Wydział Leśny SGGW w Warszawie Niestacjonarne studia II (magisterskie) Przedmiot SIEDLISKOZNAWSTWO LEŚNE Organizacja zajęć w semestrze 1 Prowadzący: Prof. dr hab. Bogdan Brzeziecki - wykłady, dr inż. Jacek Zajączkowski - ćwiczenia Godziny zajęć: Wykłady: Aula II, niedziela Ćwiczenia: piątek i sobota Tematyka ćwiczeń na kolejnych zjazdach: Zjazd 1: Informacje ogólne. Wydanie tematów na zajęcia seminaryjne. Praca własna: określanie indeksu trofizmu i jego zmienności. Zjazd 2: Seminarium SZ1 - część I: związki gleby, siedliska i szaty roślinnej. Zjazd 3: Projekt waloryzacji siedliskowej SZ2: wprowadzenie, opracowanie udostępnionych materiałów kartograficznych i opisowych. Zjazd 4: Sprawdzian testowy SZ3 z zakresu ćwiczeń. Konsultacje i uzgodnienia do projektu. Zjazd 5: Seminarium SZ1 - część II: reakcja drzew na czynniki stresu w środowisku leśnym. Sesja: Sprawdzian opisowy z zakresu wykładów SZ4. Poprawa sprawdzianu z zakresu ćwiczeń. Ocena końcowa z przedmiotu jest wystawiana jako średnia z czterech pozytywnych ocen (w skali 3.0-5.0): za seminarium, projekt pisemny, sprawdzian z ćwiczeń oraz sprawdzian z wykładów (ta ocena z podwójną wagą).
Zajęcia seminaryjne SZ1 WYKAZ TEMATÓW Z ZAGADNIENIAMI DO OPRACOWANIA I PREZENTACJI W GRUPACH NA PODSTAWIE WYBRANYCH POZYCJI LITERATURY Część I. Związki warunków glebowych, siedliska i szaty roślinnej Dla podanego typu siedliskowego lasu opracuj i przedstaw następujące zagadnienia: a) określ cztery rodzaje gleb (macierzyste utwory geologiczne), często występujące na danym siedlisku w skali całego kraju; znajdź wszystkie zbliżone typy siedliskowe, na których te utwory również występują; wskaż różnice w uziarnieniu i inne przyczyny powodujące zróżnicowanie siedliskowe w obrębie każdego utworu. b) określ trzy typy gleb, często występujące na danym siedlisku w skali całego kraju; znajdź wszystkie zbliżone typy siedliskowe, na których te gleby również występują; wskaż możliwe przyczyny zróżnicowania warunków siedliskowych w obrębie każdego typu gleby. c) określ dwa zespoły roślinne, często występujące na danym siedlisku w skali całego kraju; znajdź wszystkie zbliżone typy siedliskowe, na których te zespoły również występują; wskaż możliwe przyczyny zróżnicowania warunków siedliskowych w obrębie każdego zespołu; podaj po dwa gatunki różnicujące danych typ siedliskowy od innych, zbliżonych typów. UWAGA: Załączony szablon należy wykorzystać do wpisania: (1) nazw określonych jednostek, (2) symboli zbliżonych typów siedliskowych oraz (3) zakreślenia zasięgu wyróżnionych jednostek na tle sąsiadujących fragmentów siatki typologicznej. Przyczyny zróżnicowania siedliskowego w obrębie jednostki należy omówić podczas prezentacji szablonu na seminarium, z wykorzystaniem rzutnika folii. 1. Określ związki warunków glebowych, siedliska i szaty roślinnej dla siedliska Bw 2. Określ związki warunków glebowych, siedliska i szaty roślinnej dla siedliska BMśw 3. Określ związki warunków glebowych, siedliska i szaty roślinnej dla siedliska LMśw 4. Określ związki warunków glebowych, siedliska i szaty roślinnej dla siedliska Lśw 5. Określ związki warunków glebowych, siedliska i szaty roślinnej dla siedliska Ol LITERATURA Siedliskowe podstawy hodowli lasu. 2004, ORWLP Matuszkiewicz J. M.: Zespoły leśne Polski. 2007, PWN Brożek S.: Indeks trofizmu gleb leśnych. 2001, Acta Agr. et Silv. Ser. Silv. vol. XXXIX Brożek S., Zwydak M.: Atlas gleb leśnych Polski. 2003, CILP Grzyb M., Kliczkowska A.: Typy siedliskowe lasu. 1997-1999, Głos Lasu, seria artykułów
Zajęcia seminaryjne SZ1 WYKAZ TEMATÓW Z ZAGADNIENIAMI DO OPRACOWANIA I PREZENTACJI W GRUPACH NA PODSTAWIE WYBRANYCH POZYCJI LITERATURY Część II. Reakcja drzew na czynniki stresu w środowisku leśnym 6. Skrajnie niskie i wysokie temperatury (jak powstają i wyglądają uszkodzenia termiczne; do czego mogą prowadzić; w jakich warunkach terenowych najczęściej do nich dochodzi; jakie gatunki drzew są najbardziej podatne i dlaczego; jak cechy gleby wpływają na ryzyko przymrozków oraz wysadzania sadzonek z gruntu) 7. Niedobór światła (jak warunki świetlne wpływają na wzrost, pokrój i cechy aparatu asymilacyjnego drzew; jak wymagania świetlne i zdolność do reakcji przyrostowej zależą od wieku drzew; na czym polegają reakcje fototropiczne; jak zdolność do oczyszczania się z gałęzi zależy od siedliska i gatunku drzewa) 8. Niedobór wody (źródła zaopatrzenia drzew w wodę, jak dostępność wody zależy od cech gleby, przystosowania drzew do znoszenia okresów suszy, jak od dostępności wody zależy budowa drzewostanu oraz liści i korzeni drzew) 9. Silne wiatry i opady śniegu (jak wiatr oddziałuje na życie drzew, jak szkody od wiatru zależą od budowy drzewostanu i siedliska, na czym polegają i od czego zależą szkody od śniegu, jak można zwiększyć odporność drzewostanów za pomocą działań hodowlanych) 10. Szkody od zwierzyny (jakie rodzaje uszkodzeń drzew powodują ssaki leśne, jak uszkodzenia wpływają na przyrost, zdrowotność i jakość drzew, w jakich drzewostanach i na jakich siedliskach szkody są największe i jak można je ograniczać za pomocą działań hodowlanych) LITERATURA Puchalski T., Prusinkiewicz Z.: Ekologiczne podstawy siedliskoznawstwa leśnego. 1977, PWRiL Jaworski A.: Podstawy przyrostowe i ekologiczne odnawiania oraz pielęgnacji drzewostanów. 2004, PWRiL Mikułowski M.: Problem występowania nie sprzyjających warunków atmosferycznych w hodowli lasu. 1997, Bibl. Leśn., z. 84 Jaworski A.: Ekologiczne podstawy projektowania składu gatunkowego odnowień. Zagadnienia wybrane. 1988, Wyd. AR w Krakowie Szymański S.: Ekologiczne podstawy hodowli lasu. 1986, PWRiL Zajączkowski J.: Odporność lasu na szkodliwe działanie wiatru i śniegu. 1991, wyd. Świat Włoczewski T.: Ogólna hodowla lasu. 1968, PWRiL Ilmurzyński E.: Szczegółowa hodowla lasu. 1969, PWRiL Życie drzew w skażonym środowisku. 1989, Instytut Dendrologii PAN, PWN
Siatka typologiczna siedlisk leśnych w Polsce: