GEOGRAFIA. WYMAGANIA EDUKACYJNE KLASA II Elżbieta Zdybel. Wymagania ponadpodstawowe. Dział programu. Wymagania podstawowe uczeń poprawnie:

Transkrypt

1 GEOGRAFIA WYMAGANIA EDUKACYJNE KLASA II Elżbieta Zdybel Dział programu I. Zróżnicowanie przyrodniczego Materiał nauczania Położenie w Europie i na świecie Korzyści wynikające z położenia Sąsiedzi Obszar lądowy oraz wody terytorialne Dzieje geologiczne obszaru Jednostki tektoniczne Europy i Wydarzenia geologiczne na terenie Formy i osady polodowcowe Cechy rzeźby polodowcowej Podział i pochodzenie surowców mineralnych Cechy ukształtowania powierzchni Pasowość ukształtowania powierzchni Czynniki geograficzne wpływające na klimat Przejściowość klimatu Cechy sieci rzecznej Cechy wybranych rzek Jeziora i ich klasyfikacja genetyczna Wody podziemne Położenie Morza Bałtyckiego Fazy rozwoju Morza Bałtyckiego Typy wybrzeży Cechy wód morskich Zanieczyszczenie Bałtyku Typy genetyczne gleb Klasyfikacja i charakterystyka gleb w Erozja gleb w Zbiorowiska roślinne w Funkcje lasów Świat zwierząt Formy ochrony przyrody i krajobrazu w Wymagania podstawowe uczeń poprawnie: porównuje wielkość terytorium z wielkościami innych krajów wskazuje na mapie państwa graniczące z Polską i wymienia ich wskazuje na mapie skrajne punkty i wymienia ich wymienia korzyści wynikające z nadmorskiego położenia wskazuje na mapie główne jednostki tektoniczne Europy i oraz tabeli stratygraficznej najważniejsze wydarzenia z przeszłości geologicznej zasięgi zlodowaceń i wymienia zlodowaceń rozpoznaje formy i osady polodowcowe na schematach oraz wskazuje na mapie obszary ich występowania klasyfikuje surowce mineralne ze względu na ich gospodarcze wykorzystanie obszary występowania najważniejszych surowców mineralnych wymienia cechy rzeźby powierzchni pasy ukształtowania powierzchni i wymienia ich najwyżej i najniżej położone punkty w i i nazywa główne krainy geograficzne w poszczególnych pasach Wymagania ponadpodstawowe uczeń poprawnie: opisuje położenie fizycznogeograficzne, polityczne i matematyczne, korzystając z map i Europy oblicza rozciągłość równoleżnikową i południkową wykazuje korzyści i zagrożenia wynikające z położenia w Europie Środkowej charakteryzuje główne jednostki tektoniczne wykazuje związki między budową geologiczną a wydarzeniami geologicznymi wyjaśnia genezę wybranych form i osadów polodowcowych analizuje i porównuje cechy krajobrazu peryglacjalnego i młodoglacjalnego wykazuje związek między budową geologiczną a występowaniem surowców mineralnych analizuje zasoby surowców mineralnych w schematu proces powstawania węgla kamiennego wyjaśnia wpływ wydarzeń z przeszłości geologicznej na ukształtowanie powierzchni wyjaśnia wpływ współczesnych procesów geologicznych na ukształtowanie powierzchni klasyfikuje formy rzeźby terenu według wieku i sposobu powstania wykazuje pasowość ukształtowania 1

2 Parki narodowe w wymienia czynniki geograficzne wpływające na klimat analizuje na mapach klimatycznych rozkład temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w opisuje cechy klimatu przejściowego wymienia termiczne pory roku wymienia wiatrów lokalnych i miejsc ich występowania największe rzeki i wybrane jeziora i wymienia ich wymienia przyczyny i skutki powodzi obszary występowania wód podziemnych wskazuje na mapie Morze Bałtyckie, największe jego zatoki, wyspy i cieśniny opisuje położenie geograficzne Bałtyku wymienia główne typy wybrzeży i wskazuje na mapie Bałtyku miejsca ich występowania wymienia główne przyczyny zanieczyszczenia Bałtyku wymienia czynniki glebotwórcze klasyfikuje gleby występujące w na strefowe i astrefowe analizuje, przy pomocy mapy gleb, rozmieszczenie głównych typów genetycznych gleb w wymienia funkcje lasów rozpoznaje typy zbiorowisk roślinnych w rozróżnia formy ochrony przyrody w wskazuje na mapie parki narodowe znajdujące się w i wymienia ich rozpoznaje i wymienia gatunków roślin i zwierząt prawnie chronionych w podejmuje działania na rzecz ochrony przyrody powierzchni porównuje cechy rzeźby terenu poszczególnych pasów ukształtowania powierzchni rozpoznaje formy ukształtowania powierzchni na podstawie rysunku poziomicowego wyjaśnia wpływ czynników geograficznych na cechy klimatu zróżnicowania temperatury powietrza oraz opadów atmosferycznych na obszarze wykazuje przejściowość klimatu w analizuje wpływ napływających mas powietrza na kształtowanie się pogody w zróżnicowania okresu wegetacyjnego charakteryzuje na podstawie map klimatycznych klimat wybranych regionów porównuje reżimy wybranych rzek w ocenia zasoby wody w ocenia stopień i sposoby wykorzystania wód podziemnych uzasadnia asymetrię dorzeczy i wyjaśnia przyczyny jej powstania wyjaśnia genezę wybranych typów jezior w oraz podaje ich przykłady analizuje głębokość i kształt wybranych jezior mapy rozmieszczenie rejonów eksploatacji i wykorzystanie wód mineralnych charakteryzuje na podstawie map etapy rozwoju Bałtyku analizuje linię brzegową Bałtyku oraz omawia genezę poszczególnych typów wybrzeży porównuje wielkość i 2

3 II. Podział administracyjny i struktura ludności Podział administracyjny Organy władzy w poszczególnych jednostkach administracyjnych Liczba ludności Czynniki wpływające na zmianę liczby ludności Przyrost naturalny Struktura płci i wieku społeczeństwa polskiego Średnia długość życia w i innych krajach Współczynnik feminizacji Piramida płci i wieku Gęstość zaludnienia Czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności Migracje wewnętrzne Urbanizacja Funkcje miast Typy zespołów miejskich Strefy podmiejskie i ich funkcje Struktura zatrudnienia w Czynniki wpływające na omawia trójstopniowy podział administracyjny wyjaśnia terminy: powiat grodzki, powiat ziemski, wojewoda, prezydent, burmistrz, starosta wskazuje na mapie administracyjnej województwa i wymienia ich oraz ich stolic wyjaśnia terminy: demografia, przyrost naturalny, przyrost rzeczywisty, migracja danych statystycznych zmiany liczby ludności po 1939 roku wymienia czynniki wpływające na zmiany liczby ludności wymienia regionów o dodatnim i ujemnym przyroście naturalnym wykresu strukturę płci i wieku społeczeństwa polskiego wymienia przyczyny starzenia się społeczeństwa głębokość Bałtyku z wielkością i głębokością innych mórz wyjaśnia zróżnicowanie zasolenia i temperatury wody w Bałtyku proponuje sposoby ochrony wód Bałtyku przed zanieczyszczeniami analizuje profil glebowy wybranych typów gleb ocenia przydatność rolniczą głównych typów genetycznych gleb wyjaśnia zależności między klimatem a szatą roślinną ocenia lesistość na tle innych państw uzasadnia konieczność ochrony przyrody i krajobrazu w analizuje znaczenie podziału administracyjnego dla funkcjonowania kraju wymienia zadania poszczególnych szczebli administracji samorządowej porównuje liczbę ludności z liczbą ludności innych krajów Europy wykazuje przyczyny i skutki spadku współczynnika przyrostu naturalnego w ostatnich latach oblicza współczynniki: przyrostu naturalnego, zgonów oraz urodzeń prognozuje zmiany liczby ludności w przyszłości analizuje piramidę płci i wieku ludności prognozuje zmiany struktury płci i wieku ludności i skutki starzenia się społeczeństwa polskiego oblicza gęstość zaludnienia oraz 3

4 strukturę zatrudnienia Przyczyny i skutki bezrobocia Sposoby przeciwdziałania bezrobociu Przyczyny i skutki emigracji Kierunki emigracji ludności Polonia na świecie Reemigracja Struktura narodowościowa ludności Rozmieszczenie mniejszości narodowych Grupy etniczne wyjaśnia terminy: gęstość zaludnienia, urbanizacja, wskaźnik urbanizacji, wieś, miasto, aglomeracja obszary o największej i najmniejszej gęstości zaludnienia i wymienia ich wymienia atrakcje i bariery osadnicze w obszary najbardziej i najsłabiej zurbanizowane i aglomeracje miejskie i wyjaśnia terminy: aktywny zawodowo, bierny zawodowo, bezrobotny, stopa bezrobocia danych statystycznych zmiany struktury zatrudnienia ludności w w ostatnich dziesięcioleciach wymienia przyczyny i skutki bezrobocia w wyjaśnia terminy: migracja, emigracja, imigracja, reemigracja, emigrant, imigrant, przyrost rzeczywisty ludności wymienia główne przyczyny migracji wewnętrznych i zewnętrznych Polaków opisuje główne ruchy migracyjne po II wojnie światowej w wskazuje na mapie świata kraje zamieszkałe przez ludność pochodzenia polskiego i wymienia ich opisuje wpływ ruchów migracyjnych na zmiany liczby ludności wyjaśnia terminy: mniejszość narodowa, grupa etniczna omawia strukturę narodowościową ludności regiony zamieszkiwane przez mniejszości narodowe i wymienia tych regionów wymienia grup etnicznych i opisuje ich rozmieszczenie w, korzystając z mapy wskaźnik urbanizacji dla wybranych obszarów charakteryzuje rozmieszczenie ludności w porównuje gęstość zaludnienia z gęstością zaludnienia innych krajów Europy i skutki nierównomiernego rozmieszczenia ludności w porównuje wskaźnik urbanizacji w z innymi krajami oraz wymienia przyczyny jego zróżnicowania ocenia wpływ koncentracji ludności na środowisko przyrodnicze zmian w strukturze zatrudnienia w oblicza stopę bezrobocia opisuje zróżnicowanie stopy bezrobocia w i porównuje je ze zróżnicowaniem stopy bezrobocia w regionie, w którym mieszka proponuje sposoby przeciwdziałania bezrobociu oblicza saldo migracji i przyrost rzeczywisty ludności i interpretuje uzyskane dane porównuje dawne i współczesne przyczyny emigracji Polaków ocenia przyczyny i skutki reemigracji porównuje liczebność mniejszości narodowych w przed II wojną światową ze stanem obecnym, wyjaśnia przyczyny zmian analizuje przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia mniejszości narodowych w 4

5 III. Przemysł Funkcje Kryteria podziału Górnictwo i kopalnictwo Obszary wydobycia surowców mineralnych Wielkość wydobycia surowców mineralnych Import surowców mineralnych Czynniki przyrodnicze lokalizacji Czynniki społecznoekonomiczne lokalizacji Produkcja energii elektrycznej w Struktura produkcji energii elektrycznej według rodzajów elektrowni Działy gospodarki morskiej Porty morskie i struktura przeładunków Rybołówstwo Problemy gospodarki morskiej Ośrodek przemysłowy Okręg przemysłowy Czynniki lokalizacji okręgów przemysłowych Lokalizacja i struktura gałęziowa wybranych okręgów przemysłowych Polska gospodarka do 1989 roku Przemiany gospodarcze po 1989 roku Prywatyzacja i restrukturyzacja Tendencje rozwoju wymienia funkcje opisuje udział w strukturze PKB wyjaśnia znaczenie dla gospodarki i społeczeństwa klasyfikuje przemysł na sekcje i działy wymienia i klasyfikuje surowce mineralne występujące w wymienia i wskazuje na mapie obszary wydobywania surowców mineralnych wymienia krajów, z których Polska importuje surowce mineralne odczytuje z tabel statystycznych wielkość wydobycia wybranych surowców wymienia i klasyfikuje czynniki lokalizacji opisuje na przykładach wpływ wybranych czynników na lokalizację zakładów przemysłowych uzasadnia na podstawie mapy lokalizację wybranych ośrodków przemysłowych w klasyfikuje elektrownie ze względu na źródło wykorzystywanej energii opisuje strukturę produkcji energii elektrycznej według rodzajów elektrowni największe elektrownie cieplne i wymienia ich opisuje wady i zalety poszczególnych rodzajów elektrowni wyjaśnia konieczność oszczędzania energii elektrycznej wyjaśnia termin: gospodarka morska wykazuje korzyści dla gospodarki wynikające z dostępu kraju do morza ocenia znaczenie dawniej i obecnie wykazuje związki z innymi sektorami gospodarki określa perspektywy rozwoju w ocenia na podstawie danych statystycznych zasoby surowców mineralnych w porównuje wielkość wydobycia poszczególnych surowców mineralnych w z wielkością wydobycia tych surowców w innych krajach wykazuje potrzebę racjonalnego wykorzystania surowców mineralnych wyjaśnia związki między lokalizacją a warunkami naturalnymi, rynkiem zbytu, szlakami komunikacyjnymi i potencjałem ludzkim ocenia wpływ lokalizacji wybranego zakładu przemysłowego na stan porównuje wielkość produkcji energii elektrycznej w z wielkością produkcji energii w innych krajach ocenia strukturę produkcji energii elektrycznej w na tle innych krajów i skutki dominacji energetyki cieplnej w strukturze produkcji energii ocenia przyczyny wstrzymania budowy elektrowni jądrowej w wykazuje korzyści i ograniczenia wynikające z wykorzystywania 5

6 wymienia działy gospodarki morskiej największe porty morskie i oraz uwzględnia specjalizację charakteryzuje strukturę przeładunków w portach morskich opisuje przyczyny zmniejszenia ilości poławianych ryb w wyjaśnia terminy: okręg przemysłowy, ośrodek przemysłowy obszary najbardziej uprzemysłowione wskazuje na mapie największe okręgi przemysłowe i wymienia ich opisuje czynniki lokalizacji i strukturę gałęziową wybranych okręgów przemysłowych nierównomiernego uprzemysłowienia kraju wymienia przyczyny i skutki zmian, które zaszły w polskim przemyśle po 1989 roku opisuje proces restrukturyzacji i prywatyzacji w ustala na podstawie danych statystycznych pozycję polskiego w świecie odczytuje dane m.in. społecznych i gospodarczych alternatywnych źródeł energii charakteryzuje czynniki sprzyjające rozwojowi gospodarki morskiej w proponuje sposoby efektywniejszego wykorzystania warunków panujących w do rozwoju gospodarki morskiej omawia aktualne problemy gospodarki morskiej wyjaśnia przyczynę przestrzennego zróżnicowania lokalizacji okręgów przemysłowych ocenia korzyści i negatywne skutki koncentracji opisuje zmiany struktury gałęziowej w wybranych okręgach przemysłowych uzasadnia potrzebę restrukturyzacji w wybranych okręgach przemysłowych ocenia możliwość lokalizacji nowych okręgów przemysłowych w ocenia gospodarcze i społeczne skutki restrukturyzacji i prywatyzacji uzasadnia potrzebę rozwijania nowoczesnych gałęzi wskazuje potencjalną lokalizację nowoczesnych gałęzi ocenia społeczne i gospodarcze korzyści wynikające z wielkich inwestycji kapitału zagranicznego w ocenia społeczne i gospodarcze korzyści tworzenia specjalnych stref ekonomicznych 6

7 IV. Rolnictwo Funkcje rolnictwa Warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa Warunki pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa Rośliny uprawne w Struktura upraw Rozmieszczenie najważniejszych upraw Główne kierunki chowu i hodowli zwierząt w Znaczenie chowu zwierząt Sytuacja polskiego rolnictwa Bariery rozwoju polskiego rolnictwa Produkcja rolna w Rolnictwo ekologiczne Zmiany w polskim rolnictwie po wejściu do Unii Europejskiej wyjaśnia terminy: użytki rolne, grunty orne wymienia funkcje rolnictwa obszary o najkorzystniejszych warunkach przyrodniczych dla rozwoju rolnictwa i opisuje, korzystając z danych statystycznych, pozaprzyrodnicze aspekty rozwoju rolnictwa w wymienia czynniki ograniczające rozwój rolnictwa w wyjaśnia terminy: plony, zbiory wymienia głównych roślin uprawnych w obszary upraw wybranych roślin i wymienia tych obszarów analizuje strukturę upraw w wyjaśnia terminy: chów zwierząt, hodowla zwierząt, pogłowie opisuje główne kierunki produkcji zwierzęcej w wymienia cele hodowli zwierząt obszary chowu wybranych zwierząt i wymienia tych obszarów wymienia najważniejsze problemy polskiego rolnictwa porównuje plony i zbiory głównych roślin uprawnych oraz produkcję mleka i mięsa w z innymi krajami wymienia cechy rolnictwa ekologicznego wykazuje potrzebę restrukturyzacji rolnictwa w odczytuje dane m.in. społecznych i gospodarczych ocenia warunki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa ocenia strukturę użytkowania ziemi w i porównuje ją ze strukturą użytkowania ziemi w innych krajach opisuje poziom mechanizacji i chemizacji rolnictwa w i porównuje go z innymi krajami analizuje skutki rozdrobnienia gospodarstw rolnych w wyjaśnia związek między rodzajem upraw a żyznością i typem gleb uzasadnia regionalne zróżnicowanie struktury upraw porównuje plony i zbiory wybranych roślin w z plonami i zbiorami tych roślin w innych krajach ocenia strukturę chowu zwierząt gospodarskich wyjaśnia regionalne zróżnicowanie obsady wybranych zwierząt gospodarskich porównuje wydajność chowu zwierząt w z wydajnością chowu zwierząt w innych krajach porównuje poziom rozwoju rolnictwa w z poziomem rozwoju rolnictwa w innych krajach europejskich ocenia przyczyny niskiej wydajności i towarowości polskiego rolnictwa uzasadnia potrzebę rozwoju gospodarstw ekologicznych ocenia zmiany w rolnictwie wynikające z przystąpienia do Unii Europejskiej ocenia konkurencyjność polskiego rolnictwa na rynku międzynarodowym 7

8 V. Usługi Działy usług Znaczenie usług w gospodarce Podział transportu Transport kolejowy Transport samochodowy Transport przesyłowy Najważniejsze szlaki transportu lądowego Transport morski, porty morskie Transport śródlądowy, kanały śródlądowe Transport lotniczy, porty lotnicze Rodzaje usług świadczonych przez łączność Znaczenie łączności Znaczenie handlu zagranicznego Wpływ importu i eksportu na gospodarkę kraju Bilans handlu zagranicznego Partnerzy handlowi Kryteria podziału turystyki Znaczenie turystyki w gospodarce Ruch turystyczny po 1989 roku Kierunki ruchu turystycznego Przyjazdy cudzoziemców do Infrastruktura turystyczna Walory turystyczne Regiony o najwyższych walorach turystycznych Agroturystyka wyjaśnia terminy: usługi, transport, komunikacja, handel omawia znaczenie usług we współczesnej gospodarce wymienia przykłady działów usług rozwijających się i zanikających rozróżnia rodzaje transportu opisuje znaczenie poszczególnych działów transportu lądowego w gospodarce kraju i życiu codziennym ludzi wymienia przyczyny wzrostu znaczenia transportu przesyłowego uzasadnia konieczność pilnej modernizacji transportu lądowego główne szlaki transportu lądowego wyjaśnia znaczenie transportu morskiego, śródlądowego i lotniczego w gospodarce kraju wymienia cechy transportu morskiego i śródlądowego główne szlaki transportu śródlądowego uzasadnia, dlaczego żegluga śródlądowa jest najtańszym rodzajem transportu wskazuje na mapie główne kierunki transportu lotniczego omawia przyczyny wzrostu znaczenia niskobudżetowych linii lotniczych wymienia rodzaje usług wchodzących w skład łączności wyjaśnia znaczenie łączności w gospodarce i życiu codziennym porównuje liczbę abonentów telefonicznych w z liczbą abonentów telefonicznych w innych krajach wyjaśnia terminy: saldo bilansu handlowego, import, eksport omawia bilans handlu i skutki wzrostu zatrudnienia w usługach wykazuje wady i zalety poszczególnych rodzajów transportu lądowego analizuje jakość dróg kołowych i linii kolejowych w zróżnicowania gęstości sieci dróg samochodowych oraz sieci linii kolejowych w porównuje gęstość sieci dróg samochodowych oraz sieci linii kolejowych w z gęstością tych sieci w innych krajach wykazuje wady i zalety transportu morskiego, śródlądowego i lotniczego wykazuje, na przykładach, znaczenie transportu morskiego, śródlądowego i lotniczego wzrostu wielkości ruchu pasażerskiego w transporcie lotniczym w ostatnich latach niewielkiego znaczenia transportu śródlądowego porównuje odległości oraz koszty przewozu towarów i pasażerów różnymi środkami transportu ocenia zmiany zachodzące w na skutek rozwoju telekomunikacji wykazuje związki między rozwojem gospodarczym a poziomem łączności ocenia wartość eksportu przypadającą na jednego mieszkańca w i innych krajach ujemnego salda bilansu handlu zagranicznego ocenia walory turystyczne z punktu widzenia 8

9 zagranicznego analizuje dane liczbowe dotyczące bilansu handlu zagranicznego w ostatnich latach wymienia głównych partnerów handlowych wyjaśnia terminy: turystyka, ruch turystyczny, walory turystyczne, baza turystyczna, agroturystyka klasyfikuje turystykę według ustalonych kryteriów omawia najważniejsze cele podróży turystycznych Polaków opisuje rolę turystyki w gospodarce wzrostu ruchu turystycznego po 1989 roku wskazuje na mapie świata rejony najczęściej odwiedzane przez Polaków i opisuje walory przyrodnicze i kulturowe wybranych regionów wyjaśnia znaczenie turystyki krajowej jako źródła dochodu regionu i państwa popularności agroturystyki odczytuje dane m.in. społecznych i gospodarczych potencjalnego zagranicznego turysty analizuje dane wielkości przyjazdów cudzoziemców do w ostatnich latach wykazuje znaczenie bazy turystycznej dla rozwoju turystyki dowodzi potrzeby ochrony walorów turystycznych VI. Degradacja przyrodniczego Źródła zagrożeń Zanieczyszczenia przemysłowe Zanieczyszczenia komunalne i pochodzenia rolniczego Zanieczyszczenia wytwarzane przez środki transportu Skutki zanieczyszczenia wymienia źródła zagrożeń dla przyrodniczego opisuje wpływ, rolnictwa i transportu na stan w opisuje zagrożenia wynikające ze składowania śmieci ocenia wpływ ścieków komunalnych na stan czystości wód wymienia skutki ocenia społeczne i gospodarcze skutki zanieczyszczenia w wyjaśnia proces powstawania kwaśnych opadów i skutki eutrofizacji jezior uzasadnia konieczność ochrony proponuje działania prowadzące do 9

10 przyrodniczego w Obszary zagrożenia ekologicznego zanieczyszczania środkami chemicznymi stosowanymi w rolnictwie uzasadnia konieczność segregacji śmieci, oszczędności energii oraz wody porównuje na podstawie diagramu stan zanieczyszczenia Wisły i Odry opisuje zróżnicowanie regionalne zanieczyszczenia przyrodniczego w odczytuje dane m.in. społecznych i gospodarczych ograniczenia zanieczyszczenia przyrodniczego VII. Przegląd krain geograficznych Krainy geograficzne Czynniki kształtujące krajobraz krain geograficznych Klimat krain geograficznych Zagospodarowanie krain geograficznych Obszar i położenie regionu zamieszkania ucznia Zróżnicowanie przyrodniczego i gospodarka regionu zamieszkania Ludność i tradycje regionu zamieszkania regiony geograficzne w poszczególnych pasach rzeźby terenu i wymienia ich opisuje najważniejsze cechy krajobrazu wybranych regionów geograficznych parki narodowe znajdujące się w poszczególnych pasach ukształtowania powierzchni i wymienia ich wymienia atrakcje turystyczne poszczególnych pasów ukształtowania powierzchni charakteryzuje wybrane miasta i wymienia wybranych jezior polodowcowych map klimatycznych zróżnicowanie klimatyczne wymienia bogactwa naturalne wybranych krain geograficznych w poszczególnych pasach rzeźby terenu wykazuje wpływ zewnętrznych czynników rzeźbotwórczych na rzeźbę powierzchni poszczególnych pasów ukształtowania powierzchni wyjaśnia genezę Żuław Wiślanych wyjaśnia genezę mierzei, wydm, klifów i jezior przybrzeżnych uzasadnia konieczność ochrony przyrody w poszczególnych pasach ukształtowania powierzchni ocenia walory turystyczne wybranych krain geograficznych ocenia potencjał gospodarczy wybranych krain geograficznych w poszczególnych pasach rzeźby terenu porównuje cechy klimatu Pojezierza Pomorskiego z cechami klimatu Pojezierza Mazurskiego ocenia warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa Niziny Śląskiej wyjaśnia genezę wydm występujących na 10

11 kompleksy leśne i parki narodowe położone w poszczególnych pasach i uzasadnia przyczyny tworzenia parków narodowych na terenie wybranych krain geograficznych wyróżnia Karpaty Zachodnie, Wschodnie i Południowe i wskazuje je na mapie omawia różnice w krajobrazie Beskidów, Bieszczadów oraz Pogórza Karpackiego ilustracji cechy rzeźby wysokogórskiej omawia formy rzeźby krasowej Tatr Zachodnich wymienia źródła zagrożeń przyrody w Tatrach opisuje skutki nadmiernego ruchu turystycznego w Tatrach i Pieninach omawia specyfikę kulturową regionu Tatr i Obniżenia Orawsko- -Podhalańskiego ilustracji cechy krajobrazu Sudetów mapy położenie geograficzne regionu zamieszkania opisuje środowisko przyrodnicze regionu zamieszkania wymienia główne cechy gospodarki regionu, w którym mieszka omawia tradycje i kulturę swojego regionu odczytuje dane m.in. społecznych i gospodarczych Nizinie Mazowieckiej wyjaśnia genezę jezior krasowych na Polesiu Lubelskim wskazuje na mapie obszary bagienne i podmokłe wschodniej części Nizin Środkowopolskich i wykazuje związki między budową geologiczną a rzeźbą terenu Wyżyn ch opisuje wpływ działalności gospodarczej człowieka na krajobraz Wyżyny Śląskiej wykazuje na przykładzie Wyżyny Śląskiej negatywny wpływ koncentracji ludności i na środowisko przyrodnicze proponuje sposoby zagospodarowania terenów zdegradowanych na skutek działalności gospodarczej człowieka wyjaśnia genezę wąwozów parowów ocenia warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa na Wyżynie Lubelskiej wyjaśnia genezę Kotlin Podkarpackich wyjaśnia rolę rzek w kształtowaniu krajobrazu Kotlin Podkarpackich wykazuje zależności między budową geologiczną a cechami rzeźby Pogórza Karpackiego, Bieszczadów i Beskidów omawia budowę fliszową Karpat porównuje ze sobą krajobrazy Beskidów, Bieszczadów oraz Pogórza Karpackiego wykazuje zróżnicowanie klimatyczne i roślinne Beskidów, Bieszczadów oraz Pogórza Karpackiego uzasadnia konieczność budowy sztucznych zbiorników na rzekach karpackich ukazuje zależności między budową 11

12 VIII. Polska w świecie Wskaźniki rozwoju gospodarczego Poziom rozwoju gospodarczego Miejsce w świecie pod względem produkcji wybranych towarów Inwestycje zagraniczne Organizacje międzynarodowe, których członkiem jest Polska Proces integracji ze strukturami europejskimi wymienia wskaźniki określające poziom rozwoju gospodarczego porównuje PKB w na tle innych krajów ocenia na podstawie danych statystycznych poziom rozwoju gospodarczego wymienia korzyści wynikające ze współpracy między-narodowej omawia, z punktu widzenia zagranicznego inwestora, czynniki zachęcające i geologiczną a rzeźbą Tatr i Obniżenia Orawsko- Podhalańskiego porównuje budowę geologiczną Tatr Wysokich i Zachodnich wykazuje różnice krajobrazu Tatr Wysokich i Zachodnich omawia na podstawie ilustracji piętrowość klimatyczno-roślinną Tatr wykazuje zróżnicowanie budowy geologicznej Sudetów wykazuje zróżnicowanie klimatyczne i roślinne Sudetów proponuje trasę wycieczki po obszarze jednego z pasm Sudetów i uzasadnienia swój wybór ocenia warunki i możliwości produkcji rolnej i przemysłowej w regionie zamieszkania wykazuje zależności między środowiskiem przyrodniczym a różnorodnymi formami działalności człowieka w regionie zamieszkania ocenia znaczenie gospodarcze regionu, w którym mieszka na tle kraju wykazuje specyfikę regionu zamieszkania na tle innych regionów kraju analizuje i porównuje dane statystyczne dotyczące produkcji wybranych towarów w i innych krajach wyjaśnia korzyści dla gospodarki wynikające z inwestycji zagranicznych ocenia skutki integracji ze strukturami Unii Europejskiej i NATO określa rolę w strukturach międzynarodowych charakteryzuje wybrany 12

13 Euroregiony zniechęcające do inwestowania w wymienia przykłady inwestycji zagranicznych w wymienia przykłady współpracy z innymi krajami Unii Europejskiej wskazuje na mapie i wymienia euroregionów odczytuje dane m.in. społecznych i gospodarczych euroregion 13