GEOGRAFIA POLSKI Tematy prac kontrolnych uzupełniający plan nauczania Klasa II liceum ogólnokształcącego Warszawa 2009
Program uzupełniający edukacji geograficznej w liceum ogólnokształcącym zakłada nauczanie geografii Polski na tle Świata i państw Unii Europejskiej w klasie II w wymiarze 1 godziny tygodniowo. Ucznia w roku szkolnym obowiązuje napisanie czterech prac kontrolnych, po dwie w każdym semestrze. Tematy uczeń wybiera z niżej zaproponowanych. Tematy prac kontrolnych opierają się na wymaganiach edukacji geograficznej zawartych w: - Podstawie programowej Dziennik Ustaw Nr 14 z 1999 r. - Standardach wymagań edukacyjnych Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 9 maja 2002 r. - Programie nauczania geografii pt. Interakcja człowiek gospodarka dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum zakres podstawowy SOP Toruń 2002 r. dopuszczonym do użytku szkolnego przez MEN i S pod nr DKOS-4015-78/02. - Podręcznikach autorów: T. Krynickiej-Tarnackiej Geografia Polski dla szkół ponadgimnazjalnych SOP- Toruń 2005 r. oraz T. Krynicka-Tarnacka, G. Wnuk, Z. Wojtkowicz Człowiek gospodarzem przestrzeni geograficznej. SOP Toruń 2002 r. Ucznia obowiązuje korzystanie z: - atlasu geograficznego świata dla liceum - atlasu geograficznego Polski dla liceum, - podręczników: T. Krynicka-Tarnacka Geografia Polski dla szkół ponadgimnazjalnych SOP- Toruń 2005 r. T. Krynicka-Tarnacka, G. Wnuk, Z. Wojtkowicz Człowiek gospodarzem przestrzeni geograficznej SOP Toruń 2002 r. W przypadku potrzeby poszerzenia wiedzy geograficznej można korzystać z podręcznika autorów wyżej wymienionych pt. Świat i Polska system społeczno-gospodarczy, jest to podręcznik dla uczniów zdających egzamin dojrzałości z geografii. J. Kop, M. Kucharska, E. Szkurłat Geografia podręcznik. Część 1 i 2 PWN, Warszawa 2002 r. D. Makowska, F. Plit, J. Łęcka, J. Wrona Geografia WSiP, Warszawa 2002 r. L. Baraniecki, W. Skrzypczak Geografia fizyczna ogólna, Geografia społeczno-gospodarcza Wydawnictwo Efekt 2002 r. 2
Opracowanie tematów prac kontrolnych, tylko w oparciu o informacje zawarte w Internecie nie gwarantuje opanowania wiedzy wymagającej w programie nauczania geografii i uzyskania pozytywnej oceny na końcu roku szkolnego. Założeniem prac kontrolnych jest: - ukierunkowywanie pracy ucznia z podręcznikiem i mapami zawartymi w atlasie geograficznym, - opanowanie przez ucznia wiadomości i umiejętności wymaganych w edukacji geograficznej. Prace kontrolne mają być wykonane czytelnie i estetycznie. W pracach kontrolnych należy uwzględniać wymagania edukacji geograficznej to znaczy posługiwać się wymienionymi wiadomościami i umiejętnościami. Wiadomości: znajomość terminów zjawisk i procesów oraz faktów, ich przyczyn oraz skutków w przyrodzie, w życiu człowieka, w gospodarce i polityce (opisz, zdefiniuj, wyjaśnij, uzasadnij, scharakteryzuj). Umiejętności: 1. Korzystanie z różnych źródeł informacji (np. odczytaj, porównaj, wymień nazwy obiektów i regionów występowania). 2. Przetwarzanie informacji (np. przeanalizuj, oceń ich przydatność w przyrodzie, w życiu i działalności człowieka, narysuj wykres, przedstaw na schemacie, oblicz). 3. Wnioskowanie przyczynowo skutkowe (np. formułowanie wniosków, wskazywanie związków między elementami środowiska przyrodniczego i działalności człowieka, wyjaśnienie przyczyn i skutków występowania zjawisk przyrodniczych i społeczno-gospodarczych ). 4. Prognozowanie procesów i zjawisk (np. ustalenie przyczyn przebiegu zjawiska, przedstawienie prognozy, ustalenie pozytywnych i negatywnych skutków działalności człowieka w przyrodzie, czy gospodarce). 5. Ocenianie (np. czy jesteś za, czy przeciw jakiegoś działania, ocena obiektu, czy zjawiska w różnych aspektach jego funkcjonowania w środowisku lub korzyści i zagrożenia). 6. Praktycznego zastosowania wiedzy geograficznej (np. zaprojektuj model, sformułuj problem, podejmij decyzję, zaplanuj wycieczkę). 3
Wymienione wymagania programu edukacji geograficznej stanowią podstawę oceny prac kontrolnych i egzaminu na koniec roku szkolnego, a także egzaminu dojrzałości z geografii. Tematy prac kontrolnych SEMESTR I 1. Położenie Polski w Europie i jego konsekwencje. 2. Środowisko geograficzne Polski regiony geograficzne kraju, ich przekształcenie przez działalność człowieka. 3. Zmiany liczby ludności oraz osadnictwa w Polsce. Warunki bytowe ludności kraju. SEMESTR II 4. Sektory gospodarki narodowej. Organizacja i funkcjonowanie przemysłu w Polsce. 5. Przyrodnicze i pozaprzyrodnicze czynniki rozwoju I szego sektora gospodarki Polski. Funkcje, struktura i produkcja rolnictwa, rybołowstwa, rybactwa i leśnictwa w Polsce na tle państw Unii Europejskiej. 4
6. Znaczenie i rodzaje usług w Polsce: (w tym transportu; łączności, handlu i turystyki) w rozwoju społeczno-gospodarczym państwa. Wpływ współpracy Polski z międzynarodowymi organizacjami gospodarczymi na wzrost poziomu gospodarczego państwa i jego pozycję w Unii Europejskiej. Wymagania szczegółowe dotyczące opracowania prac kontrolnych. 5
Semestr I Temat 1. Położenie Polski w Europie i jego konsekwencje. W temacie tym należy: 1. Na mapie Polski wpisać: współrzędne geograficzne długość i szerokość geograficzną w stopniach oraz nazwy krańcowych punktów kraju. Różnica czasu słonecznego między 14 0 a 24 0 długości geograficznej wschodniej. Zaznaczyć środkowy południk i równoleżnik Polski. Uzasadnić położenie Polski w środku Europy. 2. Przedstawić na mapie położenie geograficzne Polski w Europie wpisując nazwy nizin, wyżyn, gór, głównych rzek i morza oraz opisać wpływ położenia geograficznego Polski na rozwój rolnictwa, transportu i turystyki w naszym kraju. Określić obszar i granice Polski z sąsiadami. 3. Opisać przyczyny zmian w obszarze, w granicach i sąsiadach Polski od końca XVIII w. do czasów obecnych. 4. Przedstawić na mapie obecny podział administracyjny Polski i opisać jego znaczenie w organizacji funkcjonowania społeczeństwa i gospodarki kraju. 6
5. Na mapę administracyjną Polski wpisz nazwy województw i ich stolic oraz zaznacz województwo i gminę, w której mieszkasz. 7
Temat 2. Środowisko geograficzne Polski regiony geograficzne kraju, ich przekształcenie przez działalność człowieka. W temacie tym należy uwzględnić: 1. Strukturę geologiczną Polski, w tym: struktury tektoniczne, platformy i tarcze, struktury fałdowań paleozoicznych (kaledońską i hereyńską) oraz fałdowań kenozoicznych orogenezę alpejską. Opisanie ich wpływu na ukształtowanie powierzchni Polski oraz układu i nazw głównych form rzeźby Polski. 2. Opisanie okresu czwartorzędu w Polsce oraz form rzeźby polodowcowej w krajobrazie Polski. 3. Określenie cech klimatu Polski, w tym opisanie czynników geograficznych wpływających na klimat (izotermy lipca i stycznia, średnią roczną temperaturę powietrza, średnie roczne sumy opadów i ich rozmieszczenie a także okres wegetacji roślin). Uzasadnienie przejściowości klimatu Polski. 4. Uzupełnienie tabeli: Rodzaje wód lądowych w Polsce. (podaj nazwy i największe regiony występowania) Znaczące w gospodarce rzeki jeziora kanały źródła bagna 5. Opracowanie tematu: znaczenie wód lądowych w rozwoju gospodarki Polski. 6. Przedstawienie procesu glebotwórczego i obszarów najżyźniejszych gleb w Polsce oraz klasyfikacji ich przydatności rolniczej. 7. Przedstawienie typów lasów występujących w Polsce, ich znaczenie w przyrodzie i w życiu człowieka oraz form ochrony lasów w Polsce. 8. Określenie kryterium wydzielenia regionów geograficznych (kraju); przedstawienie podziału Polski na regiony i opisanie cech środowiska geograficznego wybranego regionu, uwzględniając jego przekształcenie przez działalność człowieka, a także i sposoby ochrony środowiska przyrodniczego regionu. 8
Temat 3. Zmiany liczby ludności oraz osadnictwa w Polsce. Warunki bytowe ludności kraju. W temacie należy uwzględnić: 1. Rozwój liczby ludności Polski po II wojnie światowej na tle państw Unii Europejskiej, wyjaśnienie przyczyn zmian. Strukturę płci i wieku ludności oraz wyjaśnienie jej wpływu na rozwój społeczno-gospodarczy naszego kraju. Strukturę zatrudnienia ludności (ludność aktywną i czynną zawodowo) przyczyny 19,5 % wskaźnika ludzi bezrobotnych, a także warunki bytowe ludności Polski. 2. Liczbę ludności wiejskiej i miejskiej. Wyjaśnienie przyczyn wzrostu procesu urbanizacji. Porównanie wskaźnika urbanizacji z państwami Unii Europejskiej. Uzasadnienie negatywnych i pozytywnych skutków urbanizacji kraju. Największe skupiska ludności Polski poza granicami kraju, oraz wyjaśnienie przyczyn emigracji ludności polskiej. 3. Określenie składu narodowościowego ludności Polski przed i po II wojnie światowej. 4. Przedstawienie na wykresie rozwoju liczby ludności Polski na tle liczby ludności Niemiec i Francji oraz dokonanie analizy wykresu i sformułowanie wniosków. 9
Semestr II Temat 4. Sektory gospodarki narodowej. Organizacja i funkcjonowanie przemysłu w Polsce. W temacie należy uwzględnić: 1. Sektory gospodarki I, II, III i jakie gałęzie gospodarki one obejmują, a także ile ludności zatrudniają, i jaki mają udział w wytwarzaniu produktu krajowego brutto (na tle państw Unii Europejskiej). 2. Określenie funkcji przemysłu w gospodarce oraz bazę surowcową (surowce mineralne eksportowane i importowane). 3. Na mapie Polski zlokalizowanie zagłębi występowania surowców mineralnych wpisanie ich nazw (węgla kamiennego, węgla brunatnego, ropy naftowej, rudy miedzi, rud cynku i ołowiu, siarki, soli kamiennej i surowców skalnych). 4. Przedstawienie czynników lokalizacji przemysłu, wyjaśnienie terminów ośrodek przemysłowy i okręg przemysłowy. W tabeli podanie nazw okręgów przemysłowych. Na podstawie mapy gospodarczej w atlasie scharakteryzowanie głównych gałęzi produkcji oraz czynników lokalizacji okręgów. 5. Wyjaśnienie wpływu przemysłu na przekształcenie i degradację środowiska przyrodniczego. 10
Temat 5 Przyrodnicze i pozaprzyrodnicze czynniki rozwoju I szego sektora gospodarki Polski. Funkcje, struktura i produkcja rolnictwa, rybołówstwa, rybactwa i leśnictwa w Polsce na tle państw Unii Europejskiej. W temacie należy uwzględnić: 1. Wyjaśnienie terminów rolnictwo i rolnictwo ekologiczne. Przedstawienie funkcji i struktury rolnictwa oraz czynników jego rozwoju. Wymienienie głównych regionów rolniczych w Polsce. Scharakteryzowanie struktury upraw i chowu zwierząt gospodarskich oraz znaczenie w wyżywieniu ludności i w handlu zagranicznym Polski. 2. Przedstawienie problemu polskiego rybołówstwa i przyczyn spadku połowów morskich. Opisanie sieci zakładów przetwórstwa rybnego oraz możliwości rozwoju rybactwa śródlądowego w Polsce. 3. Znaczenie lasów w gospodarce narodowej. Województwa o największej lesistości, gatunki drzew, wiek drzewostanu, ośrodki przemysłu drzewnego, celulozowo-papierniczego i przemysłu meblarskiego. Znaczenie tych przemysłów w gospodarce narodowej i w rozwoju społeczeństwa. 4. Zlokalizowanie metodą drzewka decyzyjnego lokalizacji ośrodka zaawansowanej technologii w Polsce, uwzględniając rodzaj przemysłu: 11
Temat 6. Znaczenie i rodzaje usług w Polsce: w tym transportu; łączności, handlu i turystyki w rozwoju społeczno-gospodarczym państwa. Wpływ współpracy Polski z międzynarodowymi organizacjami gospodarczymi na wzrost poziomu gospodarczego państwa i jego pozycję w Unii Europejskiej. W temacie należy uwzględnić: 1. Wyjaśnienie terminu usług. Podanie terminu usług i ich znaczenia w rozwoju społeczno-gospodarczym państwa. 2. Określenie rodzajów transportu i łączności, wyjaśnienie ich wpływu na wzrost poziomu życia społeczeństwa i rozwój gospodarczy państwa. 3. Scharakteryzowanie głównych linii kolejowych, samochodowych i lotniczych oraz tras wód śródlądowych i morskich w Polsce na tle państw Unii Europejskiej. Przedstawienie perspektyw rozwoju transportu i łączności w Polsce. 4. Wyjaśnienie terminów: handel zagraniczny; bilans płatniczy, bilans handlowy: dodatni, zrównoważony i ujemny. Wyjaśnienie dlaczego Polska ma ujemny bilans handlowy. Przedstawienie struktury eksportu i importu towarów oraz kierunków handlu zagranicznego, w tym największych partnerów handlowych. Zaproponowanie zmian jakie trzeba wprowadzić w handlu zagranicznym Polski, aby bilans handlowy Polski był dodatni. 5. Wyjaśnienie terminu turystyka oraz jej znaczenia w gospodarce narodowej. Przedstawienie rodzajów turystyki i warunków ich rozwoju w Polsce. Określenie głównych regionów turystycznych kraju. 12