Pakowanie w atmosferze modyfikowanej MAP na rynku krajowym

Bohdan Czerniawski Centralny Ośrodek Badawczo- Rozwojowy Opakowań Pakowanie w atmosferze modyfikowanej MAP na rynku krajowym Bohdan Czerniawski: Pakowanie w atmosferze modyfikowanej MAP na rynku krajowym. Użycie gazów w celu przedłużenia okresu trwałości produktów spożywczych ma dosyć dużą tradycję. Sklasyfikowanie wykorzystywanych materiałów, jak też dokonanie przeglądu opakowań na rynku krajowym wymaga uprzedniego zilustrowania systemów pakowania stosowanych w technice MAP. W przypadku wszystkich omówionych systemów pakowania, zamknięcie opakowań przez zgrzewanie poprzedzone jest zastąpieniem w opakowaniu powietrza mieszaniną gazów, o wymaganym dla danego produktu składzie. Bohdan Czerniawski: Modified atmosphere packaging MAP in the Polish market. The application of gases in order to prolong the shelf life of food products has a rather long tradition. For the classification of applied materials and also the review of packages at the inland market a previous survey of packing systems used in the MAP technology is necessary. In the case of all described packing systems before the closing of the package by heat sealing the air in the package is replaced by a mixture of gases of composition required by the packed product. Pakowanie w atmosferze modyfikowanej, nazywane powszechnie skrótem MAP (z angielskiego Modified Atmosphere Packaging), a w kraju określane pakowaniem w atmosferze ochronnej stanowi system, polegający na zastosowaniu w opakowaniu mieszaniny gazów stanowiących składniki powietrza, to jest dwutlenku węgla (wg aktualnej terminologii ditlenku węgla), tlenu i azotu, jednak o składzie istotnie różniącym się w stosunku do składu powietrza. Odpowiednio dobrany skład mieszaniny gazów, w zależności od rodzaju pakowanego produktu, w połączeniu z oddziaływaniem niskiej temperatury, umożliwia przedłużenie okresu przydatności do spożycia wielu produktów żywnościowych. Warunkiem nieodzownym do uzyskania tego celu jest oczywiście dobra jakość produktu wyjściowego i zachowanie warunków higienicznych w procesie pakowania. W znakomitej większości przypadków wykorzystanie tego systemu wymaga zastosowania materiałów opakowaniowych o wysokiej barierowości w stosunku do gazów. W nielicznych tylko przypadkach produktów oddychających, znajdują wykorzystanie materiały opakowaniowe o wysokiej przepuszczalności gazów, umożliwiające tym produktom wytworzenie własnej atmosfery w opakowaniu. Nadmiar wytworzonych gazów uchodzi przez opakowanie, przeciwdziałając przenikaniu niepożądanych gazów z zewnątrz. W opakowaniu próżniowym występuje również modyfikacja atmosfery w opakowaniu, poprzez niemal całkowitą ewakuację powietrza, jednak ten system jest wyraźnie odróżniany od pakowania MAP. Użycie gazów w celu przedłużenia okresu trwałości produktów spożywczych ma dość długą tradycję. Już w pierwszej połowie XX wieku wołowinę i baraninę transportowano z Australii i Nowej Zelandii do Wielkiej Brytanii w atmosferze dwutlenku węgla. Budowano także szczelne, chłodnicze magazyny o atmosferze kontrolowanej, dla przedłużenia okresu przydatności do spożycia świeżych jabłek. W okresie wcześniejszym, komercyjne wykorzystanie gazów do przedłużenia okresów trwałości produktów żywnościowych ograniczało się głównie jednak do przechowywania i transportowania hurtowych ilości takich produktów, jak mięso, czy też owoce, w atmosferze kontrolowanej. Obecnie system MAP jest stosowany do jednostkowego, a także zbiorczego pakowania szerokiego asortymentu zarówno produktów świeżych, częściowo przetworzonych, jak i gotowych do spożycia. Pakowanie w atmosferze modyfikowanej MAP Cenne informacje dotyczące pakowania w systemie MAP zawarto w przewodniku Freshline TM MAP [1], zamieszczonym w internecie przez producenta gazów firmę Air Products pod adresem: www.airproducts.com.pl/food/map/guide-to-map/stosowanie_map.asp Przewodnik Freshline TM MAP podaje, m.in. sugestie odnośnie do składu mieszaniny gazów dla wielu grup produktów żywnościowych, zalecając jednocześnie wykonywanie prób wyprzedzających zastosowanie opakowania MAP, do konkretnego produktu, dla określenia składu optymalnego. Firma Air Products wydała ponadto bezpłatny podręcznik na temat pakowania w systemie MAP, o którym informacja znajduje się również pod wskazanym wyżej adresem. Wymienienie w niniejszej publikacji wykazu zawartych w przewodniku grup produktów wydaje się o tyle celowe, że wykaz ten wskazuje do jak szerokiego asortymentu produktów system MAP znajduje zastosowanie. W przewodniku Freshline TM MAP uwzględniono niżej podane grupy produktów żywnościowych: surowe mięsa czerwone surowe podroby surowy drób i ptactwo łowne niektóre rodzaje surowego i ciemnego drobiu surowe ryby i owoce morza mięsa gotowane, peklowane i przetworzone gotowane i przetworzone ryby i owoce morza drób i ptactwo dzikie gotowane, peklowane i przetworzone dania gotowe i inne wyroby garmażeryjne i chłodnicze produkty łączone (np. mięso obtaczane w cieście) świeże makarony wypieki wyroby mleczarskie susze gotowane wyroby i półprodukty z warzyw żywność płynna i napoje świeże owoce i warzywa w całości i porcjowane. W ramach poszczególnych grup rozpatrywany jest należący do danej grupy szeroki asortyment produktów. Dla konkretnych produktów, takich jak np. wołowina (mieszcząca się w grupie surowe mięsa czerwone) podawane są: skład mieszaniny gazów w odniesieniu do detalu i hurtu typowe rodzaje opakowań jednostkowych i zbiorczych 12 OPAKOWANIE 6/2008

przykłady stosowanych tworzyw typowe systemy pakowania temperatura przechowywania (dopuszczalna i zalecana) uzyskiwany okres trwałości w porównaniu z opakowaniem wypełnionym powietrzem mechanizmy psucia się analizowanej żywności ewentualne źródła zatrucia pokarmowego. Wymieniony przewodnik i udostępniany podręcznik zawierają wiele innych istotnych zagadnień związanych z pakowaniem w systemie MAP, takich jak: systemy mieszania gazów, analiza składu mieszaniny, kontrola jakości i analiza zagrożeń. Wobec powszechnie dostępnych tak szczegółowych informacji na temat pakowania systemem MAP szerokiego asortymentu produktów żywnościowych, w niniejszej publikacji zostaną przytoczone tylko niektóre informacje, niezbędne do scharakteryzowania rynku w zakresie wykorzystania systemu MAP w kraju. Gazy wykorzystywane w systemie MAP Podstawowe gazy stosowane w systemie MAP to dwutlenek węgla, tlen i azot, w proporcjach dobranych w zależności od rodzaju pakowanego produktu. już przy stężeniu na poziomie 20% hamuje rozwój większości bakterii tlenowych (aerobowych) i pleśni. łatwo rozpuszcza się w wodzie i w tłuszczach, dlatego jest adsorbowany przez większość produktów spożywczych. W efekcie, przy nadmiernych stężeniach, może następować zapadanie się opakowania oraz pogorszenie walorów smakowych (kwaśny posmak), a także utrata wody. Efekt ten może być równoważony przez wprowadzenie do opakowania innego gazu, którym jest zwykle azot, spełniający funkcję obojętnego wypełnienia. N 2 wykorzystywany często do omywania produktu, przed wypełnieniem opakowania mieszaniną gazów i jego zamknięciem, zapewnia usunięcie resztek tlenu, przeciwdziałając tym samym rozwojowi bakterii aerobowych, zabezpieczając jednocześnie przed utlenianiem tłuszczów. Aby zapobiec jełczeniu tłuszczów, znane są przypadki (np. pakowanie suchych przekąsek), w których zawartość N 2, w opakowaniu zbliża się do 100%. Podatność do utleniania się tłuszczów sugeruje celowość eliminowania tlenu, z opakowania. Istnieje jednak wiele przypadków, w których bez odpowiednio dobranej zawartości tlenu, pakowanie w atmosferze MAP nie byłoby celowe. Dotyczy to, np. pakowania surowego czerwonego mięsa, gdzie zawartość tlenu w opakowaniu nawet na poziomie 80% zabezpiecza przed utlenianiem czerwonego pigmentu oxymioglobiny, do jego brunatnej utlenionej formy, to jest metmyglobiny. Pozostałe 20% mieszaniny gazowej może stanowić w tym przypadku, przeciwdziałające rozwojowi bakterii tlenowych powodujących rozkład mięsa. Z własnych obserwacji rynku krajowego wynika, że okres przydatności do spożycia świeżego mięsa w opakowaniach w systemie MAP wynosi nawet 10 dni, podczas gdy okres ten, w przypadku tego samego rodzaju mięsa pakowanego nawet w odpowiedniej jakości folię rozciągliwą, wynosi co najwyżej trzy dni. Odpowiednio dobrana zawartość O 2, przeciwdziała również rozwojowi beztlenowców, np. w przypadku niektórych gatunkach ryb i warzyw, a także umożliwia respirację, czyli oddychanie owoców i warzyw. Pomimo licznych prac badawczych nad wykorzystaniem innych gazów w systemie MAP, takich jak argon, który miałby zastępować azot, czy też ozon, dotychczas nie znalazły one zastosowania w praktyce. W niektórych krajach stosowany jest tlenek węgla (CO), odznaczający się silnym działaniem hamującym rozwój mikroorganizmów, mający ponadto wpływ na zachowanie barwy czerwonego mięsa. CO ze względu na toksyczność, w krajach UE nie jest dopuszczony do stosowania. W przepisach sanitarno higienicznych gazy wykorzystywane w systemie MAP traktowane są jak dodatki do żywności, dlatego muszą spełniać w tym zakresie wymagania stawiane dodatkom do żywności. Systemy pakowania jednostkowego MAP wykorzystywane w kraju Sklasyfikowanie wykorzystywanych materiałów, jak też dokonanie przeglądu opakowań MAP na rynku krajowym wymaga uprzedniego zilustrowania systemów pakowania stosowanych w technice MAP. Schematycznie przedstawione na rys 1-4, wykorzystywane w kraju systemy jednostkowego pakowania w technice MAP, w których we wszystkich przypadkach zamknięcie opakowań przez zgrzewanie poprzedzone jest zastąpieniem w opakowaniu powietrza mieszaniną gazów, o wymaganym dla pakowanego produktu składzie obejmują [2]: pakowanie w uprzednio wykonane torebki w urządzeniu w tzw. komorowym (rys. 1) pakowanie w uprzednio wykonane tacki (rys. 2) pakowanie do opakowań wgłębnie formowanych (termoformowanych), z folii sztywnych lub giętkich, w urządzeniu jednocześnie przeznaczonym do napełniania i zamykania (rys. 3) pakowanie do opakowań z folii giętkich w postaci torebek formowanych w urządzeniu tradycyjnie zwanym flow pack, jednocześnie przeznaczonym do napełniania i zamykania (rys. 4) [1]. W przypadku wszystkich wyżej wymienionych systemów pakowania MAP, zamknięcie opakowań przez zgrzewanie, poprzedzone jest zastąpieniem w opakowaniu powietrza mieszaniną gazów o wymaganym dla pakowanego produktu składzie. Rys. 1 ilustruje komorowy system pakowania MAP. Rys. 1. Komorowy system pakowania MAP Objaśnienia do rys. 1: 1 strefa napełniania torebki produktem, 2- napełniona torebka zamykana jest przez zgrzewanie, w komorze, w której powietrze zastąpiono mieszaniną gazów o wymaganym składzie, 3 gotowe i zamknięte opakowanie napełnione produktem w atmosferze mieszaniny gazów Na rys. 2 przedstawiono system pakowania MAP, w którym po napełnieniu produktem dostarczanych do maszyny gotowych tacek, w narzędziu zgrzewającym przed zamknięciem opakowania następuje ewakuacja powietrza i wprowadzenie mieszaniny gazów. Maszyny w tym systemie zwane są z angielskiego traysealerami. OPAKOWANIE 6/2008 13

Charakterystyka folii wykorzystywanych w systemach MAP Rys. 2. Schemat urządzenia do pakowania w systemie MAP w gotowe tacki Objaśnienia do rys. 2: 1 doprowadzanie tacek i napełnianie produktem, 2 folia górna do zamykania opakowań, 3 narzędzie w którym następuje zgrzewanie, ewakuacja powietrza i wprowadzenie mieszaniny gazów, 4 odprowadzanie gotowych napełnionych opakowań Rys. 3 przedstawia system, w którym w tym samym urządzeniu podgrzana do wymaganej temperatury folia jest wgłębnie formowana, do uformowanej dolnej części opakowania wprowadzany jest produkt, a w narzędziu zgrzewającym, z którego odprowadzane jest powietrze i doprowadzana jest mieszanina gazów następuje zamknięcie opakowania przez zgrzewanie, przy wykorzystaniu folii przeznaczonej na część górną opakowania. Maszyny wykorzystywane w tym systemie nazywane są potocznie maszynami rolowymi. Rys. 3. Schemat urządzenia w systemie MAP do jednoczesnego formowania, napełniania produktem i zamykania opakowań przez zgrzewanie, po uprzedniej wymianie powietrza w opakowaniu, na mieszaninę gazów Objaśnienia do rys. 3: 1- zwój folii do formowania, 2- narzędzie do formowania, 3- napełnianie produktem 4- zwój folii górnej do zamykania opakowań, 5- narzędzie w którym następuje zgrzewanie, ewakuacja powietrza i wprowadzenie mieszaniny gazów, 6- obcinanie poprzeczne, 7- obcinanie wzdłużne, 8- odprowadzanie gotowych napełnionych opakowań Na rys. 4 przedstawiono schemat pakowania poziomego, wykorzystywany w systemie MAP. Rys. 4. Schemat pakowania MAP formowanie opakowań z folii giętkich, w układzie poziomym, tzw. flow pack ; mieszanina gazów wprowadzana jest widoczną na rysunku rurką w uformowany z folii rękaw, z umieszczanym w nim produkcie, przed zamknięciem powstającej torebki przez zgrzewanie Do pakowania w systemach MAP niemal z reguły wykorzystywane są folie wielowarstwowe, których właściwości stanowią wypadkową warstw składowych tych folii. Folie wielowarstwowe stosowane w systemie MAP uzyskiwane są obecnie częściej przez współwytłaczanie, niż przez laminowanie. Dostępny jest szeroki asortyment folii, przydatnych do pakowania w systemach MAP, różniących się właściwościami, w tym także barierowością, a także cenowo. Barierowość w stosunku do gazów stanowi szczególnie istotną właściwość w zastosowaniu folii do pakowania w systemie MAP. W tab. I zestawiono barierowość w stosunku do tlenu i pary wodnej, folii z różnych polimerów uszeregowaną wg wzrastającej przenikalności tlenu. Orientacyjnie można przyjąć, że w porównaniu z tlenem przenikalność, dla większości polimerów jest kilkakrotnie wyższa, natomiast N 2, kilkakrotnie niższa. Najwyższą barierowością w stosunku do gazów odznacza się EVOH, występujący również pod nazwą EVAL i stanowiący kopolimer etylenu z alkoholem winylowym. Kopolimer ten jest droższy od innych tworzyw, jednak przy tak wysokiej barierowości, wystarczające zabezpieczenie uzyskuje się przy bardzo małej, nawet poniżej 10 µm grubości warstwy tego tworzywa. Tabela I. Właściwości barierowe (przepuszczalność tlenu oraz pary wodnej) folii z tworzyw sztucznych, odniesione do porównywalnej grubości 25 µm Rodzaj polimeru użytego w produkcji folii EVOH PVDC PAN OPA PA6 PET PVC (nieplastyfikowany) PETG OPP PE-HD PE-LD PP PC PS EVAC w.w. wilgotność względna tlenu przy temp. 20 C i 65% w.w. cm 3 /m 2 24h 0,1 MPa 0,4 1,2 4,0 35 80 150 390 1800 2000 00 00 00 6000 10000 pary wodnej przy temp. 38 C i 90% w.w. g/m 2 24h 50 0,5 80 160 30 5 5 20 12 150 100 70 W porównaniu z PA, uznawanym w okresie wcześniejszym za polimer wysoko barierowy, barierowość kopolimeru EVOH w stosunku do tlenu jest ok. 100- krotnie wyższa. Osiągnięcie tak wysokiej barierowości kopolimeru EVOH wymaga odcięcia dostępu wilgoci, w stosunku do której jest nieodporny i chłonąc wilgoć obniża swoją barierowość. Warto zauważyć, że w strukturze folii stosowanych w opakowaniach MAP (tab. II i III) EVOH stanowi z reguły warstwę środkową. W wyniku EVOH jest chroniony bądź to przez barierowe w stosunku do pary wodnej warstwy poliolefin, bądź też przez absorbujące wilgoć warstwy poliamidowe. Wysoką barierowość zapewnia też PVDC. Jednakże zarówno PVDC, jak i PVC są coraz mniej chętnie stosowane w materiałach opakowaniowych i w niektórych krajach nie są akceptowane. Wynika to z zagrożeń, które tworzywa te stwarzają dla środowiska naturalnego. Te same rodzaje folii giętkich mogą być wykorzystywane w systemach zobrazowanych na rys. 1 i 4, a także do zamykania tacek i innych opakowań termoformowanych, w systemach według rys. 2 oraz 3. 14 OPAKOWANIE 6/2008

Tacki stosowane w systemie zobrazowanym na rys. 2 wykonywane są wyłącznie z folii sztywnych, zazwyczaj wielowarstwowych. W zależności od rodzaju pakowanego produktu i innych uwarunkowań, część dolna opakowań formowanych w systemie pokazanym na rys. 3, może być wykonywana zarówno z folii sztywnych, jak i giętkich. Do zamykania tacek częściej wykorzystywane są wielowarstwowe folie giętkie, w mniejszym stopniu folie sztywne. W tab. II zestawiono wielowarstwowe folie giętkie, stosowane w technice MAP: do pakowania w systemie flow pack, na warstwę górną (pokrywkową) opakowań termoformowalnych oraz do produkcji torebek [3]. W tab. III zestawiono różne rodzaje folii wielowarstwowych zarówno sztywnych, jak i giętkich wykorzystywanych na termoformowaną część dolną opakowań w systemie MAP. Folie sztywne o składzie zilustrowanym w tab. III [3] przy mniejszych grubościach znajdują zastosowanie na część górną opakowań, to jest do zamykania opakowań termoformowanych. Tabela II. Folie wielowarstwowe giętkie wykorzystywane w technice MAP, do pakowania w systemie flow pack, na warstwę górną (pokrywkową) opakowań termoformowalnych oraz do produkcji torebek Rodzaje folii wielowarstwowych giętkich wykorzystywanych w systemach MAP PA/PE PA/Surlyn PA/Surlyn/PE PA/EVOH/PE PA/PVDC/PE PA/PP OPA/PE OPA/PE/EVOH/PE OPAmet/PE met oznacza metalizację PC/EVOH/EVAC PET/PE PET/PVDC/PE PETmet/PE PET/PE/EVOH/PE PET/EVOH/Surlyn PET/PVDC/PE OPPmet/PE OPP/PE/EVOH/PE Tabela III. Folie wielowarstwowe wykorzystywane na warstwę termoformowalną opakowań w systemie MAP Folie termoformowalne w systemie MAP sztywne PVC/PE-LD APET/PE PE-HD PP/EVOH/PP PE-HD/E\VAC/EVOH/Surlyn EPS/EVOH/PE * płytkie formowanie ** bardzo płytkie formowanie giętkie PA/PE-LD PA/PP PA/EVOH/PE-LD PA/EVOH/Surlyn OPA/PE-LD* PET/PE-LD** PET/PVDC/PE-LD** Właściwości barierowe przykładowych materiałów wielowarstwowych do pakowania w atmosferze modyfikowanej oraz do pakowania próżniowego zestawiono w tab. IV [3]. Przegląd krajowego rynku opakowań w systemie MAP Dokonany przegląd rynku w zakresie systemów MAP wskazuje, że pakowanie w systemie MAP w kraju znajduje przede wszystkim zastosowanie do pakowania produktów przemysłu mięsnego, to jest mięsa świeżego, a w jeszcze większym stopniu przetworów mięsnych oraz do produktów przemysłu mleczarskiego, głównie sera żółtego, a obecnie coraz częściej również sera twarogowego, a także do pakowania wyrobów kulinarnych. Tabela IV. Właściwości barierowe przykładowych materiałów wielowarstwowych, wykorzystywanych do pakowania w atmosferze modyfikowanej (MAP) (przepuszczalność gazów przy temperaturze 23 C) Rodzaj folii wielowarstwowej* O 2 N 2 pary wodnej cm 3 /m 2 x 24 h Dotychczas na rynku krajowym pakowanie ryb i przetworów rybnych w atmosferze MAP występuje w nieznacznym stopniu. W tej grupie produktów dominuje pakowanie próżniowe. Wiadomo jednak, że istnieją w kraju firmy zagraniczne, a także krajowe firmy usługowe pakujące w atmosferze MAP świeże oraz wędzone ryby, wysyłane za granicę. Biorąc pod uwagę, że pakowanie systemem MAP rozwinęło się w kraju dopiero w ostatnich kilku latach, a także doświadczenia zagraniczne i realizowane w kraju prace badawcze, jest prawdopodobne, że w najbliższej przyszłości pakowanie ryb i przetworów w tym systemie rozwinie się dynamicznie, również dla potrzeb rynku krajowego. Rozróżnienie na rynku krajowym opakowań w systemie MAP, wśród innych opakowań, ułatwia zamieszczona na opakowaniach informacja o treści pakowanie w atmosferze ochronnej System MAP w krajowym przemyśle mięsnym g/m 2 x 24 h PA/PE 50/ 16-19 100-130 3-5 2-3 OPA/PE 15/60 25-35 130-200 4-8 1,3-1,8 PET/PE 12/70 60 220 20-1,5 PETmet/PE 12/ < 1 ~ 2 < 1 ~ 2 PET/PVDC/PE 15/75 10-20 30-50 3-5 0,7-1 EVAC/PETmet/jonomer łączna gramatura 320 g/m 2 PET/Al/PE 12/9/75 OPA/Al/PE 15/9/75 OPP/Al/PE 25/12/100 < 1 < 4-5-10 *** PS/EVOH/PE 580/20/50 0,5 ** 3,0 ** 0,05 ** - PVC/PE 500/75 8-12 ** - - - PET/PE/EVOH/PE 1,5 ** - - - * podane liczby określają grubość warstw w mikrometrach ** wartości przepuszczalności gazów odnoszą się do 65%, pozostałe do 75% wilgotności względnej *** wartości przepuszczalności pary wodnej odnoszą się do wilgotności względnej 90% i temperatury 38 C, pozostałe do 23 C i 85% wilgotności względnej met- folia metalizowana System MAP wykorzystywany jest zarówno przez większych, jak i mniejszych producentów mięsa i jego przetworów. Więksi producenci wykorzystują przede wszystkim maszyny rolowe, których zasadę działania przedstawiono schematycznie na rys. 3 i w których proces formowania opakowań, pakowania, zastępowania powietrza mieszaniną gazów i zamykania opakowań odbywa się w jednej linii produkcyjnej. Przy mniejszej skali produkcji wykorzystywane są urządzenia, których zasadę działania obrazuje rys. 2. Do pakowania w tym przypadku wykorzystywane są dostarczane użytkownikom tego systemu gotowe tacki, a pozostałe czynności, oczywiście przy znacznie mniejszych szybkościach, odbywają się na tych samych zasadach, jak w procesie ciągłym. Przy pakowaniu mięsa świeżego, a także wędlin plasterkowanych, część dolną opakowania stanowią niemal z reguły tacki z folii sztywnych, górna część może być formowana zarówno z folii sztywnej, jak i giętkiej. Do pakowania w całości kiełbas i wędlin, o mniejszych wymiarach w opakowania termoformowane, stosowane są najczęściej folie giętkie, zarówno na formowaną część dolną, jak i górną, a do pakowania wykorzystywane są maszyny rolowe. Tego rodzaju wyroby pakowane są także w torebki. OPAKOWANIE 6/2008 15

O obecnym rozpowszechnieniu w kraju systemu pakowania MAP, w porównaniu z pakowaniem próżniowym, świadczyć mogą następujące dane jednego z większych krajowych producentów mięsa i przetworów mięsnych. Na 32 wyroby obejmujące: boczek, karkówkę, schab, stek, żeberka, wiele rodzajów kiełbas i kaszankę, przeznaczone do grillowania i pakowane w tym przypadku w torebki, aż 20 wyrobów oferowanych jest w opakowaniach w systemie MAP, 8 alternatywnie w systemie MAP lub próżniowo, a tylko 4 wyłącznie w systemie próżniowym. System MAP w przemyśle mleczarskim W przemyśle mleczarskim system MAP wykorzystywany jest zarówno do pakowania sera żółtego w kawałkach oraz plasterkowanego, a także sera twarogowego. Ser żółty w kawałkach, najczęściej w porcjach 250 350 g, ale niekiedy również w znacznie większych, np. 700 g pakowany jest zwykle w opakowania z folii giętkich, w systemie schematycznie przedstawionym na rys. 4. Tego rodzaju opakowanie wykorzystywane jest do wielu odmian sera zarówno pełnotłustego, jak i półtłustego, goudy, edamskiego, podlaskiego, mazdameru, ostdameru, a także mozzareli. Dość rzadko kawałki sera żółtego pakowane są w systemie wykorzystującym opakowania termoformowane z folii sztywnych. Opakowania z termoformowaną częścią dolną ze sztywnej folii, zgrzewane z częścią górną z folii giętkiej, wykorzystywane są w szerokiej skali do pakowania wielu odmian plasterkowanego sera żółtego. Pojemności opakowań w tym przypadku są mniejsze, w porównaniu z wykorzystywanymi do sera w kawałkach i wynoszą zazwyczaj ok. 150 g, a dość rzadko występują w porcjach większych. Do niektórych specyficznych rodzajów sera lub niekonwencjonalnej ich postaci wykorzystywane jest pakowanie w gotowe torebki. W ten sposób pakowany jest, np. ser mozzarella w wiórkach, ser gouda w postaci koreczków, ser tarty, zakąski serowe czy też mix bankietowy ułożony na tackach z EPS. Rozszerza się lista zakładów mleczarskich pakujących ser twarogowy w systemie MAP, w opakowania z termoformowaną częścią dolną ze sztywnej folii oraz z częścią górną z folii giętkiej. Nowe rozwiązanie w tych opakowaniach stanowi dostosowanie giętkiej pokrywki do wielokrotnego zamykania, a w zasadzie zaklejania, tzw. system reseal. Wykorzystanie systemu MAP przy pakowaniu wyrobów kulinarnych Do pakowania w systemie MAP wyrobów kulinarnych wykorzystywane są opakowania z termoformowaną częścią dolną z folii sztywnej oraz z częścią pokrywkową górną z folii giętkiej. Można przypuszczać, że producenci tego typu wyrobów częściej stosują do pakowania dostarczane uprzednio uformowane tacki z folii sztywnych niż wykorzystują maszyny rolowe o pracy ciągłej. Asortyment pakowanych produktów stanowią, np. pierogi z różnego rodzaju nadzieniem, duże porcje pieczonego kurczaka, kotlety, zestawy obiadowe, a również i takie produkty jak cheeseburgery i chickenburgery. Perspektywy dalszego krajowego rozwoju pakowania w systemie MAP W odróżnieniu od sytuacji krajów, np. zachodnioeuropejskich, gdzie systemy pakowania MAP stosowane są od wielu lat, w kraju, pakowanie systemem MAP na szerszą skalę rozwinęło się dopiero w ciągu ostatnich kilku lat. Poza korzyścią, zarówno dla producentów, jak i obrotu towarowego, którą stanowi możliwość kilkakrotnego przedłużenia okresu przydatności produktów do spożycia, zwłaszcza należących do tzw. produktów łatwo psujących się, niewątpliwą korzyść stanowi zachowanie estetycznego wyglądu w ciągu całego okresu przechowywania, zachęcającego do nabycia produktów o takim wyglądzie. Coraz szerszy asortyment produktów pakowanych w systemie MAP świadczy o wzrastającym zainteresowaniu użytkowników w jego stosowaniu oraz o dobrym odbiorze ze strony konsumentów. Czynniki te oraz coraz powszechniejsze zaopatrywanie się użytkowników w urządzenia pakujące z wyposażeniem dostosowanym do systemu MAP, powinny zadecydować o wysokiej dynamice dalszego rozwoju w kraju tego systemu pakowania. LITERATURA [1] Przewodnik Freshline TM MAP, Air Products wwww.airproducts.com.pl/food/map/guide-to-map [2] Materiały udostępnione przez firmę Multivac Sp. z o.o. [3] Czerniawski B.: Opracowanie własne na podstawie: Opakowania żywności. AgroFood Technology, Czeladź oraz pozycji literaturowej 1 i materiałów firmy Multivac. Wykorzystane w tekście symbole literowe, stosowane do oznaczania polimerów i kopolimerów EPS polistyren spieniony EVAC kopolimer etylenu z octanem winylu EVOH lub EVAL kopolimer etylenu z alkoholem winylowym OPA orientowany poliamid OPP orientowany polipropylen PA poliamid PAN poliakrylonitryl PC poliwęglan PE polietylen PE-LD polietylen małej gęstości PE-H polietylen dużej gęstości PE-LLD polietylen liniowy małej gęstości PET poliester (politereftalan etylenowy) PETG kopolimer kwasu tereftalowego z glikolem etylenowym i dwumetylocykloheksanem PP polipropylen PS polistyren PVC polichlorek winylu PVDC kopolimer chloreku winylidenu RubPlast EXPO w sercu śląskiej aglomeracji Kolporter EXPO zaprasza do najnowszego polskiego obiektu wystawienniczego Expo Silesia w Sosnowcu na specjalistyczne targi przetwórstwa gumy i tworzyw sztucznych. Rub- Plast EXPO to jedyna w Polsce wystawa obejmująca produkty, usługi i technologie dla tych dwóch sektorów przemysłu chemicznego. RubPlast EXPO to nie tylko niecodzienna szansa prezentacji zastosowań ich produktów i półproduktów przez inne gałęzie gospodarki, ale również platforma wymiany informacji oraz miejsce spotkania ludzi z branży tym razem w południowej części naszego kraju. Nowoczesne technologie, materiały i maszyny przewodnie hasło Targów RubPlast EXPO pokazuje wyraźnie ich główną tematykę. Organizatorzy zapewniają, iż każdy znajdzie coś dla siebie, dodając jednocześnie, iż dołożą wszelkich starań, aby zapewnić wszystkim wystawcom profesjonalną obsługę i możliwie najlepszą formę promocji. RubPlast EXPO odbędzie się w dniach 24-26 września 2008. Niewątpliwie Centrum Targowo-Wystawiennicze EXPO Silesia, jako obiekt nowoczesny, doskonale skomunikowany, położony w przemysłowym regionie POLSKI ma duże szanse na zainaugurowanie zauważalnych oraz przełomowych w sektorze gumy oraz tworzyw sztucznych Targów. (Na podstawie informacji prasowej) 16 OPAKOWANIE 6/2008