KOMENDA MIEJSKA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ W RADOMIU WOJEWÓDZTWO MAZOWIECKIE PODSUMOWANIE AKCJI POWODZIOWEJ i PODTOPIEŃ NA OBSZARZE POWIATU RADOMSKIEGO w I półroczu 2010 roku RADOM sierpień 2010.
1. CHARAKTERYSTYKA HYDROLOGICZNA POWIATU RADOMSKIEGO Powiat Radomski zajmuje południową część województwa mazowieckiego. Geograficznie położony jest na Równinie Radomskiej oraz częściowo na Przedgórzu Iłżeckim. Ze względu na swoje geograficzno-topograficzne położenie, panujący klimat, a przede wszystkim niewielką ilość i wielkość przepływających rzek oraz małe zasoby wodne zbiorników wodnych (stawy, zalewy, zbiorniki retencyjne), charakteryzuje się małym zagrożeniem powodziowym. Do większych rzek przepływających przez teren Powiatu Radomskiego należą: - Radomka, - Szabasówka, - Wiązownica, - Iłżanka, - Jabłonica, - Mleczna. Rzeka Radomka przepływa przez gminy: - Przytyk w miejscowościach: Suskowska Wola, Zameczek, Przytyk, Słowików, Domaniów, Młódnice, Wólka Domaniowska; (szerokość dna 10-12 m); - Zakrzew w miejscowościach: Gulin, Kozia Wola; (szerokość dna 13-17 m); - Jedlińsk w miejscowościach: Jankowice, Górna Wola, Guitów, Piastów, Jedlińsk, Piaseczno, Lisów; (szerokość dna 8-20 m); - Jastrzębia w miejscowościach: Goryń, Lewaszówka, Mąkosy Stare, Mąkosy Nowe, Jastrzębia, Olszowa, Bartodzieje, Wola Wadowska, Owadów, Lesiów; (szerokość dna 20-30 m). Rzeka Szabasówka przepływa przez miejscowość Mniszek oraz Wymysłów. Szerokość dna wynosi 8m. Rzeka Wiązownica przepływa przez gminę Przytyk w miejscowościach Słowików, Jagodno, Wrzos, Goszczewice. Szerokość dna wynosi 4-6 m. Rzeka Iłżanka płynie w gminie Iłża w miejscowościach Jedlanka Nowa, Jedlanka Stara, Iłża, Sieradzice. Szerokość dna wynosi 3-6 m. Rzeka Jabłonica przepływa przez miejscowość Podulek w gminie Wolanów. Szerokość dna wynosi 6 m. Rzeka Mleczna przepływa przez miasto Radom i gminę Jedlińsk w miejscowościach Józefówek, Owadów. Szerokość dna wynosi 3-5 m. Na wszystkich wyżej wymienionych ciekach wodnych brak jest polderów, a także oznakowania poziomów ostrzegawczych i alarmowych. Poszczególne Komitety Przeciwpowodziowe w zagrożonych gminach Powiatu Radomskiego w przypadkach podniesienia stanu wody w rzekach, bazują jedynie na umówionych znakach. Jedynie w przypadku rzeki Radomki istnieje łata wodowskazowa na jazie w miejscowości Goryń, gmina Jastrzębia z oznakowaniem: - 2,15 - poziom ostrzegawczy, - 2,30 - poziom alarmowy. Rzeka Radomka jest zabezpieczona wałami przeciwpowodziowymi (o długości: lewy - 2,73 km, prawy - 3,87 km) w gm. Przytyk w miejscowościach Sukowska Wola oraz Kol. Zameczek i gm. Zakrzew w miejscowościach Gulin oraz Kozia Wola. Stan techniczny wałów przeciwpowodziowych i rzek oceniany jest dwa razy do roku podczas przeglądów okresowych wiosną i jesienią. Obecnie stan wałów nie zagraża bezpieczeństwu. Wały przeciwpowodziowe Lp. Rzeka Odcinek wałów w km Stan alarmowy Wysokość wałów Brzeg rzeki ( L - lewy, P - prawy ) 1 Radomka 51+000-53+730 brak wodowskazów brak danych 2,73 2 Radomka 51+000-54+870 brak wodowskazów brak danych 3,87 2
Najbardziej narażonymi na ewentualne zalanie lub podtopienie są tereny gmin: Przytyk, Zakrzew, Jedlińsk, Jastrzębia, Wolanów, Iłża. Wykaz głównych zbiorników wodnych znajdujących się na terenie Powiatu Radomskiego. Lp. Zbiornik Pojemność Powierzchnia 1 Staw Górny w Pionkach 49 tys. m 3 17 ha 2 Zbiornik I w Siczkach brak danych 25,4 ha 3 Zbiornik II w Siczkach brak danych 2,45 ha 4 Domaniów Ogólna 12,9 mln m 3 Powiat radomski - 2,7 mln m 3 Ogólna 500 ha Powiat radomski 105 ha Obiekty hydrotechniczne na terenie Powiatu Radomskiego. Lp. Obiekt hydrotechniczny Światło Wysokość 1 Jaz z mostem w m. Piaseczno 3x5 m 1,74 m 2 Jaz w m. Lisów 3x6 m 1,7 m 3 Jaz Gospodarstwa Rybackiego w Piastowie 3x3,5 m 2,4 m 4 Jaz w m. Goryń 4x5 m 2,21 m 5 Jaz ze stopniem i mostem w m. Gulin 3x4,5 m 1,3 m 6 Jaz w m. Zameczek 3x4,5 m 1,7 m 7 Most gospodarczy w m. Sukowska Wola 4 m Długość 27 m 8 Jaz ze stopniem w m. Zameczek 2x4,5 m 1,7 m 9 Jaz w m. Dąbrówka Podłężna 9 m 1,3 m 10 Jaz w m. Iłża 3x4 m 2,9 m 11 Jaz z mostem w m. Jedlanka Stara 3x5 m 2,9 m 12 Jaz w m. Wymysłów 3x2 m 1,8 m 13 Jaz w m. Pionki brak danych brak danych Mosty na terenie Powiatu Radomskiego Lp. Nazwa mostu i rzeki Lokalizacja km rzeki Światło w m 2 most na rzece Radomce Stary Młyn gm. Przytyk 61+280 2,5 3 most na rzece Radomce Przytyk gm. Przytyk 57+250 3 4 most na zaporze Domaniów gm. Przytyk 67+150 brak danych 5 most na rzece Radomce Piaseczno gm. Jedlińsk 30+230 5 6 most na rzece Radomce Lisów gm. Jedlińsk 36+000 4 7 2 mosty na rzece Radomce Jedlińsk gm. Jedlińsk 40+320 6 8 most na rzece Radomce Bartodzieje gm. Jastrzębia 31+700 2,8 9 most na rzece Radomce Goryń gm. Jastrzębia 26+200 2,6 10 most na rzece Leniwej Lewaszówka gm. Jastrzębia 2+270 0,8 11 most na rzece Pacynce Lesiów gm. Jastrzębia 1+440 2,6 12 most na rzece Wiązownicy goszczewice gm. Przytyk 6+100 3 13 most na rzece Wiązownicy Wrzos gm. Przytyk 3+350 3,5 14 most na rzece Szabasówce Mniszek gm. Wolanów 2+000 5 15 most na rzece Szabasówce Wymysłów gm. Wolanów 3+000 6 16 most na rzece Jabłonicy Mniszek gm. Wolanów 2+000 3,5 17 6 mostów na rzece Iłżance Iłża gm. Iłża 48+500 50+400 51+600 51+700 51+850 52+300 4 4 4,5 4,5 4,5 3,6 3
18 3 mosty na rzece Iłżance Seredzice gm. Iłża 19 2 mosty na rzece Iłżance Kolonia Seredzice 56+700 58+550 60+250 54+900 55+150 4 3,5 3,5 3,5 3,5 20 most na rzece Iłżance Jedlanka Nowa gm. Iłża 42+750 3 21 most na rzece Iłżance Jedlanka Stara gm. Iłża 46+900 3 22 most na rzece Małyszyniec Białka gm. Iłża 1+650 4 23 most na rzece Małyszyniec Nowy Jasieniec gm. Iłża 4+000 3,5 24 most na rzece Modrzejowica Płudnica gm. Iłża 22+100 4 2. OCENA ZAGROŻEŃIA POWODZIOWEGO Główne zagrożenie powodziowe na terenie Powiatu Radomskiego stanowi zbiornik wodny w miejscowości Domaniów, gmina Przytyk. Awaria w/w zbiornika mogłaby doprowadzić do wypływu bardzo dużej ilości wody, a tym samym do zalania obszarów rolnych i terenów zamieszkałych przez lokalne społeczeństwo, przede wszystkim wzdłuż rzeki Radomki. Po przeanalizowaniu pozostałych zagrożeń powodziowych, można stwierdzić, że w przypadku wystąpienia dużych i gwałtownych opadów deszczu, co w rezultacie spowodowałoby nagły nabór wody w rzekach, na zalanie i podtopienie narażone są głownie tereny przyległe do w/w rzek, jak również tereny i gospodarstwa położone niżej. Zagrożone są głównie powierzchnie uprawne, natomiast sporadycznie - budynki. 2.1. STAN AWARYJNY ZAPORY ZBIORNIKA W DOMANIOWIE W 2001 roku oddano do użytku zbiornik wodny w Domaniowie o powierzchni max 500 ha. Zbiornik ten jest głównym zagrożeniem powodziowym na terenie Miasta Radomia i Powiatu Radomskiego. Zbiornik wodny Domaniów jest obiektem hydrotechnicznym obejmującym następujące budowle wodne: zapora czołowa w km 64 + 800 rz. Radomki, budowla upustowo-przelewowa z kanałem dopływowym, przewodami odpływowymi z niecką wypadową, zbiornik, elektrownia. Elektrownia wodna zlokalizowana jest na brzegu prawym, w dolnym stanowisku zbiornika, przy niecce wypadowej budowli upustowo-przelewowej. Jest to obiekt całkowicie zagłębiony w terenie. Użytkownikiem obiektu jest Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Warszawie, Oddział w Radomiu. Zasadnicze funkcje zbiornika są następujące: zaopatrzenie rolnictwa w wodę, wyrównanie odpływu z zapewnieniem przepływu nienaruszalnego w korycie rz. Radomki poniżej zapory Q min.>= 0,91 m 3 /s, ochrona przeciwpowodziowa doliny rz. Radomki poniżej zapory przez szczytu fali powodziowej, energetyczne wykorzystanie piętrzenia, rekreacyjne wykorzystanie zbiornika. przechwycenie 4
Tabela nr 4 Podstawowe parametry zbiornika wodnego Domaniów Warstwa Pojemność (mln m 3 ) Wysokość piętrzenia (m) Poziomy piętrzenia Rzędna (m npm) Powierzchnia zbiornika (ha) Powodziowa 3,70 6,00 Max. PP 158,50 500 Wyrównawcza 5,80 5,00 NPP 157,50 390 Martwa 2,00 3,00 Min. PP 155,50 200 Całkowita 11,50 Obszar zagrożony katastrofalną powodzią znajduje się poniżej zapory czołowej zbiornika Domaniów (miejscowości i wsie położone wzdłuż rzeki Radomki w szczególności w gminach Przytyk, Zakrzew, Jedlińsk, Jastrzębia). Zagrożenie może wystąpić jedynie w przypadku awarii zbiornika. Uszkodzenie korpusu zapory może nastąpić w okresie normalnej eksploatacji zbiornika w wyniku rozluźnienia gruntu w nasypie i podłożu zapory (zwiększenie filtracji, wymywanie gruntu z podłoża zapory i nasypu zapory, wysięki, przebicia, itp. zjawiska). Uszkodzenie korpusu zapory może również nastąpić w warunkach powodziowych, przy napiętrzeniu wody w zbiorniku do rz. 158,5 m npm, przy równoczesnym zablokowaniu zamkniętych urządzeń spustowych. W w/w sytuacji może dojść do przelania się wody przez koronę zapory, powodując rozmycie korpusu i gwałtowne niekontrolowane opróżnianie zbiornika. W zależności od wielkości ewentualnej awarii zbiornika przewidziane są dwa warianty teoretycznie możliwych zdarzeń losowych, pod kątem zakresu skutków przejścia fali awaryjnej. wariant 1 - Max. P.P. = 158,50 m npm, wyrwa trójkątna w korpusie zapory o długości podstawy B = 16,0 m, warunki powodziowe w zlewni, dopływ Q m = 118 m 3 /s Scenariusz awarii przyjęty do obliczeń prognostycznych w wariancie 1 może wystąpić w wyniku samoczynnego utworzenia się wyrwy w zaporze podczas normalnej eksploatacji zbiornika. wariant 2 - NPP = 157,50 m npm, wyrwa prostokątna w korpusie zapory o długości początkowej L = 20 m, warunki podwyższonego dopływu do zbiornika Q 50% = 34,3 m 3 /s Scenariusz awarii przyjęty do obliczeń w wariancie 2 może wystąpić w następstwie działań dywersyjnych. Awaria zbiornika spowodowana rozmyciem korpusu zapory przy Max. PP = 158,50 m npm odpowiada założeniom przyjętym w wariancie 1 obliczeń hydraulicznych. Maksymalny sekundowy wypływ wody ze zbiornika po czasie t = 22 minuty osiąga wielkość Q max = 486 m 3 /s i zmniejsza się wraz z opróżnianiem zbiornika do wielkości Q = 200 m 3 /s po czasie około 19 godzin. Nagłe powstanie wyrwy w korpusie zapory, w warunkach normalnego piętrzenia wody w zbiorniku NPP = 157,50 m npm, może być również przyczyną niekontrolowanego i gwałtownego opróżniania zbiornika. Taki scenariusz awarii zbiornika odpowiada założeniom przyjętym w wariancie 2 obliczeń hydraulicznych. Maksymalny sekundowy wypływ wody ze zbiornika po czasie t = 26 minuty osiąga wielkość Q max = 720 m 3 /s i zmniejsza się wraz z obniżanie napełnienia zbiornika do wielkości Q = 50 m 3 /s po czasie 11 godzin. Każda awaria korpusu zapory czołowej powoduje całkowite wyłączenie zbiornika z eksploatacji oraz katastrofalne skutki w dolinie poniżej zbiornika. 5
Uzyskane wyniki obliczeń parametrów fali spiętrzenia w dolinie rz. Radomki w wariancie 1 i wariancie 2 różnią się. Wyniki obliczeń w wariancie 2 są zdecydowanie gorsze na odcinku doliny w zasięgu I i II strefy zagrożenia, tj. do miejscowości Przytyk. Na pozostałym odcinku doliny wyniki obliczeń parametrów fali są do siebie zbliżone. Zestawienie wyników obliczeń maksymalnych stanów i przepływów w wybranych przekrojach rz. Radomki przedstawiono w poniższym zestawieniu (tab. 5). Wyniki obliczeń maksymalnych stanów i przepływów w wybranych przekrojach rz. Radomki Przekrój km rzeki Q 1% (m 3 /s) Q 50% (m 3 /s) Z max Parametry fali awaryjnej Q max Z max Q max (m 3 /s) (m npm) (m 3 /s) (m npm) Wariant 1 Wariant 2 Domaniów 64 + 800 118 34,3 152,94 486 153,97 719 Słowików 59 + 700 141 41,0 148,19 458 148,42 667 Rogożek 000 211 58,0 111,36 222 111,37 231 Rozmiary katastrofalnej powodzi, jaka teoretycznie może zdarzyć się w dolinie rz. Radomki, podzielono na trzy strefy zagrożeń. Zasięg poszczególnych stref zagrożenia (I, II i ), wyznaczony czasami dobiegu czoła fali przedstawia się następująco: I strefa zagrożenia obejmuje odcinek doliny rz. Radomki długości 3,3 km poniżej zapory czołowej, tj. do wsi Stary Młyn. Czoło fali pokonuje ten odcinek doliny w czasie T c = 0,25 godziny = 15 minut. Średnia prędkość czoła fali wynosi V śr = 13,2 km/h. Szczyt kulminacja fali dopływa do granicy I strefy w czasie T = 1,75 godziny, przy średniej prędkości V śr = 1,88 km/h. Przewidywana wysokość fali powodziowej wynosi H max = 1,2 m w okolicach Domaniowa i Starego Młyna. II strefa zagrożenia obejmuje swym zasięgiem dalszy, niżej położony odcinek doliny rz. Radomki, do miejscowości Przytyk, około 6,0 km poniżej zapory czołowej. Czoło fali pokonuje ten odcinek doliny w czasie T c = 60 minut. Średnia prędkość czoła fali wynosi V śr = 6 km/h. Szczyt kulminacja fali dociera do granicy II strefy zagrożenia w czasie T k = 2,5 godziny, przy V śr = 2,4 km/h. Przewidywana wysokość fali powodziowej w strefie II wynosi od H max = 1,2 m w okolicach Domaniowa i Starego Młyna do 1,4 m koło Przytyka. strefa zagrożenia obejmuje pozostały obszar doliny, aż do miejscowości Rogożek. W zasięgu strefy znajduje się odcinek doliny rz. Radomki długości L = 40,0 km. Czoło fali pokonuje ten odcinek doliny w czasie T c = 16 godzin. Średnia prędkość czoła fali wynosi V śr = 2,87 km/godz. Szczyt - kulminacja fali dociera do końca I strefy w czasie T k = 17 godzin, przy V śr = 2,7 km/h. Przewidywana wysokość fali powodziowej w strefie wynosi od H max = 1,4 m w okolicach Przytyka i Wólki Goryńskiej, 1,2 m w okolicy Sosnowicy do 1,7 m koło Jedlińska. Zasady postępowania w zakresie ochrony przeciwpowodziowej doliny rzeki Radomki z uwzględnieniem gospodarki wodnej na zbiorniku Domaniów, są określane przez Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Warszawie Oddział w Radomiu i przekazywane do Starostwa Radomskiego oraz wójtów gmin: Przytyk, Zakrzew, Jedlińsk i Jastrzębia, stosownie do występujących zagrożeń. 6
Wykaz gmin i miejscowości, na obszarach których może pojawić się zagrożenie powodziowe spowodowane awarią zapory czołowej zbiornika Dominiów Gmina Powierzchnia zalewu (ha) Brzeg lewy Brzeg prawy Brzeg lewy Brzeg prawy Wieś miejscowość Domaniów Słowików Podgajek Zach. PRZYTYK - 585 - Przytyk Podgajek Wsch. Zameczek Kobrówka Borki Kolonia Młodnice Stary Młyn PRZYTYK - 515 Przytyk Piaski Borowiec Stefanów Kozia Wola Łazy ZAKRZEW ZAKRZEW 65 625 Sachalin Gulin Gustawów Sosnowica Kolonia Piaski Jankowice Bród Gutów Wola Gutowska JEDLIŃSK - 940 - Stawy rybne Piastów Jedlińsk Piaseczno Załowie Lisów Borki Lisowskie Bród Młyn Gózdek - JEDLIŃSK - 540 Chmielniak Stawy rybne Piastów Kolonia Piastów Marcelów Bartodzieje Bródek JASTRZĘBIA - 465 - Olszowa Osowie Wola Goryńska Goryń Kolonia Goryń Owadów Kolonia Wola Owadowska JASTRZĘBIA - 697 Poręby Jastrzębskie Nowe Mąkosy Jodłowiec Lewaszówka RAZEM 2055 2377 Strefa zagrożenia I II II II/ I I/II II/ II/ 7
Powierzchnia zalewu (ha) Ilość mieszkańców Ilość gospodarstw (szt.) Inwentarz żywy (szt.) Linie napowietrzne Drogi (km) Mosty (szt.) Przepusty Drogowe /kolejowe/ (szt.) Obiekty i place sportowe Przypuszczalne skutki przejścia fali awaryjnej przedstawiono w tabeli poniżej. Zestawienie skutków awarii zbiornika Domaniów Inne obiekty Lp. Skutki awarii 1 zatopienie 4400 87 25 156 - - - - 2 obiekty (w Jedlińsku i Przytyku) 2 podtopienie 652 460 125 798 - - - - - 3 zagrożenie - - - - 40,8 9,8 17 4+ /1/ - Razem 5052 547 150 954 40,8 9,8 17 4 + /1/ 2 obiekty 8
2.2. CHARAKTERYSTYKA ZAGROŻENIA POWODZIOWEGO W GMINACH POWIATU RADOMSKIEGO. 2.2.1. Gmina Przytyk Zagrożenie powodziowe (oprócz ewentualnej awarii zbiornika Domaniów) stwarzają przepływające przez teren gminy rzeki: Radomka, Dobrzyca oraz Wiązownica. W przypadku bardzo silnych opadów atmosferycznych zagrożenie może powodować ciek wodny (duży rów melioracyjny ok. 3 m głębokości) od miejscowości Wrzeszczów do miejscowości Wrzos, jak również duży rów naturalny od miejscowości Dęba do miejscowości Żerdź. Wzdłuż rzek przepływających przez obszar gminy Przytyk znajduje się ok. 900 ha terenów przewidzianych na tereny zalewowe. Zagrożone miejscowości i sołectwa w gminie to głównie te które są położone wzdłuż w/w rzek, a w szczególności: - Domaniów, Młódnice, Gaczkowice, Podgajek, Przytyk, Zameczek, Suków, Stefanów, Sukowska Wola rzeka Radomka; - Goszczewice, Wygnanów, Potkanna, Wrzos, Jabłonna, Słowików rzeka Wiązownica; - Oblas rzeka Dobrzyca W większości przypadków są to niezamieszkałe użytki rolne (tereny uprawne, łąki, pastwiska). Dodatkowo w przypadku wystąpienia powodzi zalaniu i uszkodzeniu ulec mogą: trzy mosty na rzece Radomce (Stary Młyn, Przytyk, Domaniów), dwa mosty na rzece Wiązownicy (Goszczewice, Wrzos), Na skutek zalania nieprzejezdne mogą być drogi komunikacyjne na odcinkach: Przytyk Goszczewice (w miejscowości Wrzos ok. 0,3 km), Jabłonna Przytyk (w miejscowości Żerdź ok. 0,1 km), Gaczkowice Domaniów (w miejscowości Stary Młyn ok. 1,2 km), Domaniów Młódnice (zapora wodna). 9
2.2.2. Gmina Zakrzew Podobnie jak w przypadku gminy Przytyk główne zagrożenie powodziowe (obok ewentualnej awarii zbiornika wodnego Domaniów) mające charakter opadowy i roztopowy stanowi przepływająca przez północną część gminy rzeka Radomka. Szczególnie zagrożone miejscowości i wsie wzdłuż rzeki to: Kozia Wola, Gulin, Gulinek, Gustawów, Sosnowica, Kolonia Piaski, Gózdek. Około 500 ha na terenie gminy to obszary zalewowe, w większości niezamieszkałe użytki rolne. Na terenie gminy Zakrzew nie występuje zagrożenie dla budynków użyteczności publicznej oraz brak zagrożenia dla mostów i głównych szlaków komunikacyjnych. 10
2.2.3. Gmina Jedlińsk Oprócz ewentualnej awarii zbiornika wodnego Dominiów główne zagrożenie powodziowe w gm. Jedlińsk wynika z przepływającej przez nią rzeki Radomki (z kierunku zachodniego na wschód przez centralną część gminy). Najbardziej narażone na zalanie miejscowości, to te które położone są wzdłuż rzeki, w szczególności: Jankowice, Gutów, Wola Gutowska, Piastów, Jedlińsk, Piaseczno, Lisów. Przewidziane tereny zalewowe na terenie gminy zajmują około 700 ha użytków zielonych i około 200 ha użytków rolnych. W przypadku wystąpienia powodzi zalaniu lub uszkodzeniu ulec może: dwa mosty na trasie E-7 w miejscowości Jedlińsk, most drewniany w Piasecznie, most drewniany w Lisowie, Dodatkowo w przypadku zalania lub uszkodzenia mostu w miejscowości Jedlińsk, nieprzejezdna może być droga krajowa nr 7 na odcinku Radom Białobrzegi. W przypadku wystąpienia gwałtownych opadów lub roztopów podtopieniu ulec może teren o powierzchni około 6 ha Gminnego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Jedlińsku. 11
2.2.4. Gmina Jastrzębia Zagrożenie powodziowe na terenie gminy Jastrzębi stanowi przepływająca przez północno zachodnią jej część rzeka Radomka. Tereny zalewowe to niezamieszkałe obszary rolnicze w większości przypadków łąki i pastwiska. Najbardziej zagrożone zalaniem miejsca to tereny usytuowane wzdłuż rzeki, w szczególności miejscowości: Bartodzieje, Jastrzębia, Olszowa, Dąbrowa Jastrzębska, Mąkosy Nowe, Mąkosy Stare, Goryń, Lewaszówka, Jastrzębskie Poręby. Na terenie gminy wprowadzany jest stan ostrzegawczy zagrożenia powodziowego przy wskazaniu 2,15 na łacie wodowskazowej umieszczonej na jazie we wsi Goryń. Stan alarmowy ogłaszany jest przy wskazaniu 2,30. Na skutek wystąpienia powodzi nieprzejezdny może być: odcinek drogi wojewódzkiej prowadzącej z Jastrzębi do Bartodziej na długości około jednego kilometra od końca wsi Jastrzębia do Bartodziej, odcinek drogi wojewódzkiej prowadzącej z Mąkos Starych do Gorynia na długości około 0,6 kilometra od końca wsi Mąkosy Stare do początku wsi Goryń. Zalaniu i ewentualnemu uszkodzeniu ulec mogą: most drewniany na rzece Radomce posadowiony w ciągu drogowym Jastrzębia Bartodzieje, most betonowy na rzece Radomce posadowiony w ciągu drogowym Mąkosy Stare Goryń, most drewniany na rzece Leniwej posadowiony w ciągu drogowym Radom Brzóza, most betonowy na rzece Pacynce posadowiony w ciągu drogowym Lesiów Radom, przepust betonowy na starym korycie rzeki Radomki w ciągu drogowym Mąkosy Stare Goryń, jaz betonowy piętrzący z zamknięciami mechanicznymi i łatą wodowskazową na rzece Radomce we wsi Goryń, 12
2.2.5. Gmina Wolanów Głównym zagrożeniem powodziowym na terenie gminy Wolanów, mającym charakter lokalnych podtopień, są przepływające przez zachodnią część gminy rzeki: Szabasówka i Jabłonica, w szczególności: wzdłuż rzeki Szabasówki: Mniszek, Branica, Podbór, wzdłuż rzeki Jabłonicy: Branica, Zalanie w/w miejscowości może wystąpić jedynie w przypadku wystąpienia dużych opadów atmosferycznych lub gwałtownych roztopów. Na terenie gminy zagrożone są trzy mosty na główniejszych szlakach komunikacyjnych: rzeka Szabasówka: 1 most we wsi Mniszek 1 most we wsi Wymysłów rzeka Jabłonica: 1 most we wsi Mniszek 13
2.2.6. Gmina Iłża Główne zagrożenie powodziowe na terenie gminy Iłża ma charakter opadowo roztopowy. W przypadku gwałtownych roztopów i opadów atmosferycznych miejscowości i wsie położone w nieckach, ze względu na brak możliwości odprowadzenia wód (brak drenażu i melioracji) mogą zostać zalane. Zalanie to ma charakter podtopienia piwnic mieszkań i budynków gospodarczych bez konieczności przeprowadzenia ewakuacji ludzi i zwierząt lub ewentualnego dostarczania pożywienia drogą wodną. Szczególnie zagrożone tym zjawiskiem wsie to: Kajetanów, Florencja, Alojzów, Prędocin, Pakosław, Maziarze Stare, Kotlarka. Niewielkie zagrożenie powodziowe stanowić mogą przepływające przez gminę rzeki: Iłżanka, Modrzejowica, Małyszyniec. W większości przypadków zagrożone zalaniem są niezamieszkałe uprawy rolne położone wzdłuż rzek, w szczególności we wsiach: wzdłuż rzeki Iłżanki: Seredzice, Kolonia Seredzice, Iłża, Jedlanka Stara, Jedlanka Nowa, Wólka Jedlańska, wzdłuż rzeki Małyszyniec: Nowy Jasieniec Iłżecki, Jasieniec Maziarze, Białka, wzdłuż rzeki Modrzejowica: Płudnica. W przypadku gwałtownego przyboru wód w wyżej wymienionych rzekach uszkodzeniu ulec mogą: 6 mostów na rzece Iłżanka w mieście Iłża, 3 mosty na rzece Iłżanka we wsi Seredzice, 2 mosty na rzece Iłżanka we wsi Kolonia Seredzice, 1 most na rzece Iłżanka we wsi Jedlanka Nowa, 1 most na rzece Iłżanka we wsi Jedlanka Nowa, 1 most na rzece Małyszyniec we wsi Białka, 1 most na rzece Małyszyniec we wsi Nowy Jasieniec Iłżecki, 1 most na rzece Modrzejowica we wsi Płudnica. Na terenie gminy brak jest wałów przeciwpowodziowych. Rolę zbiorników retencyjnych spełniają jedynie dwa zbiorniki ekologiczne o niewielkich możliwościach przyjęcia ewentualnej fali powodziowej. 14
3. LOKALNE PODTOPIENIA. Pod pojęciem lokalne podtopienie należy rozumieć zalanie terenów będące wynikiem deszczu nawalnego, lub spływu wód po zboczach lub stokach na terenach górskich lub falistych. Podtopienie może wystąpić również w przypadku gwałtownego topnienia pokrywy śnieżnej na zamarzniętym gruncie i pojawieniu się w krótkim czasie dużej ilości wody. Woda nie znajdując ujścia gromadzi się w zagłębieniach terenu tworząc rozlewiska, których objętość rośnie w czasie. Zdarzenia w postaci podtopień lokalnych, najliczniej wystąpiły w powiecie radomskim, w miesiącach lutym, marcu i maju. O ile lokalne podtopienia lutowo-marcowe związane były przede wszystkim z brakiem odpływu gwałtownie topniejącej dużej ilości śniegu z opadów i pokrywy lodowej, tak na lokalne podtopienia w miesiącu maju wpływ miały między innymi gwałtowne i intensywne opady deszczu. Z analiz sytuacji na miejscu zdarzeń - podczas likwidacji lokalnych podtopień na terenie powiatu radomskiego wynika, że wpływ na ich zaistnienie miały nie tylko warunki atmosferyczne lecz także: - sztuczne podniesienie terenu związane z prowadzonymi inwestycjami lub samowolą; - likwidacja istniejących rowów melioracyjnych; - lokalizacja obiektów budowlanych na drogach naturalnego spływu wód opadowych i gruntowych; - błędy projektowe, nie ujmujące do rozważań konstrukcyjnych zagadnień hydrologicznych terenu; - nieprawidłowo zaprojektowana sieć kanalizacji burzowej lub brak jej połączenia z istniejącą; - lokalizacja obiektów budowlanych na terenach podmokłych od zawsze ; - brak rowów odpływowych i niedrożność przepustów; - zbyt mała średnica przepustów na istniejących rowach; - brak systematycznej konserwacji rowów odpływowych i kanalizacji burzowej; - zagospodarowanie istniejących rowów melioracyjnych i zdławienie przepływu wód opadowych i gruntowych; - podłączanie nowych inwestycji do istniejących rozwiązań w zakresie odprowadzania wód, co niejednokrotnie przekracza możliwości tychże; - duża awaryjność i nie załączanie się dodatkowych pomp służących odprowadzeniu wody z kanalizacji burzowej; W rozpatrywanym okresie I półrocza 2010 roku, strażacy usuwali skutki lokalnych podtopień 544 razy. (W lutym i marcu strażacy usuwali skutki lokalnych podstopień 182 razy, a w maju - 253 razy.) Poniższa tabela przedstawia liczbę interwencji związanych z lokalnymi podtopieniami w gminach powiatu radomskiego w poszczególnych miesiącach I półrocza 2010 roku. Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Gózd 0 2 4 0 10 1 Iłża 2 7 11 1 33 3 Jastrzębia 0 1 0 0 5 2 Jedlińsk 0 13 11 0 34 3 Jedlnia-Letnisko 5 7 3 0 21 4 Kowala 1 2 2 0 23 2 Pionki 0 3 3 0 9 0 Przytyk 1 2 1 0 18 3 Skaryszew 14 12 10 0 18 0 Wierzbica 5 6 6 1 40 3 Wolanów 0 9 10 0 14 2 Zakrzew 5 28 20 2 25 0 m. Pionki 4 6 1 0 3 0 15
Likwidacja skutków lokalnych podtopień, wymaga zaangażowania wielu ratowników oraz dużej ilości sprzętu specjalistycznego w postaci pomp, zarówno do wody czystej jak i szlamowych. W I półroczu 2010 roku w działaniach ratowniczych, związanych z usuwaniem skutków lokalnych podtopień uczestniczyło 8825 strażaków, w tym 1888 to strażacy PSP, a 6937 to strażacy OSP z terenu gmin objętych zdarzeniem. Ponadto do działań zadysponowanych było 1855 pojazdów, z czego 555 stanowiły pojazdy PSP, natomiast 1300 były w użytkowaniu OSP. Poniższa tabela przedstawia liczbę strażaków i zastępów PSP i OSP biorących udział w likwidacji skutków lokalnych podtopień w poszczególnych gminach powiatu radomskiego. Załogi OGÓŁEM Załogi JRG PSP Załogi OSP w KSRG Załogi OSP poza KSRG Osoby OGÓŁEM Osoby JRG PSP Osoby OSP w KSRG Osoby OSP poza KSRG Gózd 71 22 42 7 287 71 186 30 Iłża 192 19 127 46 1119 62 788 269 Jastrzębia 56 15 28 13 238 45 124 69 Jedlińsk 193 34 141 18 975 117 766 92 Jedlnia-Letnisko 131 46 80 5 670 168 467 35 Kowala 81 33 20 28 391 135 108 148 Pionki 187 103 44 40 779 332 228 219 Przytyk 64 11 43 10 329 25 246 58 Skaryszew 174 24 113 37 946 94 650 202 Wierzbica 214 16 160 38 1026 51 754 221 Wolanów 94 16 31 47 350 36 143 171 Zakrzew 184 38 95 51 901 121 482 298 m. Pionki 214 178 30 6 814 631 155 28 RAZEM 1855 555 954 346 8825 1888 5097 1840 Z powyższego zestawienia widać, że likwidację 70% zdarzeń w postaci lokalnych podtopień realizowały jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej z terenu powiatu radomskiego. Można więc stwierdzić, że celowym jest organizowanie szkoleń członków Ochotniczej Straży Pożarnej biorących bezpośredni udział w działaniach ratowniczych oraz kontynuacja ich doposażania w sprzęt specjalistyczny, co pozwali im w efekcie prowadzić samodzielnie działania ratownicze. Działania ratownicze, mające na celu usuwanie skutków lokalnych podtopień, związane jest z użyciem dużej ilości ludzi i specjalistycznego sprzętu, a naturalnym następstwem tego typu działań są znaczne ich koszty, które należy ponieść między innymi na materiały pędne i naprawy uszkodzonego w działaniach sprzętu. Według danych statystycznych, nastąpił pięciokrotny wzrost tego typu interwencji na terenie powiatu radomskiego, w porównaniu z analogicznym okresem roku 2009, co ma niebagatelny wpływ na poniesione koszty. W celu obniżenia kosztów działań związanych z likwidacją skutków lokalnych podtopień, należy podjąć następujące działania: - prowadzić bieżącą konserwację rowów odpływowych i przepustów; - w miarę możliwości dążyć do przywrócenia naturalnej cyrkulacji wód gruntowych i opadowych; - nie prowadzić inwestycji budowlanych na drogach naturalnego spływu wód opadowych i gruntowych; - eliminować nieprawidłowości i błędy w projektach prowadzonych inwestycji; - zaktualizować zapisy w Gminnych Planach Ratowniczych, w zakresie sprzętu i urządzeń, które mogą być użyte do prowadzenia działań ratowniczych; 16
3.1. PRZYKŁADY DZIAŁŃ RATOWNICZYCH ZWIĄZANYCH Z LIKWIDACJĄ SKUTKÓW LOKALNYCH PODTOPIEŃ Miejscowość: Bielicha, gm. Zakrzew Zakres czasowy: 1 stycznia 2010 r. 30 czerwca 2010 r.; Rodzaj zdarzenia: MZ - lokalne podtopienie; Liczba zdarzeń: 32; Nr posesji: 42a, 54a, 60, 62, 64, 80, 80b, 80c, 81, 82, 90, 90a, 132; Przyczyna zdarzenia: 27.Gwałtowne opady atmosferyczne 28.Gwałtowne przybory wód, zatory lodowe Podjęte działania: wypompowywanie wody z posesji, udrażnianie kanalizacji burzowej Zdarzenia powiązane: Wacyn, gm.zakrzew Rodzaj zdarzenia: MZ - lokalne podtopienie; Liczba zdarzeń: 8; Nr posesji: 57, 80, 80c, 81, 92, 93; Miejscowość: Rajec Szlachecki, gm. Jedlnia Letnisko Zakres czasowy: 1 stycznia 2010 r. 30 czerwca 2010 r.; Rodzaj zdarzenia: MZ - lokalne podtopienie; Liczba zdarzeń: 12; Nr posesji: 34, 160, 161; Przyczyna zdarzenia: 27.Gwałtowne opady atmosferyczne 28.Gwałtowne przybory wód, zatory lodowe Podjęte działania: wypompowywanie wody z posesji, udrażnianie rowu Melioracyjnego zaadaptowanego przez właścicieli posesji na oczka wodne na poszczególnych posesjach, wykonywanie dodatkowego przepustu przez posesje Nr 34-34c-34b, Zdarzenia powiązane: Radom, ul.kędzierskiego Rodzaj zdarzenia: MZ - lokalne podtopienie; Liczba zdarzeń: 4; Nr posesji: 80; rów melioracyjny Foto 17 maja 2010 r. 17
18
4. DZIAŁANIA PRZECIWPOWODZIOWE NA TERENIE POWIATU RADOMSKIEGO Na terenie Powiatu Radomskiego w minionym okresie pierwszego półrocza 2010 roku, nie odnotowano akcji związanych z powstaniem i niszczycielską działalnością zjawisk powodziowych. Niemniej jednak prowadzony był stały monitoring stanu wód powierzchniowych poprzez patrolowanie terenów zagrożonych powodzią w gminach: Przytyk, Zakrzew, Jedlińsk, Jastrzębia, Iłża, Wolanów oraz stałą współpracę z Gminnymi Zespołami Zarządzania Kryzysowego w/w gmin. Większość działań przeciwpowodziowych, strażacy z Jednostek Ratowniczo Gaśniczych Komendy Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej prowadzili na terenach objętych powodzią, w województwach: świętokrzyskim, małopolskim, śląskim, mazowieckim i podkarpackim, w tym wspólnie ze strażakami z Ochotniczej Straży Pożarnej z terenu powiatu radomskiego w powiecie lipskim. W dniach 17 30 maja 2010 roku oraz 3 15 czerwca 2010 roku, to jest w okresie przejścia I i II kulminacyjnej fali powodziowej na rzece Wiśle, działania polegające na: - patrolowaniu i monitorowaniu stanu technicznego wałów przeciwpowodziowych; - uszczelnianiu przecieków wałów przeciwpowodziowych workami z piaskiem; - prowadzeniu ewakuacji ludzi, zwierząt i mienia z terenów zagrożonych powodzią; - prowadzeniu ewakuacji ludzi, zwierząt i mienia z terenów zalanych; - dowożeniu żywności i wody pitnej; prowadziło: MAJ 2010 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Strażacy PSP 4 6 31 33 38 53 42 37 44 27 21 15 5 2 Strażacy OSP w KSRG 11 12 34 36 26 11 6 6 Strażacy OSP poza KSRG 38 20 23 RAZEM 4 6 42 45 110 109 91 48 50 33 21 15 5 2 CZERWIEC 2010 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Strażacy PSP 2 11 66 57 68 69 95 15 15 4 4 2 Strażacy OSP w KSRG 12 34 34 19 11 32 16 6 Strażacy OSP poza KSRG 35 31 11 RAZEM 2 23 135 122 87 80 138 31 21 4 4 2 Należy jednocześnie podkreślić, że podczas prowadzonych działań przeciwpowodziowych w gminie Chotcza i Solec, w warunkach rzeczywistych, 51 strażaków ratowników OSP z gminy Jedlnia Letnisko i Jedlińsk, sprawdzało wiadomości nabyte podczas zakończonego egzaminem w dniu 25 kwietnia 2010 roku szkolenia zorganizowanego przez KM PSP w Radomiu, z zakresu działań przeciwpowodziowych oraz ratownictwa na wodach. 19
Monitoring stanu wód powierzchniowych Jedlińsk obok 7 Jedlińsk - GOSiR Gulin rz.radomka Iłża rz.iłżanka Iłża łąki wzdłuż rz.iłżanki Przytyk przed mostem Przytyk stadion Domaniów zrzut wody 20
Działania powodziowe w powiecie lipskim 21