356338 Opis Autorski Konkurs na Opracowanie koncepcji programowo-przestrzennej zagospodarowania Alei Papieża Jana Pawła II i zabudowy kwartałów przyległych w rejonie Placu Lotników i Placu Żołnierza Polskiego w Szczecinie. 0. Lokalizacja Projektowana przestrzeń publiczna leży w centralnej części Szczecina w rejonie Alei Jana Pawła II pomiędzy Placem Lotników a Placem Żołnierza Polskiego. Aleja Jana Pawła II powstawała od lat 80. XIX w. w centrum dawnego Fortu Wilhelma. W tamtym okresie powstał jej reprezentacyjny, wielkomiejski styl z eklektycznymi kamienicami w tle. Do dziś stanowi jedną z najważniejszych osi urbanistycznych miasta. Analizując historię osi z dawnych oraz współczesnych map i planów miasta, można zauważyć, że granice osi zostają zdefiniowane przez domknięcie od strony zachodniej budynkiem Urzędu Miasta oraz ze strony wschodniej - Placem Żołnierza Polskiego. Plac Żołnierza Polskiego to jeden z głównych placów Szczecina, znajdujący się na północnej granicy Starego Miasta. Plac posiada kształt wydłużonego prostokąta, do niego dochodzą Aleja Jana Pawła II, Aleja Wyzwolenia i Aleja Niepodległości, ul. Tkacka, ul. Staromłyńska, Trasa Zamkowa oraz ul. Matejki. Dawniej wschodnie zakończenie osi rozdzielało się na dwa symetrycznie zlokalizowane place - Parade Platz oraz Königs Platz. Ich nazwy wskazują na dwa odrębne charaktery i funkcje przestrzeni, które mimo licznych zmian i przekształceń, związanych z przemianami historycznymi zostały zachowane. Plac na południe od osi - Parade Platz to przestrzeń publiczna dla mieszkańców i uroczystości, natomiast drugi - Königs Platz to plac reprezentacyjny - królewski. Pierwszy przekształcił się w Aleje Niepodległości, które są obecnie ulicą handlową, a drugi jest kontynuacją Złotego Szlaku, na którym ulokowane są liczne obiekty historyczne i kulturalne. W kontekście urbanistyczno-funkcjonalnym - zakres projektu zlokalizowany jest na przecięciu dwóch szlaków: historyczno-reprezentacyjnego oraz handlowo-usługowego. Przestrzeń publiczna i ciągi komunikacyjne obudowane są formą zwartej zabudowy kwartałowej. Tkanka kwartałów to głównie XIXwieczna zabudowa mieszkaniowa z usługami w parterach. Ten spójny układ urbanistyczny, tworzący większość zabudowy tej części Szczecina, zaburzony jest uzupełnieniami z lat 70, 80 i 90. Obecne zapotrzebowanie lokalizacji, która mieści się w centrum miasta skutkuje lokowaniem w jego okolicy dużych kubatur handlowych i usługowych. Proces ten jest niekorzystny ze względu na niezrównoważone zwiększanie się ruchu kołowego w tych miejscach, przy jednoczesnym wycofywaniu się ruchu pieszego do środka wielkokubaturowych obiektów. Kolejnym problemem jest zlokalizowanie tras o dużym natężeniu ruchu kołowego, utrudniającego uzyskanie i pielęgnowanie odpowiedniego dla rangi centrum miasta charakteru przestrzeni publicznych. W jednym z najbardziej reprezentacyjnych i wielkomiejskich części miasta, ulokowany jest węzeł komunikacyjny z przecinającymi się trasami o dużym natężeniu ruchu. 1. Idea Projektowany obszar leży w centrum bardzo problematycznego miejsca, które przez lata straciło swój wyraźny charakter i strukturę. Nie możemy jednak cofnąć czasu, ani nie powinniśmy odtwarzać układów urbanitycznych projektowanych z myślą o przeszłych potrzebach. Projektując nowe układy urbanistyczne lub uzupełniając stare, musimy uwzględnić obecne zapotrzebowanie miasta oraz jego kierunki rozwoju, ale także podjąć odpowiedzialność za wizję kierunków w jakie chcemy by rozwijało się miasto. 1
Główną ideą projektu jest stworzenie przestrzeni, która spaja różne charaktery miejsca i równoważy je, a przede wszystkim wpisuje się w reprezentacyjny charakter osi urbanistycznej oraz Złotego Szlaku. Od strony Placu Lotników uważamy, że konieczne jest uzupełnienie kwartału zabudowy, dowiązując się charakterem, wysokością i kształtem skośnych dachów do istniejącej zabudowy. W ten sposób odtworzymy spójne wnętrze urbanistyczne i przywrócimy dawny charakter placu Lotników. Jednak od strony Placu Żołnierza Polskiego nie jest możliwe zachowanie dawnego charakteru zabudowy. Zostało to uniemożliwione poprzez wprowadzenie wysokiej zabudowy mieszkaniowej, która definiuje oraz ogranicza wysokości zabudowy sąsiedniej, poprzez warunki dotyczące przysłaniania i doświetlenia. Czynniki warunkujące kształt zabudowy od strony tego placu to przede wszystkim: ukierunkowanie otwarcia i wprowadzenie do środka osi. Poprzez stworzenie dominant - budynków o współczesnej i charakterystycznej formie, umożliwiamy zaznaczenie i zaakcentowanie konca osi, która ma otwierać się i łączyć z reprezentacyjnym Złotym Szlakiem. Kształt budynków jest wynikiem analiz nasłonecznienia i przysłaniania oraz maksymalizacji powierzchni użytkowej, której ilość będzie warunkować rentowność i możliwość powstania nowych inwestycji na tych na pozór trudnych działkach. Jeżeli przestrzeń ma być reprezentacyjna, nie można dopuścić, aby te narożniki pozostały niezabudowane. Nasz projekt zakłada przywrócenie centrum Szczecina tożsamości, która istnieje w naszych wyobrażeniach i oczekiwaniach. Jest to Szczecin nowoczesny, tworzony językiem naszych czasów, ale z respektem do jego historii i przeszłości. Nasz projekt odwołuje się do przyjętej strategii promowania Szczecina jako miasta-ogrodu, swoistego floating garden. Mając na uwadze powyższe założenia zdecydowaliśmy się użyć jako głównego materiału kamienia: ciemnego i jasnego granitu. Chcemy aby charakter przestrzeni publicznej - jej przekroje i podziały nawiązywały do historycznego charakteru okolicznej zabudowy, który współgra z współczesnym charakterem nowej zabudowy. Projektowana przez nas przestrzeń jest heterogeniczna: główna przestrzeń publiczna jest elegancka i reprezentacyjna, a przestrzeń półpubliczna wewnątrz kwartałów - organiczna i zróżnicowana. 2. Podkreślenie charakteru osi. Aby zachować reprezentacyjny charakter osi proponujemy jej oczyszczenie i maksymalne otwarcie na plac Lotników i Plac Żołnierza Polskiego. Przede wszystkim proponujemy usunięcie kwietników i kubatur zasłaniających wnętrze osi. Proponujemy też oczyszczenie otoczenia pomnika, w taki sposób, aby możliwe było dostrzeżenie wnętrza osi od strony placu Żołnierza Polskiego. Oś powinna otwierać się i zapraszać. Jej reprezentacyjny charakter powinien łączyć w sobie zarówno funkcję spacerową jak i funkcję swoistego foyer dla instytucji kulturotwórczych, zlokalizowanych wewnątrz proponowanych uzupełnień kubaturowych. 3. Ruch i nawierzchnia Poponowana koncepcja zachowuje rozwiązania dotyczące komunikacji i organizacji ruchu, zrealizowane i zatwierdzone w dołączonym do Materiałów Konkursowych załączniku Dokumentacja przebudowy ukladu komunikacyjnego przy Galerii Kaskada. Bliska obecność ruchu kołowego może być uciążliwa i kłócić się z reprezentacyjną funkcją projektowanej przestrzeni. Pomimo to, analizując obecny stan fragmentu projektowanej osi, który posiada odgrodzenia od ulic w postaci donic z zielenią, odgradzających wnętrze osi od zewnętrza i znaczne wyobcowanie go, zdecydowaliśmy się na otwarcie i połączenie wnętrza z przestrzenią towarzyszącą. To umożliwi przepływ ludzi do środka osi i jej wyeksponowanie. Będzie to ważna przestrzeń, która stanie się przedpolem dla funkcji kulturotwórczych zlokalizowanych w nowoprojektowanych kubaturach pierzei. 2
Priorytetem jest również utrzymanie odpowiedniej ekspozycji wartościowych obiektów kulturalnych i reprezentacyjnych z promenady spacerowej osi. Projektowana przestrzeń jest miejscem w którym łączą się różne funkcje i wydarzenia, dlatego w miarę możliwości nowy odcinek Alei Jana Pawła II powinien stwarzać możliwości na realizowanie jak największej ilości aktywności, happeningów, wydarzeń itd. Jest to jeden z powodów dlaczego powierzchnia posadzki na całej szerokości jest wyeksponowana i przestronna. Ważnym i wpisujacym się w charakter Złotego Szlaku elementem są fontanny realizowane techniką mokrej-posadzki. W ten sposób w okresie zimowym nie pozostanie widoczna infrastruktura fontann i przestrzeń nie straci na wartości. Nie będzie to również sprzeczne z lokalizowaniem na niej funkcji tymczasowych. Rysunek posadzki odnosi się do tradycyjnych wzorów i sposobu układania cegieł na Szczecińskich budynkach użyteczności publicznej lub innych budynków reprezentacyjnych. Strefa chodników oddzielona jest od budynków opaską z kostki granitowej, umożliwiającą dostosowanie się do nieregularnej linii zabudowy. Wszelkie detale wykonane są z czarnego żeliwa, które przywodzą na myśl elegancki charakter miasta z minionej epoki. 3.1 Przekrój W nawiązaniu do historycznego przekroju ulicy, posadzka została podzielona na trzy główne strefy: strefę chodników do poruszania się pieszego przy budynkach, strefę rekreacyjno-spacerową (lokalizacji mebli miejskich, zieleni i fontann) oraz strefę jezdni. Przekrój ulicy jest daszkowy z spadkami w kierunku odwodnienia liniowego. 3.2 Materiały Szczecin leży na terenach polodowcowych. Cechuje się to obecnością wszelkiego rodzaju głazów narzutowych. Głazy narzutowe są różnie zachowanym, wyselekcjonowanym materiałem skalnym o dużej wytrzymałości i odporności na działanie czynników klimatycznych. Zbudowane są przeważnie z granitów, amfibolitów, gnejsów, porfirów, kwarcytów. W rejonie Szczecina można napotkać wiele kamieniołomów wydobywujących granit. Wybraliśmy ten materiał również dlatego, gdyż przywodzi na myśl skojarzenia z wysokim standardem przestrzeni miejskich. Aby podkreślić reprezentacyjny charakter osi i ją wyeksponować, zaproponowaliśmy na niej wzór układany z dwóch rodzajów (jasny i ciemny) płyt granitowych o wymiarach: 100cm x 50cm Płyty chodnika projektowanego wokoło kwartałów miejskich to płyta granitowa o wymiarach: 120cm x 60cm. Opaska przy budynkach to kostka granitowa łupana o wym. 6cm x 8cm. 3.3 Rowerzyści Zachowujemy proponowane kierunki przebiegu tras rowerowych, z wyjątkiem proponowanego przebiegu przez oś urbanistyczną. Zmiana przebiegu ścieżki rowerowej polega na skierowaniu trasy rowerowej na północną stronę osi już przed pomnikiem Wdzięczności, tak aby wyeleminować przejazdy w poprzek osi na jej fragmentach spacerowych. 4. Wyposażenie i meble miejskie Detal mebli miejskich takich jak: ławki, kosze, etc cechuje umieszczenie wyciętego lub frezowanego (w zależności od możliwości) sygnetu - unikatowego wzoru identyfikującego Miasto. 3
Zasada doboru wyposażenia i mebli miejskich to kierowanie się dostępnością elementów na Polskim rynku. Preferowaliśmy firmy polskie. Wszystkie meble zostały wybrane z katalogów. Nie wymienialiśmy nazw wybranych producentów ze względu na ograniczenia regulaminowe. Oprócz mebli katalogowych zaprojektowaliśmy również tablicę informacyjną, która prezentuje historię założenia i najbliższego otoczenia fragmentu osi. 6. Zieleń Głównym elementem zieleni w projektowanym założeniu jest szpaler Lip Kandelabrowych. Doskonale podkreślają osiowy charakter przestrzeni, a fakt, że są unikatowe w skali kraju współgra z reprezentacyjnym charakterem przestrzeni. Nie planuje się zredukowania pozostałego drzewostanu. Wprost przeciwnie - drzewa wewnątrz kwartałów stanowią ważną część projektowanych przestrzeni o charakterze półpublicznym. Krzewy znajdujące się na zwieńczeniu osi razem z zieleńcem, przed pomnikiem Wdzięczności proponujemy przesadzić, tak aby uwolnić rozwinięcie widokowe na dalszą część Złotego Szlaku i aby uzyskać przedpole i swoiste plateau przed pomnikiem Wyzwolenia i Aleją Jana Pawła II. 7. Identyfikacja wizualna Wszelkie oznakowania ulic, drogowskazy itp. zaleca się aby były ujednolicone z wprowadzanym sukcesywnie Systemem Informacji Miejskiej miasta Szczecin. Proponujemy ujednolicenie reklam widocznych w przyziemiu do charakteru wiążącego ze sobą cechy ekspozycji o charakterze reprezentacyjnym. 8. Identyfikacja znaków Proponuje się użycie znaków drogowych pionowych o zmniejszonym rozmiarze, wedle wytycznych wg. Rozporządzenia Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie znaków i sygnałów drogowych tak aby ich wielkość nie dominowała nad meblami miejskimi i elewacjami kamienic. 9. Charakterystyczne obiekty znajdujące się na Alejach Jana Pawła II - Tablica informująca o historii osi urbanistycznej, Złotym Szlaku oraz historii opracowanego obszaru. - Relief w posadzce z rysunkiem (rzutem) osi urbanistycznej w kontekście miasta - informujący przechodnia o kontekście przestrzeni w której się znajduje. - Pomnik Wdzięczności - pomnik pozostawiony w obecnej lokalizacji. Cokół pomnika zostaje zredukowany, tak aby umożliwić wgląd do osi i transparentność przestrzeni. W ten sposób oś staje się bardziej dostępna. - Fontanna w posadzce. Tryskacze i dysze schowane są pod posadzką ulicy tak, aby podczas okresu zimowego przestrzeń, która jest zajmowana przez fontanne mogła być użytkowana pełnoprawnie. - Zabytkowa pompa wodna na pl. Żołnierza Polskiego. 10. Oświetlenie Oprócz standardowego oświetlenia przewidzianego w projekcie drogowym, zaprojektowane zostało również oświetlenie bezpośrednio na promenadzie spacerowej. Niskie lampy zapewniają intymny charakter przestrzeni. Reprezentacyjnego charakteru dodają również podświetlenia lip kandelabrowych, oraz oświetlenie w posadce rozświetlające tryskające fontanny. 4
11. Niepełnosprawni Staraliśmy się ograniczyć bariery architektoniczne dla osób niepełnosprawnych. Przewidzieliśmy strefy poruszania się osób niepełnosprawnych i zredukowaliśmy na nich ilość przeszkód np. potykacze i progi. Sposób wykończenia powierzchni posadzki jest przyjazny do poruszania się dla osób niepełnosprawnych. Cała przestrzeń jest projektowana na jednym poziomie z odpowiednimi spadkami co umożliwa poruszanie się dla ww osób. Dodatkowo pasy przed przejściami dla pieszych są wyłożone płytami z wypustkami w celu łatwiejszego poruszania się osobom niewidomym. 5
11. Zestawienie działek - Powierzchnie l.p. Numer Działki Powierzchnia zabudowy (w m2) Powierzchnia całkowita (w m2) Kubatura (w m3) - Kwartał 1 1 K1/1 1830 2950 37380 2 K1/2 0 800 0 3 72 475 475 8550 4 73 260 260 4668 5 97 410 410 14000 6 126 90 180 1530 7 131 100 165 1800 - Kwartał 2 8 K2/1 980 1400 17550 9 K2/2 0 115 0 10 K2/3 185 860 2580 11 K2/4 0 560 0 12 7/7 325 430 6500 13 7/9 0 (40)* 70 0 (700)* 14 7/12 110 330 1980 15 70 220 225 3960 16 71 515 515 9270 17 96 410 410 14000 18 125 345 345 6200 6
11. Zestawienie działek - Funkcje l.p. Numer Działki Funkcja Uwagi - Kwartał 1 1 K1/1 Działka przeznaczona na zabudowę mieszkaniową z usługam oraz usługami kulturotwórczymi w przyziemiach. Zastrzeżenia: - w narożniku Jana Pawła II/Kaszubska proponuje się zrealizowanie biblioteki/mediateki miejskiej na pierwszej kondygnacji. - W narożniku Jana Pawła II /Niepodległości proponuje się zrealizowanie budynku charakterystycznego/dominanty wprowadzającej, zapraszającego na oś urbanistyczną, o funkcji kulturalnej np. muzeum. Lokalizacja garażu podziemnego pod całością działki. Budynek narożny Jana Pawła/Kaszubska powinien nawiązywać charakterem do zabudowy Placu Lotników. Budynki tworzące pierzeję Alei Jana Pawła II powinny mieć charakter budynków o podwyższonym standardzie nawiązujące podziałami kondygnacji i elewacji do charakteru budynków tworzących zabudowę pozostałej części osi. Należy zachować podział elewacji właściwy dla dawnego charakteru zabudowy kwartałowej kamienic - zapis w MPZP może być regulowany np. procentem przeszkleń. Budynek narożny Jana Pawła II/Aleje Niepodległości powinien stanowić dominantę o współczesnym charakterze, z podcieniem, ułatwiającym wprowadzenie ruchu pieszego na oś urbanistyczną. Wspólnie z budynkiem po przeciwnej stronie osi, zwieńczającym jej zakończenie i stanowiącym drugą dominantę, powinien stanowić bramę, która łączy dwa charaktery zabudowy - starą tkankę oraz nową, współczesną zabudowę. 2 K1/2 Przestrzeń publiczna, droga dojazdowa i parking naziemny dla mieszkańców kwartału. 3 72 Funkcja mieszkaniowa z usługami w parterach. Na działce przewiduje się zrealizowanie przestrzeni publicznej z zieleńcem przeznaczonym dla wypoczynku i użytkowania dla mieszkańców budynków, tworzących zabudowę kwartału. strony ulicy Kaszubskiej, jak i od strony wnętrza kwartału w celu zrealizowania 7
4 73 Funkcja mieszkaniowa z usługami w parterach. 5 97 Funkcja mieszkaniowa z usługami w parterach. strony ulicy Kaszubskiej, jak i od strony wnętrza kwartału w celu zrealizowania Zaleca się zmaksymalizowanie powierzchni witryn pomieszczeń usługowych w parterach, w celu zintegrowania budynku z wnętrzem kwartału zabudowy. 6 126 Funkcja mieszkaniowa strony wnętrza kwartału w celu zrealizowania pełnoprawnej przestrzeni publicznej 7 131 Funkcja mieszkaniowa strony wnętrza kwartału oraz Obrońców Stalingradu w celu zrealizowania - Kwartał 2 8 K2/1 Działka przeznaczona na zabudowę mieszkaniową z usługami oraz usługami kulturotwórczymi w przyziemiach. Zastrzeżenia: - w narożniku Jana Pawła II/Plac Lotników proponuje się przeznaczenie części kubatury na kameralny teatr, teatr lalek lub przestrzeń umożliwiającą realizację przedstawień bądź warsztatów. Lokalizacja garażu podziemnego pod całością działki. Budynek narożny Jana Pawła/Plac Lotników powinien nawiązywać charakterem do zabudowy Placu Lotników. Budynki tworzące pierzeję Alei Jana Pawła II powinny mieć charakter budynków o podwyższonym standardzie nawiązujące podziałami kondygnacji i elewacji do charakteru budynków tworzących zabudowę pozostałej części osi. Należy zachować podział elewacji właściwy dla dawnego charakteru zabudowy kwartałowej kamienic - zapis w MPZP może być regulowany np. procentem przeszkleń. Budynek charakterystyczny, sąsiadujący z działką 7/7 powinien wykorzystywać pozytywnie na pozór niekorzystną ograniczenia kubaturowe wynikające z warunków przysłaniania i doświetlenia. Proponuje się zrealizowanie zielonego dachu na tym budynku, wpisującego się 8
w politykę miasta-ogrodu. 9 K2/2 Przestrzeń półprywatna, obsługująca działkę 125 10 K2/3 Funkcja galerii sztuki, przestrzeń publiczna. Lokalizacja garażu podziemnego pod całością działki. Wydzielona działka umożliwiająca racjonalne funkcjonowanie budynku na działce 125 proponuje się zrealizowanie budynku charakterystycznego/dominanty wprowadzającej na oś urbanistyczną. Budynek narożny Jana Pawła II/Aleje Niepodległości powinien stanowić dominantę o współczesnym charakterze i wykorzystywać pozytywnie na pozór niekorzystną lokalizacje i uwarunkowania kubaturowe wynikające z przesłaniania i doświetlenia budynków sąsiednich. Wspólnie z budynkiem po przeciwnej stronie osi, zwieńczającym jej zakończenie i stanowiącym drugą dominantę, powinien stanowić bramę, która łączy dwa charaktery zabudowy - starą tkankę oraz nową, współczesną zabudowę. 11 K2/4 Przestrzeń publiczna, droga dojazdowa i parking naziemny dla mieszkańców kwartału. Na działce przewiduje się zrealizowanie przestrzeni publicznej z zieleńcem przeznaczonym dla wypoczynku i użytkowania dla mieszkańców budynków tworzących zabudowę kwartału. Przestrzeń zielona powinna zostać zaprojektowana jako przestrzeń o specjalnym, wyjątkowym charakterze pozwalającym odróżnić ją od przestrzeni w sąsiedztwie. Instalacja z zieleni i pnączy na ścianie budynku na działce 71 pozwala zagospodarować ślepą ścianę oraz wpisuje się w politykę miasta-ogrodu. 12 7/7 Funkcja usługowo-kulturalna 13 7/9 Przestrzeń publiczna Sugeruje się nadbudowę działki, przynależną do działki K2/1 umożliwiającą uzupełnienie pierzei oraz przejście i umożliwienie dostępu do wnętrza kwartału zabudowy. Przyjęta propozycja pozwala uniknąć negatywnych skutków w brakach pierzei ulicy Małopolskiej. 9
14 7/12 Funkcja mieszkaniowa, przestrzeń publiczna z parkingiem 15 70 Funkcja mieszkalna z usługami w przyziemiach 16 71 Funkcja mieszkalna z usługami w przyziemiach 17 96 Funkcja mieszkalna z usługami w przyziemiach 18 125 Funkcja mieszkalna z usługami w przyziemiach strony wnętrza kwartału w celu zrealizowania pełnoprawnej przestrzeni publicznej strony ulicy Małopolskiej i od strony wnętrza kwartału w celu zrealizowania strony ulicy Małopolskiej i od strony wnętrza kwartału w celu zrealizowania Zaleca się zmaksymalizowanie powierzchni witryn pomieszczeń usługowych w parterach w celu zintegrowania budynku z wnętrzem kwartału zabudowy. strony ulicy Małopolskiej i od strony wnętrza kwartału w celu zrealizowania Działki nie uwzględnione w zestawieniu nie zmieniają swojej funkcji w stosunku do zastanego stanu. 10