Konsorcjum: www.insad.pl/ekotechprodukt.html

EkoTechProdukt 2009 2014 dr Lidia Sas-Paszt, dr Eligio Malusa, prof. dr hab. Zygmunt S.Grzyb, dr Elżbieta Rozpara, dr Paweł Wawrzyńczak, dr Krzysztof Rutkowski, prof. dr hab. Dariusz Nowak, dr Krzysztof Zmarlicki, dr Barbara Michalczuk Źródło finansowania projektu: Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007-2013 Poddziałanie 1.3.1 osi priorytetowej 1.

Konsorcjum i podwykonawcy projektu:

Hectares Farms Rozwój rolnictwa ekologicznego w Unii Europejskiej w latach 1985-2005 7'000'000 180'000 6'000'000 160'000 140'000 5'000'000 120'000 4'000'000 3'000'000 2'000'000 1'000'000 0 1985 1986 1987 Hectares Farms 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 100'000 80'000 60'000 40'000 20'000 0 Source: FiBL, SOEL, Univ. of Wales

źródło: http://www.minrol.gov.pl/ Liczba zarejestrowanych producentów żywności metodami ekologicznymi w Polsce w latach 2004-2008

źródło: http://www.minrol.gov.pl/ Liczba przetwórni ekologicznych w Polsce w latach 2004-2008

Cele projektu: Głównym celem projektu jest stworzenie warunków dla poprawy konkurencyjności polskich przedsiębiorców z sektora rolnictwa ekologicznego m.in. poprzez: opracowanie i wprowadzenie do praktyki innowacyjnych rozwiązań dla ekologicznej uprawy roślin sadowniczych zwiększenie ekologicznej produkcji owoców i materiału szkółkarskiego w Polsce, a także do poprawy jej opłacalności określenie wpływu spożywanych owoców, wytworzonych metodami ekologicznymi, na zdrowie człowieka

Badawczo-rozwojowe cele projektu Opracowanie przyjaznych dla środowiska naturalnego i zdrowia człowieka biopreparatów oraz technik ich stosowania (pożyteczne mikroorganizmy glebowe, biopreparaty doglebowe i dolistne, środki ochrony roślin) Stworzenie banku symbiotycznych grzybów mikoryzowych oraz pożytecznych bakterii, wyizolowanych w warunkach glebowo-klimatycznych Polski (SYMBIO BANK) Upowszechnienie wiedzy na temat technik i metod ekologicznej produkcji owoców oraz materiału szkółkarskiego Opracowanie nowych maszyn i urządzeń służących do aplikacji nowych produktów, i zwiększających ich efektywność

Badawczo-rozwojowe cele projektu Ocena wpływu nowych produktów i technologii na jakość i trwałość przechowalniczą owoców Ocena wpływu diety wzbogaconej w owoce pochodzące z upraw ekologicznych na kondycję zdrowotną konsumentów Zwiększenie roli nauki w zakresie ekologicznej produkcji owoców i materiału szkółkarskiego w Polsce i w krajach Unii Europejskiej Upowszechnienie wiedzy dotyczącej innowacyjnych produktów i technologii wśród sadowników, producentów środków produkcji i sprzętu technicznego, doradców

Praktyczne aspekty projektu Nowoopracowane produkty będą mogły być stosowane w uprawach ekologicznych oraz w produkcji integrowanej i konwencjonalnej Przyczyni się to do ograniczenia stosowania syntetycznych środków produkcji (nawozów i pestycydów), a zatem do ochrony środowiska i zdrowia człowieka Wyniki uzyskane w projekcie będą mogły znaleźć zastosowanie nie tylko w uprawie roślin sadowniczych, ale także w uprawie warzyw, roślin ozdobnych i w innych uprawach rolniczych Zwiększenie roli nauki w zakresie ekologicznej produkcji owoców i materiału szkółkarskiego w Polsce i w krajach Unii Europejskiej

Upowszechnianie uzyskanych wyników Upowszechnienie wiedzy dotyczącej innowacyjnych produktów i technologii wśród sadowników, producentów środków produkcji i sprzętu technicznego: Naukowcy współrealizujący projekt Zakład Upowszechniania Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa Krajowe Centrum Rolnictwa Ekologicznego w Radomiu Terenowe Ośrodki Doradztwa Rolniczego Inne instytucje upowszechnieniowo-wdrożeniowe w Polsce

Pakiet badawczy PB 2

DOŚWIADCZENIA SZKLARNIOWE - Jabłoń: Topaz i Ariwa - Wiśnia : Sabina i Debreceni Bötermo - Truskawka: Elsanta, Honeoye i Elkat (sierpień 2009).

KOMBINACJE DOŚWIADCZALNE: Kontrola NPK Obornik Mycosat + ½ dawki obornika Humus UP Humus Active + Actiwit PM BF Quality + ½ dawki obornika BF Amin + ½ dawki obornika Obornik + Tytanit Obornik + Vinassa Florovit Natura Florovit Eko

9 grudnia 2010 posadzona została druga seria doświadczenia w rizoboksach

Kombinacje doświadczalne: 1. Bioprodukty 2. Bioprodukty + substrat mikoryzowy (Glomus intraradices, Glomus mosseae, Glomus etunicatum) w formie hydrożelu - 5 ml/roślinę. 3. Bioprodukty + 24 szczepy bakterii należących do rodzaju Pseudomonas (charakteryzujących się produkcją auksyn i zdolnością rozpuszczania związków fosforu) 10 ml/roślinę

ANALIZY BIO-FIZYKO-CHEMICZNE Próbki gleby rizosferowej Próbki liści Próbki korzeni Próbki wydzielin korzeniowych Próbki bioproduktów

POMIARY I ANALIZY LABORATORYJNE Pomiary ph gleby rizosferowej i wizualizacja zmian ph w rizosferze Masa i morfologia korzeni i liści - skaner korzeniowy Zielona barwa liści Stopień frekwencji mikoryzowej grzybów AMF (arbuskularne grzyby mikoryzowe) Zawartość zw. fenolowych i kw. organicznych w wydzielinach korzeniowych, w korzeniach i liściach (HPLC) Skład mineralny gleby rizosferowej oraz liści i pędów Wielkość populacji grzybów i bakterii w glebie rizosferowej Oddychanie gleby rizosferowej (korzeni i mikroorganizmów)

WIZUALIZACJA ZMIAN ph W RIZOSFERZE POZYSKIWANIE WYDZIELIN KORZENIOWYCH

mg/próbę 45,00 40,00 35,00 30,00 24,55 35,98 kwas galusowy kwas chlorogenowy 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 3,49 0,81 0,12 0,99 Kontrola zero Kontrola NPK 14,49 12,19 9,12 7,39 9,47 2,22 Obornik 0,07 Mycosat + Obornik 3,03 Humus UP Humus Active + Aktywit PM BF Quality + Obornik 6,78 6,67 BF Amin + Obornik Obornik + Tytanit 3,59 3,27 Vinassa 12,23 Gleba Rys. 1. Zawartość kwasów galusowego i chlorogenowego w wydzielinach korzeniowych truskawki odmiany Elsanta p-value (kw. galusowy) <0,0001 (kw. chlorogenowy) <0,0001

mg/próbę 60,00 50,00 37,89 40,00 kwas galusowy 30,00 kwas chlorogenowy 20,00 11,15 12,33 16,55 19,87 18,72 10,00 0,00 3,05 1,36 0,10 0,10 0,09 Kontrola zero Kontrola NPK 5,13 Obornik Mycosat + Obornik 0,05 0,56 Humus UP 1,61 6,19 Humus Active + Aktywit PM 5,33 BF Quality + Obornik 0,00 5,04 BF Amin + Obornik 5,34 Obornik + Tytanit 6,24 5,82 Vinassa Rys. 2. Zawartość kwasów galusowego i chlorogenowego w wydzielinach korzeniowych truskawki odmiany Honeoye p-value (kw. galusowy) <0,0001 (kw. chlorogenowy) <0,0001 Gleba

mg/próbę 0,030 0,025 0,020 0,015 0,010 0,005 0,014 0,015 0,025 0,015 0,014 0,013 Rys. 3. Zawartość kwasu kawowego w wydzielinach korzeniowych truskawki odmiany Elsanta p-value <0,0001 0,000 Kontrola zero mg/próbę 0,025 Kontrola NPK Obornik Mycosat + Obornik Humus UP Humus Active + Aktywit PM BF Quality + Obornik BF Amin + Obornik Obornik + Tytanit Vinassa Gleba 0,020 0,015 0,010 0,005 0,012 0,016 0,015 0,013 0,017 0,014 0,014 0,013 0,011 0,011 0,011 Rys. 4. Zawartość kwasu kawowego w wydzielinach korzeniowych truskawki odmiany Honeoye p-value < 0,0003 0,000 Kontrola zero Kontrola NPK Obornik Mycosat + Obornik Humus UP Humus BF Quality Active + + Obornik Aktywit PM BF Amin + Obornik Obornik + Tytanit Vinassa Gleba

mg/próbę 0,050 0,045 0,040 0,035 0,030 0,025 myrcytyna naringina d-glikozyd kempferolu d-glikozyd kwercetyny 0,020 0,044 0,029 0,044 0,015 0,010 0,005 0,000 0,003 0,002 Kontrola zero Kontrola NPK Obornik Mycosat + Obornik 0,002 0,006 0,006 Humus UP Humus Active + Aktywit PM BF Quality + Obornik BF Amin + Obornik Obornik + Tytanit 0,013 Vinassa Gleba Rys. 5. Zawartość flawonoidów w wydzielinach korzeniowych truskawki odmiany Elsanta p-value <0,0001 (dla wszystkich związków)

mg/próbę 0,120 0,100 d-glikozyd kempferolu myrcytyna naringina kwercetyna d-glikozyd kwercetyny 0,080 0,060 0,111 0,110 0,040 0,020 0,044 0,007 0,009 0,010 0,006 0,020 0,000 Kontrola Kontrola Obornik Mycosat + Humus UP Humus BF Q uality BF Amin + Obornik + Vinassa Gleba zero NPK Obornik Active + + Obornik Obornik Tytanit Aktywit PM Rys. 6. Zawartość flawonoidów w wydzielinach korzeniowych truskawki odmiany Honeoye p-value <0,0001 (dla wszystkich związków)

WNIOSKI - WYDZIELINY 1. W wydzielinach korzeniowych zidentyfikowano trzy kwasy fenolowe oraz związki flawonoidowe takie jak: d-glikozydy kwercetyny i kempferolu, myrcytynę, naringinę oraz kwercetynę. 2. Wydzieliny truskawki odmiany Elsanta zawierały więcej kwasów: galusowego i chlorogenowego, w wydzielinach truskawki odmiany Honeoye stwierdzono więcej kwasu kawowego. 3. W wydzielinach korzeniowych roslin truskawki Elsanta stwierdzono najwięcej związków fenolowych po zastosowaniu: BF Amin+Obornik oraz BF Quality+Obornik, a najmniej w kombinacji kontrolnej (bez nawożenia). 4. W wydzielinach korzeniowych odmiany Honeoye najwięcej związków fenolowych stwierdzono w kombinacji BF Quality+Obornik oraz Vinassa+Obornik, najmniej w kombinacji Humus UP.

ELSANTA : STOPIEŃ FREKWENCJI MIKORYZOWEJ W kombinacjach: HONEOYE :: Mycosat - 46% BF Amin+0.5 obornika - 29% Humus UP - 21% Kontrola NPK - 5% Kontrola 0-12% Humus Active+Actiwit PM 39% Obornik + Vinassa 39% Humus UP 31% Mycosat - 27% Kontrola NPK - 4%

STRUKTURY MIKORYZOWE Grzybnia mikoryzowa i spora w korzeniach Elsanta - Mycosat Fragment korzenia z grzybnią i wezykulami Honeoye - Humus UP Wezykule w korzeniach Honeoye - Humus Activ + Activ PM

POBÓR PRÓBEK GLEBY RIZOSFEROWEJ Z SADU EKOLOGICZNEGO DO ZAŁOŻENIA KULTUR PUŁAPKOWYCH (28.08.2009)

KULTURY PUŁAPKOWE Zakładanie kultur pułapkowych: pobieranie gleby rizosferowej przygotowanie podłoża (gleba rizosferowa:piasek 1:1. wysiewanie nasion babki lancetowatej (Plantago lanceolata) po 30 szt. na doniczkę. Doniczki w workach SUNBAG ustawiono w pokoju wegetacyjnym, w temperaturze 20 C, przy 16 godz. oświetleniu.

L.p. Kombinacja Truskawka odmiana Elsanta Liczba spor Truskawka odmiana Honeoye 1 Kontrola 309 410 2 NPK 358 891 3 Obornik 473 952 4 Micosat 481 926 5 Humus VP 367 900 6 Humus Active + Activit PM 476 2581 7 BF Quality + ½ Obornika 605 1355 8 BF Amin + ½ Obornika 534 1036 9 Obornik + Tytanit 334 589 10 Obornik + Vinassa 270 554 Glomus constrictum Glomus claroideum Razem 4207 10194 Glomus mosseae

KULTURY PUŁAPKOWE z Plantago lanceolata Truskawka odm. Elsanta Truskawka odm. Honeoye

Lp. Odmiana/Gatunek Rodzaje morfotypów Ogółem spor M1 M2 M3 M4 1 Truskawka Elsanta Rizoboksy 1977 1126 905 199 4207 2 Truskawka Honeoye Rizoboksy 1775 1738 6532 149 10194 3 Jabłoń ( Topaz, Pinova ) Sad Ekologiczny 424 221 453 236 1334 4 Wiśnia ( Debreceni Botormo, Kelleris ) Sad Ekologiczny 322 170 612-1104 5 Truskawka (Dąbrowice wieś) 474 130 649 17 1270 Ogółem morfotypy z kultur pułapkowych 5295 3533 9746 837 19411 Spora arbuskularnego grzyba mikoryzowego

KULTURY PUŁAPKOWE z Plantago lanceolata gleba rizosferowa roślin z sadu Ekologicznego i prywatnych plantacji

SYMBIOBANK: Przechowywanie spor grzybów mikoryzowych w obniżonej temperaturze 1. Przechowywanie spor w roztworach krioprotektantów (sacharoza, glicerol, mannitol, trehaloza, glukoza). 2. Przechowywanie spor w otoczkach z alginianu wapnia sporządzonych na bazie roztworów krioprotektanów. Ocena kondycji i kiełkowania spor po mrożeniu Spory Mrożenie spor Ocena kiełkowania Kiełkująca spora Po 1 miesiącu przechowywania spor w -80 o C stwierdzono, że spory przechowywane w roztworach krioprotektantów przeżyły mrożenie w lepszej kondycji i zachowały większą zdolność do kiełkowania niż spory przechowywane w otoczkach z alginianu wapnia+krioprotektanty.

Laboratorium Rizosfery POKÓJ PRZYGOTOWYWANIA PRÓB DO BADAŃ

SYSTEM IDENTYFIKACJI BIOLOG

LABORATORIUM BADANIA GRZYBÓW MIKORYZOWYCH

IDENTYFIKACJA SPOR GRZYBÓW MIKORYZOWYCH

BADANIA MIKROORGANIZMÓW

Laboratorium Rizosfery SYMBIOBANK LABORATORIUM BAKTERIOLOGICZNE

Mikroorganizmy pożyteczne (grzyby antagonistyczne) A. B. A. A. B. A. B. A. B. A. Hamowanie wzrostu Botrytis cinerea przez grzyby Penicillium steckii i Paecilomyces marquandii.

Mikroorganizmy pożyteczne Rozpuszczanie związków fosforu przez bakterie z rodzaju Pseudomonas. Odbarwiona strefa wokół kolonii bakteryjnych Ps49G oraz Ps49A świadczy o zdolności rozpuszczania związków fosforu Kolonie bakteryjne Pseudomonas fluorescens (Barwnik produkowany przez te bakterie jest sideroforem)

Badania nośników dla mikroorganizmów Keramzyt Alginat sodu Perlit Najlepszym nośnikiem dla bakterii Pseudomonas fluorescens jest alginat sodu.

Odróżnianie izolatów bakterii rizosferowych na podstawie analizy DNA.

Rozróżnianie arbuskularnych grzybów mikoryzowych technikami molekularnymi (określenie liczby gatunków występujących w próbie)

Pole Doświadczalne SGGW Warszawa Wilanów Wykonywanie zdjęć systemów korzeniowych z użyciem techniki minirizotronów Sad Pomologiczny ISK Skierniewice

Zdjęcia korzeni jabłoni odmiany Gold Milenium rosnącej w Sadzie Pomologicznym ISK w Skierniewicach

Korzenie wiśni odmiany Sabina rosnącej w sadzie na Polu Doświadczalnym SGGW w Warszawie

WZROST I ROZWÓJ KORZENI JABŁONI Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Pazdziernik Listopad

BIAŁY, MŁODY KORZEŃ JABŁONI BRĄZOWY, STARSZY KORZEŃ JABŁONI

KORZENIE DROBNE W TLE WIDOCZNY GRUBSZY KORZEŃ SZKIELETOWY ZARODNIK ARBUSKULARNEGO GRZYBA MIKORYZOWEGO

STAWONOGI GLEBOWE: WIJE I DROBNE OWADY BEZSKRZYDŁE

OCENA I OPRACOWANIE NOWYCH PRODUKTÓW WPŁYW NA ROŚLINY WPŁYW NA ŚRODOWISKO MIKROORGANIZMY GLEBOWE TRUSKAWKA JABŁOŃ WIŚNIA GLEBA NOŚNIKI MIKROORGANIZMÓW: ALGINAT SODU KARAGEN

OBORNIK EKSTRAKT Z WODOROSTÓW EKSTRAKT Z WERMIKOMPOSTU VINASSA TYTANIT INOKULUM MIKROORGANIZMÓW KOMPOST

Rodzaje kompostów i ich charakterystyka Kompost N C Substancja organiczna % p.s.m. % WĘGIEL-BOCZNIAK- SERWATKA 0.40 51.1 87.9 WĘGIEL-BOCZNIAK-VINASSE 0.76 51.8 89.1 WĘGIEL-VINASSE 0.81 49.8 85.6 WĘGIEL-BOCZNIAK 0.43 53.4 91.8 WĘGIEL-SHITAKE-SERWATKA 0.42 53.0 91.2 WĘGIEL-SHITAKE-VINASSE 0.86 51.9 89.2 WĘGIEL-SHITAKE 0.41 49.0 84.2

WPŁYW NA ROŚLINY AKTYWNOŚĆ FIZJOLOGICZNA AKTYWNOŚĆ ENZYMATYCZNA METABOLIZM AZOTU METABOLIZM WTÓRNY ANALIZY CHEMICZNE AZOTANY AZOTYNY SKŁĄDNIKI POKARMOWE METABOLITY WTÓRNE FOTOSYNTEZA AKTYWNOŚĆ FOTOSYNTETYCZNA FLUORESCENCJA CHLOROFILU a

Aktywność fotosyntetyczna roślin truskawki odmiany Elsanta

WPŁYW BIOPRODUKTÓW NA ŚRODOWISKO MIKROORGANIZMY GLEBOWE NICIENIE MIKROFAUNA GLEBOWA GRZYBY BAKTERIE MIKOFAGI BACTERIOFAGI FITOFAGI DRAPIEŻNE DŻDŻOWNICE

Liczebność populacji nicieni według grup troficznych

Biopreparaty do nawożenia roślin sadowniczych

Pielęgnacja gleby w szkółce podkładek 2009 r.

Na lewo podkładki jabłoni, na prawo antypka przed drugim terminem aplikacji biostymulatorów 2009 r.

Okulizacja podkładek jabłoni i wiśni w szkółce ekologicznej w 2010 r.

Okulizacja antypki 2010.

Szkółka doświadczalna podkładek po aplikacji stymulatorów wzrostu 2010 r.

Ręczna aplikacja biostymulatorów dolistnych w drugim terminie na drzewkach jabłoni odmiany Topaz 2010 r.

Drzewka jabłoni odmiany Topaz traktowane preparatem Humus Activ

Szkółka doświadczalna podkładek jabłoni i wiśni po aplikacji biostymulatorów 2010 r.

Pomiar grubości antypki późną jesienią po aplikacji biostymulatorów

Pomiar wysokości antypki po aplikacji biopreparatów

Drzewka wiśni odmiany Debreceni Botermo traktowane substratem bakteryjno-mikoryzowym Mycosat

Dobrze rozgałęziony okulant jabłoni odmiany Topaz po aplikacji preparatu BF Quality 2010 r.

W kombinacji z obornikiem liście antypki porażone drobną plamistością liści wcześnie opadały Podkładki antypki traktowane preparatem Mycosat aktywnie rosły i nie były podatne na opadzinę liści Humus UP aktywnie stymulował wzrost podkładek antypki prze cały okres wegetacji

W kombinacji z obornikiem liście antypki porażone drobną plamistością liści wcześnie opadały Preparat Vinassa stymulował wzrost pędów przez cały okres wegetacji i zwiększał ich masę całkowitą Tytanit poprawiał kondycję zdrowotną podkładek i wyraźnie zwiększał ich całkowitą masę

Wpływ biopreparatów stosowanych w PB4 na wzrost roślin Preparaty Vinassa, BF Quality, BF Amin i Tytanit bardzo korzystnie wpłynęły na wzrost podkładek i drzewek jabłoni odmiany Topaz i Ariwa n.p. stymulowały przyrost grubości i wysokości podkładek, a także okulantów jabłoni. Intensyfikowały ich wzrost oraz stymulowały przyrost liczby pędów bocznych w koronie oraz ich długość. Mycosat i Vinassa z obornikiem stymulowały wzrost i rozwój podkładek i okulantów wiśni odmian Sabina i Debreceni Botermo.

Sad ekologiczny jabłoni odmiany Topaz i wiśni odmiany Sabina w Dąbrowicach w pierwszym roku po posadzeniu - 2009

Drzewko odmiany Topaz w drugim roku po posadzeniu 2010 r.

Wykorzystanie sprzymierzeńców w szkółce ekologicznej w walce ze szkodnikami

Drzewo odmiany Ariwa tuż przed zbiorem, traktowane Humus Active + Humus UP

Kontrolne drzewka odmiany jabłoni Ariwa

Drzewka jabłoni odmiany Topaz słabo kwitnące w kombinacji kontrolnej

Charakterystyka efektów działania biopreparatów stosowanych w PB5 Humus Up, Humus Active + Humus UP, BF Quality, Tytanit oraz Vinassa miały największy wpływ na wzrost, kwitnienie i plonowanie drzew jabłoni. U odmiany Topaz zaobserwowano korzystny wpływ biopreparatu Humus UP na wzrost i plonowanie w porównaniu do pozostałych biostymulatorów. U odmiany Ariwa Tytanit w największym stopniu stymulował wzrost i plonowanie. W przypadku drzew wiśni najkorzystniej działały: Humus Active + Humus UP, BF Quality, Tytanit oraz Vinassa. Preparat Vinassa u drzew wiśni Sabina stymulował wzrost, kwitnienie, zawiązywanie owoców i PPPP.

Stanowisko do badania przeżywalności organizmów Stosowanie środków ochrony roślin pochodzenia biologicznego, w tym szczególnie z wykorzystaniem żywych organizmów, stawia przed techniką opryskiwania nowe wyzwania. Kluczowym problemem jest opracowanie konstrukcji opryskiwacza, którego parametry pracy i podzespoły w najmniejszym stopniu uszkadzają lub wręcz zabijają mikroorganizmy. Do przeprowadzenia pomiarów określających progowe wartości czynników, z jakimi należy się liczyć podczas przetłaczania i rozpylania cieczy, które mogą mieć wpływ na przeżywalność mikroorganizmów (temperatura, ciśnienie, intensywność przepływów) opracowano i zbudowano stanowisko badawcze wyposażone w elementy układu cieczowego i systemy rozpylania w różny sposób oddziałujące na przetłaczaną i rozpylaną ciecz.

Schematy budowy stanowiska Stanowisko posiada dwa systemy rozpylania cieczy opryskowej: ciśnieniowy i pneumatyczny

Stanowisko do badania przeżywalności organizmów

Aplikacja doglebowa Rozsiewacz nawozów dla truskawek

Aplikacja nawozów ciekłych na powierzchnię gleby

Dozownik do aplikacji preparatów mikoryzowych pod powierzchnię gleby w strefie systemu korzeniowego

Odmiana owoców w znacznym stopniu wpływa na zawartość bioaktywnych składników w owocach truskawek. Technologia uprawy i kontrola terminu zbioru zwiększają zawartość barwników antocyjanowych i witaminy C w owocach. 60 50 40 30 20 10 0 15.06.2009 22.06.2009 29.06.2009 25.06.2009 15.06.2009 22.06.2009 29.06.2009 25.06.2009 Pustkowa Góra Elsanta Sad Pomologiczny Pustkowa Góra Honeoye Sad Pomologiczny

Cieślak Papiernik Zawada Pączka Zł. Kuj. Milicz Jeziorsko Prędki Nowy Dwór Dąbrowice Sumiński Polifenole ogółem [mg/100g] Lokalizacja i sposób uprawy sadu (ekologiczna lub integrowana) wpływają na znaczne zróżnicowanie zawartości biologicznie cennych polifenoli w owocach jabłek odmiany Topaz. 120 115 110 105 100 Uprawa ekologiczna 95 Badania obejmują wpływ technologii uprawy na jakość owoców. 90 85 80 OH HO O OH OH OH OH HO O OH OH OH OH HO O OH 75 70 HO OH OH O OH OH HO OH OH O OH OH OH OH HO O OH OH OH OH Sad

Phenolics [mg/100g] 440 420 Produkcja integrowana Produkcja ekologiczna 400 380 360 340 320 300 Harvest Storage Harvest Storage Harvest Storage Harvest Storage I II I II Dąbrowice Nowy Dwór Owoce wiśni odmiany Debreczeni Botermo Wstępne badania składu chemicznego wiśni odmiany Debreceni Botermo wskazują że owoce pochodzące z upraw ekologicznych charakteryzują się wyższą zawartością suchej masy oraz istotnie wyższą zawartością substancji polifenolowych.

ISK w ramach PB 7 jest dostawcą materiału do badań medycznych prowadzonych w UM Łódź w ramach PB 8. W sezonie 2010 materiałem badawczym są owoce truskawek. Wstępne rozdrobnienie Rozdrabnianie w CO 2 Pakowanie próbek

Do badań nad alergennością owoców przygotowano jednolite partie truskawek odmian Elsanta i Honeoye z uprawy ekologicznej (EKO) oraz integrowanej (IPO) Nazwa próbki Sucha substancja % Substancje rozpuszczalne % Kwasowość miareczkowa g/100g Antocyjany mg/100g Polifenole ogółem mg/100g Elsanta EKO 11,4 ± 0,1 9,6 ± 0,0 0,63 ± 0,00 32,5 ± 0,4 307 ± 4 Elsanta IPO 10,3 ± 0,1 8,7 ± 0,0 0,79 ± 0,00 33,7 ± 0,1 277 ± 2 Honeoye EKO 12,0 ± 0,0 10,2 ± 0,1 0,95 ± 0,00 68,0 ± 3,9 296 ± 3 Honeoye IPO 9,5 ± 0,1 7,6 ± 0,0 1,02 ± 0,0 65,6 ± 1,1 301 ± 4 Truskawki odmiany Honeoye charakteryzowały się blisko dwukrotnie wyższą zawartością barwników antocyjanowych niż Elsanta, jednakże zawartość polifenoli ogółem była na zbliżonym poziomie,

W sezonie 2010 przygotowano ponad 1200 kg truskawek odmiany Honeyoye (po 600 kg z upraw ekologicznych i z integrowanej) przeznaczonych do badań nad wpływem diety bogatej w owoce na kondycję zdrowotną człowieka. L.p. Data kontroli partii Masa [kg] Substancje rozpuszczalne [%] Kwasowość czynna ph Kwasowość miareczkowa [g/100g] 1 05-10-2010 42 7.3 3.54 0.99 2 06-10-2010 31 7.2 3.58 0.97 3 07-10-2010 31 7.3 3.56 1.00 4 08-10-2010 31 7.3 3.59 0.98 5 11-10-2010 31 7.7 3.53 0.97 6 12-10-2010 31 7.5 3.58 0.98 7 13-10-2010 31 7.2 3.59 1.03 8 14-10-2010 31 7.4 3.59 0.99 9 15-10-2010 31 7.4 3.58 1.00 10 18-10-2010 31 7.4 3.52 0.99 11 19-10-2010 31 7.4 3.58 1.01 12 20-10-2010 31 7.3 3.57 1.00 13 21-10-2010 31 7.3 3.58 0.97 14 22-10-2010 31 7.3 3.58 0.99 15 27-10-2010 31 7.4 3.57 0.99 16 28-10-2010 31 7.3 3.58 0.98 Porcje jednostkowe, 500 g, przygotowanie i przechowywanie 25 o C 17 29-10-2010 31 7.5 3.59 1.02 18 02-11-2010 31 7.3 3.58 1.07 19 03-11-2010 31 7.3 3.59 1.00 Średnia 7.4 3.57 1.00 Współczynnik zmienności [%] 1.5 0.6 2.5

Analizy składu chemicznego zebranych owoców pochodzących z upraw nawożonych biopreparatami (truskawka ponad 400 próbek analitycznych) są aktualnie wykonywane. Przykładowy chromatogram rozdziału flawanoli (linia niebieska) oraz barwników antocyjanowych (linia czerwona).

Badania kliniczne na ludziach i zwierzętach- PB8:

Ocena kosztów ekonomicznych: Badanie opłacalności i kosztów produkcji w gospodarstwach z certyfikatem produkcji ekologicznej ok. 15 gospodarstw Badanie nakładów materiałowych i nakładów pracy wykonanych w ramach projektu w okolicach Skierniewic: w Makowie, Mokrej Lewej, Dąbrowicach Analiza cen owoców ( jabłek, truskawek, wiśni) z produkcji ekologicznej, integrowanej i konwencjonalnej w Polsce, Niemczech, Francji i USA Monitorowanie kosztów materiałowych i nakładów pracy poniesionych w pracach innych pakietów: PB 4, PB5 i PB 6

W ramach pakietu badawczego realizowane są następujące zadania: Porównanie opłacalności produkcji ekologicznej i konwencjonalnej Jabłek Truskawek Wiśni Monitoring cen owoców z upraw ekologicznych i konwencjonalnych w Polsce, oraz na rynkach hurtowych min. Niemiec, Francji i USA. Określenie czynników determinujących popyt na owoce z upraw ekologicznych. Badanie preferencji konsumentów dla owoców z upraw ekologicznych w Polsce. Ocena podaży owoców ekologicznych.

Etap powolnego rozwoju sprzedaży Rynek produktów ekologicznych w Polsce Sytuacja na rynku owoców Utrudniony dostęp konsumentów z uwagi na rozproszenie uczestników rynku Brak zorganizowanego systemu dystrybucji Obecna oferta jest uboga zarówno ilościowo jak i jakościowo

Bariery zakupu owoców ekologicznych wg ankietowanych Brak podaży owoców w detalu 34,3% Niska świadomość konsumentów 25,2% Niedosyt informacji dotyczącej walorów zdrowotnych produktów ekologicznych 15,2% Ograniczone zaufanie czy jest to owoc ekologiczny 11,4% Gorszy wygląd owoców z produkcji ekologicznej 7,3% Wpływ wyższej ceny 6,6%

Porównanie cen jabłek i truskawek ekologicznych w latach 2009-2010 Miesiące Jabłka ekologiczne [zł/kg] Wskaźnik zmian cen 2009/2010 [w %] Truskawki ekologiczne [zł/kg] 2009 2010 2009 2010 Wskaźnik zmian cen 2009/2010 [w %] Styczeń - 5,06 - - - - Luty - 5,06 - - - - Marzec - 5,06 - - - - Kwiecień 5,45 5,11 94 - - - Maj 5,45 5,23 96 19,98 29,98 150 Czerwiec 5,45 5,91 108 14,48 11,50 79 Lipiec 5,04 6,98 138 14,48 9,40 65 Sierpień 4,89 6,57 134 - - - Wrzesień 5,04 5,90 117 - - - Październik 5,29 6,57 124 - - - Listopad 5,33 - - - - - Grudzień 5,33 - - - - Źródło: Obliczenia własne na podstawie notowań sprzedaży detalicznej owoców prowadzonej przez ekologiczne sklepy internetowe Smak Natury, Biovert, Delikatesy Ekologiczne oraz Pyszne i Zdrowe

w zł/kg Ceny jabłek ekologicznych i konwencjonalnych w latach 2009-2010 8,0 7,0 6,0 5,0 jabłka ekologiczne jabłka konwencjonalne 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 IV 2009 V VI VII VIII IX X XI XII I 2010 II III IV V VI VII VIII IX X Źródło: Obliczenia własne na podstawie notowań sprzedaży detalicznej owoców prowadzonej przez ekologiczne sklepy internetowe Smak Natury, Biovert, Delikatesy Ekologiczne oraz Pyszne i Zdrowe

w zł/kg 35,0 Ceny truskawek ekologicznych i konwencjonalnych w latach 2009-2010 truskawki ekologiczne truskawki konwencjonalne 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 V 2009 VI 2009 VII 2009 V 2010 VI 2010 VII 2010 Źródło: Na podstawie notowań sprzedaży detalicznej owoców prowadzonej przez ekologiczne sklepy internetowe Smak Natury, Biovert, Delikatesy Ekologiczne oraz Pyszne i Zdrowe

Wnioski: Wzrasta produkcja i konsumpcja owoców z upraw ekologicznych (zwłaszcza w bogatych krajach) z powodu: Wzrostu świadomości konsumentów oraz ochrony środowiska naturalnego i zdrowia człowieka Zmiany w zakresie warunków produkcji, w tym ograniczenia stosowania środków ochrony roślin. Rozpoczęcie w USA sprzedaży żywności ekologicznej przez Walmart - największą na świecie sieć handlową.

Informacja na temat promocji projektu Rok 2009 Prezentacja projektu podczas Dni z Rolnictwem Ekologicznym, Chwałowice 17.06.2009. XVIII Krajowa Wystawa Rolnicza - Dożynki Jasnogórskie 2009, 5-6.09.2009, Częstochowa. VI Rolniczy Festiwal Nauki 2009, 17-18.09.2009, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie XXXII Skierniewickie Święto Kwiatów Owoców i Warzyw i XII Targi Ogrodniczo-Rolne, 19-20.09.2009, Skierniewice. Wizyta przedstawiciela Generalnej Dyrekcji ds. Badań Naukowych w Komisji Europejskiej dr. Antonio Di Giulio - 23 września 2009 r. Konferencja naukowa z zakresu ekonomiki ogrodnictwa Ogrodnictwo polskie w obliczu globalizacji i wzrostu zainteresowania produktami ekologicznymi (30.09.2009) współorganizatorem ww. konferencji był projekt EkoTechProdukt. Promocja projektu w ramach XI Międzynarodowej Konferencji Naukowej n.t. Rolnictwo ekologiczne stan obecny i perspektywy rozwoju - Techniki, technologie, produkcja żywności, Puszczykowo 2009.

Informacja na temat promocji projektu Rok 2010 Międzynarodowe Targi Ekologiczne BioFach w Norymberdze, 18-20.02. 2010. Pokaz biopreparatów stosowanych w PB 4 i 5: Rozwój ekologicznych metod produkcji szkółkarskiej i produkcji owoców z zastosowaniem ekologicznych środków produkcji, 11 maja i 2 czerwca 2010 r., Sad Doświadczalny w Dąbrowicach. Wizyta attache kulturalnych w ISK Skierniewice, 25 czerwca 2010 r. prezentacja Projektu. Wizyta uczestników konferencji 12th INTERNATIONAL WORKSHOP ON FIRE BLIGHT Pracowni Rizosfery ISK w dniu 18 sierpnia w celu zapoznania się z projektem EkoTechProdukt. w Warszawa,16-20 sierpnia 2010 SZLAKIEM UNIJNYCH PROJEKTÓW - W dniach 21 i 28 sierpnia goszczono dwie wycieczki pod patronatem Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego w ramach promocji projektów realizowanych z programów operacyjnych Narodowej Strategii Spójności.

Informacja na temat promocji projektu cd. W miesiącach sierpień - październik wykonawcy projektu upowszechniali wyniki badań Projektu podczas spotkań z przedstawicielami Uniwersytetu Medycznego oraz firm uczestniczących w Projekcie m.in.: odbyły się spotkania robocze z przedstawicielami firm: Inco-Veritas, Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów. 02 sierpnia 2010 odbyło się spotkanie kwartalne projektu oraz spotkanie robocze z Wykonawcami zadań Pakietu PB8 (Uniwersytet Medyczny w Łodzi). XIX Krajowa Wystawa Rolnicza Dożynki Jasnogórskie 2009 Częstochowa, 4-5 września 2010 r. Seminarium Warsztaty ekologiczne w Doświadczalnym Sadzie Ekologicznym w Nowym Dworze 8 września 2010 r. VI Rolniczy Festiwal Nauki 2010 Brwinów, 16 września 2010 r. XXXIII Skierniewickie Święto Kwiatów Owoców i Warzyw Skierniewice, 18-19 września 2010 r. - XIII Targi Ogrodniczo-Rolne 29 września 2010 r. Projekt EkoTechProdukt zorganizował sesję ekologiczną podczas Naukowej Konferencji Sadowniczej zorganizowanej przez ISK. W sesji uczestniczyło około 100 osób.

Informacja na temat promocji projektu I Ogólnopolski Festiwal Jabłka, Pałac Chojnata, 3 października 2010 r. Promocja projektu w czasie XII Międzynarodowej Konferencji Naukowej n.t. "Rolnictwo ekologiczne - stan obecny i perspektywy rozwoju, TECHNIKI, TECHNOLOGIE, PRODUKCJA ŻYWNOŚCI Puszczykowo 13-15.10.2010 20-22 października 2010 IV Międzynarodowa Warszawska Wystawa Innowacji IWIS zaprezentowane zostały projekty badawcze aktualnie realizowane w Instytucie Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pieniążka - m.in. projekt EkoTechProdukt. 25 października 2010 r. Konferencja Transfer technologii w rozwoju gospodarczym na przykładzie sektora rolno spożywczego w Instytucie Europejskim w Łodzi, zaprezentowany został projekt badawczy EkoTechProdukt. W dniach 6-7 grudnia 2010 r. Europejskie Forum Gospodarcze w Łodzi, na którym zaprezentowano projekt badawczy pt. Opracowanie innowacyjnych produktów i technologii dla ekologicznej uprawy roślin sadowniczych. Warszawa, 9 grudnia 2010 r. prezentacja osiągnięć projektu EkoTechProdukt podczas Wystawy Owoców i Kwiatów ISK. W zgromadzeniu uczestniczyli członkowie Akademii oraz przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Ponadto: Udostępniono ulotki promocyjne przy wejściu do budynków, w których realizowany jest projekt. Rozdawano ulotki promocyjne na imprezach organizowanych przez Uniwersytet Medyczny w Łodzi oraz ISK. Uczestniczono w sympozjach naukowych, na których promowano Projekt EkoTechProdukt Wydawany jest Newsletter kwartalny z realizacji zadań Projektu.

Promocja Projektu EkoTechProdukt

Dziękuję za uwagę!