TERENOZNAWSTWO 1.Orientowanie się w terenie Umiejętność ta ma na celu oznaczanie kierunków stron świata, własnego stanowiska w odniesieniu do przedmiotów terenowych oraz rozpoznawanie ich, jak również oznaczanie kierunków, w jakich się znajdują. za pomocą wbitego pionowo kijka > 9.00 północny zachód >12.00 północ >15.00 północny wschód >18.00 wschód za pomocą zegarka analogowego > do godziny 12.00 dzielimy kąt w lewo od cyfry 12 > po godzinie 12.00 dzielimy kąt w prawo od cyfry 12 Pd. 12 12 Pd. 9 3 9 3 6 Pn. Pn. 6
za pomocą gwiazd Gwiazda Polarna 5a Mały Wóz a Wielki Wóz > kierunek północny wskazuje Gwiazda Polarna. Znaleźć ją można przy pomocy gwiazdozbioru Wielkiego Wozu przedłużając pięciokrotnie odległość między dwiema ostatnimi gwiazdami kołami Wielkiego Wozu za pomocą pnia drzewa > kora pni drzew od strony północnej jest pokryta mchem > słoje na pniach ściętych drzew są zagęszczone od strony północnej Pn. za pomocą stoków gór i pagórków ( tylko, jeśli jest śnieg ) > na północnych stokach gór i pagórków jest zawsze więcej śniegu za pomocą kompasu > kompas musi leżeć poziomo > należy odczekać aż igła znieruchomieje > jej oznaczony koniec wskaże kierunek północny > kompasem nie należy posługiwać się podczas burzy i w pobliżu linii wysokiego napięcia
2. Określanie własnego stanowiska w terenie Mapa jest to rysunek, który za pomocą linii i barw oraz różnych znaków przedstawia obraz określonej części Ziemi wraz z jej rzeźbą i pokryciem, czyli przedmiotami terenowymi. Mapa odtwarza teren w określonym podziałką zmniejszeniu, które nazywamy skalą. Mapy dzielimy na: - szczegółowe w skali 1:10 000 i 1: 25 000 - inne np. turystyczne w skali 1:100 000 i 1: 75 000 Skalą nazywamy stosunek wyrażony ułamkiem wskazującym ile razy obiekt lub obszar w terenie jest zmniejszony na mapie. Licznik wskazuje jednostkę miary długości na mapie, a mianownik wskazuje liczbę takich samych jednostek miary w terenie Przeliczanie skali: np. 1:100 000 skreślamy dwa zera 1:100 000, czyli 1 cm na mapie = 1000 m = 1 km > przedmioty terenowe na mapie oznaczone są znakami topograficznymi > rzeźbę terenu określają poziomice ( warstwice ). Są to linie łączące wszystkie punkty położone na tej samej wysokości nad poziomem morza. Na mapach warstwice oznaczone są najczęściej, co 50 lub, co 100 metrów różnicy poziomów. > zagęszczenie warstwic świadczy o nachyleniu terenu 3.Orientowanie mapy orientowanie mapy polega na takim jej ułożeniu, aby Północ w terenie pokrywała się z Północą na mapie najbardziej dokładnym sposobem jest zorientowanie mapy przy pomocy kompasu. Należy ułożyć kompas na poziomo położonej mapie tak, aby linii Pn. Pd. na kompasie pokrywała się z linią południka na
mapie. Następnie obracając mapę z nieruchomym kompasem należy doprowadzić, aby igła magnetyczna ustawiła się swoim końcem na napis Pn. Po zorientowaniu mapy można przystąpić do określenia swojego stanowiska. Mapa Pn. Należy w tym celu porównać przedmioty terenowe znajdujące się w pobliżu z przedmiotami na mapie i w miejscu, w którym przypuszczalnie się znajdujemy. Od znalezionego na mapie przedmiotu terenowego, który jest widoczny należy przeciągnąć linię prostą, metodą nacelowania w kierunku zidentyfikowanego punktu w terenie od punktu a na mapie do punktu A w terenie. Należy następnie wykreślić jeszcze dwie takie proste. Obszar wewnątrz ich przecięcia będzie miejscem, w którym się znajdujemy A Pn. a c b
4.Określanie odległości określanie to polega na porównywaniu ocenianego odcinka z odcinkami odległości znanych aby ocenić odległość potrzebna jest linijka z podziałką i znajomość wysokości określanego przedmiotu terenowego trzymając w wyciągniętej ręce linijkę należy porównać z nią wybrany przedmiot terenowy o znanej wysokości i odczytać w ilu cm zmieściła się jego wysokość Zależność określa wzór: D = d x H h d - długość ramienia H wysokość przedmiotu terenowego h odczyt na linijce D szukana odległość Wszystkie wymiary należy podawać w metrach! przedmiot terenowy linijka H h d D d = 66 cm = 0,66 m H = 2,5 m h = 12 cm = 0,12 m D = 0,66 m x 2,5 m D 0,12 m = 13, 75 m
5. Azymut kierunku Azymut jest to kąt zawarty między kierunkiem północnym, a kierunkiem do przedmiotu lub punktu w terenie. Kąt ten zawsze jest wyrażony w stopniach. oznaczanie azymutu magnetycznego za pomocą kompasu I. należy położyć kompas poziomo na dłoni i obracać tak aż koniec igły magnetycznej wskaże na tarczy cyfrę 0, czyli pokryje się z kierunkiem Pn. II. należy położyć na szkiełku kompasu np. zapałkę tak, aby jej koniec przebiegając przez oś igły magnetycznej skierowany był na przedmiot terenowy. III. następnie odczytujemy liczbę na podziałce tarczy kompasu, z którą pokrywa się zapałka skierowana na wybrany przedmiot terenowy. Liczba ta stanowi wartość azymutu IV. w przypadku dokładnego wyznaczenia należy uwzględnić deklinację magnetyczną. Pn 0 0 180 0 Pd 225 0
oznaczanie azymutu ogólnokierunkowego i odcinkowego I. od planowanego punktu wyjścia należy obrać charakterystyczny punkt, do którego chcemy dojść bez błądzenia II. wykreślamy przez obydwa punkty na mapie linię prostą III. orientujemy mapę IV. kładziemy kompas na wyznaczonej linii po zgraniu igły magnetycznej, Pn.-Pd. V. obracamy wieczko kompasu tak, aby linia szczerbinki i muszki pokryła się z linią wyznaczoną na mapie. Odczytany kąt przy wskaźniku na podziałce tarczy jest kierunkowym azymutem pierwszego odcinka planowanej trasy. Następne odcinki wyznaczamy analogicznie w odniesieniu do pierwszego odcinka, potem następnego. Mapa Pn. Pn. 2 Pn. Pn. 4 165 0 W 50 0 W 170 0 W 5 3 1 6. Wysokość względna i bezwzględna wysokość względna = wysokość wierzchołka wysokość punktu odniesienia wysokość względną [w.w.] liczymy od podstawy wyniosłości terenu do jej wierzchołka - wyrażona jest w metrach wysokość bezwzględną liczymy od poziomu morza [w.b.] wyrażona jest w metrach nad poziom morza 380 m n.p.m. w.w. 280 m n.p.m. 100 m w.b