Czasownik das Vb Czasowniki regularne Czasowniki niegularne Czasowniki rozdzielnie złożone Czasowniki zwrotne Czasowniki modalne Tryb rozkazujący Czas przzły Pfekt Czas przzły Prätitum
Czasowniki regularne Czasownik w bezokoliczniku (Infinitiv) kończy się na en, np. lnen, machen, malen Aby odmienić czasownik przez osoby, należy odrzucić końcówkę en i na jej miejsce dodać końcówkę osobową Każda osoba ma swoją własną końcówkę: ich..-e du.-st.-t wir -en ihr.-t Sie.-en
A to przykłady odmiany czasowników regularnych: lnen uczyć się machen robić ich lne wir lnen ich mache wir machen du lnst ihr lnt du machst ihr macht lnt Sie lnen macht Sie machen Tak samo odmieniają się m.in.: fragen pytać hören - słuchać buchen odwiedzać, uczęszczać weinen - płakać kochen gotować meinen myśleć, sądzić lieben kochać brauchen - potrzebować sagen mówić trinken pić * btellen zamawiać suchen - szukać * to czasownik mocny, który odmienia się w cza taźniejszym jak słaby, regularny
Podgrupą wśród czasowników regularnych są czasowniki o temacie zakończonym na: -t, -d, -chn, -ffn, -tm np. arbeiten pracować warten czekać rechnen liczyć zeichnen rysować finden - sądzić bilden budować, tworzyć atmen - oddychać öffnen otwiać Wtedy dodajemy dodatkowe e przed końcówką osobową w 2. i 3. os. l.poj i w 2. os. l.mn: ich arbeite du arbeitt arbeitet wir arbeiten ihr arbeitet Sie arbeiten
Czasowniki niegularne Oprócz końcówki osobowej zmieniamy też głoski a > ä fahren- jechać schlafen spać laufen biegać ich fahre du fährst fährt w 2. i 3.os. l. poj wir fahren ihr fahrt Sie fahren tematowe: e > i w 2. i 3. os. l. poj helfen pomagać geben dawać treffen spotykać sprechen mówić, rozmawiać ich helfe du hilfst hilft wir helfen ihr helft Sie helfen
e > ie w 2. i 3. os. l.poj. len czytać sehen widzieć, oglądać ich le du lit lit wir len ihr lt Sie len ich sehe du hst ht wir sehen ihr seht Sie sehen
Czasowniki rozdzielnie złożone Składają się z przedrostka i czasownika właściwego W bezokoliczniku przedrostek piszemy przed czasownikiem łącznie W trakcie odmiany przedrostek trafia na koniec w niezmienionej formie, a czasownik właściwy odmienia się przyjmując końcówki osobowe
aufstehen wstawać fnsehen- oglądać telewizję ich stehe auf du stehst auf steht auf wir stehen auf ihr steht auf Sie stehen auf ich sehe fn wir sehen fn du hst fn ihr seht fn ht fn Sie sehen fn einkaufen robić zakupy mitkommen pójść z kimś ich kaufe ein du kaufst ein kauft ein wir kaufen ein ihr kauft ein Sie kaufen ein ich komme mit wir kommen mit du kommst mit ihr kommt mit kommt mit Sie kommen mit
auf- an- aus- bei- ein- fn- los- mit- vor- zu- Przedrostki, które będziemy oddzielać od czasowników w trakcie odmiany to m.in.: aufmachen, aufräumen ankommen aussehen beibringen einschlafen, einladen fnsehen losgehen mitnehmen vorbeiten zugeben, zumachen
Tak samo jak czasowniki rozdzielnie złożone odmieniają się złożenia dwóch czasowników, np: schlafen gehen iść spać ich gehe schlafen geht schlafen spazien gehen iść na spac ich gehe spazien wir gehen spazien oraz wyrażenie zurück kommen wracać ich komme zurück kommt zurück wir kommen zurück Przedrostek czasownika umizczamy na końcu zdania Ich stehe imm um ben Uhr auf.
Następujących przedrostków nie oddzielamy od czasownika to czasowniki niozdzielnie złożone be- beginnen ge- geben - zählen v- vgsen z- zreissen ent- entstehen emp- empfehlen miss- misstrauen
Czasowniki zwrotne (z,,się ) Uwaga: zaimek zwrotny sich ma dla każdej osoby inną postać! Czasowniki zwrotne bez zmian w temacie podczas odmiany: Czasowniki zwrotne ze zmianą w temacie podczas odmiany: sich freuen cizyć się ich freue mich du freust dich freut sich wir freuen uns ihr freut euch Sie freuen sich sich intren intować się sich beeilen spizyć się sich schminken sich kämmen czać się sich fühlen czuć się sich treffen spotykać się (e -> i w 2. i 3. os. l. poj) ich treffe mich du triffst dich trifft sich wir treffen uns ihr trefft euch Sie treffen sich sich waschen myć się (a -> ä w 2. i 3. os. l. poj)
Czasowniki zwrotne o temacie zakończonym na t-, d-, chn-, ffn-, tm- otrzymują dodatkowe e w 2. i 3. os. l.poj. i w 2. os. l.mn Zwrotny może być też czasownik rozdzielnie złożony, np. sich befinden znajdować się sich anziehen ubiać się ich befinde mich wir befinden uns du befindt dich ihr befindet euch befindet sich Sie befinden sich sich vspäten spóźniać się sich vabschieden pożegnać się ich ziehe mich an wir ziehen uns an du ziehst dich an ihr zieht euch an zieht sich an Sie ziehen sich an Ich ziehe mich heute warm an.
Uwaga! Czasowniki zwrotne w j. niemieckim nie zawsze są zwrotne w j. polskim i odwrotnie! lnen uczyć się beginnen zaczynać się enden kończyć się spielen bawić się sich unthalten - rozmawiać sich setzen - siadać
Czasowniki modalne
-odmieniają się niegularnie - gdy w zdaniu z czasownikiem modalnym występuje jzcze inny czasownik, to czasownik modalny odmieniamy, a drugi czasownik występuje na końcu zdania w formie bezokolicznika können móc, umieć, potrafić ich kann wir können du kannst ihr könnt kann Sie können mögen lubić ich mag wir mögen du magst ihr mögt mag Sie mögen müssen muć ich muss wir müssen du musst ihr müsst muss Sie müssen dürfen mieć pozwolenie wollen chcieć ich will wir wollen du willst ihr wollt will Sie wollen ich darf du darfst darf wir dürfen ihr dürft Sie dürfen sollen mieć powinność ich soll wir sollen du sollst ihr sollt soll Sie sollen
Przykłady użycia czasowników modalnych: können Kannst du schon gut Deutsch sprechen? müssen Wir müssen noch mehr lnen! dürfen Mutti, darf ich heute in die Disko gehen? mögen Ich mag meine Freunde. wollen Was willst du am Abend machen? sollen Kind sollen den Eltn helfen.
Ważne są też nieosobowe formy czasowników modalnych: man muss musowo, trzeba Man muss hi sofort aufräumen! man darf wolno Man darf hi parken. man kann można Im Supmarkt kann man all kaufen. man darf nicht nie wolno Man darf hi nicht rauchen. man soll powinno się Man soll viel Obst und Gemüse sen.
Tryb rozkazujący d Impativ Tryb rozkazujący można utworzyć dla: 2. os. l.poj. TY zrób, weź, przyjdź 2. os. l.mn. WY zróbcie, weźcie, przyjdźcie formy grzecznościowej pan, pani państwo niech pan przyjdzie, zróbcie państwo proszę jak formę trybu rozkazującego traktujemy też formę dla 1.os. l.mn. MY zróbmy, weźmy
Tryb rozkazujący tworzymy odpowiednio dla poszczególnych osób wychodząc od formy trybu oznajmującego: dla czasowników regularnych du machst die Hausaufgabe > mach die Hausaufgabe! odrzucamy zaimek osobowy i końcówkę ihr macht die Hausaufgabe > macht die Hausaufgabe! odrzucamy zaimek osobowy Sie machen die Hausaufgabe > machen Sie bitte die Hausaufgabe! stosujemy inwsję i dodajemy uprzejme bitte Wir machen die Hausaufgabe > machen wir die Hausaufgabe! stosujemy inwsję dla czasowników o temacie zakończonym na t-,d-,chn-,ffn-,tm- du wartt auf den Bus > warte auf den Bus! odrzucamy zaimek osobowy i końcówkę, dodatkowe,,e z odmiany zostaje! ihr wartet auf den Bus > wartet auf den Bus! odrzucamy zaimek osobowy Sie warten auf den Bus > warten Sie bitte auf den Bus! stosujemy inwsję i dodajemy,,bitte wir warten auf den Bus > warten wir auf den Bus! stosujemy inwsję
dla czasowników z przegłosem (Umlaut) du fährst nicht so schnell > fahr nicht so schnell! odrzucamy zaimek osobowy, końcówkę i przegłos ihr fahrt nicht so schnell > fahrt nicht so schnell! odrzucamy zaimek osobowy Sie fahren nicht so schnell > fahren Sie bitte nicht so schnell! stosujemy inwsję, dodajemy bitte wir fahren nicht so schnell > fahren wir nicht so schnell! stosujemy inwsję dla czasowników rozdzielnie złożonych du räumst das Zimm auf > räum das Zimm auf! odrzucamy zaimek osobowy i końcówkę ihr räumt das Zimm auf > räumt das Zimm auf! odrzucamy zaimek osobowy Sie räumen das Zimm auf > räumen Sie bitte das Zimm auf! stosujemy inwsję, dodajemy bitte wir räumen das Zimm auf > räumen wir das Zimm auf! stosujemy inwsję
Form niegularnych należy nauczyć się na pamięć! len czytać li! lt! len Sie bitte! sen jeść iss! st! sen Sie bitte! sein być sei! seid! seien Sie bitte! haben mieć hab! habt! haben Sie!
Czas przzły Pfekt
czas przzły Pfekt jt czasem złożonym składa się z czasownika posiłkowego haben lub sein i nieodmiennego imiłowu Partizip II haben sein + Partizip II większość czasowników tworzy czas Pfekt z czasownikiem posiłkowym haben
Z czasownikiem posiłkowym sein utworzymy Pfekt dla: czasowników nieprzechodnich (bez dopełnienia w biniku) oznaczających ruch: kommen, gehen, fahren, laufen, fliegen, schwimmen czasowników oznaczających zmianę stanu: stben, einschlafen, aufwachen, aufstehen dla czasowników sein, bleiben, wden, pasren
Tworzenie imiłowu Partizip II: dla czasowników regularnych ge + temat + t gemacht, gefragt, gehört dla czasowników o temacie zakończonym na t, -d, -chn, -ffn, -tm ge + temat + et gearbeitet, gebildet dla czasowników rozdzielnie złożonych ge + temat +. (ge- pomiędzy przedrostkiem a czasownikiem) eingekauft, aufgtanden dla czasowników zakończonych na ien temat +t (nie dodajemy ge-) diskutit, fotografit dla czasowników niozdzielnie złożonych także nie dodajemy ge- befragt, empfohlen form Partizip dla czasowników mocnych/niegularnych uczymy się na pamięć z listy czasowników
Zamiana czasu taźniejszego na czas Pfekt Zamianie podlega forma czasownika, pozostałe części zdania nie zmieniają się. Czasownik posiłkowy otrzymuje formę zgodną z formą w cza taźniejszym, dostosowaną do podmiotu. Partizip występuje na końcu zdania: Ich mache meine Hausaufgaben. Ich habe meine Hausaufgaben gemacht. Er fährt nach Blin. Er ist nach Blin gefahren. Wohnen Sie lange hi? Haben Sie lange hi gewohnt?
Czas przzły Prätitum (Impfekt)
Czas przzły Prätitum występuje najczęściej w bajkach i w innych tekstach pisanych. Czasowniki modalne, czasowniki haben i sein występuja przeważnie w cza Prätitum
Tworzenie Prätitum dla czasowników regularnych Do tematu czasownika dodajemy -te. W ten sposób powstaje forma wyjściowa. machen > machte kaufen > kaufte Forma wyjściowa podlega odmianie przez osoby: ich machte du machtt machte wir machten ihr machtet Sie machten Piwsza i trzecia osoba liczby pojedyńczej mają taką samą formę bez końcówek dla czasowników mocnych/niegularnych Formę wyjściową wybiamy z listy czasowników: kommen kam schlafen schlief tragen- trug Do formy wyjściowej dodajemy końcówki osobowe: ich kam wir kamen du kamst ihr kamt kam Sie kamen ich schlief wir schliefen du schliefst ihr schlieft schlief Sie schliefen ich trug du trugst trug wir trugen ihr trugt Sie trugen
Ztawienie zdań w cza taźniejszym Präsens, przzłym Pfekt i przzłym Prätitum Ich gehe mit meinen Freunden ins Kino. Ich bin mit meinen Freunden ins Kino gegangen. Ich ging mit meinen Freunden ins Kino. Er bucht seine Familie. Er hat seine Familie bucht. Er buchte seine Familie. Wir stehen um ben Uhr auf. Wir sind um ben Uhr aufgtanden. Wir standen um ben Uhr auf. Hast du einen Hund? Hast du einen Hund gehabt? Hattt du einen Hund?