Wiktor Żłobicki, Iwona Paszenda Uniwersytet Wrocławski Instytut Pedagogiki SPRAWOZDANIE z II Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Codzienność jako wyzwanie edukacyjne. Refleksyjność wobec codzienności zorganizowanej pod patronatem naukowym Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk W dniu 23 listopada 2016 roku z inicjatywy Zakładu Pedagogiki Ogólnej Instytutu Pedagogiki na Wydziale Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego przy współudziale Oddziału Wrocławskiego Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego odbyła się we Wrocławiu II Ogólnopolska Konferencja Naukowa Codzienność jako wyzwanie edukacyjne. Refleksyjność wobec codzienności. Komitet Naukowy konferencji współtworzyli: - prof. zw. dr hab. Bogusław Śliwerski (UŁ, APS, Warszawa) Przewodniczący Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk oraz członkowie KNP PAN: - prof. zw. dr hab. Zbyszko Melosik (UAM, Poznań); - prof. zw. dr hab. Agnieszka Gromkowska Melosik (UAM, Poznań); - prof. zw. dr hab. Roman Leppert (UKW, Bydgoszcz); - dr hab. prof. UZ, Mirosław Kowalski (UZ, Zielona Góra), Sekretarz KNP PAN; oraz: - dr hab. prof. UWr Wiktor Żłobicki (Przewodniczący konferencji); - prof. zw. dr hab. Krystyna Ferenz (UWr); - prof. zw. dr hab. Wanda Dróżka (UJK, Kielce); - prof. zw. dr hab. Krystyna Zatoń (AWF, Wrocław); - dr hab. prof. UJ Krystyna Ablewicz (UJ, Kraków); - dr hab. prof. DSW Bogusława Dorota Gołębniak (DSW, Wrocław); - dr hab. prof. UMK Hanna Kostyło (UMK, Toruń); - dr hab. prof. AWF Lesław Kulmatycki (AWF, Wrocław); - dr hab. Alina Wróbel (UŁ); - dr hab. Alicja Żywczok (UŚ, Katowice).
Do zadań Komitetu Naukowego należało czuwanie nad poziomem merytorycznym konferencji, zarówno w trakcie podejmowanych przygotowań do tego wydarzenia, jak i podczas trwania obrad. Stronę merytoryczną konferencji przygotowywali dr hab. prof. UWr Wiktor Żłobicki przewodniczący konferencji oraz dr Iwona Paszenda i dr Monika Humeniuk sekretarze konferencji. Za organizację konferencji (przygotowanie miejsca pobytu, stały kontakt z uczestnikami, przygotowanie materiałów konferencyjnych, niezbędnego zaplecza dla toczących się obrad itp.) odpowiadał Komitet Organizacyjny w składzie: dr Jacek Gulanowski, dr Grażyna Lubowicka, dr Katarzyna Uzar Szcześniak, dr Rafał Włodarczyk, mgr Gabriela Biel, mgr Beata Działa, mgr Agnieszka Janik, mgr Magdalena Kasprzak. Celem konferencji było podjęcie interdyscyplinarnego namysłu nad trzema dyskursami refleksyjności. Pierwszy ujmuje refleksyjność jako ogólną cechę ludzkiego bycia w świecie, prowadzącą do samoświadomości i podmiotowości jednostki. Drugi rozpatruje refleksyjność jako wymóg naszych czasów, uobecnianie się kluczowej kompetencji, niezbędnej do egzystencji w świecie ponowoczesnym. Trzeci podkreśla jej poznawczy wymiar, akcentując związek refleksyjności z formami myślenia, procesami uczenia się i profesjonalizacją. Powyższa problematyka znalazła odzwierciedlenie w wystąpieniach konferencyjnych 54 badaczy, reprezentujących 22 uczelnie wyższe: Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Uniwersytet Warszawski; Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet Łódzki; Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Uniwersytet Śląski, Katowice; Uniwersytet Pedagogiczny im KEN, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Uniwersytet Szczeciński, Uniwersytet Zielonogórski, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Dolnośląska Szkoła Wyższa, Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka, Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa i Nauk o Zdrowiu, Akademia Techniczno-Humanistyczna; Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa. Wśród uczestników konferencji znaleźli się także przedstawiciele instytucji zajmujących się praktyką edukacji, takich jak: Akademia Dobrej Edukacji Gdańsk; Przedszkole Publiczne Małe Aniołki, Kraków; Bursa Szkolna, Zielona Góra, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna nr 9, Wrocław oraz redaktor naczelny kwartalnika Christianitas. Oprócz referentów w konferencji wzięło udział około 200 słuchaczy
studentów kierunku pedagogika, doktorantów i nauczycieli akademickich oraz praktyków edukacji żywo zainteresowanych podejmowaną problematyką. Uroczystego otwarcia konferencji dokonał Przewodniczący Komitetu Naukowego i Organizacyjnego dr hab. prof. UWr Wiktor Żłobicki, który podkreślił znaczenie i wagę podejmowanego zagadnienia. Problematyka konferencji została zreferowana w trzech panelach eksperckich oraz w ośmiu sekcjach tematycznych. Obradom pierwszego panelu eksperckiego przewodniczył dr hab. prof. UWr Wiktor Żłobicki. Referaty wygłoszone w tej części obrad eksponowały różnorodne obszary i aspekty refleksyjności. Pierwsza prelegentka prof. zw. dr hab. Wanda Dróżka UJK (Kielce) w referacie Refleksyjność jako postawa wobec zmiany na kanwie autobiografii, pamiętników i innych wypowiedzi osobistych nauczycieli z ostatniego ćwierćwiecza podjęła próbę pokazania treści oraz form refleksyjności nauczycieli jako ich postawy wobec różnorakich zmian, w świetle analiz ich dokumentów osobistych: pamiętników, autobiografii i innych wypowiedzi osobistych z lat 1989 2015. Z kolei dr hab. prof. UJ (Kraków) Krystyna Ablewicz w referacie Relacja pedagogiczna a kompetencje intrapersonalne pedagoga w oparciu o humanistyczno-egzystencjalne założenia psychologii i pedagogiki Gestalt rozwinęła wątek potrzeby i możliwości rozwoju kompetencji intrapersonalnych pedagoga w kontekście relacji pedagogicznej. Ostatni referat dr hab. Aliny Wróbel (UŁ) Refleksyjność jako czytanie codzienności, czyli o rozumieniu sensu własnego działania. Między teorią a praktyką pedagogiczn, dotyczył analiz teoretycznych skoncentrowanych na relacji istniejącej między teorią i praktyką pedagogiczną oraz znaczeniu jakie w tym kontekście pełnić może refleksyjność jako czytanie codzienności. Celem wystąpienia było wskazanie wybranych kontekstów teoretycznych, których przywołanie stanowić może inspirację do rekonstrukcji własnej drogi pedagogicznej. Obradom drugiego panelu eksperckiego przewodniczyła dr hab. prof. UJ Krystyna Ablewicz. W tej części obrad,jako pierwsza głos zabrała dr hab. prof. UMK (Toruń) Hanna Kostyło. W referacie Refleksja jako podstawa podmiotowości na przykładzie antropologii Paula Freire go odwołując się do przykładu antropologii Paula Freire go, przywołała istnienie (w społeczeństwie brazylijskim) ludzi, którzy nie mają świadomości własnej egzystencji. Postawiła pytanie o to, jaką trzeba przejść drogę/edukację, aby z takiej sytuacji nieistnienia przejść do świadomego, refleksyjnego życia. W kolejnym wystąpieniu pt. Medykalizacja i życie kobiety wiktoriańskiej prof. zw. dr hab. Agnieszka Gromkowska - Melosik (UAM, Poznań) odwołała się do opisu codziennych problemów tożsamości
i cielesności kobiet w wiktoriańskiej Anglii. Jako ostatni głos zabrał dr hab. prof. UAM (Poznań), Tomasz Gmerek. W referacie Edukacja i życie codzienne mniejszości etnicznych w obszarach podbiegunowych opisał codzienność mniejszości etnicznych zamieszkujących obszary podbiegunowe. Scharakteryzował wybrane problemy życia codziennego i edukacji reprezentantów społeczności tubylczych na Dalekiej Północy. Podjął także próbę ukazania zmian stylów życia tych społeczności w szerokim kontekście społeczno-kulturowym. Obradom trzeciego panelu eksperckiego przewodniczyła prof. zw. dr hab. Agnieszka Gromkowska-Melosik. Pierwszy mówca prof. zw. dr hab. Zbyszko Melosik UAM (Poznań) w referacie Codzienność tożsamości i polityka społecznych niepokojów opisał mozaikowość i fragmentaryczność sfery popkultury i konsumpcji, którym towarzyszą nieuchronne rozproszenie i niejednoznaczność tożsamości. Przywołał rzeczywistość, w której wszystko jest dozwolone, panuje w niej możliwość swobodnego nadawania znaczeń oraz daleko idąca indywidualizacja życia i codzienności. Drugi prelegent dr hab. Witold Starnawski prof. UKSW (Warszawa) w referacie Refleksja w codzienność perspektywa pedagogii osoby ustosunkował się do kategorii refleksji rozumianej jako samozwrotność, samoprzenikanie się wskazując na istotną własność duchowości człowieka. Przywołana praz autora perspektywa pedagogii osoby odnosiła się do zakresu i rodzaju działań, które pomagają w kształtowaniu tożsamości osoby jako wolnego, świadomego sprawcy czynów. Ostatnia prelegentka dr hab. prof. UŚ, Alicja Żywczok w referacie W kierunku przemiany wewnętrznej. Refleksja jako biograficzny punkt zwrotny zaprezentowała autorską propozycję kształtowania refleksyjności wychowanków/podopiecznych/uczniów w środowisku rodzinnym i instytucjonalnym. Po zakończeniu obrad w panelach eksperckich podjęto obrady i dyskusje w sekcjach tematycznych. Zagadnienia poruszane w sekcji I A, którym przewodniczyła dr hab. prof. UŚ, Alicja Żywczok można zgrupować w dwa obszary tematyczne. Pierwszy dotyczył kategorii samorefleksji dokonywanej w sytuacjach towarzyszącym trudnościom życiowym człowieka (dr Jolanta Sajdera UP, Kraków) - Samorefleksja jako sposób działania w doświadczaniu punktów krytycznych). Drugi obejmował zagadnienie pedagogik zakonnych ujętych w regule benedyktyńskiej (dr Paweł Milcarek - red. kwartalnika Christianitas) - Codzienność benedyktyńska jako uświęcona monotonia. Stabilitas w wychowaniu); rozumienia pojęć refleksyjności wyróżnionych w antropologii Karola Wojtyły oraz ich związków z ludzkim działaniem ( mgr Maria Kubiak, KUL, Lublin) - Dwa pojęcia refleksyjności w antropologii Karola Wojtyły) oraz koncepcji rozwoju wiary, ukazującej fenomen religijności jednostki
(dr Monika Humeniuk (UWr) - Wiara i religijność refleksyjna a mentalność fundamentalistyczna rozważania wokół koncepcji wiary Jamesa W. Fowlera). W obradach sekcji II A pod przewodnictwem dra hab. prof. UWr Wiktora Żłobickiego jako pierwsza głos zabrała dr Grażyna Lubowicka (UWr). W referacie Refleksyjność człowieka wobec świata znaczeń odniosła się do pojęcia refleksji w rozumieniu własnej codzienności i zarazem w zapośredniczonym językowo rozumieniu siebie. Celem wystąpienia było wydobycie potencjału krytycznego (i subiektywnego) refleksyjności. Następny referat Pozytywizm a brak refleksyjności w dyskursie edukacyjnym, przedstawił dr Wojciech Kruszelnicki (WSP, Katowice). Celem wystąpienia była chęć ukazania, że najważniejszym filarem epistemologii pozytywistycznej w badaniach edukacyjnych i w myśleniu o oświacie jest swoisty dogmatyzm, a mówiąc precyzyjniej brak krytycyzmu. Tę część obrad zamknął referat dra Rafała Włodarczyka (UWr) Dialog jako wehikuł refleksyjnego rozumienia. Przesłanki aplikacji koncepcji niekonsensualnej demokracji Leszka Koczanowicza. Zasadniczym tematem wystąpienia autor uczynił dialog, który w koncepcji Koczanowicza ma prowadzić do refleksyjnego rozumienia. Obradom sekcji III A przewodniczyła dr hab. prof. UJ. Krystyna Ablewicz. Pierwszy referat Kształcenie myślenia krytycznego jako droga do rozwijania refleksyjności możliwości i wyzwania wygłosiła dr Ewa Wasilewska-Kamińska (UW). Autorka odnosząc się do dotychczasowych osiągnięć na temat kształcenia myślenia krytycznego, opisanych w obszernej literaturze anglojęzycznej, omówiła wybrzmiewające z publikowanych tekstów ważniejsze wnioski odnośnie skutecznego kształcenia myślenia krytycznego. Kolejna prelegentka dr Grażyna Teusz ( UAM, Poznań) wygłosiła referat Codzienność, potoczność, refleksyjność jako egzystencjalne wyznaczniki sytuacji poradniczej w ponowoczesnej kulturze. Celem wystąpienia była próba określenia dystynktywnych cech codzienności, potoczności i refleksyjności jako egzystencjalnych wyznaczników sytuacji poradniczej w (po)nowoczesnym świecie. Ostatni referat dr Iwony Paszendy (UWr) Między refleksyjnością a rutyną. O codziennym doświadczaniu intymnego związku głowy z ręką na przykładzie koncepcji myślenia materialistycznego Richarda Senneta dotyczył założeń koncepcji myślenia materialistycznego, opisanej przez amerykańskiego socjologa Richarda Sennetta. Była to próba odpowiedzi na pytanie, czy zbiór pouczeń Sennetta zawartych w analizowanej koncepcji może być użyteczny dla pedagogiki. Sekcję IV A pod przewodnictwem prof. zw. dr hab. Wandy Dróżki otworzył referat dra Wojciecha Welskopa ( WSBiNoZ, Łódź) Wychowanie do refleksyjności wyzwaniem
współczesnej szkoły. Autor tematem swojego wystąpienia uczynił próbę poszukiwania odpowiedzi na pytania: jak we współczesnej szkole wychowywać do refleksyjności i czy istnieje szansa, aby wyjść z żelaznej klatki współczesnej edukacji? Kolejna prelegentka dr Żanetta Kaczmarek (UM, Wrocław) w referacie Kilka dni z życia szkoły refleksja badacza, odniosła się oprócz obudowy teoretycznej do relacji z badań opisu introspekcyjnego życia szkoły. Z kolei mgr Magdalena Archacka ( DSW, Wrocław) w referacie Refleksyjność w przestrzeni instytucji szkoły. Blokady i możliwości zmiany, przyjmując agonistyczną koncepcję władzy Michela Foucaulta jako ramę teoretyczną swoich rozważań, ukazała konflikt i ciągłą walkę pomiędzy władzą a oporem. W wystąpieniu postawiła tezę, iż sygnalizowany przez pedagogów krytycznych problem zawłaszczania pojęć dyskursu humanistycznego nie musi stanowić blokady dla wszelkich działań ukierunkowanych na zmianę. W ocenie autorki problemem istotnym dla współczesnej pedagogiki staje się redefinicja pojęcia zmiany. Następna referentka dr Aleksandra Szyller (UW) w referacie Szkolna codzienność pracy z podręcznikiem badania partycypacyjne z udziałem uczniów edukacji wczesnoszkolnej, podjęła próbę odpowiedzi na pytania: jak wygląda szkolna codzienność uczniów edukacji wczesnoszkolnej; jak często korzystają z podręcznika na zajęciach szkolnych; w jaki sposób, przy użyciu jakich form i z zastosowaniem jakich metod odbywa się ich codzienna praca z pakietami edukacyjnymi; co zostaje im odebrane, a co zyskują pracując z takim, a nie innym źródłem? Odmienny w swej wymowie namysł nad kategorią refleksyjności w codzienności szkolnej podjęła dr Urszula Dernowska (APS, Warszawa). Przedmiotem wystąpienia Misja szkoły jako przedmiot refleksji nauczycieli. Wnioski z badań kultury i klimatu szkoły gimnazjalnej uczyniła misję szkoły gimnazjalnej. Prezentowane przez autorkę wnioski pochodziły z porównawczego badania kultury i klimatu dwóch szkół gimnazjalnych, różniących się między sobą poziomem osiągnięć dydaktycznych uczniów. Źródłem informacji prezentowanych podczas wystąpienia były wywiady swobodne. Ostatnie wystąpienie Edukacja dla codzienności i przyszłości przykłady innowacyjnych rozwiązań organizowania i wspierania edukacji dr Anny Florek (Akademia Dobrej Edukacji, Gdańsk) opracowane na podstawie badań realizowanych w ramach projektu Stowarzyszenia Dobra Edukacja Współpraca na rzecz Dobrej Edukacji, dotyczyło analizy różnych rozwiązań edukacyjnych wdrażanych w szkołach i organizacjach pozarządowych działających w obszarze edukacji. Po krótkiej przerwie obiadowej kontynuowano obrady w sekcjach tematycznych.
Obrady w sekcji I B pod przewodnictwem dr hab. Alicji Żywczok (UŚ, Katowice) otworzyło wystąpienie dr Anny Perkowskiej Klejman (APS, Warszawa). Referat Kierunek, poziom i system edukacji a refleksyjność studentów skoncentrowany był wokół problematyki intelektualnego rozwoju dorosłych i jego związku z edukacją. Celem prezentowanych wyników badań było określenie, czy poziom, kierunek i system kształcenia mają związek z refleksyjnością. Kolejne wystąpienie mgr Danuty Wiśniewskiej (UM, Wrocław) Refleksyjność jako efekt kształcenia w przedsiębiorczym i badawczym modelu uniwersytetu koncentrowało się wokół wciąż aktualnego pytania, czy mit uniwersytetu Humboldta całkowicie utraci w przyszłości na znaczeniu. W ocenie referentki w obliczu kształtowania modelu przedsiębiorczego w uczelniach istotnym staje się ustalenie, czy refleksyjność studentów i absolwentów uczelni jest brana pod uwagę w ramach założeń realizacji procesu kształcenia w szkołach wyższych ze względu na dominację kształtowania tej wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych, które są niezbędne i pożądane na rynku pracy. W tej części obrad ostatni referat Inicjator zabaw muzyczno-ruchowych w przedszkolu jako refleksyjny praktyk wygłosiła mgr Bernadeta Kosztyła (Publiczne Przedszkole Małe Aniołki, Kraków), która ukazała nauczyciela wychowania przedszkolnego jako refleksyjnego praktyka. Autorka dokonała analizy materiału empirycznego uzyskanego z badań grupy nauczycieli dzieci w wieku przedszkolnym. W części podsumowującej przedstawiła materiał fotograficzny i filmowy dzieci podczas zabaw muzyczno-ruchowych. Sekcję II B pod przewodnictwem dr hab. Aliny Wróbel (UŁ) otworzył referat dr Magdaleny Grochowalskiej (UP, Kraków) Refleksyjność w myśleniu o praktyce zawodowej. Z doświadczeń początkujących nauczycielek przedszkola. Podjęte przez autorkę rozważania wpisują się w trzeci dyskurs refleksyjności wskazany przez organizatorów konferencji w zaproszeniu do dyskusji, który podkreśla jej poznawczy wymiar. Prelegentka skupiła uwagę na związku refleksyjności z procesem stawania się, tworzenia siebie, konstruowania tożsamości zawodowej. Odwołując się do wyników badań własnych, poszukiwała odpowiedzi na pytanie, w jakim zakresie nauczycielowi rozpoczynającemu proces stawania się profesjonalistą w myśleniu o własnym działaniu towarzyszy refleksyjny osąd na doświadczaną codziennością? W kolejnym referacie Refleksje nad dostępnością do Internetu dla wychowanków MOW w kontekście zrównoważonego rozwoju mgr Gabriela Matczak (UŁ) poszukiwała odpowiedzi na pytanie, czy ograniczanie dostępności do Internetu dla wychowanków MOW jest działaniem prewencyjnym czy zakłócającym rozwój
i kształtowanie prawidłowych postaw społecznych. Z kolei dr Joanna Szymczak (UKW, Bydgoszcz) w referacie Refleksyjność jako przestrzeń kulturowa dla czynienia refleksji dotyczącej pracy z uczniami doniesienie z badań własnych przedstawiła wnioski skonstruowane dzięki zrealizowanemu projektowi badawczemu drogi oraz rekomendacje dla praktyki edukacyjnej. Zasygnalizowała określone metodologiczne aspekty tej drogi - Interakcjonizm symboliczny i fenomenologia, które stanowiły ramę teoretyczną dla przyjętej perspektywy badawczej, czyli punktu widzenia uczestników projektu - nauczycieli wczesnej edukacji. Kolejna prelegentka dr Alina Wróblewska (WSB, Poznań) w wystąpieniu Problemy refleksyjnego pedagoga w aktualnej rzeczywistości społecznej podjęła próbę przedstawienia skomplikowanej sytuacji refleksyjnego pedagoga w wieloznacznej i niedookreślonej realności świata, jak i w konkretach społeczno-politycznych naszego kraju. Autorka poszukiwała odpowiedzi na pytanie, jak współczesny nauczyciel może i powinien odwrócić niebezpieczne tendencje pozostawania w wertykalnej koncepcji życia poprzez bezinteresowne wychowanie. Częściową odpowiedzią było sięgnięcie po arsenał edukacji refleksyjnej, zakładającej niewymuszone kształtowanie otwartych, myślących postaw młodego pokolenia. Obrady w sekcji III B pod przewodnictwem dra hab. prof. UWr Wiktora Żłobickiego, zainicjował referat dr Izabeli Kaiser Jak pomóc dziecku z trudnościami w edukacji matematycznej? Refleksje nauczyciela przedszkola perspektywa badawcza. Na podstawie przeprowadzonych badaniach empirycznych ważnym obszarem rozważań autorki było określenie postaw nauczycieli wobec trudności, jakich w edukacji matematycznej doświadczają najmłodsze dzieci. Z kolei dr Beata Sufa (UP, Kraków) w referacie Nauczyciel wczesnej edukacji dziecka refleksyjny praktyk na podstawie analizy literatury i wyników badań własnych ukazała obraz nauczyciela wczesnej edukacji dziecka jako refleksyjnego praktyka. Następna referentka - dr Agnieszka Pawluk Skrzypek (SGGW, Warszawa) w referacie Codzienność ucznia z dysleksją rozwojową w percepcji rówieśników podjęła próbę rozpoznania, w jaki sposób codzienne funkcjonowanie uczniów z dysleksją rozwojową spostrzegane jest przez ich rówieśników, uczniów klasy szóstej, publicznych i niepublicznych szkół podstawowych. Na zakończenie obrad sesji mgr Dorota Dolata (UAM, Poznań) wygłosiła referat Mediacje pedagoga wśród młodzieży codzienność szkolna z perspektywy praktyka. Celem referatu było przedstawienie oraz omówienie, jak w codzienności szkolnej mediacja może posłużyć rozwiązaniu konfliktu i równocześnie uczyć młodych ludzi rozmawiania ze sobą w chwilach intensywnych emocji.
Sekcję IV B pod przewodnictwem dr Żanetty Kaczmarek (UM, Wrocław) otworzył referat dr Aleksandry Tłuściak Deliowskiej (APS, Warszawa) Refleksyjny uczeń wobec przemocy rówieśniczej. Celem wystąpienia było zwrócenie uwagi na społeczną stronę przemocy rówieśniczej i uzasadnienie w tym kontekście przydatności zagadnienia refleksyjności z punktu widzenia oddziaływań profilaktyczno-wychowawczych. Z kolei dr Beata Maj (UWr) w referacie Refleksyjna postawa nauczyciela-wychowawcy jako droga do sukcesów wychowawczych opisała ucieczkę od standardowego, zrutynizowanego postrzegania i traktowania wychowanka przez wychowawcę w placówkach opieki, wychowania i nauczania, która jawi się dziś wobec narastających, stale nowych problemów środowiskowych i psychospołecznych wychowanków jako ważny wyznacznik sukcesów w pracy wychowawczej. Kolejna referentka dr Beata Krawiec (UWr) scharakteryzowała codzienną troska o sprawiedliwe rozwiązania w edukacji. Natomiast mgr Agnieszka Jankowska (USz) w referacie (Nie)pożądana refleksyjność? zastanawiała się, jak w zinstytucjonalizowanej edukacji funkcjonuje refleksyjny uczeń. Czy jego refleksyjność każdorazowo implikuje wysokie efekty kształcenia? A może refleksyjność utrudnia szkolne uczenie się? W wystąpieniu ustosunkowała się do szkolnego funkcjonowania ucznia refleksyjnego, uwzględniając przy tym nie tylko jego styl poznawczy, ale także styl poznawczy nauczyciela. Obrady w sekcjach tematycznych zamknął referat mgr Pauli Wełyczko (UWr) Od codzienności cudzej do własnej. Refleksje i wnioski o charakterze biografii antropologicznych. Celem wystąpienia było zwrócenie się w stronę narracji o charakterze biografii antropologicznej. Ten szczególny rodzaj pisarstwa naukowego, jak wskazała referentka, zakłada m.in. popularyzację i wyjaśnianie założeń antropologii poprzez zwrócenie się w stronę życiorysów i doświadczeń jej reprezentantów. Zdaniem autorki dzięki biografiom antropologicznym dostrzec można dziejące się na naszych oczach przejście od refleksji nad przeszłą codziennością nauki i życia do autorefleksji badaczy nad ich potrzebami, a także kondycją współczesnej humanistyki. Każda z sekcji zamykała swe rozważania dyskusją nad kategorią refleksyjności w jej interdyscyplinarnych odniesieniach. Prelegenci dzielili się swoimi poglądami, krytycznymi refleksjami, ujawniając szereg napięć pomiędzy codziennością, refleksyjnością i edukacją, a także rozpoznaniem i (z)rozumieniem różnych wymiarów związków i zależności między codziennością, edukacją a uczestnictwem społecznym. Uczestnicy konferencji mieli okazję wysłuchać wielu inspirujących wystąpień, zapoznać się z ciekawymi poznawczo
perspektywami myślenia o refleksyjności w codzienności edukacyjnej, a także porozmawiać o praktycznych stronach analizowanego zagadnienia. Syntetycznego podsumowania dokonali przewodniczący i moderatorzy poszczególnych sekcji tematycznych oraz przewodniczący Komitetu Naukowego i Organizacyjnego dr hab. prof. UWr Wiktor Żłobicki, dziękując wszystkim prelegentom za obecność na spotkaniu naukowym, przedstawienie wyników badań, spostrzeżeń, analiz, udział w dyskusjach i podjęcie dociekań na temat refleksyjności w codzienności edukacyjnej, a także wskazanie zagadnień, które warte będą naukowego namysłu w kolejnej edycji konferencji.