RAPORT nt. mieszkalnictwa w miastach na prawach powiatu województwa śląskiego przygotowany przez p. Alinę Muzioł - Węcławowicz
Zasoby mieszkaniowe według własności w miastach na prawach powiatu woj. śląskiego, 009 r. osób fizycznych gminy spółdzielni mieszkaniowe zakłady pracy Skarb Państwa L.p. Jednostka terytorialna Polska 55, 8,0 9,,0 0, woj. śląskie 9,3,3 3, 3,3 0, miasta na prawach powiatu 30,,7 3,0,3 0,5 miasta na prawach powiatu woj. śląsk. 3,6,6 30,,6 0,3 Bielsko-Biała,8,3 3,8 0,5 0, Bytom,5 0,9 9,7, 0, 3 Chorzów, 0,8,,6 0, Częstochowa,8 0, 33,3 0,6 0, 5 Dąbrowa Górnicza 36,0 9,0 3, 3, 6 Gliwice 8,9 9,8 6,3 3,6 0,5 7 Jastrzębie-Zdrój 0,8 5,7 5, 8 Jaworzno 5, 8,5,,3
Zasoby mieszkaniowe według własności w miastach na prawach powiatu woj. śląskiego, 009 r. osób fizycznych gminy spółdzielni mieszkaniowe zakłady pracy Skarb Państwa L.p. Jednostka terytorialna 9 Katowice 3 3, 33,7 7,5,3 0 Mysłowice 0, 8, 7,0 6,8 0, Piekary Śląskie 5, 8,7,,9 Ruda Śląska, 3,5 8,5,7 3 Rybnik 5,9,8 3,3,3 Siemianowice Śląskie 8,7 5,0 5, 5, 5 Sosnowiec 9,8 3, 37,3 6, 6 Świętochłowice,9 3,7 3,, 7 Tychy 30,3, 3,5, 8 Zabrze, 5,6 8,8 7, 0, 9 śory 53,5 5,9 36, 0, 3
Zasoby mieszkaniowe według własności w miastach na prawach powiatu woj. śląskiego, 009 r. TBS wspólnot mieszkaniowych wspólnot mieszkaniowychwłasność osób fizycznych pozostałe L.p. Jednostka terytorialna Polska 0,6,9 0, woj. śląskie 0,6 0,, miasta na prawach powiatu 0,9 3,,8 0, miasta na prawach powiatu woj. śląsk. 0,6 6, 5, 0, Bielsko-Biała 0,6 8,6,0 Bytom 0, 5,7 5,3 0, 3 Chorzów 0,,9 0,7 0, Częstochowa 0, 8, 0,6 5 Dąbrowa Górnicza 5, 7,6 6 Gliwice,7 6, 9, 0, 7 Jastrzębie-Zdrój 0,6 5,, 8 Jaworzno, 30,5,
Zasoby mieszkaniowe według własności w miastach na prawach powiatu woj. śląskiego, 009 r. TBS wspólnot mieszkaniowych wspólnot mieszkaniowychwłasność osób fizycznych pozostałe L.p. Jednostka terytorialna 9 Katowice, 3,,7 0, 0 Mysłowice 0,, 7, Piekary Śląskie 9,,7 Ruda Śląska 0, 8, 8,9 3 Rybnik 9, 5,8 Siemianowice Śląskie 5,6 6,9 5 Sosnowiec 3,6 3,5 6 Świętochłowice 39,5 8,9 7 Tychy 0,9 37, 3,0 0, 8 Zabrze,9 6,5 5,3 9 śory 5,5, 5
Budynki mieszkalne we własności lub współwłasności gminy Ogółem z mieszkaniami wyłącznie gminnymi w % ogółem z mieszkaniami wyłącznie socjalnymi w % ogółem wspólnoty mieszkaniowe w % ogółem Rok 00 00 00 00 00 00 00 Bielsko-Biała 995 9 5, 6 0,6 50 5,3 Bytom 88 80 6, 3,3 955 5,5 Chorzów 6 0 Częstochowa 550 00 36, 0, 39 63,5 Dąbrowa Górnicza 35 99 8,7 6,6 30 66,7 Gliwice 38 55 3, 0 783 76,6 Jastrzębie- Zdrój 09 3,9 8 7,3 88 80,7 Jaworzno 08 6 5,0,0 33 8, 6
Budynki mieszkalne we własności lub współwłasności gminy Ogółem z mieszkaniami wyłącznie gminnymi % ogółem z mieszkaniami wyłącznie socjalnymi % ogółem Wspólnoty mieszkaniowe % ogółem Rok 00 00 00 00 00 00 00 Katowice 5 785 5,0 0 669 6,0 Mysłowice 7 7, 0, 68 8, Piekary Śląskie 8 39 7,9 53,3 6 57,8 Ruda Śląska 559 8 50, 6, 7 8,5 Rybnik 397 6 6,0 3,5 37 3,5 Siemianowice Śląskie 509 365 7,7 3 0,6 7,7 Sosnowiec 658 380 57,8 6, 6 39,8 Świętochłowice 3 7 63,6 0,5 55 36,0 Tychy 33 6 3,9 7 5, 68 8,0 Zabrze 99 735,6 55 75, śory 8 5 55,6 5 6, 3 38,3 7
Zamieszkujący w lokalach gminnych, 00. Miasto l. mieszkańców /faktycznie zamieszkali/ l. mieszkańców lokali komunalnych l. mieszkańców lokali socjalnych Bielsko-Biała 75 008 7 763 0,5 05 0,58 Bytom 8 67 3 987 7,70 6 0,78 Chorzów 697 30 000 6,6 00,86 Częstochowa 38 0 7 0,7 53 0,53 Dąbrowa Górnicza 7 3 9 6 7,5 56, Gliwice 95 7 3 60 7,70 35 0, Jastrzębie-Zdrój 9 6 3 598 3,89 760 0,8 Jaworzno 9 807 7 538 7,95 90 0,99 Katowice 306 86 36 5,9 56 0,5 Źródło: liczba mieszkańców - GUS, pozostałe dane - ankieta mieszkaniowa 8
Zamieszkujący w lokalach gminnych, 00 Miasto l. mieszkańców /faktycznie zamieszkali/ l. mieszkańców lokali komunalnych l. mieszkańców lokali socjalnych Mysłowice 7 865 580 6, 7 0,99 Piekary Śląskie 58 68 0 650 8,8 560 0,96 Ruda Śląska 950 8 0 5,60 59 0, Rybnik 0 665 8,96 89 0,59 Siemianowice Śląskie 70 9 3 35 9,00 357,93 Sosnowiec 7 638 376 5,3 397 0,8 Świętochłowice 53 798 6 680, 56,0 Tychy 9 386 58 3,9 770 0,60 Zabrze 86 93 3 088 7,7 703 0,9 śory 6 95 35 3,93 79,6 Źródło: liczba mieszkańców GUS, pozostałe dane ankieta mieszkaniowa, 9
Stawki czynszu za lokale gminne Miasto podstawowa stawka czynszu za lokale komunalne średnia stawka czynszu za lokale komunalne stawka czynszu za lokale socjalne w zł/m Bielsko-Biała,39 3,8 0,98 Bytom 3,5 0,95 strefa I strefa II 3,90,0 3, 3,8 Chorzów 6,80 6,3,38 Częstochowa,3 3,58 0,75 I strefa II strefa III strefa,56,5,3,6,07,50 Dąbrowa Górnicza 5,0,8,65 Gliwice,50 3,83,00 Jastrzębie-Zdrój,3,0 Jaworzno,5 zł. I strefa II strefa III strefa,03 3,50,98 3,68-,38 3,33-3,68,8-3,33 Katowice Mysłowice,80-8,5 3,00,5,5 II strefa,55 0
Stawki czynszu za lokale gminne Piekary Śląskie 3,06 3,06 0,8 I strefa II strefa III strefa 0,0 5 0 Ruda Śląska 6,56 5,7,5 Rybnik,50,5,70 I strefa II strefa,50,8 Siemianowice Śląskie,8,97, I strefa II strefa,8,8 Sosnowiec 3,80 3,70,0 I strefa II strefa 3,80-3 Świętochłowice 6,05,9,0 Tychy,0 i,50,35,30 i 0,65 Zabrze 5,00 lub 6,00 0,8 I strefa II strefa III strefa IV strefa śory 3,50 3,8,0 I strefa 5 3,9 II strefa -5 3,7
Czynniki róŝnicowania stawek czynszu w zasobach gminnych charakterystyka Miasto średnia stawka czynszu za lokale komunalne w zł/m strefy lokalizacyjne inne formy róŝnicowania zniŝki z powodów technicznych zwyŝki z powodów technicznych zniŝki/zwyŝki z innych względów zniŝki z powodów dochodowych zróŝnicow anie stawek czynszu za lokale socjalne / Bielsko-Biała 3,8 Bytom 3,5 Chorzów 6,3 Częstochowa 3,58 Dąbrowa Górnicza,8 Gliwice 3,83 Jastrzębie- Zdrój,3 Jaworzno
Czynniki róŝnicowania stawek czynszu w zasobach gminnych charakterystyka Miasto średnia stawka czynszu za lokale komunalne w zł/m strefy lokalizacyjne inne formy róŝnicowania zniŝki z powodów technicznych zwyŝki z powodów technicznych zniŝki/zwy Ŝki z innych względów zniŝki z powodów dochodowych zróŝnicowa nie stawek czynszu za lokale socjalne / Katowice,80-8,5 Mysłowice 3,00 Piekary Śląskie 3,06 Ruda Śląska 5,7 Rybnik,5 Siemianowice Śląskie,97 Sosnowiec 3,70 Świętochłowice,9 Tychy,35 Zabrze śory 3,8 3
Zaległości czynszowe wg sektorów mieszkaniowych, 009 r. zasoby jednostka liczba mieszkań, których lokatorzy zalegają z opłatami za mieszkanie ogółem w tym ponad 3 miesiące ogółem w tym ponad 3 miesiące w liczbach bezwzględnych w zasobów gminne P O L S K A Śląskie 7 6 9 069 7 5 586,5 7,5 3,3 3,5 P O L S K A 6 76 8 73 9, 5, Skarbu Państwa Śląskie 576 36 6, 0,3 P O L S K A 36 85 6 90 7,5, zakładów pracy Śląskie 3 0 9 306,6 6,7 spółdzielni mieszkaniowych P O L S K A Śląskie 938 36 7 96 65 39 6 35 36,3 37, 6, 6,6 współnot mieszkaniowych Śląskie 39 578 3 35,3 3,8
Zaległości czynszowe wg sektorów mieszkaniowych, 009 r. zasoby jednostka wysokość zaległości w tys. zł przeciętna wysokość zaległości na mieszkanie w zł ogółem w tym ponad 3 miesiące ogółem w tym ponad 3 miesiące gminne P O L S K A Śląskie 659 37,7 97 98,5 537 658,8 76 350,7 396 06 73 675 P O L S K A 5 5,9 0 60, 56 3 Skarbu Państwa Śląskie 07,5 87,9 767 8 P O L S K A 53 076,8 0 99,5 55 53 zakładów pracy Śląskie 33 08,7, 59 spółdzielni mieszkaniowych P O L S K A Śląskie 736 68,8 0 653,5 85, 68 6,0 785 89 67 598 współnot mieszkaniowych P O L S K A Śląskie 330, 7 77,5 9 86,8 3 53, 97 06 06 0 5
Eksmisje W 00 r. sprawy eksmisyjne w toku dotyczyły we wszystkich badanych miastach łącznie 5, tys. przypadków. Dane prognostyczne na 03 r. podało 5 miast, z tego 3 przewidziały spadek w porównaniu z 00r.: Częstochowa (8,8%); Chorzów (8,6%); Dąbrowa Górnicza (93,0%). 6
Eksmisje Spośród miast prognozujących wzrost liczby pozwów o eksmisję w 03 r. skalą wzrostu wyróŝniły się: Rybnik (8,%); Jaworzno (3,%); Bielsko-Biała (73,3%); śory (65,3%). 7
Eksmisje Wydawanych wyroków eksmisyjnych w 00 r. było w 5 miastach,5 tys., prognozowano systematyczny wzrost, do,7 tys. w 03 r. ZauwaŜa się zróŝnicowanie wartości prognoz w poszczególnych jednostkach. 8
Eksmisje W 7 miastach przewidziano spadek, najsilniejszy w: Częstochowie (,9%); Jastrzębiu-Zdroju (5,%). 9
Eksmisje Największą skalę wzrostu orzeczonych eksmisji przewidziano dla: Piekar Śląskich (56,3%); śor (33,3%); Zabrza (0%). 0
Eksmisje W 00 r. wykonano,3 tys. wyroków eksmisyjnych. Prognozy wskazują na wzrost lub stabilizację do 03 r. Wyjątkowo wysoki spadek liczby wykonywanych wyroków przewidziano dla Bytomia (7,0%). Stabilny poziom wykonywanych eksmisji przewidziano dla Rudy Śląskiej (0%).
Eksmisje Znaczące wzrosty do 03 r. wykazano dla: Rybnika (5%); Częstochowy (85,%); Świętochłowic (70,7%).
Eksmisje Zakładając realizm prognoz w zakresie wyroków eksmisyjnych orzekanych i wykonywanych ze wskazaniem lokalu socjalnego, zapotrzebowanie na lokale socjalne na potrzeby wykonania orzeczeń sądowych w latach 0 03 wyniesie,8 tys. lokali. Odpowiada to,3 mieszkań socjalnych istniejących w 00 r. w 5 miastach. 3
Eksmisje Według prognoz liczby orzekanych eksmisji i oczekujących na wyroki sądowe (przy załoŝeniu, Ŝe 90% spraw kończy się orzeczeniem eksmisji do lokalu socjalnego, zapotrzebowanie na te lokale wyniosłoby odpowiednio): 7,7 tys. (orzekane); 0,8 tys. (w toku).
Eksmisje Są to wielkości nawet w przybliŝeniu nieosiągalne przy aktualnej dynamice wzrostu liczby lokali socjalnych. 5
Wykorzystanie programów polityki mieszkaniowej państwa Aktualnie trzy programy rządowe słuŝą rozwiązywaniu problemów mieszkaniowych gmin: program termomodernizacji - premia z Funduszu Termomodernizacji w postaci spłaty części zadłuŝenia z tytułu kredytu na przedsięwzięcie termomodernizacyjne; program społecznego budownictwa czynszowego - preferencyjny kredyt ze środków Banku Gospodarstwa Krajowego (praktycznie zawieszony); 6
Wykorzystanie programów polityki mieszkaniowej państwa program wsparcia gmin w realizacji budownictwa socjalnego - dotacje z Funduszu Dopłat do części kosztów przedsięwzięć polegających na budowie/przebudowie/adaptacji pomieszczeń słuŝących jako lokale socjalne, komunalne (pod warunkiem wyodrębnienia odpowiedniej ilości mieszkań socjalnych), mieszkania chronione, miejsca w noclegowniach i domach dla bezdomnych. 7
Miasta korzystające z oferty programów polityki mieszkaniowej państwa, 009-03 009-0 0-03 Działanie/program budynki mieszkania budynki mieszkania termomodernizacja budynków komunalnych: ogółem 06 753 78 59 Chorzów 9 3 88 Częstochowa 6 8 Dąbrowa Górnicza 0 Jastrzębie-Zdrój 56 Katowice 0 5 7 00 Piekary Śląskie 7 80 Rybnik 90 Sosnowiec Zabrze 60 5 śory 8
Miasta korzystające z oferty programów polityki mieszkaniowej państwa, 009-03 009-0 0-03 Działanie/program budynki mieszkania budynki mieszkania Termomodernizacja budynków wspólnot mieszkaniowych z udziałem gminy : ogółem 666 69 396 8566 Bielsko-Biała 0 76 Bytom 39 889 Chorzów 66 77 5 675 Częstochowa 93 3598 0 580 Dąbrowa Górnicza 9 870 0 300 Gliwice 6 97 6 6 Katowice 87 33 56 09 Mysłowice 5 60 Piekary Śląskie 3 0 Ruda Śląska 75 687 7 536 Rybnik 0 68 5 6 Siemianowice Śląskie Sosnowiec 6 3 60 60 Świętochłowice 6 300 3 77 Zabrze 60 5 śory 7 35 9
Miasta korzystające z oferty programów polityki mieszkaniowej państwa, 009-03 009-0 0-03 Działanie/program budynki mieszkania budynki mieszkania 3 wsparcie z FD w tworzeniu zasobu mieszkań chronionych : ogółem 5 3 Tychy 3 Zabrze 3 3 wsparcie z FD w tworzeniu zasobu mieszkań socjalnych : ogółem 36 550 89 Bytom 8 8 Dąbrowa Górnicza 59 Jastrzębie-Zdrój 56 3 Piekary Śląskie 5 80 Ruda Śląska 39 Rybnik 5 50 Sosnowiec 5 5 Świętochłowice 39 Zabrze 6 6 śory 3 5 wsparcie z FD w tworzeniu zasobu mieszkań komunalnych : ogółem 5 6 5 Chorzów 6 5 Gliwice 5 6 wsparcie z FD w tworzeniu miejsc w noclegownaich i domach dla bezdomnych : ogółem 6 30 6 Jastrzębie-Zdrój 6
Miasta korzystające z oferty programów polityki mieszkaniowej państwa, 009-03 009-0 0-03 Działanie/program budynki mieszkania budynki mieszkania 7 wsparcie z FD w tworzeniu zasobu mieszkań socjalnych/komunalnych przez TBS : ogółem 7 38 5 7 7 Sosnowiec 7 38 7 Jaworzno 60 7 Mysłowice 7 Tychy 8 wsparcie TBS realizującego przesięwzięcia współfinansowane preferencyjnym kredytem z BGK : ogółem 9 83 6 598 8 Chorzów 0 3 8 Częstochowa 3 8 8 Gliwice 8 37 8 Jaworzno 6 8 9 6 8 Katowice 5 0 8 Ruda Śląska 8 Tychy 0 9 wsparcie TBS realizującego przesięwzięcia bez preferencyjnego kredytu z BGK : ogółem 5 86 9 Ruda Śląska 9 Tychy 6 9 Zabrze 3 3
Polityka mieszkaniowa Decyzje z zakresu polityki mieszkaniowej są podejmowane na zasadzie gaszenia poŝaru. Co najmniej dwa czynniki potęgują tę zasadę: skala potrzeb i problemów mieszkaniowych, w duŝej mierze odziedziczonych po poprzednim systemie polityczno-gospodarczym; współczesne ograniczenia finansowe jednostek samorządu terytorialnego. 3
Hierarchia problemów mieszkaniowych w polityce miasta Próbę określenia hierarchii problemów mieszkaniowych w ujęciu gmin podjęto wyróŝniając w ankiecie kategorii problemów. 33
Hierarchia problemów mieszkaniowych w polityce miasta Respondentów proszono o przypisanie wymienionym zakresom działania gmin wag od do : waga równa oznaczała najwaŝniejsze zadanie gminy w obszarze mieszkalnictwa; waga równa najmniej waŝne. 3
NajwaŜniejsze zadanie gminy w obszarze mieszkalnictwa ) budowa/modernizacja/adaptacja budynków z lokalami socjalnymi (ranga 7,5); ) budowa/modernizacja/adaptacja mieszkań komunalnych (ranga 75,5); 3) remonty/modernizacja budynków komunalnych i budynków wspólnot mieszkaniowych z udziałem gminy (ranga 8); 35
NajwaŜniejsze zadanie gminy w obszarze mieszkalnictwa ) wypłata rekompensat z tytułu nie dostarczenia lokalu socjalnego/tymczasowego w sytuacji orzeczeń sądowych o eksmisji z prawem do lokalu socjalnego/tymczasowego. (ranga 8); 5) wspieranie przez gminę budowy społecznych mieszkań czynszowych przez TBS (ranga 00). 36
Wnioski zróŝnicowanie mieszkalnictwa i polityki mieszkaniowej w 9 miast na prawach powiatu; mieszkalnictwo stanowi priorytetowy element w polityce miejskiej 9 miast na prawach powiatu; 37
Wnioski problemy mieszkaniowe (trudności, bariery rozwojowe) badanych miast będą narastać w perspektywie najbliŝszych lat; miasta śląskie nie wykorzystują wszystkich walorów aglomeracji i moŝliwości samoorganizacji, sąsiedztwa, do optymalizacji swoich programów mieszkaniowych. 38
Propozycja dalszych działań Współdziałanie miast śląskich w prowadzeniu polityk mieszkaniowych i standaryzacja działań, a w tym takŝe: debata odnośnie polityki czynszowej w zasobach gminnych w perspektywie wieloletniej; 39
Propozycja dalszych działań optymalizacja wykorzystania programu wsparcia z Funduszu Dopłat budownictwa socjalnego (z opcją finansowania lokali komunalnych w ramach tego programu), mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych. 0
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ