dr hab. Grzegorz Berendt Zakład Historii i Kultury Myśli Politycznej Instytutu Historii Uniwersytet Gdański Przedmiot: Historia Polski XX w., rok IV, semestr VII-VIII, studia stacjonarne Ilość godzin: 60 Forma: Ćwiczenia Sposób rozliczenia: zaliczenie Program zajęć realizowany w roku akademickim 2007/2008 Tematyka ćwiczeń Konstytucje Polski Odrodzonej (1919-1939) (2 spotkania) Zagadnienia do przygotowania: -uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne wpływające na zapisy ustrojotwórczych aktów prawnych z lat 1918-1921 *układ sił politycznych na ziemiach polskich *prace nad projektem przyszłej konstytucji RP w okresie I wojny światowej *wzorce ustrojowe brane pod uwagę *sytuacja międzynarodowa *wpływ umów międzynarodowych, których Polska była sygnatariuszem -podstawowe założenia ustroju państwowego i społecznego zawarte w konstytucji marcowej -prawa obywateli Rzeczypospolitej według zapisów konstytucji z lat 1921 i 1935 -konstytucja marcowa jako punkt zwrotny w dziejach społecznych Polski? -zakres autonomii województwa śląskiego -ocena sposobu realizacji zapisów konstytucji marcowej w różnych środowiskach politycznych RP -zmiany w sposobie funkcjonowania władz państwowych wprowadzone przez tzw. nowelę sierpniową (2 VIII 1926 r.) -Józef Piłsudski a Sejm Rzeczypospolitej 1926-1930 -wpływ sytuacji w Europie na pracę nad nową konstytucją Rzeczypospolitej (1926-1935) -priorytety twórców projektu konstytucji kwietniowej -treść tzw. dekalogu zawartego w konstytucji kwietniowej -obóz w Berezie Kartuskiej jako przykład łamania praworządności -Polska lat 1930-1939 między demokracją a faszyzmem Adamczyk M., Konstytucje polskie w rozwoju dziejowym 1791-1982, Warszawa 1982 Ajnenkiel A., Polskie konstytucje, Warszawa 1993 Idem, Spór o model parlamentaryzmu polskiego do 1926 roku, Warszawa 1972 Idem, Polska po przewrocie majowym, Warszawa 1980 Bardach J., Leśnodórski B., Pietrzak M., Historia ustroju i prawa polskiego, wydania jak najnowsze Chojnowski A., Piłsudczycy u władzy. Dzieje Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, Wrocław 1986 Friszke A., O kształt niepodległej, Warszawa 1989 Historia państwa i prawa Polski 1918-1939, pod red. Franciszka Ryszki, Warszawa 1962 Konstytucje Polski, t. 2, pod red. M. Kallasa, Warszawa 1990 (kopie fragmentów w czytelni) Krukowski S., Geneza konstytucji z 17 marca 1921 roku, Warszawa 1977
2 Nowakowski J. M., Walery Sławek (1879-1939). Zarys biografii politycznej, Warszawa 1988 Pobóg-Malinowski W., Najnowsza historia polityczna Polski 1864-1945, tom drugi, 1919-1939, różne wydania Roszkowski W., Najnowsza historia Polski 1914-1945, Warszawa 2003 Literatura uzupełniająca: Polit I., Miejsce odosobnienia w Berezie Kartuskiej, Toruń 2003 Śleszyński W., Obóz odosobnienia w Berezie Kartuskiej 1934-1939, Białystok 2003 Pomoce pozostawione do wglądu w teczkach w Czytelni Wydziału Filologiczno-Historycznego: *Teksty dokumentów, które będą omawiane na zajęciach *Kopie tekstów naukowych, które należy przestudiować Społeczeństwo Polski Odrodzonej (1918-1939). Standard życia, poziom wykształcenia i struktura zawodowa. Struktura społeczna i zawodowa mniejszości narodowych w Polsce (2 spotkania) Ludność wiejska: ziemianie, chłopi i robotnicy rolni Ludność miejska: burżuazja, drobnomieszczaństwo, proletariat wielko- i drobnoprzemysłowy, wolne zwody. Struktura własności środków produkcji Dostępność edukacji Konflikty społeczne Struktura narodowościowa grup społecznych i zawodowych oraz czynniki ją warunkujące Źródła: Pamiętniki chłopów Chałupczak H., Browarek T., Mniejszości narodowe w Polsce 1918-1995, Lublin 1998 Historia chłopów polskich, pod red. S. Inglota, Wrocław 1992 Ihnatowicz I., Mączak A. Zientara B., Żarnowski J., Społeczeństwo polskie od X do XX wieku, praca zbiorowa, Warszawa 1988 Landau Z., Tomaszewski J., Robotnicy przemysłowi w Polsce, Warszawa 1971 Landau Z., Tomaszewski J., Druga Rzeczpospolita. Gospodarka-społeczeństwo-miejsce w świecie, Warszawa 1977 Leczyk M., Oblicze społeczno-polityczne Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1988 Miasteczka polskie w XIX-XX wieku. Z dziejów formowania się społeczności, pod. red. R. Kołodziejczyka, Kielce 1992 Matelski D., Niemcy w Polsce w XX wieku, Warszawa-Poznań 1999 Mieszczanowski M., Rolnictwo II Rzeczypospolitej, Warszawa 1983 Młode pokolenie chłopów, t. 1, Warszawa 1938 Polska klasa robotnicza. Zarys dziejów, pod red. J. Żarnowskiego Polska Odrodzona 1918-1939, pod red. J. Tomickiego, Warszawa 1982 Roszkowski W., Gospodarcza rola większej prywatnej własności ziemskiej w Polsce 1918-1939, Warszawa 1986 Tomaszewski J, Ojczyzna nie tylko Polaków, Warszawa 1985 Żarnowski J., Społeczeństwo II Rzeczypospolitej, Warszawa 1973 Założenia polityki etatystycznej w Polsce Odrodzonej 1918-1939 (1 spotkanie) 2
3 -zakres pojęcia etatyzm -narzędzia polityki etatystycznej -początki działań etatystycznych w Polsce i w Europie przed rokiem 1918 -własność państwowa w latach 1918-1921 -stosunek ekonomistów polskich do liberalizmu i etatyzmu w pierwszych latach Polski Odrodzonej -środowisko zwolenników etatyzmu -czynniki warunkujące wzrost zasięgu sektora państwowego w Polsce międzywojennej -priorytety polityki etatystycznej w latach 1935-1939 *Ciepielewski J., Polityka agrarna rządu polskiego w latach 1929-1935, Warszawa 1968 *Czerwińska W., Rola państwa w polskiej gospodarce morskiej w latach 1919-1939, Gdańsk 1973 *Dziewulski K., Spór o etatyzm. Dyskusje wokół sektora państwowego w Polsce międzywojennej 1919-1939, Warszawa 1981 *Gołębiowski J., Sektor państwowy w gospodarce Polski międzywojennej, Warszawa 1985 *Gołębiowski J., Przemysł wojenny w Polsce (1918-1939), Kraków 1990 *Gradowski R., Przyczynek do zagadnienia kapitału państwowo-monopolistycznego 1918-1939, Warszawa 1965 *Kaliński J., Landau Z., Gospodarka Polski w XX wieku, Warszawa 2003 *Kostrowicka Irena, Landau Zbigniew, Tomaszewski Jerzy, Historia gospodarcza Polski XIX i XX wieku, różne wydania *Landau Z., Tomaszewski J., Druga Rzeczypospolita. Gospodarstwo, społeczeństwo, miejsce w świecie, Warszawa 1977 *Landau Z., Roszkowski W., Polityka gospodarcza II RP i PRL, Warszawa 1995 *Mieszczanowski M., Rolnictwo Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1983 *Problemy gospodarcze Drugiej Rzeczypospolitej, praca zbiorowa pod red. K. Kożlowskiego, Warszawa 1989 *Roszkowski W., Etatyzm przemysłowy w Polsce w latach kryzysu, Przegląd Historyczny 1972, z.1 *Skodlarski J., Zarys historii gospodarczej Polski, Warszawa 2002 *Zaleski W., Dorobek gospodarczy odrodzonej Rzeczypospolitej Polskiej 1918-1939, Londyn 1975 Mozaika polityczna Polski Odrodzonej (1918-1939) (2 spotkania) -Ewolucja struktur politycznych narodowa demokracja ruch socjalistyczny ruch ludowy chadecja piłsudczycy -Zmiany w programach polskich politycznych partii i środowisk niepodległościowych (1918-1939) narodowej demokracji ruchu socjalistycznego ruchu ludowego chadecji 3
piłsudczycy 4 Źródła: Katelbach T., Spowiedź pokolenia, oprac. S. Cenckiewicz, Gdańsk 2001 Friszke A., O kształt niepodległej, Warszawa 1989 Grott B., Katolicyzm w doktrynach ugrupowań narodowo-radykalnych do roku 1939, Kraków 1987 Kamiński L., Romantyzm a ideologia. Główne ugrupowania Drugiej Rzeczypospolitej wobec tradycji romantycznej, Wrocław 1980 Kawalec K., Narodowa Demokracja wobec faszyzmu 1922-1939. Ze studiów nad dziejami myśli politycznej obozu narodowego, Warszawa 1989 Kawalec K., Wizje ustroju państwa w polskiej myśli politycznej lat 1918-1939. Ze studiów nad dziejami polskiej myśli politycznej, Wrocław 1995 Koko E., W nadziei na zgodę. Polski ruch socjalistyczny wobec kwestii narodowościowej w Polsce (1918-1939), Gdańsk 1995 Kornaś J., Naród i państwo w myśli politycznej Związku Ludowo-Narodowego, Kraków 1995 Kulesza W. T., Koncepcje ideowo-polityczne obozu rządzącego w Polsce w latach 1926-1935, Warszawa 1985 Leczyk M., Oblicze społeczno-polityczne Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1988 Suleja W., Józef Piłsudski, Wrocław 1995 Śliwa M., Polska myśl socjalistyczna 1918-1948, Wrocław 1988 Wapiński R., Narodowa Demokracja 1893-1939. Ze studiów nad dziejami myśli nacjonalistycznej, Wrocław 1980 Wapiński R., Świadomość polityczna w Drugiej Rzeczypospolitej, Łódź 1989 Wapiński R., Historia polskiej myśli politycznej XIX i XX wieku, Gdańsk 1997 (kopia w teczce) W kręgu twórców myśli politycznej, Seria wydawnicza: Polska myśl polityczna XIX i XX wieku, Wrocław-Warszawa-Gdańsk 1983. Życie polityczne w Polsce 1918-1939, zbiór studiów, Wrocław-Warszawa-Gdańsk 1989 Założenia polityki zagranicznej Polski Odrodzonej (1918-1919) (2 spotkania) -uwarunkowania stosunków międzypaństwowych z Niemcami i Związkiem Sowieckim w latach 1918-1926, 1926-1932, 1932-1939 (I spotkanie) -uwarunkowania relacji dyplomatycznych Rzeczypospolitej z innymi państwami europejskimi (z uwzględnieniem Wolnego Miasta Gdańska) i pozaueropejskimi (II spotkanie) Pomoce: Dokumenty i materiały do stosunków polsko-radzieckich, Warszawa 1961-1967 Dokumenty z dziejów polskiej polityki zagranicznej 1918-1939, t. I, 1918-1932, pod red. T. Jędruszczaka, M. Nowak-Kiełbikowej, Warszawa 1989 Powstanie II Rzeczypospolitej. Wybór dokumentów 1866-1925, pod red. H. Janowskiej i T. Jędruszczaka, Warszawa 1981 Kopie materiałów dostępne w teczce umieszczonej w czytelni wydziałowej Batowski H., Zachód wobec granic Polski 1920-1940. Niektóre fakty mniej znane, Łódź 1995 Dominiczak H., Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939, Warszawa 1992 4
5 Dyplomacja Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1992 Faryś J., Koncepcje polskiej polityki zagranicznej 1918-1939, Warszawa 1981 Historia polskiej dyplomacji, t. IV, 1918-1939, praca zbiorowa pod red. P. Łossowskiego, Warszawa 1995 Kamiński M., Zacharias M. J., W cieniu zagrożenia. Polityka zagraniczna RP 1918-1939, Warszawa 1993 Kamiński M., Zachariasz M., Polityka Zagraniczna Rzeczypospolitej Polskiej 1918-1939, Warszawa 1998 Karski J., Wielkie mocarstwa wobec Polski 1919-1945. Od Wersalu do Jałty, Warszawa 1992 Krasuski J., Tragiczna niepodległość. Polityka zagraniczna Polski w latach 1919-1945, Poznań 2000 Łossowski P., Polska w Europie i na świecie 1918-1939, Warszawa 1990 Piszczykowski T., Anglia a Polska 1914-19439, Londyn 1975 Pobóg-Malinowski W., Najnowsza historia polityczna Polski 1864-1945, t. II, 1919-1939, różne wydania Przyjaźnie i antagonizmy. Stosunki z państwami sąsiednimi w latach 1918-1939, zbiór studiów, Wrocław-Warszawa 1977 Polityka dyskryminacji i eksterminacji obywateli polskich na okupowanych terenach Rzeczypospolitej 1939-1945 (3 spotkania) 1. Niemiecka polityka narodowościowa w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie - rejestracja, weryfikacja i selekcja ludności - eksterminacja obywateli polskich - wysiedlenia ludności z Gdyni, Gdańska, Kaszub i Kociewia - Niemiecka Lista Narodowościowa - Deutsche Volksliste na Pomorzu Gdańskim - niemiecki Generalny Plan Wschód 2. Cele radzieckiej i niemieckiej polityki w stosunku do społeczeństwa polskiego realizowanej w latach 1939-1941 (rejestracja, weryfikacja, selekcja, deportacje i wyniszczenie ludności II RP na terenach okupowanych) - traktowanie obywateli II RP na terenach wcielonych na terenach okupowanych przez Związek Radziecki - Konflikt polsko-ukraiński w latach 1939-1945 ze szczególnym uwzględnieniem tragicznych wydarzeń na Wołyniu 3. Zagłada Żydów i Cyganów na ziemiach polskich - etapy realizacji antycygańskiej i antyżydowskiej polityki hitlerowców na ziemiach - metody realizacji (system gett, typy obozów niemieckich zbudowanych na terenie okupowanej Polski, pozyskiwanie kolaborantów, formy eksterminacji pośredniej, formy eksterminacji bezpośredniej) - straty osobowe poniesione przez społeczeństwo polskie w toku II wojny światowej - Polska jako cmentarzysko milionów przedstawicieli narodów Europy Literatura: Łuczak Czesław, Polska i Polacy w drugiej wojnie światowej, Poznań 1993, ss. 98-196, 683-687 (2 kserokopie w teczce) Straty wojenne Polski w latach 1939-1945, Poznań 1960 Ad. 1 5
6 Bojarska B., Piaśnica, Gdańsk 1989 Ciechanowski K., Pomorze pod okupacją hitlerowską. Spór o specyfikę egzystencji i walki, Gdańsk 1981 Chrzanowski B., Związek Jaszczurczy i Narodowe Siły Zbrojne na Pomorzu 1939-1947, Toruń 1997 Jastrzębski W., Polityka narodowościowa w okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, Bydgoszcz 1977 Jastrzębski W., Sziling J., Okupacja hitlerowska na Pomorzu Gdańskim w latach 1939-1945, Gdańsk 1979 Jastrzębski W., W dalekim, obcym kraju. Deportacje Polaków z Pomorza do ZSRR w 1945 roku, Bydgoszcz 1990 Schenk Dieter, Albert Forster gdański namiestnik Hitlera, Gdańsk 2002 Semków P., Polityka Trzeciej Rzeszy wobec ludności polskiej na terenie byłego Wolnego Miasta Gdańska w latach 1939-1945, Toruń 2001 Steyer Donald, Eksterminacja ludności polskiej na Pomorzu Gdańskim w latach 1939-1945, Gdynia 1967 Stutthof. Hitlerowski obóz koncentracyjny, praca zbiorowa pod red. D. Steyera, Warszawa 1988 Wrzesień 1939 r. i jego konsekwencje dla ziem zachodnich i północnych Drugiej Rzeczypospolitej, studia pod red. R. Sudzińskiego i W. Jastrzębskiego, Toruń-Bydgoszcz 2001 Ad. 2 Czarna Księga Komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania, praca zbiorowa, Warszawa 1999 Głowacki A., Sowieci wobec Polaków na ziemiach wschodnich II Rzeczpospolitej 1939-1941, Łódź 1997 Gnatowski M., W radzieckich okowach (1939-1941), Łomża 1997 Jasiewicz K., Zagłada polskich kresów. Ziemiaństwo polskie na Kresdach Północno- Wschodnich Rzeczpospolitej pod okupacją sowiecką, Warszawa 1997 Kowalska Ewa, Ruchy ludnościowe na kresach wschodnich II Rzeczpospolitej w latach 1940-1941, Dzieje Najnowsze 1996, nr 2 Kowalska Ewa, Przesiedlenie obywateli polskich z ziem wschodnich Rzeczpospolitej w głąb Związku Radzieckiego w latach 1939-1941, losy przesiedleńców do roku 1946, Dzieje Najnowsze 1997, nr 3 Kowalska E., Przeżyć aby wrócić! Polscy zesłańcy lat 1940-1941 w ZSRR i ich losy do roku 1946, Warszawa 1998 Motyka G., Tak było w Bieszczadach. Walki polsko-ukriańskie 1943-1948, Warszawa 1999 Musiał Bogdan, Rozstrzelać elementy rewolucyjne. Brutalizacja wojny niemiecko-sowieckiej latem 1941 roku, Warszawa 2001 Studia z dziejów okupacji sowieckiej 1939-1941, pod red. T. Strzembosza, Warszawa 1997 Turowski J., Siemaszko W., Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich dokonane na ludności polskiej na Wołyniu 1939-1944, Warszawa 1990 Wierzbicki Marek, Polacy i Żydzi w zaborze sowieckim, Warszawa 2001 Ad. 3 Arczyński M. Balcerak W., Kryptonim Żegota, Warszawa 1979 Chodakiewicz M. J., Żydzi i Polacy 1918-1955. Współistnienie Zagłada Komunizm, Warszawa 2001, ss. 109-348 Dzieje Najnowsze 1994, nr 2, ss. 1-50, artykuły autorstwa Czesława Madajczyka, Jerzego Holzera, Czesława Łuczaka, Franciszka Pipera, Zygmunta Mańkowskiego, Józefa Marszałka i Krystyny Kersten (kopia w teczce) Gross J. T., Upiorna dekada, różne wydania 6
7 Eisenbach Artur, Hitlerowska polityka zagłady Żydów, Warszawa 1961 Jonca Karol, Spory o holocaust. Rzeczywistość czy mity?, Studia nad Faszyzmem i zbrodniami hitlerowskimi 1999, t. XXII (kserokopie 2 artykułów K. Joncy na temat ludobójczej polityki Trzeciej Rzeszy w teczce) Lukas C.R., Zapomniany holocaust. Polacy pod okupacją niemiecką 1939-1944, Kielce 1995 Najnowsze dzieje Żydów w Polsce w zarysie (do 1950 roku), pod red. J. Tomaszewskiego, Warszawa 1993 Prekerowa T., Zarys dziejów Żydów w Polsce w latach 1939-1945, Warszawa 1992 Szarota T., U progu zagłady. Zajścia antyżydowskie i pogromy w okupowanej Europie: Warszawa, Paryż, Amsterdam, Antwerpia, Kowno, Warszawa 2000 (kserokopia w teczce) Polskie Państwo Podziemne i formacje związane Endecją (1939-1945) (2 spotkania) -Rząd Polski na uchodźstwie a podziemie niepodległościowe w kraju 1939-1944 -ewolucja głównych struktur politycznych PPP 1939-1944 (GRP, PKP, RJN) -wspólne dokumenty programowe (1943, 1944) -struktury wykonawcze (cywilne) (Delegatura Zbiorowa, Delegat Rządu na Kraj) -etapy akcji scaleniowej struktur wojskowych (SZP, ZWZ, AK) -frakcje w środowisku postendeckim (1939-1940) -wojskowe struktury podziemia obozu narodowego -powstanie i działalność Grupy Szańca, Związku Jaszczurczego, NSZ -przełom roku 1943 -scalenie NSZ z AK -losy Brygady Świętokrzyskiej -czarna legenda NSZ ( bratobójcze ataki na komunistów i członków AK, NSZ wobec hitlerowskiej polityki antyżydowskiej) Literatura: Bór-Komorowski T., Armia Podziemna, Londyn 1952 Chodakiewicz J. M., NSZ i Żydzi: Teoria i Praktyka, Prawica Narodowa 1995, nr 1 (kopia w teczce w czytelni wydziału). Tenże, Żydzi i Polacy 1918-1945, Warszawa 2000, ss.300-347. Dudek A., Pytel G., Bolesław Piasecki. Próba biografii politycznej, Londyn 1990 Duraczyński E., Stosunki w kierownictwie podziemia londyńskiego 1939-1943, Warszawa 1966 Duraczyński E., Między Londynem a Warszawą, Warszawa 1986 Duraczyński E., Rząd Polski na uchodźstwie 1939-1945, Warszawa 1993 Friszke A., Wizja przyszłego państwa w koncepcjach czterech stronnictw obozu rządowego w kraju (1939-1944), [w:] Państwo w polskiej myśli politycznej, pod red. W. Wrzesińskiego, Wrocław 1988 Friszke A., O kształt niepodległej, Warszawa 1989 Grabowski W., Rada Jedności Narodowej parlament Polskiego Państwa Podziemnego, Prawo i Sprawiedliwość t. 2, 2002 (materiały w teczce w czytelni wydziału) Korboński S., Polskie Państwo Podziemne, różne wydania Łuczak Cz., Polska i Polacy w drugiej wojnie światowej, Poznań 1993 Marszalec J., Polskie Państwo Podziemne. Ciągłość i trwanie; oraz stenogram dyskusji na temat PPP, Pamięć i Sprawiedliwość t 2, 2002 (materiały w teczce w czytelni wydziału) 7
8 Ney-Krwawicz M., Komenda Główna AK 1939-1940, Warszawa 1990 Pilaciński J., Narodowe Siły Zbrojne, Londyn 1976 Siemaszko Z., Grupa Szańca i Narodowe Siły Zbrojne, Zeszyty Historyczne 1972, nr 21 Siemaszko Z., Brygada Świętokrzyska, Zeszyty Historyczne 1976, nr 38 Siemaszko Z., Narodowe Siły Zbrojne, Londyn 1982 Żebrowski L., Paszkwil Wyborczej, Warszawa 1995 Żerosławski Cz., Katolicka myśl o ojczyźnie. Ideowo-polityczne koncepcje klerykalnego podziemia 1939-1944, Warszawa 1987 Relacje między Rządem Polskim na uchodźstwie a władzami państwowymi i partyjnymi Związku Sowieckiego (1939-1945) (2 spotkania) Zagadnienia -struktury organizacyjne i formy legitymizacji władz polskich na uchodźstwie -stosunki wewnątrz środowiska polskich elit politycznych na uchodźstwie -priorytety polityki państwowej gen. Władysława Sikorskiego (1939-1943) -próba układu polsko-sowieckiego (1940 r.) -postrzeganie ZSRS przez władze polskie -ZSRS w polityce Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych -warunki układu Sikorski-Majski i polsko-sowieckiej umowy wojskowej z 1941 r. -władze ZSRS wobec powstawania armii pod dowództwem gen. Andersa -negocjacje polsko-czeskie w latach 1939-1943 -zwiastuny zerwania polsko-sowieckich stosunków międzyrządowych (1942-1943) -okoliczności zerwania stosunków międzyrządowych -układ siły w środowisku uchodźców politycznych po śmierci gen. Sikorskiego -sowieckie warunki wznowienia współpracy bezpośredniej (1943-1944) -polityka sowiecka na terenie okupowanego kraju a Rząd Polski w Londynie (1942-1945) -sprawa polska na konferencjach Wielkiej Trójki w Teheranie, Jałcie i Poczdamie Duraczyński Eugeniusz, Rząd polski na uchodźstwie 1939-1945, Warszawa 1993 Historia dyplomacji polskiej, t. V, 1939-1945, pod red. W. Michowicza, Warszawa 1999 Kamiński Marek, Od wojny do zniewolenia. Polska a Związek Sowiecki; stosunki polityczne 1939-1992, Warszawa 1992 Karski Jan, Wielkie mocarstwa wobec Polski 1919-1945. Od Wersalu do Jałty, Karski Jan, Tajna dyplomacja Churchilla i Roosevelta w sprawie Polski (1940-1945), Zeszyty Historyczne, 1986, z. 78 Kisielewski Tadeusz, Federacja Środkowo-Europejska. Pertraktacje polsko-czechosłowackie 1939-1943, Warszawa 1993 Kowalski Tadeusz, Walka dyplomatyczna o miejsce Polski w Europie 1939-1945, Kukiel Marian, Generał Sikorski, Londyn 1995 Mackiewicz Cat Stanisław, Zielone oczy, Paczkowski Andrzej, Stanisław Mikołajczyk czyli klęska realisty (zarys biografii politycznej), Warszawa 1991 Pobóg-Malinowski Władysław, Najnowsza historia polityczna Polski 1864-1945, t. 3, 1939-1945, Tebinka Jacek, Polityka brytyjska wobec problemu granicy polsko-radzieckiej 1939-1945, Warszawa 1998 Władze RP na obczyźnie podczas II wojny światowej, pod red. Z. Błażyńskiego, Londyn 1994 8
Żaroń Piotr, Kierunek wschodni w strategii wojskowo-politycznej gen. Sikorskiego 1940-1943, Warszawa 1988 9 Działalność komunistów polskich w latach 1939-1944 (2 spotkania) -sytuacja byłych członków KPP, KPZU, KPZB, KZMP na terenach okupacji radzieckiej (1939-1941) -formy samoorganizacji komunistów na terenach Polski okupowanych przez Trzecią Rzeszę (1939-1941) -wpływ przebiegu wojny niemiecko-radzieckiej na stosunek władz radzieckich do komunistów polskich -Polska Partia Robotnicza, Związek Walki Młodych i Gwardia Ludowa; rozwój struktur organizacyjnych w latach 1942-1944, czynniki utrudniające działalność -relacje między PPR a ośrodkiem dyspozycyjnym w Związku Radzieckim -relacje między podziemiem niepodległościowym a konspiracyjnymi strukturami komunistycznymi pod okupacją niemiecką (1942-1944) -ewolucja treści dokumentów programowych PPR w latach 1942-1944 oraz jej uwarunkowania: od deklaracji programowej z 5 I 1942 r. do Manifestu PKWN (najistotniejsze zagadnienie w ramach tych ćwiczeń) -działalność Związku Patriotów Polskich, Centralnego Biura Komunistów Polskich i Polskiego Komitetu Narodowego (1943-1944) Wybór literatury przedmiotu Kopie materiałów oznaczonych gwiazdką (*) znajdują się w teczce pozostawionej Państwa użytku w czytelni Wydziału Filologiczno-Historycznego!!! dla -Archiwum Ruchu Robotniczego, tomy w czytelni wydziałowej: 1 Notatki Alfreda Lampego, t. 9 -Dowództwo główne GL i AL. Zbiór dokumentów z lat 1942-1944. Rozkazy, instrukcje, regulaminy, opracował W. Poterański, Warszawa 1967 -Gomułka Władysław, Pamiętniki, t. II, Warszawa 1994 -Gontarczyk Piotr, Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy 1941-1944, Warszawa 2003 (*) -Kersten Krystyna, Narodziny systemu władzy. Polska 1943-1948, -Kołomejczyk Norbert, Malinowski Marian, Polska Partia Robotnicza 1942-1948, Warszawa 1986 - Kumoś Zbigniew, Związek Patriotów Polskich. Założenia programowo-ideowe, Warszawa 1983 -Lesiakowski Krzysztof, Mieczysław Moczar Mietek. Biografia polityczna, Warszawa 1998 (* s.37-95) Polska Partia Robotnicza. Dokumenty programowe 1942-1948, oprac. M. Malinowski, R. Halaba, R.Hildebrandt, R. Nazarewicz, T. Sierodzki, Warszawa 1984!!! -Salaba K., Emblematy, godło i symbole GL i AL, Warszawa 1988 -Przygoński Antoni, Z zagadnień frontu narodowego PPR 1942-1945, Warszawa 1976 -Tajne oblicze GL-AL., PPR. Dokumenty, wybór i opracowanie M. Chodakiewicz, P. Gontarczyk, L. Żebrowski, t.1-2, Warszawa 1997 -Torańska Teresa, Oni, (fragmenty dotyczące lat wojny) -Zaremba Marcin, Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legitymizacja władzy komunistycznej w Polsce, Warszawa 2001 (s. 121-134 -Historia Polski w świetle źródeł (1939-1944), oprac. Leona Ziaja, t. II, cz. 2, Warszawa 1974 9
Etapy i uwarunkowania polityki gospodarczej władz Polski Ludowej (1944-1989) (2 spotkania) 1 Etapy: 1944-1948/1949, 1950-1955, 1956-1959, 1960-1970, 1971-1980, 1981-1989 *cechy charakterystyczne planu 3-letniego i 6-letniego *standard życia ludności w latach 1945-1956 *zasady polityki gospodarczej PRL w latach 1957-1970 i 1971-1980 *zmiany w polityce rolnej PPR/PZPR Literatura: Podręczniki: Czubiński A., Polska i Polacy po II wojnie światowej (1945-1989), Poznań 1998 Friszke A., Polska: Losy państwa i narodu 1939-1989, Warszawa 2003 Roszkowski W. (Albert A.), Najnowsza historia Polski 1918-1989, różne wydania Monografie: Historia gospodarcza Polski (1944-1989), Warszawa 1993 Jezierski A., Petz B., Historia gospodarcza Polski Ludowej 1944-1975, Warszawa 1980 Jezierski A., Leszczyński C., Dzieje gospodarcze Polski w zarysie do 1989 r., Warszawa 1994 Kuczyński W., Po wielkim skoku, Warszawa 1981 Kurowski S., Polityka gospodarcza PRL, Warszawa 1990 Landau Z., Etapy rozwoju gospodarczego Polski Ludowej, Warszawa 1986 Landau Z., Roszkowski W., Polityka gospodarcza II RP i PRL, Warszawa 1995 U źródeł kryzysu, Warszawa 1985 Skodlarski J., Zarys historii gospodarczej Polski, Warszawa 2002 Zieliński J., Polskie reformy gospodarcze, Warszawa 1981 Walka o władzę w Polsce w latach 1944-1948 (2 spotkania) -system partii koncesjonowanych, relacje między nimi i PPR -polityka otwartych drzwi -tzw. zwrot październikowy -terror -czynniki determinujące rewizję taktyki działań komunistów w 1945 r. -powstanie legalnych partii opozycyjnych -polityka PPR wobec Kościoła katolickiego -przyczyny i okoliczności przeprowadzenia referendum 30 VI 1946 r. -taktyka komunistów w okresie wyborów do Sejmu Konstytucyjnego -pacyfikacja SP, PSL, PPS -likwidacja tzw. odchylenia prawicowo-nacjonalistycznego w PPR, jej uwarunkowania wewnętrzne i międzynarodowe Źródła: Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej 1944-1946 (kopie dokumentów w teczce w czytelni Wydziału Filologiczno-Historycznego UG) Kozik Zenobiusz, Polska w latach 1945-1956. Wybór tekstów źródłowych, Warszawa 1987 Polska-ZSRR. Struktury podległości. Dokumenty KC WKP(b) 1944-1949, Warszawa 1995 Reale Eugenio, Raporty. Polska 1945-1946, Warszawa 1991 10
1 Literatura Przedmiotu: Czubiński Antoni, Polska i Polacy po II wojnie światowej (1945-1989), Poznań 1998 Dominiczak Henryk, Organy bezpieczeństwa PRL 1944-1990, Warszawa 1997 Dudek Antoni, Pytel Grzegorz, Bolesław Piasecki. Próba biografii politycznej, Londyn 1990 Dudek Antoni, Państwo a Kościół w Polsce 1945-1970, Kraków 1995 Działalność Władysława Gomułki. Fakty, wspomnienia, opinie, opracował Walery Namiotkiewicz, Warszawa 1985 Fijałkowska Barbara, Borejsza i Różański. Przyczynek do dziejów stalinizmu w Polsce, Olsztyn 1995 Friszke Andrzej, Opozycja polityczna w PRL. 1945-1980, Londyn 1994 Garlicki Andrzej, Bolesław Bierut, Warszawa 1994 Góra Władysław, Polska Rzeczpospolita Ludowa 1944-1974, Warszawa 1974 Kersten Krystyna, Narodziny systemu władzy. Polska 1943-1948, Kersten Krystyna, Między wyzwoleniem a zniewoleniem. Polska 1944-1956, Kozłowski Czesław, Rok 1948, Warszawa 1988 Machcewicz Paweł, Władysław Gomułka, Warszawa 1995 Ożóg Maria, Władysław Gomułka. Biografia polityczna, Warszawa 1989 Torańska Teresa, Oni, Turlejska Maria, Te pokolenia żałobami czarne. Skazani i ich sędziowie, Warszawa 1990 Walichnowski Tadeusz, U źródeł walk z podziemiem reakcyjnym w Polsce, Warszawa 1975 Żenczykowski Tadeusz, Polska Lubelska 1944, Warszawa 1990 Żenczykowski Tadeusz, Dramatyczny Rok 1945, Nowy etap eskalacji terroru politycznego w Polsce (lata 1949-1954) (1 spotkanie) -powrót do praktyki czystek politycznych w Związku Radzieckim 1946-1952 (walka z kosmopolitami i syjonistami ) -procesy pokazowe członków władz komunistycznych w Albanii, Bułgarii, Czechosłowacji, Rumunii i na Węgrzech (1949-1952) -struktury aparatu terroru (MBP, GZI, system więzień i obozów) i polityczny nadzór nad nimi -sowietyzacja Wojska Polskiego -znaczenie III Plenum KC PZPR (listopad 1949 r.) -próba zmian politycznych w kierownictwie PZPR na wiosnę 1950 r.; sprawa ministra Władysława Wolskiego -procesy pokazowe wojskowych -montowanie procesu Władysława Gomułki i jego współpracowników -przeciw hiszpanom, trockistom i innym -polityka antykościelna: wspieranie grup rozłamowych i represje wymierzone w duchownych rzymskokatolickich w latach 1950-1953 -system inwigilacji społeczeństwa -zmiany czy kontynuacja w systemie sprawowania władzy w latach 1953-1954 Źródła: Aparat bezpieczeństwa w Polsce w latach 1950-1952. Taktyka strategia, metody, oprac. A. Dudek i A. Paczkowski, Warszawa 2000 Nowe Drogi 1949-1953 *Błażyński Z., Mówi Józef Światło. Za kulisami bezpieki i partii, Londyn 1986 11
1 *Centrum władzy w Polsce 1948-1970, pod red. A. Paczkowskiego, Warszawa 2003 *Czarna Księga Komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania, Warszawa 1999 (praca zbiorowa, szukać przez tytuł) *Dominiczak H., Organy bezpieczeństwa PRL 1944-1990, Warszawa 1997 *Dominiczak H., Organy bezpieczeństwa PRL w walce z Kościołem katolickim 1944-1990, Warszawa 2000 *Dudek A., Państwo i Kościół w Polsce 1945-1970, Kraków 1995 *Dymek B., Pracownicy etatowi PZPR (1948-1954), Z Pola Walki 1983, nr 3-4 *Działalność Władysława Gomułki. Fakty, wspomnienia, opinie, oprac. W. Namiotkiewicz, Warszawa 1985 *Fijałkowska B., Borejsza i Różański. Przyczynek do dziejów stalinizmu w Polsce, Olsztyn 1995 *Garlicki A., Stalinizm, Warszawa 1994 *Młodzież w oporze społecznym 1944-1989, pod red. M. Kała i Ł. Kamińskiego, Wrocław 2002 *Friszke A., Opozycja polityczna w PRL 1945-1980, Londyn 1994 *Jarosz D., Polacy a stalinizm 1948-1956, Warszawa 2000 *Komunizm. Ideologia-System-Ludzie, pod red. T. Szaroty, Warszawa 2001 *Kozłowski Cz., II Zjazd PZPR (10-17 marca 1954 r.), Z Pola Walki 1984, nr 4 *Palski Z., Agentura Informacji Wojskowej w latach 1945-1956, Warszawa 1992 *Poksiński J., TUN Tatar Utnik Nowicki. Represje wobec oficerów Wojska *Polskiego w latach 1949-1956, Warszawa 1992 *Polacy wobec Przemocy 1944-1956, pod red. B. Otwinowskiej i J. Żaryna, Warszawa 1996 *Polska 1944/45-1989. Życie codzienne w Polsce 1945-1956, Studia i materiały, t. 5, Warszawa 2001 *Przestępstwa sędziów i prokuratorów w Polsce lat 1944-1956, pod red. W. Kuleszy i A. Rzeplińskiego, Warszawa 2000 *System represji stalinowskich w Polsce 1944-1956. Represje w Marynarce wojennej, pod red. I. Hałagidy, Gdańsk 2003 *Szwagrzyk K. Zbrodnie w majestacie prawa 1944-1955, Warszawa 2000 *Turlejska M., Te pokolenia żałobami czarne... Skazani na śmierć i ich sędziowie, Warszawa 1990 *Wąsowicz W., Socha Ł., Z archiwum Bolesława Bieruta, Krytyka Kwartalnik Polityczny, 1981, nr 8 *Wolsza T., W cieniu Wronek, Jaworzna i Piechcina... 1945-1956, Warszawa 2003 *Ziemba Z. A., Prawo przeciwko społeczeństwu. Polskie prawo karne w latach 1944-1956, Warszawa 1997 Postawy twórców kultury wobec nowego systemu władzy w Polsce (1944-1955) (1 spotkanie) -pokoleniowe, narodowe i polityczne uwarunkowania postaw -główne ośrodki kształtowania kultury polskiej po roku 1944 (krajowe i zagraniczne) -miejsce twórców w polityce kulturalnej władz krajowych, etapy tejże polityki -cechy składowe tzw. realizmu socjalistycznego -motywy i formy okazywania zrywania z nową wiarą Źródła: *Bauman Janina, Nigdzie na ziemi, Warszawa 2000 *Dąbrowska Maria, Dzienniki powojenne 1945-1965, t. I i II, Warszawa 1996-1997 *Reich-Ranicki Marcel, Możje życie, *Schaff Adam, Moje spotkania z nauką polską, Warszawa 1997 12
*Tyrmand Leopold, Dziennik 1954, (wersja oryginalna) Warszawa 1999 *Wat Aleksnader, Dziennik bez samogłosek, *Woroszylski Wiktor, Powrót do kraju, Londyn 1979 *Zawadzka-Wetz Alicja, Refleksje pewnego życia, Paryż 1967 1 *Braun K., Apogeum stalinizmu w teatrze 1949-1955, Zeszyty Historyczne (Paryż) 1993, nr 104. *Czarnik O., Między dwoma Sierpniami. Polska kultura literacka w latach 1944-1980, Warszawa 1993 *Czyżak Agnieszka, Kazimierz Brandys, Poznań 1998 *Dariusz Jarosz, Polacy a stalinizm 1948-1956, Warszawa 2000 *Drewnowski Jan, Rozkład i upadek sowietyzmu w Polsce, Lublin 1991 *Drewnowski T., Ucieczka z kamiennego świata, Warszawa 1992 *Fijałkowska Barbara, Polityka i twórcy (1948-1959), Warszawa 1985 *Fijałkowska Barbara, Sumienie Narodu? Sprawy i ludzie kultury w Polsce Ludowej, Wrocław 1985 *Fijałkowska Barbara, Borejsza i Różański. Przyczynek do dziejów stalinizmu w Polsce, Olsztyn 1995 *Jarosiński Zbigniew, Nadwiślański socrealizm, Warszawa 1999 *Jarosz Dariusz, Czterdzieści pięć lat w opozycji (O ludziach Tygodnika Powszechnego ), Kraków 1990 *Madajczyk Czesław, Klerk czy intelektualista zaangażowany?, Poznań 1999 *Sporne postaci polskiej literatury współczesnej, pod red. A. Brodzkiej, Warszawa *Kopeć Zbginiew, Jerzy Andrzejewski, Poznań 1999 *Murzański S., Między kompromisem a zdradą, Warszawa 1993 *Prokop Jan, Sowietyzacja i jej maski. PRL w latach stalinowskich, Kraków 1997 *Roman Andrzej, Paranoja. Zapis choroby, Warszawa-Paryż 1990 *Słabek Henryk, Intelektualistów obraz własny 1944-1989, Warszawa 1997 *Trznadel Jacek, Hańba domowa, Lublin 1990 *Włodarczyk A., Socrealizm. Sztuka polska w latach 1950-1954, Paryż 1986 *Woźniakowski Krzysztof, Między ubezwłasnowolnieniem a opozycją. Związek Literatów Polskich w latach 1949-1959, Kraków 1990 Standard życia ludności Polski w okresie realizacji rozwoju (1950-1955) (1 spotkanie) 6-letniego planu odbudowy i -rozwój demograficzny ludności Polski w latach 1946-1956 -porównanie założeń i celów planów gospodarczych 3- i 6-letniego -obciążenie ludności kosztami militaryzacji państwa i społeczeństwa -industrializacja i urbanizacja -polityka państwa wobec rolnictwa indywidualnego ze szczególnym uwzględnieniem kolektywizacji -ruch przodowników pracy: obraz życzeniowy i rzeczywisty -standard życia pracowników najemnych -sytuacja kobiet czynnych zawodowo - nowa klasa - charakterystyka grupy Chumiński J., Ruch zawodowy w Polsce w warunkach kształtującego się systemu totalitarnego 1944-1956, Wrocław 1990 13
1 Dobieszewski A., Kolektywizacja wsi polskiej 1948-1956, Warszawa 1993 Gospodarka Polski Ludowej 1944-1955, pod red. J. Kalińskiego i Z. Landaua, Warszawa 1986 Elity władzy w Polsce a struktura społeczna w latach 1956-1981, praca zbiorowa pod red. P. Wójcika, Warszawa 1994 Jarosz Dariusz, Polacy a stalinizm 1948-1956, Warszawa 2000 Kaliński Janusz, Forsowna kolektywizacja rolnictwa (1948-1956), Kwartalnik Historyczny 1984, nr 1 Kaliński J., Polityka gospodarcza Polski w latach 1948-1955, Warszawa 1987 Kaliński J., Gospodarka Polski w latach 19444-1989, Warszawa 1995 Kloc K., Historia samorządu robotniczego w PRL 1944-1989, Warszawa 1992 Kurowski Stefan, Polityka gospodarcza PRL, Warszawa 1990 Kurzynowski A., Aktywizacja zawodowa kobiet zamężnych w Polsce Ludowej, Warszawa 1979 Landau Zbigniew, Gospodarka Polski Ludowej, Warszawa 1995 Latuch M., Migracje wewnętrzne w Polsce na tle industrializacji (1950-1960), Warszawa 1970 Miedzińska J., Zagadnienie ochrony pracy w Polsce, Londyn 1961 Okoniewska Barbara, Przeobrażenia ekonomiczne w rolnictwie województwa gdańskiego w latach 1945-1948, Gdańsk 1988 Polska 1944/89-1989. t. 5, Życie codzienne w Polsce 1945-1955, Warszawa 2001 Świda-Ziemba Hanna, Człowiek wewnętrznie zniewolony, Warszawa 1997 Wieruszewski R., Równość kobiet i mężczyzn w Polsce Ludowej, Poznań 1975 Zmiany polityczne w Polsce w latach 1956-1957 (1 spotkanie) -początki destalinizacji (począwszy od sprawy Józefa Światło w 1954 r.) -wpływ XX Zjazdu KPZR i czynników radzieckich na stosunki polityczne w Polsce -frakcje w łonie kierownictwa PZPR -przyczyny wydarzeń poznańskich (28 czerwca) -znaczenie VII Plenum KC PZPR -czynniki warunkujące powrót do władzy Władysława Gomułki -zmiany w sposobie zarządzania krajem wprowadzone w wyniku ustaleń VIII plenum KC PZPR -tzw. kompensacja etatów i jej wpływ na sytuację w kraju -czynniki: chiński, węgierski i jugosłowiański a sytuacja w Polsce w okresie od października do grudnia 1956 r. -taktyczna zmiana polityki władz partyjnych i państwowych wobec Kościoła rzymskokatolickiego -zmiany w niektórych dziedzinach stosunków polsko-radzieckich -problem narodowościowy w Polsce w 1956 r. -exodus ludności niemieckiej i żydowskiej (przyczyny i skala) -zahamowanie przemian (IX i X Plenum KCPZPR) Źródła: Tekst tzw. tajnego referatu Nikity S. Chruszczowa wygłoszonego podczas XX Zjazdu KPZR (kopia w teczce) Kłosiewicz Wiktor, Kiedy wieje wiatr historii, 1956 Polska emigracja a kraj. Antologia źródeł, pod red. M. Drozdowski, J. Żaryn, T. Ochinowski, Warszawa 1998 Torańska Teresa, Oni, różne wydania 14
Ciesielski Stanisław, Wrocław 1956, Wrocław 1999 Dominiczak Henryk, Organy bezpieczeństwa PRL 1944-1990, Warszawa 1997 Dudek Antoni, Państwo i Kościół w Polsce 1945-1970, Kraków 1995 Eisler Jerzy, Kupiecki R., Na zakręcie historii rok 1956, Warszawa 1992 Friszke Andrzej, Opozycja polityczna w PRL 1945-1980, Londyn 1994 Góra Władysław, Polska Rzeczpospolita Ludowa 1944-1974, Warszawa 1974 Jedlicki Witold, Chamy i Żydy, Kultura (Paryż), grudzień 1962 (kopia w teczce). Tenże tekst został zamieszczony w książce tegoż autora Klub Krzywego Koła, Warszawa 1989 Kula Marcin, Paryż, Londyn i Waszyngton patrzą na Październik 1956 roku w Polsce, Warszawa 1992 Łoś Robert, Polska-ZSRR 1956, Łódź 1999 Machcewicz Paweł, Polski rok 1956, Warszawa 1993 Październik 1956, Londyn 1963 Październik 1956. Pierwszy wyłom w systemie, pod red. S. Bratkowski, Warszawa 1996 Październik 56, pod red. M. Jaworskiego, Warszawa 1987 Polska 1944/1945-1989. Polska 1956 próba nowego spojrzenia, Warszawa 1997 Ptasiński Jan, Drugi zwrot. Gomułka u szczytu powodzenia, Warszawa 1988 Raina Peter, Władysław Gomułka. Życiorys polityczny, Londyn 1969 Rykowski Zbysław, Władyka Władysław, Polska próba Październik 1956, Kraków 1989 Sześć lat temu... (kulisy polskiego października), Paryż 1962 Tarniewski M., (Karpiński J.), Porcja wolności Październik 1956, Paryż 1979 Ważniewski Władysław, Polityczne i społeczne problemy rozwoju Polski Ludowej 1944-1985, Warszawa 1989 Idem, Walka polityczna w kierownictwie PPR i PZPR 1944-1964, Toruń 1991 Władyka Wiesław, Na czołówce. Prasa w październiku 1956 roku, Warszawa-Łódź 1989 1 Relacje między społeczeństwem i władzą w latach 1957/1958-1967/1968 (1 spotkanie) -cechy polityki gospodarczej (przemysł, rolnictwo, usługi) -frakcje w aparacie władzy (dogmatycy, rewizjoniści i pragmatycy ) -przejawy zachowań dysydenckich -stosunki Państwo-Kościół (momenty i przyczyny napięć) -nastroje społeczne Żródła: Rakowski M., Dzienniki polityczne 1958-1962, 1963-1968 Czubiński A., Polska i Polacy po II wojnie światowej (1945-1989), Poznań 1998 Dudek A., Marszałkowski T., Walki uliczne w PRL 1956-1989, Kraków 1999 Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2003 Friszke A., Opozycja polityczna w PRL 1945-1980, Londyn 1994 Friszke A., Polska. Losy państwa i narodu 1939-1989, Warszawa 2003 Kaliński J., Landau Z., Gospodarka Polska w XX wieku, Warszawa 2003 Landau Z., Roszkowski W., Polityka gospodarcza II RP i PRL, Warszawa 1995 Sudziński R., Uwarunkowania polityczne i bariery wzrostu gospodarczego Polski na tle krajów środkowoeuropejskich po II wojnie światowej (1944-1989), w: Polska w podzielonym świecie po II wojnie światowej do 1989 r., pod red. M. Wojciechowskiego, Toruń 2002 (kopia w teczce) 15
1 Zaremba M., Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legitymizacja władzy komunistycznej w Polsce, Warszawa 2001 Zaremba M., Społeczeństwo polskie lat sześćdziesiątych między małą stabilizacją a małą destabilizacją, w: Oblicza Marca 1968, pod red. K. Rokickiego i S. Stępnia, Warszawa 2004 (kopia w teczce) Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa 2003 Archaiczna literatura przedmiotu dla porównania: Dominiczak H., Halaba R., Walichnowski T., Z dziejów politycznych Polski 1944-1984, Warszawa 1984 Góra W., Polska Rzeczpospolita Ludowa 1944-1974, Warszawa 1974 Ważniewski W., Polityczne i społeczne problemy rozwoju Polski Ludowej. 1944-1985 Zarys historii, Warszawa 1989 Rok 1968 (1 spotkanie) -sprawa inscenizacji Dziadów A. Mickiewicza. -akcja antysyjonistyczna w 1968 -zmiany kadrowe w aparacie władzy -Kościół wobec wydarzeń w kraju Żródła: Czystka w korpusie oficerskim. Wydarzenia w 1967 roku w Wojsku Polskim w dokumentach, wstęp i opracowania Edaward Jan Nalepa, Warszawa 2000 Krajobraz po szoku, Warszawa 1989 Marzec 68. Między tragedią a podłością, wstęp, wybór i opracowanie Grzegorz Sołtysiak i Jóżef Stępień, Warszawa 1998 Literatura: Eisler Jerzy, Marzec 1968, Warszawa 1991 Tenże, Polski rok 1968, Warszawa 2006 Kąkol Kazimierz, Marzec 68 inaczej, Warszawa 1998 Kowalski Jan, Stosunki polsko-żydowskie wczoraj i dziś. Przyczynek do kampanii antypolskiej, Warszawa 1968 Lendvai Paul, Antysemityzm bez Żydów, różne wydania Polska 1944/45-1989..., Warszawa Stola Dariusz, Kampania antysyjonistyczna, Warszawa 2000 Walichnowski Tadeusz, Mechanizmy propagandy syjonistycznej, Katowice 1968 Tenże, Organizacje i działacze syjonistyczni, Katowice 1968 Opozycja lat 1968 i 1970 i lat 1976-1980. Podobieństwa i różnice (2 spotkania) -zorganizowane grupy opozycyjne w l. 60 -okoliczności wystąpień społecznych w roku 1968 i 1970 -przyczyny i konsekwencje polityki gospodarczej Rządu PRL w l. 70. 16
-przyczyny wystąpień społecznych w roku 1976 -opozycja wewnątrzsystemowa i niepodległościowa -Wolne Związki Zawodowe -obóz władzy wobec zorganizowanych struktur opozycyjnych 1976-1980 -stanowisko Kościoła katolickiego wobec różnych grup opozycyjnych 1 Żródła: Czystka w korpusie oficerskim. Wydarzenia w 1967 roku w Wojsku Polskim w dokumentach, wstęp i opracowania Edaward Jan Nalepa, Warszawa 2000 Krajobraz po szoku, Warszawa 1989 Kuroń J., Modzelewski K., List otwarty do Partii, Paryż 1966 Marzec 68. Między tragedią a podłością, wstęp, wybór i opracowanie Grzegorz Sołtysiak i Jóżef Stępień, Warszawa 1998 Cenckiewicz S., Służba Bezpieczeństwa wobec Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża (do sierpnia 1980 r.); Operacja Arca, czyli Służba Bezpieczeństwa w walce z Ruchem Młodej Polski w latach 1979-1988, w: Cenckiewicz S., Oczami bezpieki. Szkice i materiały z dziejów aparatu bezpieczeństwa PRL, Kraków 2004 (kopia w czytelni Wydz. Fil-Hist.) Cecuda D., Leksykon opozycji politycznej 1976-1989, Warszawa 1989 Drewnowski J., Problematyka opozycji w Polsce, Londyn 1981 Dudek A., Gawlikowski M., Leszek Moczulski. Bez wahania, Kraków 1993 Dudek A., Marszałkowski T., Walki uliczne w PRL 1956-1989, Kraków 1999 Eisler Jerzy, Marzec 1968, Warszawa 1991 Tenże., Grudzień 70, Warszawa 1995 Tenże, Grudzień 1970. Geneza przebieg konsekwencje, Warszawa 2000 Friszke A., Opozycja polityczna w PRL 1945-1980, Londyn 1994 Tenże, Polska Gierka, Warszawa 1995 Kąkol Kazimierz, Marzec 68 inaczej, Warszawa 1998 Kosecki J., Geografia opozycji politycznej w Polsce 1976-1981, Warszawa 1983 Lendvai Paul, Antysemityzm bez Żydów, różne wydania Nalepa E. J., Wojsko Polskie w Grudniu 1970, Warszawa 1990 Oblicza Marca 1968, zbiór studiów pod red. K. Rokickiego i S. Stępnia, Warszawa 2004 Słomka A., Historia Konfederacji Polski Niepodległej, Katowice 1995 Stola Dariusz, Kampania antysyjonistyczna, Warszawa 2000 Walichnowski Tadeusz, Mechanizmy propagandy syjonistycznej, Katowice 1968 Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa 2003 Początek końca: Solidarność 1980-1981 (1 spotkanie) -przyczyny protestów społecznych w 1976 r. -formy i struktury zorganizowanej opozycji politycznej (1976-1980) -strajki lipcowe 1980 r. -okoliczność rozprzestrzeniania akcji strajkowej w sierpniu 1980 r. -robotnicy i inteligencja, płaszczyzny współpracy w rozmowach z władzami PRL -treść i znaczenie porozumień sierpniowych -Służba Bezpieczeństwa wobec Solidarności -charakter, struktury i formy działalności NSZZ Solidarność 1980-1981 -frakcje w ramach NSZZ Solidarność -Członkowie Układu Warszawskiego a sytuacja w Polsce -powody i preteksty wprowadzenia stanu wojennego 17
Literatura: Ash Timothy Garton, Polska rewolucja. Solidarność 1980-1981, Warszawa-Londyn 1987 Cecuda Dariusz, Leksykon opozycji politycznej 1976-1989, Warszawa 1989 Czubiński Antoni, Polska i Polacy po II wojnie światowej (1945-1989), Poznań 1998 Friszke Andrzej, Opozycja polityczna w PRL 1945-1980, Londyn 1994 Holzer Jarzy, Solidarność w podziemiu, Łódź 1990 Kossecki Jóżef, Geografia opozycji politycznej w Polsce 1976-1981, Warszawa 1983 Stan wojenny w Polsce 1981-1983, pod red. Antoniego Dudka, Warszawa 2003 Ważniewski Władysław, Polityczne i społeczne problemy rozwoju Polski Ludowej 1944-1985, Zarys historii, Warszawa 1989 1 Jak doszło do likwidacji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej? (2 spotkania) -uwarunkowania międzynarodowe sytuacji w Polsce w latach 1986-1989 -sytuacja gospodarcza kraju i nastroje społeczne -projekty zmian wychodzące z kręgu władzy i działania sanacyjne -uwłaszczenie nomenklatury -opozycja polityczna wobec kwestii negocjacji z władzami PRL -warunki kompromisu przyjęte w Magdalence i przy Okrągłym Stole -rewizja ustaleń z lat 1988-1989 -demontaż instytucji PRL Źródła: Najnowsza historia Polski na tle międzynarodowym. Teksty źródłowe, opr. Z. J. Michalski, M. Wilk, Łódź 2000 Wspomnienia; Barcikowski K., U szczytów władzy, Warszawa 1998 Rakowski M., Jak to się stało, Warszawa 1991 Wałęsa L., Droga do wolności. Decydujące lata 1985-1989, Warszawa 1991 Ash T. G., Wiosna obywateli. Rewolucja 1989 widziana w Warszawie, Budapeszcie, Berlinie i Pradze, Londyn 1990 Antoszewski A., Erozja systemu politycznego PRL w latach osiemdziesiątych. Studium procesu, Wrocław 1992 Baka W., U źródeł wielkiej transformacji, Warszawa 1999 Dubiński K. Magdalenka transakcja epoki: Notatki z poufnych spotkań Kiszczak-Wałęsa, Warszawa 1990 Dudek A., Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988-1990, Warszawa 2004 Garlicki A., Karuzela. Rzecz o Okrągłym Stole, Warszawa 2003 Gorzkowski J., Morawski W., Jesień narodów, Warszawa 1991 Janowski K. B., Polska 1981-1989: między konfrontacją a porozumieniem, Warszawa 1996 Tenże, Źródła i przebieg zmiany politycznej w Polsce (1980-1989). Studium historycznopolitologiczne, Toruń 2003 Kowalski S., Narodziny III Rzeczypospolitej, Warszawa 1996 18
1 Mażewski L., W objęciach utopii. Polityczno-ideowa analiza dziejów Solidarności 1980-2000, Toruń 2001 Mink G., Siła czy rozsądek. Historia społeczna i polityczna Polski (1980-1989), Warszawa- Katowice 1992 Polska 1986-1989: koniec systemu. Materiały międzynarodowej konferencji, Miedzeszyn 21-23 października 1999, t. I Referaty, red. O. Machcewicz, Warszawa 2002 Raina P., Droga do Okrągłego Stołu. Zakulisowe rozmowy przygotowawcze, Warszawa 1999 Skórzyński J., Ugoda i rewolucja. Władza i opozycja 1985-1989, Warszawa 1995 Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa 2003 Tematyka wykładów kursowych prezentowanych studentom IV i V roku studiów zaocznych magisterskich (20 i 10 godzin): Historia Polski XX w. IV rok studiów (20 godz.) Polskie starania o odbudowę niepodległego państwa w latach I wojny światowej (4 godz.) Założenia polityki władz polskich wobec mniejszości narodowych (4 godz.) Ruch komunistyczny w Polsce Odrodzonej (2 godz.) Stosunki polsko-gdańskie w latach 1919-1939 (2 godz.) Hitlerowska polityka narodowościowa w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie (2 godz.) Plan Burza i powstanie warszawskie (2 godz.) Bilans II wojny światowej z polskiej perspektywy (2 godz.) V rok studiów (10 godz.) Uwarunkowania i założenia polityki gospodarczej realizowanej w Polsce Ludowej (4 godz.) Walka o władzę i system represji w latach 1944-1955 (2 godz.) Walki frakcyjne w PZPR w latach 1956-1968 (2 godz.) Instytucje oporu społecznego 1976-1988 (2 godz.) Zagadnienia omawiane podczas wykładu monograficznego pt. Żydzi w Polsce w XX w. Wykład jest realizowany w wymiarze 30 godzin (studenci studiów dziennych magisterskich i I stopnia, obecność obowiązkowa, zaliczenie) Początki osiedla żydowskiego w Polsce Miejsce religii w życiu społeczności żydowskiej do 1939 r. Udział Żydów w walce o niepodległość Polski w XIX w. Żydowskie partie polityczne na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX w. Udział Żydów w walkach o niepodległość i granice Polski w latach 1914-1920 Żydzi w polityce rządów polskich w latach 1918-1939 Miejsce Żydów na mapie gospodarczej i społecznej Polski Hitlerowska polityka zagłady Żydów Stosunki polsko-żydowskie pod okupacją sowiecką (1939-1941) Stosunki polsko-żydowskie pod okupacją niemiecką (1939-1945) Uwarunkowania odbudowy życia żydowskiego w Polsce (1944-1949) Żydzi w Polsce w latach 1950-1955 Sytuacja społeczności żydowskiej w okresie przemian października 56 Życie społeczne Żydów w Polsce w latach 1957-1967 19
2 Akcja antysyjonistyczna i jej konsekwencje dla społeczności żydowskiej (1967-1969) Żydzi w polityce PZPR oraz aktywność kulturalna i polityczna społeczności żydowskiej w latach 1971-1989 Seminarium magisterskie (IV rok, studia zaoczne, 30 godz., zaliczenie) 20