"BD BARDZIEJ BEZPIECZNY" INFOLINIA 0 800 250 250 Pod tym numerem mona zgasza wszelkie sygnay mogce wiadczy o potencjalnym niebezpieczestwie, mona si równie dowiedzie, jak reagowa w przypadku takich sytuacji. Wprawdzie wojna toczy si w Iraku, ale wydarzenia które miay miejsce w cigu minionego roku na caym wiecie, uwiadomiy nam potrzeb koniecznoci bycia przygotowanym na wypadek nagego zdarzenia. Nie ma bezporedniego zagroenia dla naszego kraju, dlatego instrukcje te maj charakter wycznie zapobiegawczy. Terroryzm i bioterroryzm nie moe nas jednak zaskoczy. Bd bardziej bezpieczny jest przewodnikiem, który zawiera informacje i wykaz rodków, które pomog Ci w przygotowaniach na wypadek wikszoci niebezpiecznych zdarze oraz w zaplanowaniu zabezpieczania domów i mieszka. Mamy nadziej, e przewodnik ten ocenisz jako przydatny i nigdy nie bdziesz musia z niego skorzysta. Chcemy, eby starannie planujc przygotowanie na wypadek nagego niebezpieczestwa czu si spokojny i by bezpieczny. BD PRZYGOTOWANY Jak przygotowa si na wypadek nagego zdarzenia Czego bdziesz potrzebowa zrób list kontroln Dom i zabezpieczenie finansowe W trosce o zwierzta Dla biznesu Notowanie podejrzanych dziaa Bezpieczestwo kraju JAK POSTPOWA W NIEBEZPIECZESTWIE Bd na bieco - uaktualnianie informacji Terroryzm Zagroenia biologiczne i chemiczne Bezpieczne dostarczanie przesyek Ewakuacja Schrony Dzieci w szkole Osoby starsze Gdy nie ma energii elektrycznej Utrzymywanie ciepa Nie musimy liczy tylko na siebie - rodzina i ssiedzi Zachowaj spokój - radzenie sobie ze stresem 1
"BD BARDZIEJ BEZPIECZNY" BD PRZYGOTOWANY JAK PRZYGOTOWA SI NA WYPADEK NAGEGO ZDARZENIA Gdyby kiedykolwiek doszo do takiej sytuacji pamitajmy aby posiada plany ewakuacji i przygotowane rzeczy pierwszej potrzeby, które moemy szybko ze sob zabra: Zdarzenia takie mog wystpi szybko i bez ostrzeenia. Planowanie na wypadek jakiegokolwiek niebezpieczestwa w tym take katastrof wszystkich klsk ywioowych wymaga rozwaenia wszystkich moliwych scenariuszy. Jeli bdziesz móg pozosta w domu, pamitaj, e elektryczno, woda, ogrzewanie, usugi telekomunikacyjne i transportowe mog funkcjonowa z przerwami albo wrcz nie dziaa przez dugi czas. Specjalici sugeruj, by zaopatrzy si w odpowiedni ilo jedzenia, wody, lekarstw i innych niezbdnych artykuów, z których bdzie moga korzysta Twoja rodzina. W obliczu bardzo powanych zagroe moe doj do ewakuacji Twojego domu lub caej spoecznoci lokalnej. Plan ewakuacji obejmujcy, co najmniej dwa miejsca spotkania w czasie niebezpieczestwa. Wybierz jedno miejsce poza domem na wypadek nagego niebezpieczestwa, takiego jak np. poar. Wybierz, co najmniej jedno miejsce poza najbliszym ssiedztwem na wypadek gdyby nie móg wróci do domu. Plan kontaktowania si podczas niebezpieczestwa. Wybierz jedn osob spoza swojej miejscowoci, by bya punktem kontaktowym dla czonków rodziny i Ciebie na wypadek gdybycie byli rozdzieleni. Upewnij si czy wszyscy posiadaj informacje uatwiajce kontakt, takie jak: numery telefonów, adresów e- mail. 2
"BD BARDZIEJ BEZPIECZNY" BD PRZYGOTOWANY CZEGO BDZIESZ POTRZEBOWA - ZRÓB LIST KONTROLN Podstawowymi artykuami, które powinny cay czas by przechowywane w Twoim domu s: woda, apteczka, ganica, ubrania i pociel, narzdzia, róda prdu (baterie). Trzymaj je w domu tam, gdzie bd Ci najbardziej potrzebne, w jednym atwym do niesienia pojemniku takim jak: kosz na mieci, plastikowy pojemnik magazynowy, plecak turystyczny lub worek. Przechowuj je w dogodnym miejscu, a w swoim samochodzie trzymaj ich pomniejszon wersj. Zawarto przechowuj w nieprzepuszczajcych powietrza torebkach. Pamitaj o wymianie, przechowywanej wody i artykuów ywnociowych (daty umieszczaj na pojemnikach). Sprawd zgromadzone rodki i ponownie przeanalizuj swoje potrzeby. Skonsultuj si ze swoim lekarzem pierwszego kontaktu lub aptekarzem odnonie przechowywanych lekarstw i zaktualizuj list potrzebnych medykamentów. LISTA KONTROLNA o WODA o NIE PSUJCA SI ATWO YWNO o ARTYKUY PIERWSZEJ POMOCY o LEKARSTWA o RADIOODBIORNIK NA BATERIE o LATARKA o TAMA KLEJCA o TELEFON KOMÓRKOWY o PIENIDZE o UBRANIA o POCIEL o NARZDZIA o PRZYBORY I ARTYKUY DO HIGIENY o DODATKOWE RODKI o WANE DOKUMENTY Woda Dokonaj zakupu wody butelkowanej. Zaplanuj dla kadej osoby okoo 3 litrów wody na dzie. Wod naley przechowywa w chodnym, ciemnym miejscu z naklejon etykietk z dat. ywno Narzdzia i zapasy Trzymaj nastpujce przydatne przedmioty: radioodbiornik na baterie, latark, zapasowe baterie rónych typów, tam, foli aluminiow, lin, pi, naczynia do jednorazowego uytku lub kubki papierowe, plastikowe talerze i sztuce, gotówk, otwieracz do konserw i nó podrczny, ma ganic ABC, namiot skadany, kombinerki, klucz francuski, kompas, zapaki lub zapalniczk, plastikowe puda, papier i oówek lub dugopis, igy i nici, zakraplacz, gwizdek. Sporód rodków sanitarnych: paczkowany papier toaletowy, mydo i detergent w pynie, podpaski i wkadki higieniczne dla kobiet, plastikowe torby na mieci, plastikowe wiadro z pokryw, rodek dezynfekujcy i wybielacz chlorowy. 3
Przechowuj 3-5 dniowy zapas nie psujcej si atwo ywnoci dla kadej z osób. Jedzenie nie powinno wymaga przechowywania w lodówce, przyrzdzania lub gotowania, nie powinno te wymaga w ogóle lub jedynie ma ilo - wody. Oto przykady: atwe do spoycia konserwy misne, puszkowane owoce i warzywa; soki, mleko i zupy w puszkach lub kartonach; przyprawy, takie jak: cukier, sól i pieprz; wysokoenergetyczne poywienie jak maso, galaretki, niskosolone krakersy, wysokokaloryczne batony i inne produkty zawierajce due iloci sodu, ziarna sezamowego, rodzynek, suszonych owoców, patków zboowych, orzechów i miodu; witaminy; jedzenie dla dzieci i osób na specjalnej diecie; herbatniki; twarde cukierki; kawa rozpuszczalna i sodzone patki zboowe. Produkty takie, jak: kasza, ry i makaron, mleko w proszku, kukurydza, ziarna soi, zgromadzone w wikszych ilociach, mog by przechowywane duej. Ubranie i pociel Dla kadej z osób przygotuj jeden lub dwa komplety ubra na zmian, mocne buty, ewentualnie obuwie robocze, odzie przeciwdeszczow, koce lub piwory, czapk i rkawiczki, ocieplan bielizn i okulary przeciwsoneczne. Dodatkowe rodki Dzieci preparaty mlekozastpcze, pieluszki, butelki, mleko w proszku, lekarstwa, zabawki. Doroli lekarstwa bez recepty i na recept, protezy zbowe, okulary i / lub soczewki kontaktowe oraz preparaty do ich pielgnacji, rodki higieny osobistej. Wane dokumenty rodzinne polisy ubezpieczeniowe, numery rachunków bankowych, adresy i telefony kontaktowe, akty notarialne, dokumenty potwierdzajce tosamo, papiery wartociowe akcje i obligacje, ksieczki szczepie, wane numery telefonów, numery kart kredytowych, legitymacje ubezpieczeniowe Apteczka oraz dokumenty rodzinne, testamenty; Skompletuj zestaw na wypadek nagegowszystko w opakowaniu zabezpieczajcym zdarzenia. Powinny si w nim znale przed wilgoci plastry z opatrunkiem w rónych rozmiarach, jaowe gaziki, plaster hypoalergiczny, sterylne opatrunki gazowe w zwoju, podtrzymujce opaski z dzianiny o rónej szerokoci, noyczki, pinceta, igy, nasczone chusteczki higieniczne, woda utleniona, rodek antyseptyczny, termometr, szpatuy, tubka wazeliny lub innego rodka nawilajcego, agrafki, mydo antybakteryjne, rkawiczki gumowe i krem z filtrem ochronnym UVA/UVB. Ponadto naley tam umieci: aspiryn, rodki przeciwbólowe, leki przeciwbiegunkowe, wgiel lekarski (w przypadku biegunek i zatru pokarmowych), syrop przeciwkaszlowy, leki przeczyszczajce oraz leki na nadkwano. 4
"BD BARDZIEJ BEZPIECZNY" BD PRZYGOTOWANY DOM I ZABEZPIECZENIE FINANSOWE Istnieje kilka rzeczy, które mona zrobi, by ochroni dom i mieszkanie. Moesz wzmocni swoje bezpieczestwo, obniajc jednoczenie koszty zwizane z ochron ubezpieczeniow, poprzez: dokadne umocowanie duych lub cikich elementów mogcych spa i wyrzdzi szkody, zabezpieczenie okien, przeniesienie dobytku w bezpieczniejsze miejsca gdy masz pewno, i zblia si niebezpieczestwo, wyczenie odbiorników i wszelkich urzdze elektrycznych, sprawdzenie przez inspektora budowlanego lub architekta, jakie poprawki budowlane mog przyczyni si do zapobieenia lub nawet zmniejszenia w sposób znaczcy szkód mogcych powsta podczas niebezpiecznego zdarzenia, dokonanie spisu dobytku, co bdzie pomocne podczas postpowania odszkodowawczego w towarzystwie ubezpieczeniowym gdy rzeczy te ulegn uszkodzeniu lub zniszczeniu. Moesz dokona spisu w formie opisania lub sfotografowania Twojego dobytku. Docz wedug uznania inne zdjcia np. samochodu. Zwró si o profesjonalne oszacowanie wartoci biuterii, przedmiotów kolekcjonerskich, dzie sztuki i innych rzeczy, których warto trudno okreli, zrobienie kopii pokwitowa i rachunków w przypadku cenniejszych przedmiotów, przechowywanie w bezpiecznym miejscu oryginaów wszystkich wanych dokumentów finansowych i rodzinnych, takich jak: akty urodzenia i lubu, testamenty, akty notarialne, zwroty podatku, polisy ubezpieczeniowe, papiery wartociowe akcje i obligacje. W kontaktach z urzdem skarbowym i towarzystwem ubezpieczeniowym przydatne bd wszelkie moliwe dokumenty, wykupienie ubezpieczenia. Nawet, gdy masz wystarczajc ilo czasu na przygotowanie si na niebezpieczestwo, wci moesz odczuwa silny lk przed zniszczeniem Twojej wasnoci. Pomocna moe wówczas okaza si polisa dla waciciela lub najemcy. Niestety, wiele osób wczeniej poszkodowanych byo niedostatecznie ubezpieczonych lub - co gorsza nie ubezpieczonych w ogóle. Niekiedy ubezpieczenie podstawowe dla waciciela nieruchomoci nie uwzgldnia powodzi i innych powaniejszych zdarze. Zwró zatem uwag przy zakupie ubezpieczenia, by chronio Ciebie przed rónymi niebezpieczestwami. 5
"BD BARDZIEJ BEZPIECZNY" BD PRZYGOTOWANY W TROSCE O ZWIERZTA Przygotowanie zwierzt na wypadek nagego zdarzenia Planowanie na wypadek zagroe obejmuje wszystkich czonków rodziny take zwierzta. W wikszoci miejsc zapewniajcych schronienie nie mona trzyma zwierzt. Przygotuj wic zawczasu list schronisk, przyjació lub czonków rodziny, którzy bd mogli zaopiekowa si Twoim pupilem w czasie wystpienia ewentualnego zagroenia. Jeeli planujesz umieszczenie zwierzcia w schronisku, upewnij si czy miejsce to rzeczywicie zapewni moe dugookresow opiek i czy samo ma odpowiedni plan dziaania na wypadek niebezpieczestwa. Gdyby okazao si, e Twoja rodzina bdzie zmuszona zmieni miejsce pobytu, w tym miejsce schronienia i nie bdzie moliwe zabranie z sob zwierzcia, ogranicz przebywanie zwierzcia do jednego pomieszczenia w domu, zapewniajc mu dostateczn ilo pokarmu i wody w czasie gdy nie bdziecie mieli z nim kontaktu. Przygotuj wspólny zestaw pomocy dla Twoich zwierzt, by zabra go gdy bdziecie w popiechu opuszcza dom. Zalecany skad zestawu: dokumenty zwierzcia (najlepiej ze zdjciem), ksieczk szczepie, rejestracj, list szczególnych potrzeb, niezbdnymi lekarstwami, obro, kagacem i smycz dodatkowe zapasy pokarmu dla zwierzt zapas czystej wody miski (naczynia jednorazowe gdy musisz opuci swój dom), otwieracz do konserw, torby na mieci, wybielacz (rodek dezynfekujcy i odkaajcy), koce, rczniki, rczniki papierowe oraz inne rodki do natychmiastowego wyrzucenia tu po uyciu. 6
"BD BARDZIEJ BEZPIECZNY" BD PRZYGOTOWANY DLA BIZNESU Planowanie na wypadek nagego zdarzenia dla biznesu rodowisko biznesu jest równie naraone na niebezpieczestwa, jak pojedyncze osoby. Waciciele firm powinni rozwija planowanie na wypadek nagych zagroe zarówno ze wzgldu na bezpieczestwo pracowników, jak równie przetrwanie interesu. Twoi pracownicy zwracaj si do Ciebie po wskazówki oraz wszelk pomoc. W chwili zagroenia jeszcze bardziej bd zwraca si ku Tobie. Pracownicy musz wiedzie jak postpowa w przypadku niebezpieczestwa. Zastanawianie si co robi w chwili gdy co si dzieje jest Twoim zadaniem zanim znajdziesz si w obliczu kryzysu. Twoi podwadni zwracaj si do Ciebie po wskazówki i prowadzenie. W chwili zagroenia jeszcze bardziej bd zwraca si ku Tobie. Planowanie obejmuje: przechowywanie listy numerów kontaktowych pracowników, tak by mona byo nawiza z nimi jak najszybszy kontakt, lub z ich rodzinami w razie potrzeby, posiadanie na miejscu planu i bezpiecznej ewakuacji personelu i klientów, wiczenie planu z pracownikami, regularne kopiowanie danych z komputerów i przechowywanie ich poza sieci, ubezpieczenie w celu minimalizacji strat, okrelenie procedur postpowania biznesowego w przypadku wystpienia nagego zdarzenia, 7
"BD BARDZIEJ BEZPIECZNY" BD PRZYGOTOWANY NOTOWANIE PODEJRZANYCH DZIAA W sytuacjach zagroenia Policja moe wczy dodatkowe patrole w rónych miejscach i utrzymywa czstsz komunikacj ze strukturami lokalnymi. Mieszkacy powinni zwikszy czujno i informowa policj o kadym podejrzanym zachowaniu w okolicy. Wiele osób nie robi tego, poniewa nie jest pewna czy to, co zaobserwowali, zasuguje na zameldowanie. W przypadku jakichkolwiek wtpliwoci niezwocznie dzwo na policj. Nie marnuj cennego czasu, by najpierw podyskutowa o tym z przyjaciómi czy ssiadami. Jeli podejrzewasz, e doszo lub moe doj do przestpstwa, dzwo pod numer 997 lub 112. Nie ulegaj panice, nie wystawiaj te siebie na ryzyko. Gdy zachowanie wydaje si po prostu podejrzane, zadzwo pod numer policji i opisz to szczegóowo. Nie musisz podawa swojego nazwiska. Gdyby jednak chcia, by skontaktowa si z Tob policjant, podaj swoje nazwisko, adres i numeru telefonu i popro policjanta o kontakt. Nie obawiaj si niczego. Informacje te s poufne. Oto rodzaje zachowa, o których obok informacji o ludziach, samochodach i okolicznociach wygldajcych na niezwyke, powinnicie powiadomi policj: kto zagldajcy do domów lub samochodów, powtarzajca si obecno dziwnych pojazdów w ssiedztwie, osoby majstrujce przy instalacjach elektrycznych, gazowych, wodocigowych i kanalizacyjnych, dziwne zapachy ulatniajce si z i wokó domów oraz innych budynków, pukajcy od drzwi do drzwi, a nie legitymujcy si niczym, doradcy prawni lub jakiekolwiek inne osoby chodzce od drzwi do drzwi, osoby podejrzanie obserwujce Twoj okolic. 8
"BD BARDZIEJ BEZPIECZNY" BD PRZYGOTOWANY TELEFONY INFORMACYJNE I ALARMOWE: 0 800 250 250 - infolinia dotyczca sytuacji w kraju 0 800 50 50 50 - infolinia dotyczca sytuacji za granic 0 800 25 25 25 - infolinia dotyczca sytuacji za granic 0 800 120 226 - infolinia Policji 999 - Pogotowie Ratunkowe 998- Stra Poarna 997 Policja 112 telefon alarmowy z telefonów komórkowych "BD BARDZIEJ BEZPIECZNY" JAK POSTPOWA W NIEBEZPIECZESTWIE BD NA BIECO - UAKTUALNIANIE INFORMACJI Dostp do informacji podczas sytuacji kryzysowej jest bardzo istotny, a zyskuje na znaczeniu zwaszcza gdy zachodzi potrzeba ewakuacji. Mimo e technika przez lata posuna si naprzód, cel - polegajcy na wykorzystywaniu mediów do jak najszybszego informowania opinii publicznej o niebezpieczestwie - nie zmieni si. Osoby odpowiedzialne za kierowanie podczas zagroe, mog dostarcza opinii publicznej zarówno informacje na temat sytuacji kryzysowej, jak i instrukcje. Stacje radiowe i telewizyjne zapewniaj w szybszy sposób dostp do informacji. Zaopatrz si w radioodbiornik na baterie nastawiony na lokalne wiadomoci lub audycj lokaln na ywo z udziaem suchaczy. 9
"BD BARDZIEJ BEZPIECZNY" JAK POSTPOWA W NIEBEZPIECZESTWIE TERRORYZM Terroryzm to szeroki termin na oznaczenie uycia siy lub przemocy w stosunku do osób lub wasnoci, w celu zastraszenia, przymuszenia lub okupu. Terroryci czsto wystpuj z pogrókami, by wywoa strach w spoeczestwie i przekona obywateli, e Rzd nie jest w stanie zapobiec terrorowi. Skutki terroryzmu mog obejmowa znaczn liczb ofiar, uszkodzenia budynków, zakócenia w dostpie do tak podstawowych usug, jak: elektryczno, dostawy wody, komunikacja miejska, telekomunikacja i opieka medyczna. Moesz przygotowa si na atak terrorystyczny, korzystajc z tych samych sposobów, które znajduj zastosowanie podczas innych sytuacji kryzysowych: bd czujnym i zorientowanym w tym, co dzieje si w najbliszym otoczeniu. Podstawow cech terroryzmu jest to, i nie ma lub pojawia si mao znaków ostrzegawczych, w czasie podróy naley przedsiwzi wszelkie moliwe rodki ostronoci. Zwracaj uwag na rzucajce si w oczy lub po prostu nietypowe zachowania. Nie przyjmuj od obcych osób adnych pakunków. Nie pozostawiaj bagau bez opieki, zapamituj gdzie znajduj si wyjcia ewakuacyjne. Zawczasu pomyl, którdy mona by ewakuowa si w popiechu z budynku, metra lub zatoczonych miejsc. Zapamitaj gdzie znajduj si klatki schodowe, zapamituj elementy z najbliszego otoczenia. Zwró uwag na cikie lub atwo tukce si przedmioty, które mog by przesunite, zrzucone lub zniszczone podczas wybuchu. 10
"BD BARDZIEJ BEZPIECZNY" JAK POSTPOWA W NIEBEZPIECZESTWIE ZAGROENIA BIOLOGICZNE I CHEMICZNE Wikszo zagroe o charakterze biologicznym i chemicznym moe si zdarzy, gdy nastpi uwolnienie do rodowiska niebezpiecznych iloci substancji toksycznych. Naraony moesz by na dziaanie tych substancji toksycznych poprzez: wdychanie ich, spoywanie skaonego jedzenia, wody lub lekarstw, dotykanie lub wchodzenie w jakikolwiek inny kontakt ze skaonymi rzeczami. Moe si zdarzy, e nie bdziesz w stanie zobaczy lub wyczu niczego nietypowego. W czasie niebezpiecznego zdarzenia o charakterze chemicznym lub biologicznym wadze wydadz Ci odpowiednie instrukcje. Moesz zosta poroszony o ewakuowanie si, udanie si na wyej pooony obszar, ustawienie si pod wiatr, pozostanie w mieszkaniu lub udanie si w wyznaczone miejsce. Moesz take znajdowa si w bezporednim ssiedztwie zdarzenia i nie zdawa sobie sprawy z niebezpieczestwa. Gdy zauwaysz ludzi wymiotujcych, w konwulsjach lub zdezorientowanych natychmiast poinformuj suby medyczne, opu to miejsce i szukaj pomocy medycznej. 11
"BD BARDZIEJ BEZPIECZNY" JAK POSTPOWA W NIEBEZPIECZESTWIE BEZPIECZNE DOSTARCZANIE PRZESYEK W przypadku gdy otrzymasz podejrzany list lub paczk: nie otwieraj przesyek, nie potrzsaj, nie rzucaj ni i nie wchaj, zakryj lub umie w plastikowej torbie, starannie umyj rce wod z mydem, zadzwo na Policj. W wikszoci przypadków Twoje informacje na temat nieotwartego listu lub paczki, pomoe Policji doradzi Ci, co robi. Jeli przesyka nie spenia okrelonych kryteriów, Policja moe Ci doradzi pozbycie si jej, jeeli obawiasz si otwarcia. Stra Poarna przyjmuje doniesienia na temat substancji niebezpiecznych w celu dokonania oceny i jej waciwego usunicia. Jednake w przypadku jakichkolwiek wtpliwoci dzwo pod numer 997, 998 lub z telefonu komórkowego - 112. 12
"BD BARDZIEJ BEZPIECZNY" JAK POSTPOWA W NIEBEZPIECZESTWIE EWAKUACJA Wadze lokalne mog wezwa do ewakuacji z obszarów szczególnego ryzyka, gdzie by moe przebywasz. Gdy zostaniesz powiadomiony o ewakuacji zachowaj spokój, suchaj uwanie i postpuj zgodnie ze wskazówkami. Jeli jeste pewny, e masz jeszcze czas, skontaktuj si z rodzin, by powiedzie im gdzie si udajesz i kiedy spodziewasz si przybycia. Odetnij dopyw wody i elektrycznoci, pozostaw jednak gaz dopóki wadze lokalne nie zadecyduj inaczej. Tylko wyspecjalizowany pracownik moe ponownie wczy dopyw gazu. Jeli musisz szybko zdecydowa co zabra z sob, zabierz ze sob: rodki medyczne, rzeczy na wypadek zagroe (latarka, baterie, radioodbiornik, zestaw pierwszej pomocy, woda butelkowana), odzie na zmian, piwór, materac oraz poduszk dla kadego czonka rodziny, a take klucze od domu i samochodu. Jeli planujesz jecha samochodem w chwili wystpienia zagroenia, zapoznaj si z rónymi trasami, które mona wybra, gdy nieprzejezdne s gówne arterie. Suchaj radia, lokalne stacje bd przekazyway informacje na temat ruchu na drogach. W samochodzie przechowuj zimowy zestaw ratunkowy. Odpowiedni zestaw zawiera: koce, latark, opat, przewody rozruchowe, sól lub popió do posypywania nawierzchni, lokalne mapy drogowe, wysokokaloryczne poywienie jak: produkty zawierajce due iloci sodu, ziarna sezamowego, rodzynek, suszonych owoców, patków zboowych, orzechów i miodu, jak równie puszki z sokami. Pamitaj o zabraniu telefonu komórkowego i adowarki. Nawet w przypadku nie opaconych usug skontaktujesz si z numerem alarmowym 112. 13
"BD BARDZIEJ BEZPIECZNY" JAK POSTPOWA W NIEBEZPIECZESTWIE MIEJSCA SCHRONIENIA Na wypadek zagroenia chemicznego udaj si do pomieszczenia w gbi domu, najlepiej pozbawionego okien; wskazane s pomieszczenia nad powierzchni ziemi, poniewa cze substancji chemicznych jest cisza od powietrza i moe przedostawa si do piwnic nawet gdy zamknite s okna. Gdy pozwalaj na to warunki, wadze lokalne mog zwróci si do mieszkaców, aby schronili si we wasnych domach albo w miejscach do tego wyznaczonych Osoby, które korzysta bd ze schronienia, powinny zabra ze sob ubrania na zmian, przybory i artykuy sanitarne, recepty do realizacji, medykamenty, artykuy higieny jamy ustnej, okulary lub soczewki kontaktowe, preparaty zwizane ze stosowan diet, jak równie inne rodki szczególnej potrzeby. Za wyjtkiem schronisk specjalnie dla nich przeznaczonych, zwierztom nie udziela si schronienia. Gdy wadze lokalne informuj o koniecznoci pozostania w domu natychmiast zabierz do rodka dzieci i zwierzta. Gdy zbierzesz swoj rodzin, powiniene: zamkn wszystkie okna, drzwi zewntrzne i przewody kominowe, wyczy wentylatory, urzdzenia grzewcze i klimatyzacj, zmoczy kilka rczników i zatka nimi przestrzenie pod drzwiami, oklei tam drzwi, okna, przewody i otwory wentylacyjne, zakry plastikowymi torbami okna, kontakty i liczniki, zasun rolety, aluzje lub zasony gdy poinformowano o grobie eksplozji, pozosta wewntrz i sucha radia lub telewizji do czasu a powiedz Ci, e jest ju bezpiecznie lub te e musisz si ewakuowa. 14
"BD BARDZIEJ BEZPIECZNY" JAK POSTPOWA W NIEBEZPIECZESTWIE DZIECI W SZKOLE W przypadku zdarzenia o charakterze lokalnym jak i ogólnokrajowym, albo podczas ewakuacji lub chronienia si we wasnym domu, rodzice powinni sucha doniesie lokalnych mediów i moliwie czsto zaglda na strony internetowe, by czerpa stamtd informacje o zamykaniu i otwieraniu szkó. Rodzice powinni ledzi doniesienia lokalnych mediów i informacje ze szkoy mówice o decyzjach wadz szkolnych. Informacje na temat zmian w pracy szkó bd rozpowszechniane przez wikszo stacji radiowych i telewizyjnych. Dopóki nie ogosi si ewakuacji w poszczególnych szkoach, uczniowie zazwyczaj pozostaj na terenie szkoy. Poniewa w czasie lokalnego kryzysu szkoa moe okaza si najlepszym miejscem dla dzieci, nie zaleca si rodzicom przychodzenia do szkoy i zabierania dzieci. Gdyby jednak jaki rodzic zgosi si do szkoy, musi by przygotowany na okazanie dokumentu tosamoci (zazwyczaj ze zdjciem) wymaganego przez wadze szkolne. Pamitaj, e jeli szkoa jest przygotowana na udzielenie schronienia na miejscu, by zapewni dzieciom bezpieczestwo, nikomu nie pozwoli si na wejcie do szkoy lub jej opuszczenie a do czasu, gdy niebezpieczestwo minie. 15
"BD BARDZIEJ BEZPIECZNY" JAK POSTPOWA W NIEBEZPIECZESTWIE OSOBY STARSZE INFORMOWANIE OSÓB STARSZYCH Osoby starsze powinny mie indywidualny plan na wypadek wystpienia zagroenia. Moesz przygotowa swój indywidualny plan na wypadek zagroe planujc z wyprzedzeniem, pozostajc w kontakcie ze swoj rodzin i ssiadami oraz dzielc si informacjami na temat niebezpiecznych zdarze z innymi. PLANOWANIE Z WYPRZEDZENIEM Nieszczcia mog wystpi nieoczekiwanie, a osoby starsze mog by szczególnie na nie naraone. Osoby starsze mog w sytuacji zagroenia poprawi stan swojego bezpieczestwa, jeli: trzyma bd w domu pod rk zestaw pomocy na wypadek zagroenia gotowy do zabrania gdy bd musiay ewakuowa si z domu, zna bd adres i numer telefonu lokalnych wadz, opatrz etykietkami sprzt, którego bd potrzebowa, taki jak: wózki inwalidzkie, laski, przygotuj list uywanych przez siebie lekarstw i urzdze medycznych takich jak np. stymulatory serca, zaplanuj transport na wypadek ewakuacji, uzupeni zapasy lekarstw gdy te bd si koczy, zna bd numer telefonu dyurujcej 24 godziny na dob apteki, umieszcz przy telefonie numery telefonów alarmowych, trzyma bd w portfelu lub torebce zapasow list wanych numerów kontaktowych, jak te informacji medycznej, opracuj plan i przewicz najlepsze drogi ucieczki z domu. 16
"BD BARDZIEJ BEZPIECZNY" JAK POSTPOWA W NIEBEZPIECZESTWIE GDY NIE MA ENERGII ELEKTRYCZNEJ Zakócenia w dostawie energii elektrycznej mog by wynikiem wielu czynników, wczajc w to: silne wiatry, lód i ciki nieg oraz uszkodzenie instalacji. Dostawy prdu przywrócone zostaj zazwyczaj w krótkim czasie. Jednake od czasu do czasu mog zdarzy si powaniejsze przerwy w dostawie energii. Gdy nie ma elektrycznoci powiniene: Sprawdzi czy Twoi ssiedzi maj prd. Prdu brakowa moe jedynie w Twoim domu, czego powodem moe by awaria bezpiecznika lub przepalenie obwodów elektrycznych. Gdy Twoi ssiedzi równie pozbawieni s prdu, dzwocie do miejscowej elektrowni. Jeli bdziesz zmuszony wyj na zewntrz, by zbada sytuacj, zabierz z sob latark i zwracaj uwag czy na ziemi nie le zerwane druty elektryczne mogce Ci porazi. Gdy je znajdziesz, nie zbliaj si do nich ani nie dotykaj czegokolwiek, co moe mie z nimi styczno. Natychmiast to zgo. Do owietlenia uywaj latarek. Nie zaleca si w czasie zagroenia zwizanego z poarem uywania wiec i lamp naftowych. Wycz urzdzenia w domu. Gdy wikszo z nich lodówki, termy i bojlery, wentylatory i pompy pozostaje wczona, mog powodowa przecienie sieci, wywoujc przerwy w dostawie energii, gdy przywrócony zostanie dopyw prdu. Lodówki i zamraarki powinny by zamknite tak dugo jak to tylko moliwe. Jedzenie moe by przechowywane dzie lub dwa gdy drzwiczki s zamknite. Próbuj najpierw je atwo psujce si pokarmy. W przypadku jakichkolwiek wtpliwoci wyrzu je. Ostronie uywaj przenonych generatorów prdu. Mog one by uywane w celu dostarczenia ograniczonej iloci energii w czasie przerw w dopywie. Nigdy nie uruchamiaj przenonych urzdze w domu lub garau, gdy urzdzenia gazowe wywoa mog powane poary i zaczadzenie. Generatory powinny zosta zainstalowane zgodnie z instrukcjami lokalnej elektrowni. Zawsze postpuj wedug wskazówek producenta. Po dodatkowe informacje odnonie waciwego uycia urzdze zadzwo do Twojej elektrowni. Jeli wod uzyskujesz ze studni lub zbiornika, bd przygotowany na korzystanie z alternatywnych róde wody do czasu, gdy przywrócony zostanie dopyw prdu. We wspomnianych zbiornikach wykorzystuje si pompy elektryczne, które nie bd dziaa bez prdu. Powiniene zdawa sobie spraw, e urzdzenia gazowe mog nie funkcjonowa, gdy nie bdzie prdu, poniewa energia elektryczna moe by niezbdna do uruchomienia zaponu. Osusz pompy, przewody, termy i bojlery, zlewozmywaki, umywalki, pralki i zmywarki. Instalacje z zimn wod mog zamarza, gdy nie ma prdu. By unikn powanego zalania, gdy wzrasta temperatura, zakr zawory. Termy i bojlery osuszone, by unikn zniszcze dokonanych przez ewentualne zamarznicie, take musz by odczone. Niezastosowanie si do tych wskazówek moe skutkowa zniszczeniem elementów grzewczych gdy ponownie wczony zostanie prd. Nigdy nie wczaj jakiegokolwiek podgrzewacza wody o ile zbiornik nie jest peny. Sporzd list urzdze na prd podtrzymujcych ycie czonkom rodziny (respiratory, wyposaenie tlenowe i inne urzdzenia podtrzymujce przy yciu). Zawsze powiniene mie plan awaryjny obejmujcy alternatywne róda zasilania w odniesieniu do urzdze i ewakuowanych osób. 17
"BD BARDZIEJ BEZPIECZNY" JAK POSTPOWA W NIEBEZPIECZESTWIE UTRZYMYWANIE CIEPA Wybierz jeden pokój w domu taki, w którym moe mieszka caa rodzina, najlepiej soneczny Ostronie korzystaj z kominka i piecyków na drewno, pilnujc ich zawsze gdy si pal. Upewnij si czy kominek dziaa waciwie. Nigdy nie uywaj wgla drzewnego jako surowca do ogrzewania domu; wgiel drzewny wydziela trujcy gaz tlenek wgla. Ubieraj si na cebul, take w swetry i paszcze przepuszczajce powietrze i duej zatrzymujce ciepo. W domach z ogrzewaniem gazowym otwory wentylacyjne naley oczyszcza ze niegu i lodu. 18
"BD BARDZIEJ BEZPIECZNY" JAK POSTPOWA W NIEBEZPIECZESTWIE NIE MUSIMY LICZY TYLKO DLA SIEBIE - RODZINA I SSIEDZI POZOSTAWANIE W KONTAKCIE ZE SWOJ RODZIN I SSIADAMI. DZIELENIE SI INFORMACJAMI NA TEMAT NIEBEZPIECZESTW Nawi kontakty z najbliszymi ssiadami zanim co si zdarzy. Spytaj najblisz rodzin lub ssiadów czy uwaaj, e poradzisz sobie w czasie zagroenia. Utrzymuj kontakty z rodzin i ssiadami, a take innymi osobami poprzez: dzielenie si swoimi kontaktami na wypadek niebezpieczestwa z gospodarzem (zarzdc) Twojego budynku, dzielenie si swoimi kontaktami na wypadek niebezpieczestwa z ssiadami i rodzin, stworzenie listy kontaktowej bazujcej na informacjach od ssiadów poinformowanie kogo, e moe na Ciebie liczy, uczenie osób, które mog pomaga Ci w czasie niebezpieczestwa, jak obchodzi si z potrzebnym Ci sprztem. Upewnij si czy osoby te bd osigalne, jeli podlegasz domowej opiece medycznej, ustal, wraz z instytucj opiekujc si Tob, sposób postpowania w razie pojawienia si niebezpieczestwa, poinformuj miejscow policj, stra poarn i suby ratownicze o swoich szczególnych potrzebach i problemach z poruszaniem. TROSZCZ SI O KREWNYCH I SSIADÓW W czasie zagroe sprawdzaj jak radz sobie Twoi krewni i ssiedzi, przede wszystkim za osoby starsze i niepenosprawne. W miar moliwoci pomó im zaplanowa albo rozmieci zapasy, z których bd korzysta. Skontaktuj si z lokalnymi wadzami zajmujcymi si opiek i zasignij informacji na temat pomocy dla osób starszych i niepenosprawnych. 19
"BD BARDZIEJ BEZPIECZNY" JAK POSTPOWA W NIEBEZPIECZESTWIE ZACHOWAJ SPOKÓJ - RADZENIE SOBIE ZE STRESEM Ludzie reaguj w chwili zagroenia w róny sposób. Spróbuj postpowa w sposób nastpujcy: Typowe reakcje obejmuj: Gniew, Bezsenno, Koszmary senne, Otpienie, Potrzeb wygadania si, Utrat apetytu, Przyrost lub utrat wagi, Bóle gowy, Hutawk nastrojów. Zachowuj dobr kondycj, Rozmawiaj z rodzin i przyjaciómi, Upewniaj dzieci, i s bezpieczne Na pytania dzieci odpowiadaj w sposób prosty, bezporedni i uczciwy Zachcaj dzieci do wyraania uczu Docieraj do innych 20