Przegląd sytuacji na rynku zbóż Michał Koleśnikow Warszawa, 12 kwietnia 2013 r. Kierownik Wydziału Analiz Sektorowych Ekspert ds. Analiz Rynków Rolnych
Sytuacja na światowych rynkach Ujęcie długoterminowe 2
W ostatnich latach bardzo wysokie i zmienne są ceny zbóż na rynkach światowych Indeks cen żywności FAO (średnia cena z lat 2002-04 = 100) 300 280 Zboża Żywność ogółem 280 260 240 240 220 200 200 180 160 160 140 120 120 100 80 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 80 Źródło: FAO 3
W 2012 r. ceny soi osiągnęły rekord, pszenica była znacznie tańsza niż w 2008 r. 450 400 Ceny pszenicy i soi na świecie indeks MRZ (styczeń 2000 = 100) pszenica soja 350 300 250 200 150 100 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Źródło: Międzynarodowa Rada Zbożowa, opracowanie BGŻ 4
P O P Y T Zmiany długoterminowe na światowych rynkach surowców rolnych 1. Rosnące spożycie żywności pochodzenia zwierzęcego 2. Rosnące zużycie surowców na cele nieżywnościowe 3. Wzrost zamożności społeczeństw w krajach rozwijających się 4. Zmiany na rynkach finansowych i giełdach towarowych W 8 na 13 ostatnich sezonów popyt na zboża i oleiste przewyższał ich produkcję = coraz mniejsze zapasy P O D A Ż 1. Wolny wzrost produktywności rolnictwa 2. Niskie zapasy zbóż i roślin oleistych 3. Wysokie ceny surowców energetycznych 4. Zmiany w polityce wsparcia rolnictwa 5. Wzrost znaczenia niestabilnych regionów w zapewnieniu podaży 6. Zmiany klimatu? Wszystko to sprawia, że jeszcze przez kilka kolejnych lat ceny prawdopodobnie nadal będą wysokie i zmienne Źródło: BGŻ 5
Ogromnym wyzwaniem jest rosnąca ZAMOŻNOŚĆ społeczeństw w krajach rozwijających się Wzrost dochodów realnych na osobę w latach 2000-10 (%) 155 81 68 47 27 Chiny Indie Rosja Indonezja Brazylia Konsumenci w tych krajach coraz mniejszą część dochodów wydają na żywność, czyli wzrosty cen muszą być większe aby wywołały reakcję w postaci ograniczenia konsumpcji. Mogą sobie pozwolić na kupowanie większej ilości, bardziej przetworzonej żywności. Dieta zmienia się na bardziej mięsną i mleczną. 77% 54% 31% 56% 28% Prog. wzrost PKB 2010-17 Źródło: UNDP (Human Development Report), MFW, obliczenia BGŻ 6
Spożycie mięsa (g/dzień/osobę) Wraz ze wzrostem dochodów rośnie konsumpcja białek pochodzenia zwierzęcego i tłuszczu Zależność pomiędzy poziomem dochodu a konsumpcją mięsa jest duża, szczególnie w przypadku mniej zamożnych krajów 350 300 USA 250 PL 200 150 Chiny 100 50 0 0 10 000 20 000 30 000 40 000 50 000 60 000 PKB per capita (USD) Źródło: Bank Światowy i FAO, opracowanie BGŻ 7
Ceny surowców energetycznych nadal są wysokie Ceny ropy naftowej (USD/baryłkę) i surowców rolnych (indeks cen żywności FAO) Ropa 160 Żywność 240 140 120 100 80 60 40 20 Ropa Żywność 220 200 180 160 140 120 100 0 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 80 Źródło: FAO, Bank Światowy, opracowanie BGŻ 8
NISKIE ZAPASY powodują, że każda informacja o obniżonej produkcji powoduje duży wzrost cen Współczynnik zapasy/zużycie dla światowego rynku zbóż 0 0,40 0 0,35 0 0,30 0 0,25 0 0,20 0 0,15 0 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 0,10 Źródło: BGŻ na podstawie danych USDA (PSD) 9
Prognozy bilansu popytu i podaży w sezonie 2012/2013 10
W bieżącym sezonie wystąpiło kilka szoków podażowych P O D A Ż 1. Susza w Stanach Zjednoczonych (dot. głównie soi i kukurydzy) 2. Susza w regionie Morza Czarnego (pszenica, kukurydza) 3. Niższa produkcja zbóż w UE 4. Niższa produkcja pszenicy w Australii i Argentynie 5. Niski poziom zapasów początkowych (kukurydza, soja) Najbardziej napięty jest bilans popytu i podaży w przypadku surowców paszowych (zbóż i oleistych) Globalna WALKA O SUROWCE ROLNE znów przybiera na sile Konieczne będą dostosowania po stronie popytu: PASZE - BIOPALIWA Jaki wpływ spowolnienia/kryzysu gospodarczego? Źródło: BGŻ 11
Globalny bilans popytu i podaży pszenicy jest bardziej napięty niż przed rokiem - MRZ Szacunek za Prognoza na 2012/13 (mln t) 2011/2012 21.02 21.03 Zmiana r/r Produkcja 696 656 656-5,7% Zużycie 692 677 676-2,3% Zapasy końcowe 197 176 177-10,2% - w tym u głównych eksporterów 71 50 51-28,2% Wsp. Zapasy/konsumpcja = 26,2% W bieżącym sezonie niższa produkcja w: Rosji, Kazachstanie, Australii, Ukrainie, UE, Argentynie. Wzrosty przede wszystkim w: USA i Indiach. Źródło: BGZ na podstawie Międzynarodowej Rady Zbożowej (21.03.2013) 12
Globalny bilans popytu i podaży kukurydzy jest wyjątkowo napięty Szacunek za Prognoza na 2012/13 (mln t) 2011/2012 21.02 21.03 Zmiana r/r Produkcja 877 850 850-3,1% Zużycie 877 867 867-1,1% Zapasy końcowe 131 114 114-13,0% - w tym u głównych eksporterów 33 26 26-21,2% Wsp. Zapasy/konsumpcja = 13%!!! W bieżącym sezonie przede wszystkim znacznie niższa produkcja w: USA, ale również w: UE-27, na Ukrainie i w Indiach. Wzrosty w: Chinach, Argentynie i Meksyku Źródło: BGZ na podstawie Międzynarodowej Rady Zbożowej (21.03.2013) 13
Pierwsze prognozy dotyczące sezonu 2013/14 14
Susza w USA nieco ustąpiła, szczególnie w pasie kukurydzianym i w części obszaru produkcji pszenicy HRW Susza w Stanach Zjednoczonych Stan z początku lutego (5.02.2013) Stan obecny (9.04.2013) Pow. zasiewów pszenicy ozimej +1,2% r/r Niski stan rzeki Missisipi USDA, BGŻ 15
Susza w USA występuje głównie na obszarach produkcji pszenicy czerwonej twardej ozimej - HRW Susza w Stanach Zjednoczonych trzymiesięczne prognozy Prognoza z dnia 7.02.2013 Najnowsza prognoza (4.04.2013) USDA, BGŻ 16
Oczekuje się wysokiej produkcji pszenicy w UE oraz krajach Basenu Morza Czarnego Marzec w Europie północnej i zachodniej był zimny Tallage (Strategie grains 14.03.2013) prognozuje wzrost powierzchni upraw pszenicy w UE o 0,5 mln ha do 23,6 mln ha (+2,1% r/r). Przy założeniu normalnego przebiegu warunków pogodowych dałoby to zbiory na poziome ok. 130,5 mln t, co oznacza wzrost o 5,4% (+6,6 mln t). Jak na razie nie wystąpiły znaczne wymrożenia. W Rosji w 2013 r. prognozuje się zbiory zbóż na poziomie 87-95 mln t wobec 77 mln t w 2012 r. Eksport mógłby wówczas wzrosnąć z 14 mln t w sezonie 2012/13 do 14-20 mln t w sezonie 2013/14. Prognozy dla Ukrainy mówią o zbiorach na poziomie 50-55 mln t wobec 46 mln t w 2012 roku. 17 Tallage, MARS, UkrAgroConsult, Reuters, opracowanie BGŻ
Sytuacja w Polsce 18
W ostatnich tygodniach cena pszenicy w Polsce jest bardzo zbliżona do średniej unijnej Cena pszenicy konsumpcyjnej w Polsce na tle ceny w UE (średnia cena UE = 100) 125 120 115 110 105 100 95 90 85 II III IV V VI VIIVIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III 2011 2012 2013 Cena pszenicy w Polsce w ostatnim okresie spadała w podobnym tempie jak w pozostałych krajach UE. 19 Źródło: BGZ na podstawie danych KE (za MRiRW)
Premia za jakość pszenicy zbliża się do średniej, żyto wciąż znacznie tańsze niż pszenica Różnice pomiędzy cenami skupu (zł/t) Pszenica żyto (konsumpcyjne) Pszenica konsumpcyjna - paszowa 400 350 300 250 200 150 100 50 0-50 -100-150 200 150 100 50 0-50 -100 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Generalnie w stosunku do ubiegłego roku znacznie wyższa dynamika cen zbóż paszowych niż konsumpcyjnych. Żyto w stosunku do pszenicy bardzo tanie. 20 Źródło: BGZ na podstawie danych MRiRW
W ostatnich miesiącach pszenica paszowa była przeciętnie o około 10-12% droższa niż kukurydza Ceny zakupu pszenicy i kukurydzy przez zakłady paszowe (zł/t) Relacja cen pszenicy paszowej i kukurydzy (cena kukurydzy = 1) 1100 1000 900 800 700 600 500 400 Pszenica Kukurydza 1,3 1,2 1,1 1,0 0,9 0,8 0,7 0,6 2010 2011 2012 2013 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Mimo tego, że warunki rynkowe zachęcają do zwiększania produkcji pszenicy, to warunki meteorologiczne prawdopodobnie nie pozwolą na wzrost powierzchni jej zasiewów. Prawdopodobnie znów duża będzie powierzchnia zasiewów kukurydzy. 21 Źródło: BGZ na podstawie danych MRiRW
Stan zbóż ozimych w Polsce lepszy niż rok wcześniej, znaczne obawy o zasiewy zbóż jarych Wg GUS 84,7% pszenicy ozimej i 75,0% żyta w 2012 r. zostało zasiane w optymalnych terminach agrotechnicznych (w 2011 r. obydwa gatunki ok. 79%). Stan zasiewów zbóż ozimych oceniono wyżej niż w ubiegłym roku. Jednak nie wiadomo czy w marcu i na początku kwietnia stan ozimin nie uległ pogorszeniu. Powierzchnia zasiewów pszenicy wyniosła 1,8 mln ha, a żyta podobnie jak rok wcześniej wyniosła około 1,1 mln ha. Tallage (Strategie grains, 14.03.2013) przewiduje wzrost zbiorów pszenicy w Polsce w 2013 r. do 9,51 mln t wobec 8,60 w roku 2012 (+11% r/r). Warunki meteorologiczne nie pozwolą na znaczne zwiększenie areału zasiewów pszenicy jarej Perspektywy w miarę stabilnych cen nawozów Niskie prawdopodobieństwo, że plony zbóż jarych będą tak dobre jak w 2012 r. Źródło: GUS, Tallage, BGŻ 22
Najważniejsze wnioski W ujęciu długoterminowym podstawy do wysokich cen surowców rolnych W bieżącym sezonie na skutek szoków podażowych dodatkowy impuls do wysokich cen, choć w ostatnim okresie (na świecie) przeważała tendencja spadkowa Światowy bilans popytu i podaży pszenicy dosyć napięty, ale jeśli zużycie zostanie ograniczone, zapasy nie będą jeszcze bardzo niskie Mimo to, ograniczony potencjał sprzedaży przez głównych eksporterów Rosnący wpływ prognoz produkcji w przyszłym sezonie Ceny w Polsce wyjątkowo wysokie Na razie prognozy wysokich zbiorów pszenicy w Polsce w 2013 r. choć prawdopodobnie wkrótce będą rewidowane w dół Źródło: BGŻ 23
Informacje i zastrzeżenia prawne Bank Gospodarki Żywnościowej S.A. z siedzibą w Warszawie ( Bank BGŻ ) informuje, że niniejszy materiał ma charakter wyłącznie marketingowy i informacyjny oraz nie stanowi oferty w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny. Zawarte w nim informacje nie mogą być traktowane także, jako usługa doradztwa inwestycyjnego, podatkowego lub jako forma świadczenia pomocy prawnej. W szczególności niniejsza prezentacja nie stanowi rekomendacji dotyczącej kupna lub sprzedaży subskrypcji, wymiany, wykonania lub wykupu określonych instrumentów finansowych albo powstrzymania się od zawarcia transakcji dotyczącej jakichkolwiek instrumentów finansowych, jak też rekomendacji dotyczącej wykonania lub powstrzymania się od wykonania uprawnień wynikających z określonego instrumentu finansowego do zakupu, sprzedaży, subskrypcji, wymiany, wykonania lub wykupu instrumentu finansowego. Przygotowując niniejszą prezentację Bank BGŻ nie spełnia roli zarządzającego portfelem ani doradcy inwestycyjnego jakiejkolwiek osoby, w tym w szczególności Otrzymującego prezentację. Jakiekolwiek treści, zawarte w niniejszej prezentacji i przekazywane Otrzymującemu prezentację przez Bank BGŻ w związku z zawieraniem lub wykonywaniem transakcji opisanych w prezentacji, nie mogą być traktowane przez Otrzymującego prezentację jako podstawa decyzji Otrzymującego prezentację dotycząca zawierania lub wykonywania transakcji opisanych w prezentacji. Odnośnie każdej pojedynczej transakcji, korzyści oraz przydatność transakcji dla Otrzymującego prezentację jest poddawana przez Otrzymującego prezentację ocenie dokonywanej niezależnie od Banku BGŻ, albo przez Otrzymującego prezentację samodzielnie albo przez niezależnych doradców Otrzymującego prezentację, w zakresie wszelkich aspektów transakcji, w tym aspektów prawnych, podatkowych, księgowych i finansowych. Każda transakcja dotycząca produktu przedstawionego w niniejszej prezentacji jest zawierana przez Otrzymującego prezentację wyłącznie na podstawie jego niezależnej oceny i na jego własne ryzyko. Bank BGŻ dołożył niezbędnych starań, aby zamieszczone w niniejszym materiale informacje były rzetelne oraz oparte na kompetentnych źródłach. Przyjęte w przykładach ceny i kursy walutowe nie są kwotowaniami rzeczywistymi, bądź kalkulacjami finansowymi jakiegokolwiek uczestnika rynku finansowego i pieniężnego, ani nie odnoszą się do obecnej bądź przyszłej sytuacji Otrzymującego prezentację. Szczegółowe informacje dotyczące Banku BGŻ S.A. oraz usług inwestycyjnych świadczonych przez Bank BGŻ znajdują się na stronie internetowej www.bgz.pl 24