MIKORYZA DLACZEGO TAK?

Transkrypt

1 MIKORYZA DLACZEGO TAK?

2 MIKORYZA Jest związkiem prawdopodobnie symbiotycznym (albo przynajmniej nie pasożytniczym) pomiędzy korzeniami lub kłączami roślin zielonych i grzybem (wg Glossary fot Agroforestry: Endomikoryzy występują u roślin zielnych, krzewiastych i niektórych drzewiastych Ektomikoryzy występują głównie u drzew iglastych i liściastych Mikoryzy erikoidalne wystepują u roślin wrzosowatych,

3 Grzyby endomikoryzowe VAMF = Vesicular Arbuscular Mycorrhizal Fungi Charakteryzują się zasiedlaniem tkanki korzeniowej rośliny - zarówno przestrzeni międzykomórkowych jak i wnętrza komórek Spory wytwarzane są bezpłciowo ze strzępek grzybowych penetrujących glebę służą rozmnażaniu i przetrwaniu tych grzybów w glebie

4 VAMF taksonomia (dotychczas zdiagnozowano około 200 gatunków)

5 Ewolucja mikoryz Grzyby mikoryzowe towarzyszą roślinom w ewolucji od czasów opanowywania przez nie środowiska lądowego (Sylur około 430 milionów lat temu) Wspomagały adaptację roślin do nowych warunków: braku wody i przyswajalnych składników mineralnych, zmian temperatury, promieniowania UV,... Opanowania środowiska lądowego nie zapewniłyby mechanizmy naturalnej selekcji ograniczone do rośliny. Według różnych szacunków, współżycie korzeni roślin z grzybami (mikoryza) jest charakterystyczne dla ponad 85% znanych gatunków roślin.

6 VAMF struktura ścian spory grzyba endomikoryzowego

7 VAMF: Glomus mosseae

8 VAMF: Glomus tenue

9 VAMF: Glomus intraradix

10 VAMF: Scutellospora

11 Oddziaływania czynników środowiskowych na grzyby mikoryzowe

12 System korzeniowy rośliny a mikoryza linia przerywana efekt odżywiania, ciągła ochrony biol.

13 VAMF: struktury wewnątrzkomórkowe Wezikule pęcherzyki wytwarzane przez grzyba endomikoryzowego Arbuskule struktury drzewkowate grzyba w komórkach korzenia

14 Funkcje mikoryzy Zwiększa zasięg penetracji gleby przez roślinę dzięki sieci strzępek pozakorzeniowych grzyba (mykosfera) Ułatwia roślinie pobieranie wody i składników pokarmowych (makro i mikroelementów) Może zwiększać ochronę (bierną i czynną) rośliny przed grzybami chorobotwórczymi Uczestniczy w tworzeniu struktury gleby (agregaty wodoodporne, glomaliny)

15 Rośliny zielne (np. trawy) Wśród roślin zielnych dominuje endomikoryza stopień zasiedlenia korzeni roślin przez grzyby endomikoryzowe i ich aktywność zmieniają się w ciągu okresu wegetacyjnego. Stopień zasiedlenia (kolonizacji) korzeni zwiększa się do fazy dojrzałości rośliny, jest często równocześnie sygnałem do zwiększonego wytwarzania spor przez strzępki poza korzeniowe. Glomus intraradices, G. etunicatum, G.tenui i inne

16 Tereny Żyzna warstwa gleby często jest usuwana bądź dewastowana, co ogranicza dostępność wody i składników mineralnych niezbędnych dla wegetacji roślin, Miejskie, Inwestycji Budowlanych Komunikacji Mniejsze są możliwości współpracy systemu korzeniowego rośliny z korzystnymi dla jej wzrostu drobnoustrojami, takimi jak symbiotyczne bakterie, grzyby mikoryzowe czy z drobnoustrojami zwiększającymi dostępność składników pokarmowych (poprzez mineralizację materii organicznej).

17 Mikoryzy w szkółkach Większość roślin zielnych, krzewów i drzew w warunkach swojego naturalnego środowiska współżyje z drobnoustrojami, w tym z grzybami mikoryzowymi. W przypadku roślin produkowanych w szkółkach metodą in vitro lub na sterylizowanych substratach, system korzeniowy nie ma możliwości nawiązania kontaktu z grzybami symbiotycznymi. Rośliny mikoryzowe wysadzane do siedlisk o stresowych warunkach wegetacji (skażone, ubogie w składniki pokarmowe, zagrożone deficytem wody, podatne na erozję) mają większe szanse adaptacji i przetrwania.

18 Co szkodzi mikoryzie? - sterylizacja gleby (np. fumigacja, pestycydy) - intensywne nawożenie (zwł. fosforem) - brak tzw. helperów bakteryjnych i /lub specyficznych metabolitów towarzyszących próchnicy - właściwości fizyczne np. stosunki powietrzno-wodne - niemikotroficzne rośliny - ciężka uprawa gleby

19 Co wspomaga mikoryzę? Wegetacja roślin w siedliskach charakteryzujących się słabą jakością gleby, deficytem wody i składników pokarmowych, gdzie mają miejsce oddziaływania zanieczyszczeń przemysłowych jest utrudniona, jednak >> MIKORYZA NIE ZASTĄPI ELEMENTARNYCH POTRZEB ROŚLINY NATOMIAST POMOŻE JEJ W POBIERANIU NIEZBĘDNYCH SKŁADNIKÓW, WODY CZYNIĄC JĄ ŻYWOTNIEJSZĄ I BARDZIEJ KONKURENCYJNĄ W STOSUNKU DO ROŚLIN BEZ MIKORYZY Odpowiednie przygotowanie podłoża przy wykorzystaniu mieszanek substratów organicznych, nawozów o spowolnionym działaniu oraz aplikacja żeli i mikoryzacja systemu korzeniowego znacznie ograniczają stres roślin w trakcie ich nasadzeń i przesadzania do nowego siedliska.

20 Reakcje roślin na mikoryzę Różne gatunki roślin (tu: Allium porrum - por) w różnym stopniu reagują wzrostem i plonowaniem na symbiozę z grzybami endomikoryzowymi

21 Przykładowe rośliny dobrze reagujące na symbiozę z grzybami endomikoryzowymi Truskawka Winorośl Dereń Śliwa Jabłoń Akacja Róża rokitnik Cebula Por Pomidor Fasola Ogórek Kukurydza Zboża Trawy