SZKOŁA GŁÓWNA GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO W WARSZAWIE WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH Rynek Produktów Ekologicznych dr Mariusz Maciejczak www.maciejczak.pl
Rynek Produktów w Ekologicznych WYKŁAD 1 SPECYFIKA SYSTEMU ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO SYSTEM ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO W POLSCE
Systemy rolnicze System spójny zbór elementów i zachodzących między nimi relacji. Rolnictwo tradycyjne Rolnictwo oparte o KDPR Rolnictwo zrównoważone Rolnictwo integrowane Rolnictwo ekologiczne Rolnictwo biodynamiczne Rolnictwo oparte na biotechnologii Rolnictwo precyzyjne Rolnictwo alternatywne (np. EM) inne
Wymiary rolnictwa w UE ROLNICTWO ZRÓWNOWAŻONE ROLNICTWO WIELOFUNKCYJNE Ekonomicznie żywotne Społecznie odpowiedzialne Dbające o ochronę przyrody Produkujące żywność odpowiedniej jakości Dostarczające surowców nieżynościowych Dbające o ochronę obszarów wiejskich z ich kulturą, krajobrazem, itp.
Rolnictwo ekologiczne Rolnictwo ekologiczne to system. Nie ma jednej - powszechnej definicji rolnictwa ekologicznego. Rolnictwo ekologiczne definiowane jest poprzez kryteria, czyli dozwolone środki i sposoby produkcji. Takie podejście przejęły i skodyfikowały regulacje prawne dotyczące ekologicznej produkcji żywności w Unii Europejskiej, w USA i innych krajach.
Rolnictwo ekologiczne Rolnictwo ekologiczne jest całościowym systemem gospodarowania, wspierającym różnorodność biologiczną, cykle ekologiczne i biologiczną aktywność gleby. Uwzględnia również fakt, że regionalne uwarunkowania wymagają tworzenia systemów lokalnych. Rolnictwo ekologiczne gwarantuje, że w produkcji nie stosowano substancji agrochemicznych, nie może jednak zagwarantować całkowitego braku pozostałości środków chemicznych ze względu na globalne zanieczyszczenie środowiska. FAO i WHO, Ottawa 1997
Rolnictwo ekologiczne Rolnictwo ekologiczne jest zbiorem różnych szczegółowych koncepcji gospodarowania rolniczego, zgodnych z wymogami gleby, roślin i zwierząt, a jego nadrzędnym celem jest produkcja żywności wysokiej jakości, przy równoczesnym zachowaniu w jak największym stopniu równowagi biologicznej w środowisku przyrodniczym Międzynarodowa Federacja Rolnictwa Ekologicznego, IFOAM
Rolnictwo ekologiczne Rolnictwo ekologiczne to całościowy sposób gospodarowania, którego zasady zostały ujęte w Rozporządzeniu Rady EWG 2092/91 [834/2007] w sprawie produkcji ekologicznej produktów rolnych oraz znakowania produktów rolnych i środków spożywczych z późniejszymi zmianami. Unia Europejska
Rolnictwo ekologiczne Rolnictwo ekologiczne jest systemem produkcyjnym, który eliminuje stosowanie syntetycznych komponentów nawozów, pestycydów, regulatorów wzrostu oraz dodatków paszowych. W celu maksymalnego zwiększenia możliwości produkcyjnych w systemie rolnictwa ekologicznego zaleca się tradycyjne techniki upraw roli takie jak: stosowanie płodozmianów, resztek pożniwnych, obornika, roślin motylkowych, zielonych nawozów, materii organicznej pochodzącej głownie z gospodarstwa w celu utrzymania żyzności gleb i dostarczenia roślinom niezbędnych substancji pokarmowych, a także biologicznej ochrony roślin. USDA
Rolnictwo ekologiczne Rolnictwo ekologiczne to sposób gospodarowania o zrównoważonej produkcji roślinnej i zwierzęcej w obrębie gospodarstwa, oparty na środkach pochodzenia biologicznego i mineralnego. Podstawowa zasada rolnictwa ekologicznego to odrzucenie środków chemii rolnej, weterynaryjnej i spożywczej. EKOLAND
Rolnictwo ekologiczne Rolnictwo ekologiczne można zdefiniować jako wyższą sztukę gospodarowania, która stawia producentowi wysokie wymagania, ale również dostarcza, poza zadowoleniem z osiągnięć ekonomicznych, satysfakcję etyczną i intelektualną. Rolnictwo ekologiczne jest formą najbardziej wydajnego gospodarowania, uwzględniają nie tylko koszty produkcji w gospodarstwie, ale i koszty społeczne i przyrodnicze. Uczy też dobrej organizacji pracy i aktywizuje ludność wsi. Rolnictwo ekologiczne jest najbardziej optymalna formą gospodarowania. Wymaga jednak większego nakładu pracy i stałego pogłębiania wiedzy. Prof. Mieczysław Górny, SGGW
Rolnictwo ekologiczne Pojęcie "rolnictwo ekologiczne" w zależności od przyjmowanego zakresu, dotyczy bądź to rolnictwa o ściśle określonej technologii produkcji, bądź też wykracza poza tak wąskie ujęcie i obejmuje dodatkowo inne zagadnienia: społeczne, ekonomiczne, energetyczne, jakościowo-żywnościowe czy wreszcie szeroko rozumiane relacje między rolnictwem a środowiskiem. Prof. Henryk Runowski, SGGW
Rolnictwo ekologiczne Międzynarodowa Federacja Rolnictwa Ekologicznego IFOAM (ang. International Federation of Organic Agriculure Movements) na kongresie w Adelajdzie w 2005. za podstawowe zasady rolnictwa ekologicznego przyjęła: zdrowotność, ekologię, sprawiedliwość troskliwość. Jednocześnie podkreślając, że te fundamentalne zasady należy traktować jako całość, jako zespół norm etycznych inspirujących do działania.
Rolnictwo ekologiczne - ZDROWOTNOŚĆ Zasada zdrowotności mówi, że rolnictwo ekologiczne ma na celu potęgowanie zdrowotności gleby, roślin, zwierząt, człowieka i Ziemi, jako elementów niepodzielnej jedności. Zdrowie każdej jednostki oraz społeczności nie może być oddzielone od zdrowia ekosystemów zdrowa gleba wydaje zdrowe płody, które są pokarmem zdrowych zwierząt i ludzi. Zdrowie oznacza kompleksowość i integralność żyjących systemów.
Rolnictwo ekologiczne - EKOLOGIA Zasada ekologii podkreśla, że rolnictwo ekologiczne funkcjonuje na wzór systemów ekologicznych, mając na uwadze obieg materii i przepływ energii w przyrodzie; wpisuje się w te procesy i pomaga je podtrzymywać. Zasada ekologii umiejscawia rolnictwo ekologiczne wśród żyjących systemów ekologicznych. Stanowi, że produkcja powinna uwzględniać ekologiczne procesy i recykling.
Rolnictwo ekologiczne - SPRAWIEDLIWOŚĆ Zasada sprawiedliwości odnosi się do faktu, iż rolnictwo ekologiczne jest kształtowane w oparciu o relacje, które gwarantują godne życie ludzi we wspólnym środowisku. Sprawiedliwość charakteryzowana jest przez równość, szacunek, godność i służebność wobec świata, w środowisku, w którym żyjemy wespół z innymi ludźmi i innymi istotami żyjącymi. Ta zasada akcentuje, że ludzie działający w rolnictwie ekologicznym powinni budować sprawiedliwe relacje międzyludzkie na wszystkich poziomach i dla wszystkich rolników, robotników, przetwórców, dystrybutorów, handlowców, i konsumentów.
Rolnictwo ekologiczne - TROSKLIWOŚĆ Zasada troskliwości wskazuje, że rolnictwo ekologiczne jest prowadzone przezornie, w poczuciu odpowiedzialności za zdrowie i dobrostan współczesnych i przyszłych pokoleń oraz za równowagę przyrodniczą w środowisku. Rolnictwo ekologiczne jest żywym i dynamicznym systemem, dostosowanym do wewnętrznych i zewnętrznych potrzeb i warunków. Rolnicy ekologiczni mogą zwiększać efektywność i podnosić wydajność, ale nie może to zagrażać zdrowiu i szeroko rozumianej równowadze.
Rolnictwo ekologiczne w Polsce Prekursorzy idei gospodarowania w zgodzie z przyrodą na ziemiach polskich: gen. Dezydery Chłapowski, Rudolf Steiner, Julian Osetek i inni. 1989 - Powstaje Stowarzyszenie Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi EKOLAND. Jednym z założycieli jest prof. Mieczysław Górny z SGGW. 1990 EKOLAND zostaje członkiem IFOAM. 1990 pierwsze 27 gospodarstw ekologicznych w Polsce zostaje atestowane na zgodność z Kryteriami EKOLAND. 2001 Pierwsza Ustawa o Rolnictwie Ekologicznym. 2004 Ustawa o Rolnictwie Ekologicznym (kompetencyjna) wprowadzająca do polskiego systemu prawnego Rozporządzenie Rady 2092/91. 2006 Pierwsza ogólnopolska kampania promocyjna żywności ekologicznej.
Liczba gospodarstw prowadzonych metodami ekologicznymi w latach 1990-2007 (lata 2006 i 2007 dane szacunkowe) 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 2286 1977 1787 555 1419 417 324 238 263 246 180 94 49 27 3760 7182 9500 12500 0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000
Rolnictwo ekologiczne w Polsce w 2005 r. 159 709 [ha] 7 182 łączna powierzchnia użytków rolnych uprawianych metodami ekologicznymi, liczba gospodarstw prowadzących produkcję metodami ekologicznymi ( z certyfikatem i w okresie przestawiania łącznie) 1 683 liczba gospodarstw z certyfikatem 23 [ha] Średnia powierzchnia gospodarstwa 99 liczba przetwórni ekologicznych
Struktura upraw ekologicznych w Polsce uprawy warzywnicze 5% uprawy jagodowe i sady 9% 1999 uprawy warzywnicze 2% uprawy jagodowe i sady 6% 2003 uprawy rolnicze 51% łąki i pastwiska 15% uprawy rolnicze 71% łąki i pastwiska 41% uprawy warzywnicze 1% uprawy jagodowe i sady 5% 2004 uprawy jagodowe uprawy i sady warzywnicze 7% 1% 2006 łąki i pastwiska 47% uprawy rolnicze 47% łąki i pastwiska 37% uprawy rolnicze 55%