RAPORT Z BADAŃ NA TEMAT Bezpieczeństwo uczniów w sieci Za pomocą anonimowej ankiety przysłanej mi przez Fundację Orange przeprowadziłam w lutym 2013 r. badania na temat bezpieczeństwa naszych uczniów w sieci. Objęto nimi uczniów klas IV, V i VI. Wyniki badań przedstawione liczbowo oraz graficznie w zestawieniach tabelarycznych i wykresach posłużyły do opracowania Raportu przedstawionego Radzie Pedagogicznej oraz uczniom i rodzicom. I. STRUKTURA GRUPY BADANEJ Klasy IV V VI IV a IV b IV c V a V b V c VI a VI c VI d Ilość uczniów 16 18 23 21 20 23 20 19 18 Razem 57 64 57 II. PROCENTOWE ZESTAWIENIE ODPOWIEDZI NA PYTANIA W POSZCZEGÓLNYCH KLASACH, POZIOMACH ORAZ W CAŁEJ BADANEJ GRUPIE. Czy hasła, których używasz do logowania (np.: do maila, komputera), są bezpieczne zwierają duże i małe litery oraz cyfry? 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 88% 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 89% 9 8 7 6 5 4 3 2 1 78% 22% 1 84% 88% IV a IV b IV c klasy IV cała grupa 1
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 9 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 9 12 10 8 6 4 2 9 4% 9 88% V a V b V c klasy V cała grupa 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 9 9 8 7 6 5 4 3 2 1 79% 21% 9 8 7 6 5 4 3 2 1 78% 22% 1 84% 88% VI a VI c VI d klasy VI cała grupa 2
. Czy zdarza Ci się podać komuś swoje hasło do logowania? 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 94% 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 88% 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 17% 83% 87% 79% 21% IV a IV b IV c klasy IV cała grupa 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 81% 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 9 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 74% 83% 17% 79% 21% V a V b V c klasy V cała grupa 3
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 1 9 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 37% 63% 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 5 44% 67% 33% 79% 21% VI a VI c VI d klasy VI cała grupa. Czy Twój komputer ma zainstalowany program antywirusowy? 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 93% 7% 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 83% 17% 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 91% 9% 89% 94% IV a IV b IV c klasy IV cała grupa 4
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 10 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 9 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 9 3% 97% 94% V a V b V c klasy V cała grupa 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 8 1 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 10 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 10 9 94% VI a VI c VI d klasy VI cała grupa 5
. Czy rozmawiasz z rodzicami o tym, co robisz w Internecie? 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 38% 2 Często Czasem Rzadko Nigdy 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 5 17% 17% Często Czasem Rzadko Nigdy 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 48% 22% 22% 9% Często Czasem Rzadko Nigdy IV a IV b IV c 18% Często Często Czasem Czasem Rzadko Rzadko Nigdy 29% 4 Nigdy 44% klasy IV cała grupa 6
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 43% 33% 14% 1 Często Czasem Rzadko Nigdy 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 5 2 1 1 Często Czasem Rzadko Nigdy 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 39% 2 17% 17% Często Czasem Rzadko Nigdy V a V b V c Często Często Czasem Czasem 3 33% Rzadko Nigdy 29% 4 Rzadko Nigdy klasy V cała grupa 7
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 4 3 1 Często Czasem Rzadko Nigdy 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 37% 32% 32% Często Czasem Rzadko Nigdy 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 5 28% Często Czasem Rzadko Nigdy VI a VI c VI d 4% Często Często 4 Czasem Rzadko Czasem Rzadko 32% Nigdy 29% 4 Nigdy klasy VI cała grupa 8
. Czy ustaliłeś z rodzicami zasady, na których możesz korzystać z Internetu (pory i czas korzystania, strony i programy z których możesz korzystać)? 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 38% 63% 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 67% 33% 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 68% 32% 41% 59% 51% 49% IV a IV b IV c klasy IV cała grupa 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 52% 48% 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 5 4 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 43% 57% 5 5 51% 49% V a V b V c klasy V cała grupa 9
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 28% 72% 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 42% 58% 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 44% 5 62% 38% 51% 49% VI a VI c VI d klasy VI cała grupa. Jak dużo czasu spędzasz w Internecie średnio w ciągu dnia (w dzień, kiedy są lekcje)? 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Pół y do y 38% y do 2 y 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 44% Pół y do y y do 17% y 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 3 Pół y do y 2 y do 22% 4% y IV a IV b IV c 10
7% 9% 8% 4% Pół y do y Pół y do y 21% 33% y do 1 3 y do 2 y 29% y klasy IV cała grupa 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 24% 24% Pół y do y 29% y do 14% 1 y 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 1 3 Pół y do y 3 y do 1 1 y 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 39% Pół y do y 3 y do 9% 4% y V a V b V c 11
1 8% 4% Pół y do y Pół y do y y do 1 y do 3 31% 32% y 29% y klasy V cała grupa 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 1 1 Pół y do y 4 y do 1 1 y 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 2 Pół y do y y do 21% y 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 22% Pół y do y 33% y do 17% 17% y VI a VI c VI d 12
4% 1 8% 4% Pół y do y Pół y do y 18% 21% y do 1 3 y do 29% y 29% y klasy VI cała grupa. Jak dużo czasu spędzasz w Internecie średnio w ciągu dnia (w dzień wolny)? 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Pół y do y y do 31% 38% y 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 28% Pół y do y y do 33% 22% y 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 9% 17% Pół y do y 3 y do 22% 17% y 13
IV a IV b IV c 18% 1 Pół y do y 18% Pół y do y 21% y do 1 2 y do 28% y 2 y klasy IV cała grupa 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 14% Pół y do y 29% y do 14% y 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 1 1 Pół y do y 4 y do 1 1 1 y 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 14% Pół y do y 3 y do 23% 23% y V a V b V c 14
17% 18% Pół y do y Pół y do y 3 y do y 1 2 2 y do y klasy V cała grupa 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Pół y do y 1 y do 4 2 2 y 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2 Pół y do y 1 y do 21% 1 1 y 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Pół y do y 28% 28% y do 22% 17% y VI a VI c VI d 15
18% 4% 9% 18% Pół y do y Pół y do y 21% y do 1 2 y do 29% y 2 y klasy VI cała grupa III. WNIOSKI WYNIKAJĄCE Z PRZEPROWADZONYCH BADAŃ (dotyczą całej grupy badanej): Pyt. 1. Wynik jest zadowalający, dzieci jeszcze nie zna minimalnych zasad tworzenia haseł. Najczęstsze błędy przy tworzeniu haseł polegają na tym, że są one zbyt krótkie, o liczbie znaków mniejszej niż 7 (a więc podatne na szybkie złamanie) i za proste (łatwe do odgadnięcia). Do tej drugiej kategorii zaliczyć można hasła utworzone w oparciu o imię, nazwę systemu operacyjnego, numer telefonu czy ksywy ze szkoły. to użytkownicy często używają tych samych haseł do wszystkiego, używa-ą jednego hasła przez dłuższy czas i zapisują je sobie w miejscach, do których może mieć dostęp osoba niepowołana. Również należy pamiętać o konieczności okresowej zmianie haseł. Pyt. 2. Aż 21% uczniów przekazuje komuś swoje hasło, czyli umożliwia innej osobie podawanie się za siebie, poznanie swoich danych, sekretów. Można to przyrównać w życiu dorosłych do upoważnienia kogoś do swojego konta bankowego. Zasada: nie podawaj nikomu swojego hasła, jedyny wyjątek dotyczący dzieci, to rodzice. 16
Pyt. 3. Wynik nie najgorszy, ale nie ma zainstalowanego oprogramowania antywirusowego. Trzeba pamiętać, że komputer podłączony do sieci bez zabezpieczenia, to jak samochód z otwartymi drzwiami zaparkowany na ulicy. Można do niego wejść i skraść np. ważne dane, czy uszkodzić komputer. Dlatego każdy komputer, tablet, telefon, przez który korzystamy z Internetu musi mieć zainstalowane legalne oprogramowanie antywirusowe, które powinno być stale włączone i na bieżąco aktualizowane. Pyt. 4. stety tylko dzieci często rozmawia z rodzicami o tym co robi w sieci Rodzice nie wiedzą, co ich pociechy robią w Internecie, jakie strony przeglądają, z kim rozmawiają. Istnieje obawa, że w przypadku, gdy zauważą coś niepokojącego, gdy spotka je jakieś zagrożenie, to nie opowiedzą tego rodzicom! To bardzo źle! Pyt. 5. Kolejne niepokojące fakty aż 51% dzieci korzysta z Internetu bez zasad, czyli jak długo chce, kiedy chce i robią co chcą, a wiemy że nie zawsze jest to dla nich dobre. Zachęcamy rodziców do spisania umów z dziećmi (zał. do Raportu). Pyt. 6. i 7. Jeżeli przyjmiemy jako zasadę, że 2 ny dziennie to maksymalny czas, jaki uczeń szkoły podstawowej powinien spędzać przed monitorem, to 28% ankietowanych spędza za dużo czasu w Internecie w ciągu dni kiedy są lekcje, a w dni wolne już aż 58%. Oczywiście ważne jest nie tylko jak długo dziecko sieci przy komputerze, ale co wtedy robi. Dlatego konieczne jest ustalenie tego czasu z rodzicami. pokojące jest, że 4% dzieci (pyt. 6) i aż 18% (pyt. 7) spędza ponad 4 ny dziennie przed komputerem. W tym przypadku musimy mieć świadomość zagrożenia, jakim jest uzależnienie od Internetu. Jego skutkami może być agresja związana z brakiem dostępu do sieci, unikanie osobistych kontaktów, zaburzenie struktur poznawczych, zaburzenie więzi z rówieśnikami i rodziną, kłopoty szkolne, no i skutki zdrowotne: przemęczenie, kłopoty ze wzrokiem, kręgosłupem, nadgarstkami. IV. WNIOSKI DO PRACY DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZEJ: 1. Zaprezentować wyniki zrealizowanych badań rodzicom uczniów klas IV, V i VI na spotkaniach. 2. Przedstawić i omówić z uczniami wyniki ankiety uzyskane w danej klasie. 3. Przeprowadzić zajęcia na temat zagrożeń płynących z sieci. 4. Zaproponować rodzicom wzory umów zawieranych z dziećmi zał. 1. 5. Przedstawić rodzicom rady dotyczące przygotowania dzieci do bezpiecznego korzystania z sieci zał. 2. Przeprowadzenie badań i opracowanie Raportu: 17
Załącznik nr 1 1
Załącznik nr 2 Wychowanie dziecka do bezpiecznego korzystania z sieci Siedzenie przed komputerem i granie w edukacyjne gry może być dla kilkulatka źródłem radości i ciekawą formą nauki. Jednak musisz pamiętać, że nieumiejętne korzystanie z komputera może być przyczyną problemów. Czy tak będzie - zależy głównie od Ciebie, Rodzicu! 1. Ustal z dzieckiem, ile czasu może spędzić przed komputerem! Zabawa i nauka przed komputerem, aby przyniosła korzyści nie może trwać za długo. Wielone przesiadywanie przed komputerem może spowodować ograniczenie kontaktów z rówieśnikami i rodziną, a także prowadzić do oderwania się dziecka od rzeczywistości i pozostawania w świecie iluzji. bez znaczenia jest również to, o czym mówią ortopedzi i pediatrzy, że plecy małego dziecka nie są przygotowane do długiego przesiadywania przy biurku, a oczy do wpatrywania się w migający ekran. 2. Najpierw zabawa i obowiązki, potem komputer. Musisz wiedzieć, że już od wczesnych lat dziecko nabiera nawyków, które zostają na całe życie. Dlatego ucz malucha właściwego planowania czasu. W ciągu dnia dziecko powinno przede wszystkim bawić się na świeżym powietrzu, a w domu zajmować się zabawami odpowiednimi dla wieku (klocki, puzzle) oglądaniem i czytaniem książeczek czy zabawami manualnymi (rysowanie, malowanie, lepienie, wycinanie) oraz wypełnianiem swoich obowiązków (może to być układania zabawek w pokoiku czy pomoc w nakrywaniu do stołu). Siedzenie przed komputerem jest na końcu tej listy i powinno zajmować u dziecka w wieku lat 10-13 najwyżej 1, 5 godz. im mniejsze dziecko, tym krócej! 3. wyrywaj wtyczki z gniazdka tylko zaproponuj coś ciekawego. Jeśli minie umówiony czas, a dziecko nie chce odejść sprzed komputera, to nie odciągaj go na siłę, nie wyrywaj mu myszki z dłoni, czy wtyczki z kontaktu, tylko zaproponuj coś równie atrakcyjnego, najlepiej jakąś zabawę. 4. Bądź świadomym rodzicem. Jednym z wyznaczników bycia świadomym i dobrym rodzicem jest gruntowne rozeznanie w obszarze zainteresowań dziecka, czyli wiedza na temat: gdzie i z kim spędza w sieci czas, jakie filmy ogląda, w jakie gry gra. A jeśli chcemy wiedzieć, z kim dziecko rozmawia np. za pośrednictwem komunikatora GG, jakich ma znajomych na Facebooku, czy i o czym pisze swojego bloga - musimy towarzyszyć mu już od początku jego przygody z wirtualnym światem. Komputer czy telewizor nie mogą być urządzeniami, które dadzą rodzicom chwilę spokoju, podczas gdy dziecko zatonie w oglądaniu serialu, czy surfowaniu po sieci. Dlatego nie wolno zostawiać przed nimi dziecka samego, lecz należy być z nim, a nie tylko obok niego. Przydatna strona: http://www.sieciaki.pl/dla-rodzicow-i-nauczycieli 5. Nadzoruj korzystanie przez dziecko z mediów - bawcie się razem. Tylko, gdy dorośli są realnymi przewodnikami dzieci w wirtualnym świecie, elektroniczne media spełniają swoją rolę - uczą i bawią, ale nie stanowią trucizny dla umysłów najmłodszych. 6. Określ zasady korzystania przez dziecko z mediów. Na początek ustalcie z dzieckiem zasady korzystania z telewizji i komputera. Powinny być jasne i konkretne, najlepiej spisać je na kartce i powiesić w widocznym miejscu. Oto kilka naszych podpowiedzi: dziecko włącza telewizor lub komputer tylko za zgodą dorosłego, dziecko wcześniej uzgadnia z rodzicami, co chce obejrzeć (korzystając z programu TV) lub w jaką grę chce zagrać, podczas posiłków wszystkie elektroniczne media są wyłączone, dziecko może obejrzeć ulubiony program lub zagrać w grę, gdy odrobi lekcje i spełni domowe obowiązki. 2
liczcie jednak na to, że dziecko będzie grzecznie się do tych zasad stosowało. W jego naturze leży sprawdzanie, czy da się przesunąć ustalone przez was granice. To jeden z aspektów jego rozwoju. Waszą rolą jest pokazać, że w tej kwestii granice są nienaruszalne. 7. Gdy dziecko nadużywa korzystania z telewizora i/lub komputera. Co jednak robić, gdy dostrzeżecie, że wasza latorośl za bardzo wsiąkła w wirtualny świat? Ograniczajcie czas, jaki spędza przed ekranem i monitorem. Zapiszcie go na ciekawe zajęcia pozalekcyjne, zapraszajcie do domu inne dzieci. A przede wszystkim sami bawcie się z dzieckiem, pomagajcie mu rozwijać jego zainteresowania i pokazujcie, że można ciekawie spędzać czas np. sklejając modele, ucząc się z mamą gotowania, czytając wspólnie książki, słuchając płyt ze słuchowiskami. Dobrym pomysłem jest też kupienie zwierzaka, którym dziecko będzie się opiekowało - realny pupil na pewno wygra z wirtualnymi zabawami. 8. Uzależnienie od komputera i/lub telewizora. Jeśli twoje dziecko: nie szuka towarzystwa, nie ma przyjaciół, porzuca dotychczas ulubione zajęcia, nie chce wychodzić na plac zabaw, zaniedbuje szkolne i domowe obowiązki, żąda włączania telewizora czy komputera i może tkwić przed nim ami, przestaje rozmawiać z bliskimi, nie chce spędzać z nimi czasu, bawić się, wychodzić na spacer, nie wymyśla nowych zabaw, nie lubi czytać, ani nie chce, by ktoś czytał mu książki, uważaj, bo wszystko to może świadczyć, że twoje dziecko uzależniło się od telewizji, czy komputera. Zwróć baczną uwagę na jej zachowanie i jeśli te symptomy będą się nasilać, poszukaj pomocy dziecięcego psychologa. 9. Bezpieczne korzystanie przez dziecko z komputera i telewizora. Dziecko w wieku 7-9 lat może spędzać przed ekranem czy monitorem ę dziennie. 10-13 - latkowi można przedłużyć ten czas do 2 w ciągu dnia - ale nie więcej. Komputer czy telewizor nie powinny stać w pokoju dziecka, nie powinno ono też korzystać z nich wieczorem tuż przed snem. Po pół ie grania czy oglądania dziecko musi zrobić 5 minut przerwy. Powinno przejść się po pokoju, napić herbaty, popatrzeć przez okno. To pozwoli odpocząć jego wzrokowi i kręgosłupowi. Mały widz powinien siedzieć przed ekranem nie bliżej niż w odległości, która jest równa sześciokrotnej długości przekątnej telewizora. Po czasie spędzonym przed telewizorem czy komputerem dziecko powinno wyjść na spacer. Jeśli to niemożliwe (np. ze względu na pogodę), powinno zagrać w gry ruchowe. UWAGA: korzystanie z komputera czy oglądanie telewizji nie powinno być zbyt często traktowane, jako forma nagrody (a zakaz korzystania z nich, jako kara). Wtedy nabiera w życiu dziecka zbyt wielkiego znaczenia, a każde włączenie ich staje się wielkim wydarzeniem. Zapraszam do obejrzenia specjalnego numeru Głosu Siódemki, który otrzymał w ogólnopolskim konkursie nagrodę główną urządzenie wielofunkcyjne o wartości 1000 zł. http://www.sp7pila.pl/nagrodzona_gazetka.html 3