Załącznik do uchwały Nr XXVIII/162/2016 Rady Gminy Raków z dnia 29 listopada Kompleksowy Plan Rozwoju Szkół Gminy Raków

Załącznik do uchwały Nr XXVIII/162/2016 Rady Gminy Raków z dnia 29 listopada 2016 Kompleksowy Plan Rozwoju Szkół Gminy Raków Październik 2016

Spis treści Wstęp... 3 1. Charakterystyka gminy... 5 2. Opis i diagnoza oświaty... 14 2.1. Przedszkole... 15 2.2. Szkoły podstawowe... 17 2.3. Gimnazjum... 20 2.4. Stan infrastruktury technicznej placówek... 22 2.5. Finansowanie funkcjonowania szkół... 24 3. Analiza SWOT oraz cele Kompleksowego Planu Rozwoju Szkół Gminy Raków... 27 4. Plany inwestycyjne, harmonogram i źródła finansowania projektów... 31 5. Kierunki działań powiązanie prognozy demograficznej z planami inwestycyjnymi i kosztami funkcjonowania... 36 6. Odniesienie do dokumentów strategicznych (gmina, powiat, województwo, Polska)... 38 7. Monitoring i ewaluacja... 41 8. Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko... 43 9. Podsumowanie... 45 Spis rysunków... 46 Spis wykresów... 46 Spis tabel... 47 Bibliografia... 48 2

Wstęp Zasady dotyczące systemu edukacji w Polsce zostały sformułowane w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, której zapisy mówią o tym, że prawo do edukacji ma każdy obywatel, a edukacja jest obowiązkowa do 18. roku życia. Edukacja w szkołach publicznych jest bezpłatna, a rodzice mają prawo decydowania o rodzaju placówki, do której poślą swoje dziecko (publicznej lub prywatnej). Organy państwa mają natomiast obowiązek zapewnienia obywatelom powszechnego i równego dostępu do kształcenia. Ta kwestia jest bardzo istotna, ponieważ kapitał ludzki jest kluczowym czynnikiem rozwoju każdej gminy. Opracowanie Kompleksowego Planu Rozwoju Szkół Gminy Raków wynika z potrzeby ukierunkowania dalszego rozwoju placówek szkolnych z obszaru gminy oraz podjęcia działań niezbędnych dla zapewnienia skutecznego i efektywnego kształcenia dzieci i młodzieży z obszaru gminy. Działania te odnoszą się nie tylko do poprawy jakości infrastruktury technicznej i ułatwienia dostępu do wiedzy, ale także do pogłębiania u dzieci umiejętności miękkich, niezbędnych dla odnalezienia się w późniejszym życiu na rynku pracy. Niniejszy dokument powstał we współpracy dyrektorów i pracowników placówek oświaty z terenu Gminy Raków oraz pracowników samorządu i określa, jakie działania należy przedsięwziąć, aby poziom kształcenia dzieci i młodzieży charakteryzował się dużą efektywnością i kompleksowością. Ponadto wskazuje inwestycje możliwe do realizacji, a także źródła finansowania projektów ze środków unijnych, rozdysponowywanych m.in. w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2014 2020 i innych źródeł finansowania zewnętrznego. Zgodnie ze Strategią Rozwoju Kapitału Ludzkiego do roku 2020, na każdym etapie życia, także podczas edukacji szkolnej, człowiek nabywa istotnych umiejętności i kompetencji, które przyczyniają się do satysfakcjonującego funkcjonowania w społeczeństwie w późniejszych etapach życia, przede wszystkim na rynku pracy. W Strategii podkreślono, że ważne jest, aby we wczesnych etapach życia, w których kształtują się postawy wobec siebie i innych, instytucje publiczne, a zwłaszcza szkoły, wywierały możliwie jak najbardziej pozytywny wpływ na rozwój intelektualny, osobisty i społeczny dzieci. Ze wyglądu na swoją powszechność, system edukacji jest naturalnym mechanizmem pozwalającym na identyfikację i wspieranie rozwoju osób o największym potencjale, przy czym daje możliwość wyrównywania szans już we wczesnych etapach życia. Ponadto 3

w czasie edukacji szkolnej nabywa się podstawowych umiejętności i kompetencji, które stają się pomocne w funkcjonowaniu w społeczeństwie. W zakresie systemu nauczania, w Polsce najważniejsze jest podnoszenie jego jakości zarówno w sposobie kształcenia, jak i uzyskiwanych przez uczniów kompetencjach. Istotne jest zatem zwiększenie wsparcia dla uczniów szczególnie uzdolnionych, jednocześnie zmniejszając liczbę uczniów osiągających najsłabsze wyniki. Kompleksowy Plan Rozwoju Szkół Gminy Raków zawiera m.in. następujące informacje: diagnozę stanu obecnego placówek oświaty funkcjonujących na terenie gminy oraz analizę poszczególnych danych w odniesieniu do jednostek administracyjnych wyższego rzędu, określenie potrzeb i niedoborów poszczególnych placówek z terenu gminy, analizę SWOT oraz sformułowane na jej podstawie wnioski, określenie celu głównego, towarzyszących mu celów szczegółowych oraz przewidzianych w ich ramach zadań, określenie sposobów monitoringu i ewaluacji. Niniejszy dokument ma charakter otwarty, dlatego też w przypadku pojawienia się czynników wewnętrznych lub zewnętrznych, które będą miały wpływ na funkcjonowanie systemu oświaty w gminie, będzie możliwa jego aktualizacja. Plan został przygotowany w celu poprawienia stanu oświaty w Gminie Raków, dlatego też będzie możliwe jego dostosowywanie do aktualnej sytuacji, uwarunkowań i potrzeb. 4

1. Charakterystyka gminy Gmina Raków położona jest w centralnej części województwa świętokrzyskiego, w powiecie kieleckim, 42 km od Kielc. Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) 1, na koniec 2014 roku powierzchnia omawianego obszaru ogółem wynosiła 19 062 ha i zamieszkiwało ją 5 716 mieszkańców. Gmina ma charakter wiejski, ponieważ 100% ludności zamieszkuje tereny wiejskie. Położenie gminy na tle powiatu kieleckiego przedstawiono na rysunku 1. Rysunek 1 Położenie Gminy Raków na tle powiatu kieleckiego Źródło: Opracowanie własne na podstawie mapy administracyjnej Polski: administracja.mac.gov.pl Kolorem zielonym zaznaczono gminy o charakterze wiejskim, niebieskim gminy miejsko-wiejskie, zaś fioletowym gminę miejską Kielce. Od północnego wschodu Gmina Raków graniczy z Gminą Łagów, od północnego zachodu z Gminą Daleszyce, od zachodu z Gminą Pierzchnica (powiat kielecki), od południa i południowego wschodu z gminami Szydłów, Staszów i Bogoria (powiat staszowski), a od wschodu na niewielkim odcinku z Gminą Iwaniska (powiat opatowski). Obszar gminy 1 Strona internetowa Głównego Urzędu Statystycznego, stat.gov.pl. 5

wchodzi w skład dwóch mezoregionów Pogórza Szydłowskiego i Gór Świętokrzyskich, przez co charakteryzuje się dużą różnorodnością biologiczną. Przez centralną część gminy przepływa rzeka Czarna. Według załącznika nr 4 do Statutu Gminy Raków 2, jednostkami pomocniczymi gminy jest 28 sołectw: Bardo, Celiny, Chańcza, Dębno, Drogowle, Głuchów, Głuchów-Lasy, Jamno, Korzenno, Koziel, Lipiny, Mędrów, Nowa Huta, Ocieski, Papiernia, Pągowiec, Pułaczów, Radostów, Raków, Rakówka, Rembów, Smyków, Szumsko, Szumsko-Kolonie, Wola Wąkopna, Wólka Pokłonna, Zalesie, Życiny. Ze względu na specyfikę opracowywanego dokumentu, który opisuje stan obecny i planowane działania w sektorze edukacji, diagnoza obszaru została przeprowadzona pod kątem kapitału ludzkiego, szczególnie liczby mieszkańców i zachodzących w tym aspekcie zmian. W związku z tym, należy wziąć pod uwagę również prognozy ludności dla województwa świętokrzyskiego i powiatu kieleckiego, prowadzone przez Główny Urząd Statystyczny. W 2015 r. wskaźnik przyrostu naturalnego w Gminie Raków wynosił -5,3 i był niższy niż wynik powiatu kieleckiego, województwa świętokrzyskiego oraz Polski. Na wykresie 1 przedstawiono porównanie przyrostu naturalnego w 2015 r. w Gminie Raków i w większych jednostkach terytorialnych. Wykres 1 Przyrost naturalny na 1 000 ludności w Gminie Raków, powiecie kieleckim, województwie świętokrzyskim i w Polsce w 2015 r. 1,0 0,6 0,0-1,0 Gmina Raków powiat kielecki województwo świętokrzyskie Polska -0,7-2,0-3,0-4,0-3,0-5,0-6,0-5,3 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS 2 Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Raków, bip.rakow.pl. 6

Jak pokazują prognozy z 2014 r., w województwie świętokrzyskim liczba ludności ulegnie znacznemu spadkowi z 1 257 179 osób w 2015 r. do 1 024 397 osób w 2045 r. Znacznie korzystniej przedstawiają się prognozy dla powiatu kieleckiego, dla którego prognozuje się wzrost liczby mieszkańców z 208 526 osób w 2015 roku do 214 089 osób w roku 2045 3. Szczegółowe dane dotyczące liczby urodzeń z podziałem na poszczególne sołectwa na terenie Gminy Raków przedstawiono w tabeli 1. Tabela 1 Liczba dzieci urodzonych (i zameldowanych) w poszczególnych sołectwach Gminy Raków w latach 2013 2015 Sołectwo Liczba dzieci urodzonych w latach 2013 2015 2013 2014 2015 BARDO 4 4 4 CELINY 0 1 1 CHAŃCZA 4 3 6 DĘBNO 0 0 2 DROGOWLE 3 1 1 GŁUCHÓW 0+1 czasowo 0 1 GŁUCHÓW-LASY 0 0 1 JAMNO 3 0+1 czasowo 0 KORZENNO 1 1 0 KOZIEL 2 2+1 czasowo 1 LIPINY 1 0 1 MĘDRÓW 1 1 2 NOWA HUTA 5 3 2 OCIESĘKI 3 1 2 PAPIERNIA 0 0 2 PĄGOWIEC 1 0 0 PUŁACZÓW 2 0 0 RADOSTÓW 1 2 0 RAKÓW 8 2+1 czasowo 6 RAKÓWKA 0 2 1 REMBÓW 4 2 1 SMYKÓW 0 0 0 3 Strona Internetowa Głównego Urzędu Statystycznego, stat.gov.pl. 7

SZUMSKO 0 0 1 SZUMSKO-KOLONIE 2 2 0 WOLA WĄKOPNA 1 1 0 WÓLKA POKŁONNA 1 4 5 ZALESIE 4 3 2 ŻYCINY 2 1 4 RAZEM 53 pobyt stały 1 pobyt czasowy 36 pobyt stały 3 pobyt czasowy 46 pobyt stały Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych UG Raków Struktura ludności na obszarze Gminy Raków, jak i całego powiatu kieleckiego prezentuje się korzystnie w porównaniu ze średnią województwa świętokrzyskiego i Polski. W Gminie Raków procentowy udział ludności w wieku przedprodukcyjnym w 2015 r. wynosił 17,2% i był wyższy niż wskaźnik dla województwa świętokrzyskiego, ludność w wieku produkcyjnym stanowiła 62% i wartość ta była porównywalna ze średnią dla województwa (62,1%) i Polski (62,4%). Liczba mieszkańców w wieku poprodukcyjnym wynosiła 20,7% i była niższa niż średnia dla województwa świętokrzyskiego (21%). Udział procentowy ludności według ekonomicznych grup wieku w ludności ogółem we wszystkich omawianych jednostkach terytorialnych przedstawiono na wykresie 2. Wykres 2 Udział procentowy ludności według ekonomicznych grup wieku w ludności ogółem w Gminie Raków, powiecie kieleckim, województwie świętokrzyskim i w Polsce w 2015 r. 100,0 90,0 80,0 20,7 16,2 21,0 19,6 70,0 60,0 50,0 40,0 62,0 64,5 62,1 62,4 30,0 20,0 10,0 0,0 17,2 Gmina Raków 19,3 powiat kielecki 16,8 województwo świętokrzyskie 18,0 Polska w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku poprodukcyjnym Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 8

Warto zaznaczyć, że sytuację demograficzną kształtuje także wskaźnik salda migracji. W 2014 r. na obszarze gminy wskaźnik ten w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców osiągnął wartość dodatnią i wyniósł 1,7. Należy zauważyć, że wynik ten był korzystniejszy niż wskaźnik dla powiatu kieleckiego (1,5), województwa świętokrzyskiego (-2,0) i Polski (-0,4). Wykres 3 przedstawiono saldo migracji w 2014 r. na terenie Gminy Raków, w powiecie kieleckim, województwie świętokrzyskim i w Polsce. Wykres 3 Saldo migracji w przeliczeniu na 1 000 ludności na obszarze Gminy Raków, powiatu kieleckiego, województwa świętokrzyskiego i Polski w 2014 r. 2,0 1,5 1,0 0,5 1,7 1,5 0,0-0,5-1,0 Gmina Raków powiat kielecki województwo świętokrzyskie Polska -0,4-1,5-2,0-2,5-2,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Dogodne położenie Gminy Raków, dostępność komunikacyjna oraz walory krajobrazowe i kulturowe sprawiają, że obszar gminy jest miejscem atrakcyjnym do zamieszkania, czego potwierdzeniem jest ilość budynków mieszkalnych oddanych do użytkowania. W 2015 r. wskaźnik ten w przeliczeniu na 10 tys. ludności wynosił 33 był lepszy niż średni rezultat województwa świętokrzyskiego (19) i Polski (20). Na wykresie 4 przedstawiono liczbę nowo oddanych do użytkowania budynków mieszkalnych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w Gminie Raków, powiecie kieleckim, województwie świętokrzyskim i w Polsce w 2015 r. 9

Wykres 4 Liczba nowo oddanych budynków mieszkalnych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w Gminie Raków, powiecie kieleckim, województwie świętokrzyskim i w Polsce w 2015 r. 40 35 30 33 37 25 20 15 10 5 0 Gmina Raków powiat kielecki województwo świętokrzysklie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 19 20 Polska Ważnym wyznacznikiem rozwoju gminy jest zaangażowanie lokalnej społeczności w sprawy bieżące. Gmina Raków charakteryzuje się stosunkowo dużą liczbą fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców. Z przedstawionych na wykresie 5 danych wynika, że ich liczba w 2015 r. była wyższa niż w powiecie, województwie i kraju. Wykres 5 Liczba fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych na 10 tys. mieszkańców w Gminie Raków, powiecie kieleckim, województwie świętokrzyskim i w Polsce w 2015 r. 40 35 37 33 35 30 28 25 20 15 10 5 0 Gmina Raków powiat kielecki województwo świętokrzyskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Polska Kolejnym ważnym wskaźnikiem świadczącym o aktywności społeczności lokalnej jest wskaźnik przedsiębiorczości w stosunku do powiatu, województwa i kraju. Mimo niewielkiej 10

liczby mieszkańców, w roku 2015 w Gminie Raków 74 podmioty zostały wpisane do rejestru REGON w przeliczeniu na 10 tys. ludności. Był to wynik lepszy niż średnia województwa świętokrzyskiego i porównywalny, choć nieco niższy, niż średnia powiatu kieleckiego. Na wykresie 6 przedstawiono liczbę jednostek nowo zarejestrowanych w rejestrze REGON na 10 tys. ludności w 2015 r. na terenie Gminy Raków oraz jednostek administracyjnych wyższego szczebla. Wykres 6 Liczba jednostek nowo zarejestrowanych w rejestrze REGON na 10 tys. ludności w Gminie Raków, powiecie kieleckim, województwie świętokrzyskim oraz w Polsce w 2015 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Zapewnienie dzieciom i młodzieży dogodnych warunków kształcenia jest priorytetem, natomiast istotny jest także dostęp do kultury i zasobów dziedzictwa kulturowego, będących czynnikiem wpływającym na socjalizację dzieci i młodzieży. Jednocześnie kształcenie i wychowanie uczniów powinno służyć rozwojowi poszanowania dziedzictwa kulturowego na terenie całego kraju i na obszarze gminy. Na terenie gminy znajdują się zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków. Zgodnie z zestawieniem Narodowego Instytutu Dziedzictwa 4 są to: kościół parafialny pw. Nawiedzenia NMP z 1789 r. i cmentarz przykościelny w miejscowości Bardo; kościół filialny pw. św. Andrzeja z początku XVII w. w sołectwie Drogowle; w miejscowości Raków: o 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 74 76 Gmina Raków powiat kielecki województwo świętokrzyskie układ urbanistyczny i zespół zabudowy małomiasteczkowej, 71 94 Polska 4 Strona internetowa Narodowego Instytutu Dziedzictwa, nid.pl. 11

o zespół kościoła parafialnego pw. Świętej Trójcy z XVII w. wraz z dzwonnicą z pierwszej połowy XVIII w. i zborem ariańskim (obecnie plebania) z przełomu XVI i XVII w., o kościół (dawniej reformatów) pw. św. Anny z pierwszej połowy XVII w., o dom Wójtostwo pochodzący z przełomu XVI i XVII w.; ruiny pochodzącego z XIV w. zamku z fosą w Rembowie. Gmina Raków posiada liczne walory przyrodnicze, a niemal cały jej obszar objęty jest formami ochrony przyrody. Jej północna i centralna część położona jest w granicach Cisowsko-Orłowińskiego Parku Krajobrazowego, który został utworzony m.in. w celu ochrony biocenoz z chronionymi rzadkimi gatunkami flory i fauny oraz ograniczenia negatywnego wpływu działalności gospodarczej na krajobraz. Zachodnią i północnowschodnią część gminy obejmuje Cisowsko-Orłowiński Obszar Chronionego Krajobrazu, natomiast południowa i południowo-wschodnia część gminy podlega pod Chmielnicko- Szydłowski Obszar Chronionego Krajobrazu 5. Na terenie gminy znajduje się obszar siedliskowy Natura 2000 Lasy Cisowsko- Orłowińskie (kod PLH260040) 6 oraz następujące pomniki przyrody 7 : dąb szypułkowy Biskup, wiek ok. 250 lat Chańcza, cis pospolity, wiek ok. 500 lat Rembów, skałka próg skalny o wysokości do 4 m i długości ok. 25 m, przecinający niewielki grzbiet, zbudowany z jasnoszarych piaskowców Koziel, profil geologiczny w postaci wykopu o długości 15 m i głębokości do 3 m wraz z naturalnymi odsłonięciami skalnymi na odcinku o długości ok. 50 m Zalesie, odsłonięcie geologiczne dwa odsłonięcia diabazów w dolinie strumienia Zalesie, głaz narzutowy o obwodzie 3,5 m, wysokości 0,9 m i długości 1,2 m Chańcza, głaz narzutowy koloru szaro-różowego o obwodzie ok. 4,9 m Bardo, dąb szypułkowy o rozpiętości korony 14 m Wola Wąkopna, jałowiec pospolity Jamno, sosna pospolita Jamno. Gmina Raków posiada duże obszary atrakcyjne turystycznie, z walorami wypoczynkowymi. W pobliżu miejscowości Chańcza i Raków znajduje się północna część 5 Biuletyn Informacji Publicznej Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Kielcach, bip.kielce.rdos.gov.pl. 6 Strona internetowa Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, geoserwis.gdos.gov.pl. 7 Biuletyn Informacji Publicznej Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Kielcach, bip.kielce.rdos.gov.pl. 12

zalewu Chańcza o powierzchni lustra wody 340 ha. Nad zalewem utworzono dwa kąpieliska strzeżone, przyciągające każdego lata wielu turystów. Dzięki okolicznym lasom sosnowym w okolicy zbiornika utworzono pola namiotowe. Poza pływaniem zalew daje możliwość uprawiania wielu innych sportów wodnych, takich jak kajakarstwo, windsurfing czy żeglarstwo. Ponadto przez gminę przebiega wiele szlaków pieszych i rowerowych. Kształtowanie u dzieci i młodzieży pozytywnych postaw w funkcjonowaniu społeczeństwa w zakresie dbałości o dobro wspólne, dziedzictwo kulturowe i środowisko naturalne pozwalają założyć, że będą one powielane również w przyszłości. Warto zaznaczyć, że bogate zasoby kulturowe i przyrodnicze Gminy Raków pozytywnie wpłyną na efektywność kształcenia w szkołach, szczególnie w zakresie poczucia tożsamości lokalnej oraz wrażliwości historycznej. Przedstawiona powyżej charakterystyka Gminy Raków potwierdza, iż jest to obszar o wysokim potencjale rozwoju w zakresie posiadanego kapitału ludzkiego, szczególnie pod kątem procentowego udziału poszczególnych grup ekonomicznych w ogóle społeczeństwa. Wskaźnik ten wypada korzystniej niż średnia województwa świętokrzyskiego na terenie Gminy Raków odnotowano większy udział ludności w wieku przedprodukcyjnym oraz niższy w wieku poprodukcyjnym. Wskaźniki te świadczą o posiadaniu potencjału w postaci młodego społeczeństwa, które, jeżeli będzie miało warunki do rozwoju w tym przede wszystkim dostęp do wysokiego poziomu kształcenia pozostanie w miejscu zamieszkania i stanie się wysoko wykwalifikowaną kadrą pracowniczą dla przyszłego rynku pracy. Warto zatem podjąć inicjatywy w zakresie podnoszenia jakości kształcenia oraz zapewnić opiekę dzieciom, których rodzice chcą wrócić na rynek pracy. Efektywny system szkolnictwa przedszkolnego, podstawowego i gimnazjalnego w przyszłości będzie skutkował satysfakcjonującym kapitałem ludzkim dobrze wykształconym, aktywnym, stawiającym na wszechstronny rozwój społeczeństwem. Również liczba jednostek nowo zarejestrowanych w rejestrze REGON oraz duża liczba fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych świadczy o aktywności społeczeństwa i jego zaangażowaniu w życie gminy. Można więc stwierdzić, że mieszkańcy Gminy Raków tworzą dynamiczne społeczeństwo, które posiada duży potencjał rozwoju. 13

2. Opis i diagnoza oświaty Opracowanie niniejszego dokumentu ma za zadanie wyznaczyć i doprecyzować kierunki działań w sferze edukacji na obszarze jednostki administracyjnej, jaką jest gmina. Ważne jest przedstawienie obecnej sytuacji gminy na tle jednostek administracyjnych wyższego szczebla, tj. powiatu, województwa i kraju, ponieważ daje to pogląd na obecną sytuację gminy oraz pozwala ustalić, jakie zmiany należy wprowadzić. W związku z tym w niniejszym rozdziale przedstawione i porównane zostały dane statystyczne dotyczące edukacji na różnych etapach. Posłużono się danymi pozyskanymi z Urzędu Gminy w Rakowie, wykorzystano dostępne dane z Głównego Urzędu Statystycznego oraz dane Centralnej Komisji Egzaminacyjnej i Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łodzi. Biorąc pod uwagę charakter niniejszego dokumentu, dane zostały przedstawione w podziale na przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazja. Na terenie Gminy Raków funkcjonuje Przedszkole Gminne w Rakowie z filią w Szumsku, cztery szkoły podstawowe oraz jedno gimnazjum. W tabeli 2 przedstawiono wszystkie placówki z terenu Gminy Raków ze wskazaniem organu prowadzącego oraz dokumentem/datą utworzenia. Tabela 2 Placówki oświatowe z terenu Gminy Raków Nazwa jednostki Data rozpoczęcia działalności Organ prowadzący Zespół Wychowania Przedszkolnego w Ociesękach 1 stycznia 2008 r. Gmina Raków Zespół Szkolno-Przedszkolny w Rakowie w którego skład wchodzą: Przedszkole Gminne Szkoła Podstawowa 1 września 2011 r.. Gmina Raków 28 czerwca 1991 r. Gmina Raków od roku 1994 19 grudnia 1991 r. Gmina Raków od roku 1994 Szkoła Podstawowa w Szumsku 1 września 1979 r. Gmina Raków Szkoła Podstawowa w Ociesękach 27 stycznia 1961 r. Gmina Raków Szkoła podstawowa w Bardzie 1 stycznia 1994 r. Gimnazjum w Rakowie Data rozpoczęcia działalności od 1 września 1999 r. w miejscowości Rembów, a 1 września 2005 roku nastąpiła zmiana do 31 sierpnia 2015 r. Gmina Raków, 1 września 2015 r. Stowarzyszenie Przyjaciół Szkoły w Bardzie otrzymało zezwolenie na założenie szkoły publicznej Gmina Raków 14

siedziby do Gimnazjum im. Jana Pawła II w Rakowie Gimnazjum nr 2 w Rembowie Data rozpoczęcia działalności od 1 stycznia 2009 r Starosta Kielecki Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych UG Raków Ważnym wyznacznikiem kierunków rozwoju systemu szkolnictwa jest określenie faktycznego stanu, zarówno infrastrukturalnego poszczególnych placówek, jak również określenie posiadanego kapitału społecznego w postaci młodego pokolenia, co zostało omówione w dalszej części niniejszego rozdziału. 2.1. Przedszkole Przedszkola są jednymi z pierwszych miejsc edukacji dzieci zapewniają opiekę poprzez prowadzenie zabawowych zajęć edukacyjnych. Działają w oparciu o Ustawę z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2015 r. poz. 2156 z późn. zm.), w związku z czym dzieci uczęszczające do placówek przedszkolnych są objęte systemem oświaty. Ustawa rozróżnia dwa rodzaje przedszkoli publiczne i niepubliczne. W myśl ustawy, przedszkolem publicznym jest jednostka, która realizuje programy wychowania przedszkolnego uwzględniające podstawę programową wychowania przedszkolnego, zapewnia bezpłatne nauczanie, wychowanie i opiekę w czasie ustalonym przez organ prowadzący, nie krótszym niż 5 godzin dziennie, przeprowadza rekrutację dzieci w oparciu o zasadę powszechnej dostępności oraz zatrudnia nauczycieli posiadających kwalifikacje określone w przepisach. Funkcjonowanie przedszkoli i punktów przedszkolnych uzależnione jest od sytuacji demograficznej obszaru oraz zapotrzebowania na placówki obejmujące opieką dzieci powyżej trzeciego roku życia. Na koniec 2015 roku współczynnik urodzeń w województwie świętokrzyskim wynosił 8,4 i w odniesieniu do 2014 roku był niższy o 0,1 punktu procentowego. Według danych statystycznych, wyższy wskaźnik urodzeń notuje się na obszarach wiejskich niż w miastach. W 2015 r. w regionie świętokrzyskim najwyższy odsetek urodzeń żywych w przeliczeniu na 1 000 ludności zanotowano w powiecie kieleckim (10,2) 8, w Gminie Raków był on niższy niż w powiecie kieleckim wynosił 8,6, jednak wynik ten był wyższy niż średnia dla województwa 9. 8 Analiza zapotrzebowania na usługi edukacji przedszkolnej na obszarze województwa świętokrzyskiego, dokument opracowany na potrzeby realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2014 2020, Kielce, czerwiec 2016. 9 Strona internetowa Głównego Urzędu Statystycznego, stat.gov.pl. 15

Na terenie Gminy Raków funkcjonują dwa przedszkola publiczne. Według danych GUS w roku 2014 odsetek dzieci w wieku 3 6 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w ogólnej liczbie dzieci w tym wieku na obszarze Gminy Raków wynosił 73,1% i był niższy niż w powiecie kieleckim (76,6%), województwie świętokrzyskim (78,9%) i w Polsce (82,3%). Wyniki te zostały przedstawione na wykresie 7. Wykres 7 Odsetek dzieci w wieku 3 6 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w 2014 r. 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 73,1 Gmina Raków 76,6 powiat kielecki Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS W tabeli 3 przedstawione zostały dane dotyczące ilości miejsc w Przedszkolu Gminnym w Rakowie, filii w Szumsku oraz Zespole Wychowania Przedszkolnego w Ociesękach w latach 2013 2016 wraz z ogólną ilością zgłoszeń o przyjęcie oraz liczbą przyjętych dzieci. Tabela 3 Struktura przyjęć w Gminnym Przedszkolu w Rakowie z filią w Szumsku oraz w Zespole Wychowania przedszkolnego w Ociesękach w latach 2013 2016 Liczba zgłoszeń Liczba dostępnych miejsc Liczba przyjętych dzieci Rok o przyjęcie Raków Szumsko Ociesęki Raków Szumsko Ociesęki Raków Szumsko Ociesęki 2013 75 20 15 48 19 16 48 19 16 2014 75 20 15 67 19 18 67 19 18 2015 75 20 15 52 18 16 52 18 16 2016 75 20 15 47 18 15 47 18 15 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych UG Raków Z powyższych danych wynika, że od 2014 r. liczba dzieci zgłoszonych do przedszkola w Rakowie i Ociesękach spada, natomiast w Szumsku w 2015 i 2016 r. była taka sama, jednak niższa niż w 2013 i 2014 r. Dogodne warunki nauczania oraz ich wysoki poziom w placówkach mają znaczący wpływ na jakość kształcenia i wychowania uczniów. Dostosowanie placówek oświaty do wysokich standardów zwiększy ponadto ich atrakcyjność. 78,9 województwo świętokrzyskie 82,3 Polska 16

Wyposażenie przedszkoli w odpowiednie i nowoczesne materiały dydaktyczne oraz poszerzenie oferty edukacyjnej o dodatkowe zajęcia edukacyjno-zabawowe pobudzające rozwój psychofizyczny dzieci korzystnie wpłyną na wychowanie oraz rozwój umiejętności i właściwych postaw. Stworzenie warunków do edukacji i opieki na jak najwyższym poziomie może także przełożyć się na decyzje prokreacyjne mieszkańców i w rezultacie przyczynić się do zwiększenia przyrostu naturalnego na terenie gminy. 2.2. Szkoły podstawowe W Gminie Raków funkcjonują cztery szkoły podstawowe: Szkoła Podstawowa w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Rakowie, Szkoła Podstawowa w Szumsku, Szkoła Podstawowa w Ociesękach oraz Szkoła Podstawowa w Bardzie. Organem prowadzącym pierwszych trzech jest Gmina Raków. Zgodnie z danymi prezentowanymi przez GUS w 2015 r. do szkół podstawowych w województwie świętokrzyskim uczęszczało 74 704 uczniów, z czego 13 899 w powiecie kieleckim, w tym 355 uczniów w Gminie Raków, co stanowiło 62 uczniów w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców. Wykres 8 prezentuje liczbę uczniów w przeliczeniu na 1 000 ludności w Gminie Raków w porównaniu do jednostek administracyjnych wyższego szczebla. Wykres 8 Liczba uczniów szkół podstawowych w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w Gminie Raków, powiecie kieleckim, województwie świętokrzyskim i w Polsce w 2015 r. 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 62 Gmina Raków 67 powiat kielecki Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Z powyższego wykresu wynika, iż wskaźnik ten dla Gminy Raków był wyższy niż średnia dla województwa i niższy niż średnia dla powiatu kieleckiego i Polski. Na wykresie 8 przedstawiono liczbę uczniów szkół podstawowych w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w 2015 r., natomiast w tabeli 4 łączną liczbę dzieci według klas 59 województwo świętokrzyskie 65 Polska 17

w placówkach z terenu Gminy Raków w latach 2012/2013 2015/2016. Należy wziąć pod uwagę, że dane przedstawione na wykresie 8 są w wymiarze czasowym roku kalendarzowego, natomiast tabela 4 odnosi się do lat szkolnych. Tabela 4 Liczba dzieci ogółem według klas w szkołach podstawowych Gminy Raków w latach Rok szkolny 2012/2013 2013/2014 2014/2015 2015/2016 Klasa Szkoły podstawowe Gminy Raków Liczba uczniów (ogółem) 317 311 336 345 Klasa I 43 48 75 60 Klasa II 46 43 47 80 Klasa III 63 46 44 47 Klasa IV 60 65 49 45 Klasa V 52 57 64 50 Klasa VI 53 52 57 63 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych UG Raków Z powyższej tabeli wynika, że liczba dzieci uczęszczających do szkół na terenie Gminy Raków od roku szkolnego 2014/2015systematycznie wzrasta. Jakość kształcenia w poszczególnych jednostkach zobrazowana została przedstawieniem wyników, jakie uczniowie osiągnęli z egzaminu kończącego szkołę podstawową, które porównano do średniej krajowej. Wyniki przedstawione zostały zgodnie z danymi opublikowanymi przez Okręgową Komisję Egzaminacyjną w Łodzi 10 oraz Centralną Komisję Egzaminacyjną 11. W tabeli 5 przedstawiono wyniki uczniów w Polsce oraz w poszczególnych placówkach z terenu Gminy Raków w latach (szkolnych) 2012/2013 2015/2016. W tabeli w latach 2012/2013 oraz 2013/2014 ujęto wynik ogólny uczniów, natomiast w latach 2014/2015 oraz 2015/2016 wyniki procentowe w podziale na poszczególne przedmioty. Rozbieżność wynika ze zmiany sposobu przeprowadzenia sprawdzianu w 2015 r. Tabela 5 Wyniki % ze sprawdzianu kończącego szkołę podstawową w Polsce oraz z terenu Gminy Raków w latach 2012/2013 2015/2016 Rok szkolny 2012/2013 2013/2014 2014/2015 2015/2016 Nazwa Polska Ogólny wynik 60 65 Język polski 73 71 10 Strona internetowa Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łodzi, oke.lodz.pl. 11 Strona internetowa Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, cke.edu.pl. 18

Matematyka 61 54 Język angielski 78 71 Zespół Szkolno-Przedszkolny Szkoła Podstawowa w Rakowie Ogólny wynik 48 61 Język polski 64 58 Matematyka 45 42 Język angielski 61 44 Szkoła Podstawowa w Szumsku Ogólny wynik 43 54 Język polski 59 66 Matematyka 56 44 Język angielski 71 65 Szkoła Podstawowa w Ociesękach Ogólny wynik 58 52 Język polski 72 72 Matematyka 71 52 Język angielski 77 60 Szkoła Podstawowa w Bardzie Ogólny wynik 64 49 Język polski 54 66 Matematyka 44 38 Język angielski 61 50 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych OKE w Łodzi oraz CKE Według Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej, wyniki ze sprawdzianu po szóstej klasie w roku 2016 w stosunku do roku 2015 w Szkole Podstawowej w Rakowie uległy pogorszeniu, w Szkole Podstawowej w Szumsku i w Bardzie uczniowie osiągnęli lepszy wynik jedynie z języka polskiego, w Szkole Podstawowej w Ociesiękach wynik z języka polskiego był taki sam, natomiast pozostałe rezultaty we wszystkich szkołach w 2016 roku były niższe niż w roku 2015. Należy zauważyć, że wyniki szkół w gminie na ogół są niższe niż średnie wyniki w kraju w poszczególnych latach. Mimo to w 2016 r. najlepsze wyniki spośród wymienionych szkół odnotowano w Szkole Podstawowej w Ociesękach, gdzie wynik sprawdzianu z języka polskiego był wyższy niż średni wynik kraju, z matematyki natomiast wynik był niższy, jednak porównywalny. Z analizowanych danych wynika, że konieczne jest podniesienie poziomu kształcenia w zakresie przedmiotów matematycznych, przyrodniczych, humanistycznych i językowych. Realizacja założeń będzie miała na celu wyrównanie szans edukacyjnych dzieci z obszarów wiejskich oraz ułatwienie im dostępu do wysokiej jakości pomocy dydaktycznych. 19

Poprawa wyników kształcenia w szkołach podstawowych stwarza konieczność dostosowania placówek szkolnych do wymaganych standardów oraz wyposażenia sal dydaktycznych w odpowiednie pomoce naukowe. Komfortowe warunki edukacji i podwyższenie standardów kształcenia w szkołach umożliwią wprowadzenie aktywnych form nauki na lekcjach, np. pracę w grupach, edukację muzyczną, techniczną, plastyczną oraz sportową, naukę poprzez eksperymenty i przeprowadzanie doświadczeń, co przyczyni się to do rozwoju talentów i pasji dzieci. Ponadto istotne jest wyrównywanie poziomu cywilizacyjnego oraz budowanie kapitału ludzkiego poprzez podniesienie standardów kształcenia i ułatwienie dostępu do wiedzy i edukacji na terenie Gminy Raków. Profesjonalna, nowoczesna baza dydaktyczna oraz fachowa kadra pedagogiczna to środki, które umożliwią stworzenie komfortowych warunków rozwoju dzieci i młodzieży z obszarów wiejskich, co z kolei w przyszłości będzie miało odzwierciedlenie w postaci potencjału uczniów dobrze przygotowanych do dalszej drogi edukacyjnej na poziomie ponadgimnazjalnym oraz studiów wyższych i dalej wykształconej kadry dla rynku pracy. 2.3. Gimnazjum W roku 2015 w województwie świętokrzyskim funkcjonowały ogółem 264 gimnazja, z czego 44 w powiecie kieleckim. W Gminie Raków w roku 2015 funkcjonują dwa gimnazja Gimnazjum im. Jana Pawła II w Rakowie którego jednostką zarządzającą jest Gmina Raków oraz Gimnazjum Nr 2 w Rembowie,którego jednostką zarządzającą jest Powiat Kielecki. W tabeli 6 przedstawiona została liczebność klas według roczników w latach szkolnych 2012/2013 2015/2016 dla Gimnazjum prowadzonego przez Gminę Raków Tabela 6 Liczba uczniów klas gimnazjalnych w placówkach prowadzonych przez Gminę Raków w latach 2012/2013 2015/2016 Klasa Rok szkolny 2012/2013 2013/2014 2014/2015 2015/2016 Klasa I 52 54 56 57 Klasa II 66 51 52 54 Klasa III 69 66 50 52 Razem 187 171 158 163 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych UG Raków 20

Liczba uczniów na przestrzeni lat była zróżnicowana, jednak w roku szkolnym 2015/2016 była wyższa niż w roku 2014/2015. W tabeli 7 przedstawiono wyniki z egzaminu gimnazjalnego (w procentach) w latach 2012/2013 2015/2016. Wyniki te zostały zestawione ze średnimi wynikami w Polsce, co ma służyć ocenie jakości kształcenia w omawianej placówce. Poniższe dane opracowano na podstawie sprawozdań i raportów Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łodzi oraz Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. Tabela 7 Wyniki % egzaminu gimnazjalnego w Polsce oraz w gimnazjum z terenu Gminy Raków w latach 2012/2013 2015/2016 Rok szkolny 2012/2013 2013/2014 2014/2015 2015/2016 Nazwa Polska Język polski 62 68 62 69 Historia i WOS 58 59 64 56 Matematyka 48 47 48 49 Przedmioty Przyrodnicze 59 52 50 51 Język angielski 63 67 67 64 Gimnazjum im. Jana Pawła II w Rakowie Język polski 59 67 59 63 Historia i WOS 55 54 62 49 Matematyka 45 47 52 45 Przedmioty Przyrodnicze 55 52 51 45 Język angielski 55 61 57 43 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych OKE w Łodzi i CKE Uzyskane wyniki w Gimnazjum im. Jana Pawła II w Rakowie przedstawiają się niekorzystnie w porównaniu do średnich wyników uzyskanych w kraju. Jedynie w roku szkolnym 2013/2014 uczniowie uzyskali identyczne jak średnia dla kraju rezultaty z matematyki i przedmiotów przyrodniczych oraz nieznacznie niższe z j. polskiego, a w roku szkolnym 2014/2015 wyniki z tych przedmiotów w Polsce były nieznacznie wyższe. Z powyższej analizy wynika, że konieczne jest rozwijanie umiejętności zarówno humanistycznych, językowych jak i matematyczno-przyrodniczych wśród uczniów na terenie Gminy Raków. Poprawienie zdolności intelektualnych i psychofizycznych uczniów gimnazjum stanie się możliwe dzięki unowocześnieniu bazy oświatowej w znajdujących się na terenie gminy placówkach. 21

Mając na uwadze niestabilność przepisów prawa należy zaznaczyć, że w kolejnych latach mogą zachodzić trudności w porównywaniu wyników w okresie monitorowania wdrażania Kompleksowego Planu Rozwoju Szkół Gminy Raków. Na podstawie analizy danych pochodzących z GUS, OKE i danych z Urzędu Gminy Raków można stwierdzić, że poziom nauczania wypada niekorzystnie na tle kraju. Wyniki z egzaminu gimnazjalnego i sprawdzianu po szóstej klasie są niższe od wyników dla Polski, dlatego też konieczne jest podjęcie działań mających na celu podniesienie jakości stanu technicznego placówek i unowocześnienie bazy dydaktycznej. Stosowne będzie przeprowadzenie prac modernizacyjnych istniejącej infrastruktury szkolnej i dostosowanie jej do ekonomicznego zużycia energii. Ponadto zakup nowoczesnych urządzeń i wprowadzenie dodatkowych zajęć lekcyjnych posłuży do rozwoju edukacyjnego, kluczowych kompetencji i umiejętności psychofizycznych dzieci, a rozbudowa sal dydaktycznych sprawi, że edukacja stanie się bardziej efektywna. 2.4. Stan infrastruktury technicznej placówek Kwestią istotną z punktu widzenia podnoszenia jakości kształcenia jest dostosowana do potrzeb uczniów infrastruktura techniczna. Utworzenie odpowiednich warunków kształcenia pozwoli na skupienie się uczniów i nauczycieli na samym procesie kształcenia, a dzięki odpowiedniej adaptacji i wyposażeniu sal dydaktycznych i innych pomieszczeń możliwe będzie rozwijanie umiejętności i zainteresowań uczniów. Placówki z obszaru Gminy Raków posiadają duży potencjał rozwoju, niemniej jednak wymagają inwestycji usprawniających ich działalność oraz zwiększających dostępność pomocy naukowych dla uczniów. Nakładów inwestycyjnych wymaga głównie Gimnazjum im. Jana Pawła II w Rakowie. Głównym problemem są niedobory zaplecza dydaktycznego, m.in. przestarzały sprzęt w pracowni komputerowej, brak pracowni matematycznej i przyrodniczej oraz infrastruktura niedostosowana do potrzeb uczniów niepełnosprawnych. Również stan techniczny obiektów wymaga przeprowadzenia prac z zakresu zwiększenia ich funkcjonalności. Priorytetem jest termomodernizacja dwóch placówek oraz rozbudowa budynku Szkoły Podstawowej w Ociesękach. W tabeli 8 przedstawiono opis stanu infrastruktury placówek oświaty z terenu Gminy Raków z uwzględnieniem koniecznych do przeprowadzenia prac modernizacyjnych oraz niezbędnego do zakupienia wyposażenia. 22

Nazwa placówki Gimnazjum im. Jana Pawła II w Rakowie Zespół Szkolno- Przedszkolny w Rakowie Szkoła Podstawowa w Szumsku Tabela 8 Stan infrastruktury oraz zapotrzebowanie szkół z obszaru Gminy Raków Opis Budynek Gimnazjum przeznaczony jest do nauki około 350 dzieci, jest dwukondygnacyjny, powierzchna użytkowa 3580 m 2. Budynek składa się z dwóch części. W skład pierwszej wchodzi biblioteka z czytelnią, zespół 13 sal lekcyjnych, szatnie dla uczniów, pomieszczenia sanitarne oraz porządkowe, pokój nauczycielski, pomieszczenie biurowe, zespół żywienia (stołówka oraz zaplecze kuchenne). Druga część obejmuje salę sportową, zaplecze szatniowe i sanitarne oraz widownię. Na terenie Gimnazjum znajduje się wolnostojący budynek kotłowni z piecem na olej opałowy oraz wiata śmietnikowa. Problemy w obecnym użytkowaniu obiektu: zbyt kosztowny system ogrzewania, dodatkowo występują duże straty w przesyle, gdyż kotłownia umiejscowiona jest w pewnej odległości od budynku; niedocieplona sala gimnastyczna duże straty ciepła; poprzez wykusz od strony zachodniej duże straty ciepła; akustyka w budynku wymaga poprawy. Budynek Zespołu Szkolno-Przedszkolnego ma dwie kondygnacje i zajmuje 1422 m 2. W budynku znajduje się 9 sal dydaktycznych, biblioteka oraz pracownia informatyczna, na parterze i piętrze łazienki dla uczniów. Szkoła posiada własną kuchnię, salę do wydawania posiłków oraz salę gimnastyczną. Budynek jest nieocieplony, ma kotłownię na węgiel. W budynku szkoły konieczna jest wymiana podłogi w czterech salach, malowanie sal, cyklinowanie podłogi sali gimnastycznej, wykonanie dodatkowego wyjścia awaryjnego. Niezbędne jest zagospodarowanie terenu obejmujące budowę ogrodzenia, podjazdów, chodników i placów. Przewiduje się zakup ławek i krzeseł dla uczniów oraz komputerów do pracowni informatycznej. Budynek został wybudowany w latach 1970 1972. Składa się z dwóch zasadniczych części: szkoły oraz oddziału przedszkolnego. Szkoła przeznaczona jest do nauki maksymalnie 150 dzieci i składa się z sześciu pomieszczeń dydaktycznych oraz wewnętrznej sali gimnastycznej, szatni dla uczniów, biblioteki z czytelnią, zespołu żywienia, pokoju nauczycielskiego oraz pomieszczeń sanitarnych i porządkowych. Część przedszkolna została przerobiona z dwóch mieszkań przeznaczonych dla nauczycieli. Budynek szkoły ma dwie kondygnacje o powierzchni całkowitej 1319,18 m 2, jest podpiwniczony, ma kotłownię. Problemy w obecnym użytkowaniu obiektu: brak izolacji, przez co zachodzi konieczność ciągłego kosztownego ogrzewania; brak ciepłej wody występuje konieczność używania elektrycznych, przepływowych ogrzewaczy wody; brak izolacji dachu oraz częściowo przestarzała stolarka okienna oraz drzwiowa. Szkoła Podstawowa w Ociesiękach Budynek szkoły jest obiektem dwukondygnacyjnym, z dwiema klatkami schodowymi, częściowo podpiwniczonym, z dachem stromym wielospadowym. W obiekcie funkcjonuje również przedszkole. Szkoła jest wyposażona w 5 sal dydaktycznych, co w świetle liczby uczniów nie jest wystarczające. Placówka nie posiada odpowiedniego zaplecza żywieniowego oraz sanitariatów. Nie jest też przystosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych, zarówno w części parteru, jak i pierwszego piętra nie ma windy ani odpowiednich sanitariatów. Nie posiada również infrastruktury sportowej, rolę sali gimnastycznej pełni powiększona sala na parterze jest to sala o nieodpowiednich wymiarach, bez odpowiedniego zaplecza szatniowego i sanitarnego, nie posiadająca wymaganej przepisami wentylacji. Ponadto pomieszczenia pomocnicze i administracyjne: biblioteka, pokój nauczycielski, gabinet dyrektora i szatnie odzieży wierzchniej uczniów odbiegają od obecnych standardów i wymagań dla tego typu pomieszczeń pod względem wielkości, wymagań sanitarnohigienicznych i wyposażenia instalacyjnego. Placówka przedszkolna zlokalizowana w obiekcie szkoły jest usytuowana w części uprzednio pełniącej funkcję mieszkań dla nauczycieli. W związku z tym nie odpowiada ona obecnym wymaganiom. Pomieszczenia nie mają odpowiedniej wysokości, powierzchni (przypadającej na jedno dziecko), oświetlenia naturalnego (zbyt małe okna), łazienek, wentylacji. Placówka przedszkolna jest dostępna z zewnątrz, nie posiada szatni odzieży wierzchniej dla dzieci oraz zaplecza dla pracowników, brakuje jej prawidłowego dostępu do segmentu żywieniowego. 23

Nie jest przystosowana dla osób niepełnosprawnych. Klatka schodowa obsługująca przedszkole nie spełnia wymagań stawianych drogom ewakuacyjnym. W ramach obecnie wykorzystywanych na potrzeby przedszkola pomieszczeń nie jest możliwe funkcjonowanie tego typu placówki w zgodzie z obowiązującymi przepisami. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych UG Raków Na obszarze gminy konieczne jest także powstanie kompleksów sportoworekreacyjnych, w skład których wchodzić będą zarówno boiska wielofunkcyjne, jak i place zabaw dla najmłodszych dzieci oraz siłownie zewnętrzne. Funkcjonujące na terenie Gminy Raków placówki oświaty spełniają wymogi określone dla placówek szkolnych, mimo to zachodzi konieczność przeprowadzenia prac modernizacyjnych wewnątrz i na zewnątrz budynków w celu adaptacji ich do wymaganych standardów, a także unowocześnienia bazy oświatowej poprzez zakup wyposażenia do sal edukacyjnych i nowych sprzętów. Dodatkowym priorytetem szkół jest realizacja programów nauczania, które pomogą rozwijać podstawowe zdolności matematyczne, naukowotechniczne, informatyczne, społeczne, ponadto będą wpierać rozwój osobisty dzieci i proces kształtowania oraz rozwijania kluczowych kompetencji. Niezwykle ważne będzie zaangażowanie lokalnej społeczności w życie placówek edukacyjnych oraz usprawnienie współpracy rodziców z kadrą pedagogiczną w zakresie rozwiązywania problemów edukacyjnych i wychowawczych, m.in. zwiększanie dostępu do specjalistów logopedy, psychologa. 2.5. Finansowanie funkcjonowania szkół Zgodnie z art. 7 pkt 1 Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, prowadzenie szkół gimnazjalnych, podstawowych i przedszkoli jest jednym z głównych zadań gminy. W związku z tym placówki te finansowane są z dochodów własnych gminy oraz z subwencji oświatowej otrzymywanej od państwa, a także z dotacji zewnętrznych. Środki własne gminy pokrywają różnicę między poniesionymi kosztami finansowymi a otrzymaną subwencją. Szczegółowe dane na temat wydatków Gminy Raków związanych z oświatą przedstawiono w tabeli 9, która ilustruje nakłady finansowe poszczególnych placówek, podzielone na koszty utrzymania oraz wynagrodzenia. W niniejszej tabeli uwzględniono wydatki na Szkołę Podstawową w Bardzie, gdyż do 2015 r. organem prowadzącym placówkę była Gmina Raków. Zespół Szkolno-Przedszkolny w Rakowie został potraktowany całościowo. 24

Tabela 9 Nakłady finansowe wydatki ponoszone przez poszczególne placówki oświatowe Gminy Raków Nakłady finansowe ponoszone przez Gminę Raków na utrzymanie poszczególnych placówek Nazwa placówki Gimnazjum im. J. Pawła II w Rakowie Zespół Szkolno- Przedszkolny w Rakowie Szkoła Podstawowa w Ociesękach Szkoła Podstawowa w Szumsku Szkoła Podstawowa w Bardzie Nakłady inwestycyjne [zł] Bieżące funkcjonowanie [zł] Wynagrodzenia [zł] 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 8 400,00 0 0 529 274,67 662 188,86 607 961,12 1 430 925,43 1 444 268,49 1 512 383,28 0 0 0 303 357,10 390 867.25 395 622,32 1 190 999,32 1 269 958,03 1 267 637,78 0 34 317,00 19 200,00 146 215,92 162 852,58 179 023,69 738 811,54 786 403,87 784 625,62 0 0 0 145 032,74 172 452,99 250 603,87 727 435,60 789 483,49 789 483,49 0 0 0 124 246,11 114 781,35 62 960,05 491 571,35 485 383,34 428 611,30 Razem 8 400,00 34 317,00 19 200,00 1 248 126,54 1 112 275,78 1 496 171,05 1 957 818,49 2 061 270,70 2 002 720,41 Źródło: Opracowanie własne 25

W wydatkach ponoszonych przez Gminę Raków związanych z finansowaniem oświaty, oprócz kosztów utrzymania placówek, nakładów inwestycyjnych oraz wynagrodzeń dla personelu, mieszczą się również koszty przeprowadzenia bieżących remontów czy napraw oraz stypendiów dla uczniów. Część tych kosztów pokrywa subwencja oświatowa otrzymywana od państwa. W tabeli 10 przedstawiono łączne koszty poniesione przez placówki w poszczególnych latach oraz wysokość przyznanych subwencji oświatowych. Tabela 10 Łączne koszty funkcjonowania placówek oświatowych na terenie Gminy Raków oraz otrzymane subwencje oświatowe Nazwa placówki Łączne koszty funkcjonowania [zł] Subwencja oświatowa przyznana dla placówki [zł] Gimnazjum im. J. Pawła II w Rakowie Zespół Szkolno- Przedszkolny w Rakowie Szkoła Podstawowa w Ociesękach Szkoła Podstawowa w Szumsku Szkoła Podstawowa w Bardzie 2013 2014 2015 2013 2014 2015 1 968 600,10 2 106 457,35 2 120 344,40 1 749 865,19 1 594 097,11 1 451 130,44 1 494 356,42 1 269 958,03 1 663 260,10 1 235 298,86 1 214 220,08 1 483 530,09 885 027,46 983 573,45 982 849,31 631 609,29 672 610,96 692 788,88 872 468,34 961 936,48 1 040 087,36 671 606,73 709 755,31 716 253,78 615 817,46 600 164,69 491 571,35 298 793,93 318 651,54 341 517,81 Razem 5 836 269,78 5 922 090,00 6 298 112,52 4 587 174,00 4 509 335,00 4 685 221,00 Źródło: Opracowanie własne Placówki edukacyjne w Gminie Raków potrzebują modernizacji oraz możliwości rozwoju i dostosowania do wyższych standardów. Odpowiednie, nowoczesne zaplecze dydaktyczne pozwoli dzieciom i młodzieży na wszechstronny rozwój, doskonalenie swoich umiejętności oraz zdobywanie niezbędnej wiedzy, aby w przyszłości łatwiej odnajdywała się na rynku pracy. 26

3. Analiza SWOT oraz cele Kompleksowego Planu Rozwoju Szkół Gminy Raków Analiza SWOT jest najpopularniejszą i jednocześnie najskuteczniejszą metodą analityczną wykorzystywaną podczas planowania strategicznego. Jej nazwa jest akronimem angielskich słów: Strengths (mocne strony), Weaknesses (słabe strony), Opportunities (szanse) i Threats (zagrożenia). Polega na identyfikacji wymienionych czterech grup czynników, które mogą zostać wykorzystane w planowaniu należy wzmacniać mocne strony i wykorzystywać szanse, jednocześnie niwelując słabe strony i zwalczając zagrożenia. Powyższe czynniki mogą także zostać podzielone na czynniki pozytywne (mocne strony i szanse) oraz negatywne (słabe strony i zagrożenia). Istnieje również podział na czynniki wewnętrzne (odnoszące się do mocnych i słabych stron danej jednostki) oraz zewnętrzne (czyli szanse i zagrożenia wynikające z jej mikro- i makrootoczenia). Czynniki wewnętrzne zależą głównie od społeczności i władz lokalnych, natomiast czynniki zewnętrzne są uwarunkowane bliższym i dalszym otoczeniem i nie zależą od władz i mieszkańców danej jednostki. W tabeli 11 przedstawiono schemat analizy SWOT. Tabela 11 Schemat analizy SWOT S Strengths Silne strony, atuty, zalety W Weaknesses Słabe strony, słabości, wady O Opportunities Szanse, możliwości, okazje T Threats Zagrożenia, trudności ZASOBY OTOCZENIE Źródło: Opracowanie własne Analiza SWOT przedstawiona w tabeli 12 zostanie wykorzystana do wyznaczenia głównego celu, do którego powinny zmierzać działania na rzecz szkolnictwa na obszarze Gminy Raków. Ponadto pozwoli na efektywne planowanie działań i podjęcia inwestycji na terenie gminy. Została przeprowadzona w oparciu o dostępne dane statystyczne, informacje pozyskane w toku opracowywania niniejszego Planu oraz na podstawie obserwacji własnych. W poniższej analizie wykorzystano najaktualniejsze dostępne dane statystyczne. 27

MOCNE STRONY Wyższy odsetek liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym w stosunku do ludności ogółem na obszarze Gminy Raków w porównaniu do średniej dla województwa świętokrzyskiego; niższy odsetek liczby ludności w wieku poprodukcyjnym w stosunku do ludności ogółem na obszarze Gminy Raków w porównaniu do średniej dla województwa świętokrzyskiego; dodatnie saldo migracji w przeliczeniu na 1 000 ludności średnia dla Gminy Raków jest wyższa niż dla powiatu kieleckiego, województwa świętokrzyskiego i Polski; dogodna lokalizacja placówek lokalizacja obiektów w różnych miejscach gminy ogranicza problem dowozu dzieci do szkół; lokalizacja gminy na obszarach atrakcyjnych turystycznie (bliskość zalewu Chańcza); bogate dziedzictwo kulturowe i historyczne obszaru Gminy Raków i okolic wpływa na jakość poznawczą oraz socjalizację w zakresie tożsamości regionalnej; bliskość różnych form ochrony przyrody (zarówno na terenie Gminy Raków, jak i w sąsiednich gminach) wpływających na kształtowanie pozytywnych postaw proekologicznych; wyższa przedsiębiorczość mieszkańców w porównaniu do średniej województwa świętokrzyskiego; duża liczba fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych na 10 tys. mieszkańców w porównaniu do powiatu kieleckiego, województwa świętokrzyskiego i Polski. SZANSE Stabilizacja systemu oświaty na poziomie krajowym; podniesienie jakości kształcenia na terenie gminy przyczyni się do niwelowania różnic w kształceniu dzieci z obszarów wiejskich i miejskich; promowanie postaw tożsamości regionalnej; rozwój turystyki i rekreacji; zewnętrzne środki finansowe; rozwój przedsiębiorczości i idące za tym powstawanie nowych miejsc pracy. Tabela 12 Analiza SWOT SŁABE STRONY Ujemny wskaźnik przyrostu naturalnego; wyniki ze sprawdzianu po szóstej klasie i egzaminu gimnazjalnego na ogół niższe niż średnia dla powiatu, województwa i kraju (we wszystkich placówkach); zły stan techniczny budynków szkół na terenie gminy, stara baza lokalowa konieczne wykonanie prac modernizacyjnych; brak nowoczesnych pomocy dydaktycznych; obiekty szkolne nie są dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych ruchowo. ZAGROŻENIA Zmiany przepisów w ramach systemu edukacji; nierówność społeczno-gospodarcza oraz nierówność szans rozwojowych na poziomie regionów w Polsce; depopulacja regionu negatywne prognozy liczby mieszkańców dla województwa świętokrzyskiego na najbliższe 20 lat. Źródło: Opracowanie własne Na podstawie przeprowadzonej analizy SWOT sformułowano wnioski pomocne do zaplanowania działań i wyznaczania celu oraz kierunku rozwoju oświaty na obszarze Gminy Raków, które w niedalekiej przyszłości zaowocują podniesieniem jakości kształcenia. Szczególnie istotne są następujące kwestie: 28