opracowanie w asne na podstawie danych uzyskanych w Oddziale Terenowym Olsztyn. Source: Own study on the basis of data obtained in the Olsztyn Regional Office Administratio Locorum 10(1) 2011

48 WNIOSKI W gminie Biskupiec Agencja Nieruchomo ci Rolnych wydzier awi a ogó em 592,9384 ha. Równolegle z procesem wydzier awiania gruntów przez ANR nast powa proces zwrotu dzier aw. Najwi ksz grup powodów, dla których umowy rozwi zywano, by o przekazanie cz ci gruntów gminom, Lasom Pa stwowym lub innym jednostkom (35,37%). Najcz ciej wyst puj cymi przyczynami zwrotu gruntów dzier awionych jest up yw czasu obowi zywania zawartych umów, niedotrzymanie warunków umowy przez dzier awców, rezygnacja dzier awcy z dalszego gospodarowania na skutek braku op acalno ci produkcji lub nabycie dotychczas dzier awionej nieruchomo ci na w asno. Dzier awcami nieruchomo ci by y g ównie osoby fizyczne. Preferowa y one nieruchomo ci o ma ej powierzchni. Osoby prawne cz ciej dzier awi y nieruchomo ci du e. Spo ród 39 umów zawartych w gminie Biskupiec z ANR, tylko w pi ciu przypadkach powierzchnia nieruchomo ci wynosi a ponad 100 ha. Dzier awy mi dzys siedzkie na terenie gminy Biskupiec 20.11.2006 r. obejmowa y 386,5944 ha, z czego 94% stanowi y u ytki rolne. Na rynku s siedzkim dzier- awione nieruchomo ci zazwyczaj mia y ma powierzchni, a okres trwania umowy by krótki. Zawarto 69 dzier aw prywatnych, z których najwi ksza liczba wyst powa a w obr bach Bredynki oraz Kobu ty. PI MIENNICTWO Ludno. Stan i struktura w przekroju terytorialnym stan na 31 grudnia 2008. G ówny Urz d Statystyczny, Warszawa 2009. Sadowski A., 1998. Dzier awa gruntów pa stwowych w ocenie dzier awców. Rocznik Naukowy Seria 1, 1: 319 326. Serwis Urz du Miejskiego w Biskupcu, www.biskupiec.pl, dost p: 10.05.2010. Surowiec S., Dudzi ska M., Jachimowicz H., Kocur-Bera K., 2003. Gospodarowanie nieruchomo ciami b d cymi w Zasobie Agencji Nieruchomo ci Rolnych. Wydawnictwo UWM, Olsztyn. Szama ska M., 2002. Dzier awa jako jedna z form u ytkowania gruntów rolniczych. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu, CCCXLIII, 147 152. Umowy dzier awy z PFZ i innych tytu ów czynne na dzie 31.12.2006 (maszynopis uzyskany z Agencji Nieruchomo ci Rolnych), oddzia Olsztyn. Umowy dzier awy nieruchomo ci rolnych po by ych ppgrach czynne na dzie 31.12.2006 (maszynopis uzyskany z Agencji Nieruchomo ci Rolnych), oddzia Olsztyn. Dzier awy rozwi zane z ppgr-ów w latach 2001 2006 (maszynopis uzyskany z ANR), oddzia Olsztyn. Dzier awy mi dzys siedzkie w gminie Biskupiec (stan 20.11.2006) wydruki uzyskane w Starostwie Powiatowym, O rodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej, Filia w Biskupcu. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny. Dz.U. nr 16, poz. 93 z pó.zm. Acta Sci. Pol.