Wstęp do patofizjologii
Zdrowie wg. definicji WHO jest stanem pełnego dobrego samopoczucia ( dobrostanu ) fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko nieobecnością choroby, czy niedomagania.
Choroba Chorobę należy uważać za złożony łańcuch wzajemnie ze sobą powiązanych zjawisk czynnościowych i morfologicznych jako następstw bezpośrednich uszkodzeń organizmu przez czynnik chorobotwórczy, a także zjawisk odczynowych, obronnych i przystosowawczych oraz zaburzeń regulacji
Homeostaza zdolność ustroju do utrzymania w dynamicznej równowadze, stałości środowiska wewnętrznego do utrzymania stałości środowiska wewnętrznego przyczyniają się różne narządy i układy
Homeostaza CZYNNIKI PATOGENNE (głównie zmiany środowiska zewnętrznego) zmierzają do zaburzenia równowagi środowiska wewnętrznego, czemu przeciwdziałają stosowne mechanizmy regulacyjne np. podczas wysiłku fizycznego nasila się wentylacja minutowa płuc i zwiększa się pojemność minutowa serca
Adaptacja Przetrwanie ustroju w zmiennych warunkach otoczenia zależy od ADAPTACJI: ogół odczynów czynnościowych i strukturalnych zmierzających do zachowania homeostazy ustroju, w warunkach długotrwającego działania na ustrój niekorzystnych wpływów środowiskowych
Adaptacja poziom: komórkowy, narządowy, układowy organizmu jako całości, społeczeństw, narodów (znaczenie selekcji) normo-, hiper- i hipoergiczna swoista i nieswoista adaptacja sztuczna (np. protezy, ochraniacze, odzież, budynki, klimatyzacja itd.)
Adaptacja Czynnościowa Morfologiczna (anatomiczna) Czynnościowo-morfologiczna (mieszana)
Homeostaza a problem zdrowia i choroby - - Patologiczne mechanizmy regulacyjne U podstaw adaptacji leżą mechanizmy regulacyjne. Jeżeli mechanizmy te stają się źródłem zmian chorobowych (SĄ NIEFIZJOLOGICZNE) to mówi się o patologicznych mechanizmach regulacyjnych. Choroba to zaburzenie regulacji funkcji ustroju.
Etiologia, Patogeneza ETIOLOGIA (gr. aitia przyczyna, logos - słowo, nauka) - nauka badająca przyczyny i uwarunkowania chorób PATOGENEZA (gr. pathos choroba, genesis - powstawanie)
Czynniki chorobotwórcze Wewnętrzne Zewnętrzne Nieznane (choroba samoistna, Niektóre choroby mają tyko jedną przyczynę idiopatyczna) pochodzenia wewnętrznego (np. defekt genetyczny) lub zewnętrznego (np. uraz mechaniczny), inne mogą zależeć nawet od wielu przyczyn
Czynniki chorobotwórcze zewnętrzne Biologiczne wirusy, priony, riketsje, bakterie, pasożyty, grzyby Fizyczne promieniowanie, prąd elektryczny, podwyższona lub obniżona temperatura otoczenia, podwyższone lub obniżone ciśnienie atmosferyczne, uraz mechaniczny, fale akustyczne, wibracje Chemiczne kwasy, szkodliwe chemikalia i gazy, zanieczyszczenia wody, powietrza, gleby, leki, palenie tytoniu itp. Społeczne stres, niedożywienie, niedobory witaminowe, niedostateczna higiena Czynniki jatrogenne następstwo działania lekarza; np. zespół Cushinga powstający wskutek leczenia glikokortykosteroidami Czynniki złożone więcej niż jeden czynnik prosty; np. czynniki meteorologiczne, klimatyczne, warunki geofizyczne, czynniki związane ze środowiskiem pracy, czynniki społeczne, emocjonalne
Czynnik psychiczny choroby psychosomatyczne w ich przebiegu mogą rozwijać się zmiany anatomiczne (np. owrzodzenie błony śluzowej żołądka) Psychosomatyka to całościowe ujęcie problemów człowieka.
Czynnik psychiczny wg. WHO choroby psychosomatyczne:...są to choroby przebiegające albo pod postacią zaburzeń funkcji, albo zmian organicznych, dotyczących poszczególnych narządów czy układów, w przebiegu których czynniki psychiczne odgrywają istotną rolę w występowaniu objawów chorobowych, ich zaostrzeniu i zejściu choroby.
Psychoneuroimmunologia CZYNNIK PSYCHICZNY CZYNNIK PATOGENNY Układ nerwowy Układ dokrewny Układ immunologiczny
Czynniki chorobotwórcze wewnętrzne uwarunkowania genetyczne uwarunkowania wieloczynnikowe (czynniki środowiskowe, występowanie rodzinne) płeć wiek
Nozologia ogólna (gr.: nozos- choroba, logos słowo, nauka) nauka o chorobie, o podziale chorób i ich klasyfikacji pozwala wykryć i opisać cechy wspólne dla różnych grup chorobowych oraz bada prawa, jakim one podlegają
Choroba organiczna i czynnościowa Choroba organiczna podłożem zmian czynnościowych są zmiany strukturalne (anatomiczne) Choroba czynnościowa w jej przebiegu nie wykazuje się istotnych zmian organicznych (tj. procesów patologicznych zmieniających strukturę narządu)
Kryteria patologii zjawisk ustrojowych I. HETEROMETRIA II. HETEROCHRONIA III.HETEROTOPIA IV. HETEROPOIOTIA
Heterometria (gr.: heteros inny, metron miara) Podstawowym kryterium patologii zjawisk jest heterometria, czyli niezwykłość (odmienność) wymiarów danego zjawiska. Przekraczanie zakresu normy, zarówno w górę, jak i w dół jest patologiczne np. obniżenie zawartości erytrocytów we krwi w przebiegu niedokrwistości
Heterochronia (gr. heteros inny, chronos czas) odchylenie dotyczące przebiegu pewnego zjawiska w czasie np. wzrost 130cm u dziecka 8-letniego jest prawidłowy, a u dorosłego - patologiczny; np. tachykardia powysiłkowa jest zjawiskiem fizjologicznym, a tachykardia spoczynkowa - patologicznym.
Heterotopia odchylenie dotyczące miejsca występowania danego zjawiska; zjawisko powstające w jednym miejscu jest prawidłowe (np. przekrwienie błony śluzowej żołądka po posiłku), a w innym miejscu patologiczne (np. przekrwienie spojówek); wydzielanie hormonów przez gruczoły dokrewne jest zjawiskiem prawidłowym, natomiast wydzielanie podobnych hormonów przez tkanki nowotworowe jest patologiczne.
Heteropoiotia (gr.: heteros inny, poiotes - jakość) odchylenie dotyczące występowania składników nieprawidłowych transformacja nowotworowa powoduje powstawanie komórek całkowicie odmiennych od komórek macierzystych, wytwarzających niekiedy inne substancje (np. białko Bence- Jonesa w szpiczaku mnogim). w chorobach przemiany materii w organizmie pojawiają się substancje, które w stanach fizjologicznych nie są obecne (np. ciała ketonowe w cukrzycy; kwas homogentyzynowy w alkaptonurii).
Choroba przejawia się objawami nauka o objawach chorób - SYMPTOMATOLOGIA
Objawy Podmiotowe (subiektywne) odczuwa chory uczucie osłabienia niechęć do pracy utrata łaknienia Przedmiotowe (obiektywne) uchwytne badaniem lekarskim gorączka przyspieszenie i/lub zmiany miarowości akcji serca
Objawy, zespół Objawy podmiotowe często pojawiają się wcześniej niż przedmiotowe Zespół (ang. syndrome) jest zbiorem objawów razem występujących i charakteryzujących określoną jednostkę chorobową
Przebieg i zejście choroby Początek Zwiastuny Rozwój choroby Ustępowanie objawów Szczyt
Choroba PRZEBIEG: ostry (np. nagły początek,znaczne nasilenie objawów, zazwyczaj niedługi czas trwania), przewlekły (powolny początek, długi czas trwania, nasilenie objawów stopniowo narasta; może prowadzić do wyniszczenia ustroju), podostry (postać pośrednia), typowy/nietypowy, nawrót choroby, powikłania
Choroba ZEJŚCIE (przełom choroby; wyzdrowienie zupełne, częściowe, rekonwalescencja; przejście z postaci ostrej choroby w postać przewlekłą; powikłania chorób). Jeżeli zawiodą mechanizmy kompensacyjne oraz stosowane leczenia choroba kończy się śmiercią (zejście śmiertelne).
Współzależność w czasie między działaniem czynnika chorobotwórczego i rozwojem choroby choroba trwa dopóty, dopóki działa czynnik chrobotwórczy (znika z chwilą ustąpienia czynnika chorobotwórczego); czynnik chrobotwórczy działa krótko, po czym znika (choroba rozwija się i kończy bez udziału czynnika chorobotwórczego); główny czynnik etiologiczny jest czasowo lub stale obecny w organizmie, ale jego działanie ujawnia się dopiero wówczas, gdy wystąpi dodatkowy, uboczny czynnik wyzwalający chorobę.
Patofizjologia patrzy na chorego nie tylko w aspekcie biologicznym, ale i psychicznym oraz społecznym czyli w aspekcie holistycznym i zawsze w łączności z otaczającym środowiskiem, także środowiskiem społecznym
Dziękuję