Ćwiczenie 1 Temat: Ekologia medyczna I Czynniki abiotyczne środowiska. 1. Omówienie regulaminów zajęć oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. 2. Podstawowe pojęcia ekologii i zagadnienia istotne w aspekcie zdrowia i choroby człowieka test a. ekologia, ekologia człowieka, ekologia medyczna; b. populacja, ekosystem, interakcje biocenotyczne; c. właściwości cech biosfery i ich znaczenie w etiopatogenezie chorób; d. ekosystem współczesnego człowieka; e. antropopresja; działania antropogeniczne pozytywne i negatywne; f. nanotechonologia, nanomedycyna. 3. Zasady techniki mikroskopowania - obserwacja pyłku Lilium sp., prep. mikr. utrw. niebarw.: a. okiem nieuzbrojonym - opis b. pod pow. 10 x - opis c. pod pow. 100 x - opis d. pod pow. 400 lub 600 x rys. 4. Wpływ odwodnienia i temperatury na czynności życiowe organizmów: a. anabioza fauny mchów - protokół doświadczenia b. wpływ temperatury na czynność serca rozwielitki (Daphnia sp.) opis doświadczenia, wykres 5. Teratogeniczne działanie czynników chemicznych na organizm kręgowca: a. Gallus sp. - Kur - skrzyżowany dziób i jednooczność - prep. makr. utrw. 4% formaliną pokaz - rozszczep powłok brzusznych - prep. makr. utrw. 4% formaliną pokaz - niewciągnięty pęcherzyk żółtkowy - prep. makr. utrw. 4% formaliną pokaz b. Homo sapiens L. Człowiek - anencefalia - bezmózgowie - prep. makr. utrw. w 4 % formalinie pokaz - gastroschisis - wytrzewienie - prep. makr. utrw w 4% formalinie pokaz Ekologia medyczna wybrane zagadnienia, red. A. Kurnatowska, P. Kurnatowski, PROMEDI. Łódź 2003, rozdział 2. R. Kadłubowski Podstawowe pojęcia ekologii medycznej.
Ćwiczenie 2 Temat: Ekologia medyczna II Czynniki biotyczne środowiska cz. I. I. Interakcje biocenotyczne antagonistyczne poziom populacyjny: 1. Antybioza a. antybiotyki - działanie Penicillium notatum na Staphyllococcus aureus opis b. mikotoksyny - "orzeszki" arachidowe Arachis hypogea zarażone Aspergillus flavus pokaz - Aspergillus flavus - hodowla na skosie Sabourauda opis - ocena wrażliwości Paramecium sp. na wyciąg z grzybni A. flavus: doświadczenie, protokół - Phytophthora infestans na ziemniaku Solanum tuberosum - prep.makr. zarażonej bulwy utrw. w 4% formalinie pokaz c. fitoncydy - działanie czosnku Allium sativum, cebuli Allium cepa i chrzanu Armoracia lapathifolia na Escherichia coli opis - zestaw olejków eterycznych stosowanych w lecznictwie pokaz 2. Pasożytnictwo - Entomophtora muscae i Musca domestica: zarodniki grzyba na skrzydle muchy - prep. mikr. utrw. etanolem, niebarw. pow.100x opis II. Interakcje biocenotyczne protekcjonistyczne poziom populacyjny: 1. Mutualizm a. Cetraria islandica - Płucnica islandzka - prep. makr. suchy pokaz - prep. mikr. utrw. etanolem, niebarw. pow. 100, 400/ 600 x - rys. b. Lupinus sp. - Łubin i bakterie azotowe Rhizobium sp. - korzenie łubinu - prep. makr. utrw. metanolem pokaz - przekrój przez brodawkę korzeniową prep. mikr. utrw. barw. barwnikiem Giemsy - pow. 1000x (immersja olejowa) pokaz - Rhizobium sp. - formy glebowe, prep. mikr. utrw. barw. met. Grama, pow.1000x (immersja olejowa) opis - Rhizobium sp. bakteroidy, prep. mikr. utrw. barw. met. Grama, pow.1000x (immersja olejowa) opis c. Neottia nidus-avis. - Gnieźnik leśny - przekrój przez korzeń z mikoryzą endotroficzną - prep. mikr. utrw. barw, pow. 1000 x (immersja olejowa) pokaz 2. Epioikia - Dreissena sp. - Racicznica na muszli Unio sp. - Skójka - prep. makr. suchy pokaz III. Interakcje biocenotyczne protekcjonistyczne poziom komórkowy a. regeneracja dżdżownicy Lumbricus sp. - prep. mikr. utrw. niebarw. pow. 100 x pokaz b. regeneracja kleszczy raka Astacus sp. - prep. makr. suchy pokaz Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy, red. A. Kurnatowska, PWN, Warszawa-Łódź 2002, wyd. IV: rozdz.16. P.Kurnatowski: Zaburzenia socjosfery - narkomania, rozdz.17. P.Kurnatowski: Zaburzenia socjosfery - alkoholizm. Ekologia medyczna wybrane zagadnienia, red. A.Kurnatowska, P.Kurnatowski, PROMEDI Łódź 2003: rozdz. 6. P.Kurnatowski Żywność czy zawsze zdrowa? ; rozdz. 9. A.Denys Ekologia zakażeń szpitalnych ; rozdz. 14. A.Kurnatowska Działanie niektórych czynników środowiskowych na stan błony śluzowej jamy ustnej i zębów.
Ćwiczenie 3 Temat: Ekologia medyczna III - Czynniki biotyczne środowiska cz. II. I. Wybrane zwierzęta jadowite 1. Aurelia aurita L. - Chełbia modra: prep.makr.utrw. 4% formaliną - pokaz 2. Apis mellifera L. - Pszczoła miododajna a. imago - prep.makr. - pokaz b. żądło - prep.mikr.utrw.70% etanolem, niebarw.,pow.100,400 lub 600x - rys. 3. Paravespula syn. Vespula vulgaris L. - Osa zwyczajna a. imago - prep.makr. - pokaz b. żądło - prep.mikr.utrw. 70% etanolem, niebarw.,pow.100,400 lub 600x - rys. 4. Vespa crabro L. - Szerszeń groźny - imago: prep.makr. - pokaz 5. Bufo bufo L. - Ropucha szara: prep.makr.utrw. 4% formaliną - pokaz 6. Vipera berus L. - Żmija zygzakowata: prep.makr.utrw. 4% formaliną - pokaz II. Wybrane rośliny o znaczeniu farmakologicznym i toksykologicznym 1. Atropa belladonna L.- Pokrzyk wilcza jagoda: prep.makr.jagód utrw.70% etanolem- pokaz 2. Datura stramonium L. - Bieluń dziędzierzawa: prep.makr. suchy owoców - pokaz 3. Digitalis purpurea L. - Naparstnica purpurowa: prep.makr. suchy - pokaz III. Grzyby trujące i niektóre podobne do nich jadalne 1. Secale cornutum L. - Sporysz: prep.makr. suchy pokaz 2. Amanita phalloides L. - Muchomor sromotnikowy - owocnik - prep.makr. suchy - pokaz z opisem - zarodniki - prep.mikr.trwały,niebarw., pow.400,600 lub 1000x - rys. 3. Agaricus campestris L. - Pieczarka polna - owocnik - prep.makr.utrw. 4% formaliną - pokaz z opisem 4. Paxillus involutus Batsch ex Fr. - Krowiak podwinięty (Olszówka) - owocnik - prep.makr.utrw. 4% formaliną - pokaz z opisem - zarodniki - prep.mikr.trwały,niebarw., pow.400,600 lub 1000x - rys. 5. Russula emetica Fr. - Gołąbek wymiotny - owocnik - prep.makr.utrw. 4% formaliną - pokaz z opisem - zarodniki - prep.mikr.trwały,niebarw., pow.400,600 lub 1000x - rys. IV. Obliczanie wskaźnika wzrostu populacji pasożyta zadanie Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy pod red. prof. A. Kurnatowskiej, PWN, Warszawa-Łódź 2002, wyd. IV: rozdz. 18. P. Kurnatowski Nikotynizm. Ekologia medyczna wybrane zagadnienia, red. A.Kurnatowska, P.Kurnatowski, PROMEDI Łódź 2003: rozd. 7. D. Chlebna-Sokół Wpływ nadmiaru fluoru na stan zdrowia i rozwój dzieci.
Ćwiczenie 4 Temat: Ekologia medyczna cz. IV - Hydrosfera i aerosfera I. Hydrosfera - klasy czystości wód 1. Woda polisaprobowa a. prep. bezp. z próbki wody, pow.100,400 lub 600 x - pokaz z opisem, rys. organizmów wskaźnikowych a. organizmy wskaźnikowe - prep.makr.utrw. 70% alk.etyl. pokaz b. Mucor sp. - hodowla na skosie agarowym - pokaz z opisem c. Rhizopus sp. - hodowla na skosie agarowym pokaz z opisem d. Microcystis sp. - prep.mikr. niebarw., pow. 100,400 lub 600 x pokaz 2. Woda mezosaprobowa a. prep. bezp. z próbki wody, pow.100,400 lub 600 x - pokaz z opisem, rys. organizmów wskaźnikowych b. organizmy wskaźnikowe - prep.makr.utrw. 70% alk.etyl. - pokaz c. Spirogyra sp. - prep.mikr. niebarw., pow. 100,400 lub 600 x rys. d. Hirudo medicinalis L. - Pijawka lekarska - prep.makr. - pokaz 3. Woda oligosaporowa a. prep. bezp. z próbki wody, pow.100,400 lub 600 x - pokaz z opisem, rys. organizmów wskaźnikowych b. organizmy wskaźnikowe - prep.makr.utrw. 70% alk.etyl. pokaz c. okrzemki prep.mikr. niebarw., pow. 100,400 lub 600 x rys. d. Acanthamoeba sp. - prep.mikr.utrw. alk.metyl., barw. barwn. Giemsy - rys. II. Aerosfera: 1. Wpływ zanieczyszczeń pyłowych na organizm ssaka: a. płuco Homo sapiens L. człowieka zdrowego - prep. mikr. utrw. formaliną, barw. hematoksyliną i eozyną, pow. 100, 400 lub 600x - rys. b. płuco człowieka z pylicą węglową - prep. mikr. utrw. formaliną, barw. hematoksyliną i eozyną, pow. 100 i 400 lub 600x - rys. c. płuco człowieka zdrowego- prep. makr. utrw. formaliną - pokaz d. płuco człowieka z pylicą węglową - prep. makr. utrw. formaliną - pokaz z opisem 2. Roztocze w kurzu domowym - prep.mikr. niebarw., pow. 100,400 lub 600 x pokaz. 3. Przykłady mikroorganizmów wykrywanych w powietrzu Łodzi: a. obliczanie wskaźnika biologicznych zanieczyszczeń powietrza metoda Kocha b. Aspergillus niger - hodowla na skosie agarowym pokaz z opisem c. Penicillium sp. - hodowla na skosie agarowym pokaz z opisem d. Alternaria sp. - hodowla na skosie agarowym pokaz - zarodniki - prep.mikr. niebarw., pow. 100,400 lub 600 x rys. e. Cladosporium sp. - hodowla na skosie agarowym pokaz - zarodniki - prep.mikr. niebarw., pow. 100,400 lub 600 x rys. Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy red. A.Kurnatowska, PWN, Warszawa-Łódź 2002, wyd. IV: rozdz. 2. R. Zarzycki Aerosfera - źródła i rodzaje zanieczyszczeń, sposoby jej ochrony, rozdz. 3. J. Skrzypski Hydrosfera - źródła i rodzaje zanieczyszczeń, sposoby jej ochrony, rozdz.12. A. Kurnatowska Rezerwuary chorobotwórczych czynników biotycznych w aerosferze, hydrosferze i litosferze str. 217 244;
Ćwiczenie nr 5 Temat: Ekologia medyczna cz. V - Litosfera 1. Ocena mikrobiologiczna i mikologiczna gleby - gleba jako rezerwuar mikroorganizmów saprofitycznych i chorobotwórczych: a. Streptomyces sp. - prep. mikr.utrw.70% alk. etyl. barw. błękitem metylenowym, pow. 100, 400, 600x - pokaz b. Trichophyton sp. - hodowla na agarze Sabourauda - pokaz - perforacja włosa przez dermatofity - prep. mikr. utrw. 70% alk. etyl., niebarw. - pokaz 2. Ocena parazytologiczna gleby doświadczenie, protokół. 3. Postacie rozwojowe pasożytów wykrywanych w glebie: a. Trichuris sp.- Włosogłówka - jaja: prep. mikr.utrw.70% alk.etyl. niebarw., pow. 100, 400, 600x - rys. b. Ascaris sp. Glista - jaja nieinwazyjne i inwazyjne: prep. mikr. bezp. z zawiesiny jaj w 4% formalinie - rys. 4. Obliczanie wartości CL 50 czynnika abiotycznego zadanie. Wybrane rozdziały z podręcznika: Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy pod red. A.Kurnatowskiej, PWN, Warszawa-Łódź 2002, wyd. IV: rozdz. 4. J. Skrzypski Litosfera - źródła i rodzaje zanieczyszczeń, sposoby jej ochrony, rozdz.12, A. Kurnatowska Rezerwuary chorobotwórczych czynników biotycznych w aerosferze, hydrosferze i litosferze str. 244-247.
Ćwiczenie nr 6 Temat: Ekologia medyczna VI - Organizm żywy jako układ regulacji. 1. Układ regulacji niestabilnej a. komórka Traubego - doświadczenie, protokół 2. Układ regulacji stabilnej a. testy wysiłkowe - próby: Ruffiera, Mastera - doświadczenia, protokół - właściwości buforowe surowicy krwi - doświadczenie, protokół b. regulacja stężenia cukru we krwi człowieka - schemat strukturalny - pokaz z opisem - ocena układu regulacji stężenia glukozy we krwi opis c. układ termoregulacji w ustroju ssaków - schemat strukturalny - pokaz z opisem 3. Układ regulacji ultrastabilnej - schemat, rysunek Materiały do przygotowania: Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy medycznej, red. A. Kurnatowska, PWN Warszawa 2001: rozdz. 10. W. Drygas Ekologiczne i socjomedyczne uwarunkowania otyłości ; Ekologia medyczna wybrane zagadnienia, red. A.Kurnatowska, P.Kurnatowski, PROMEDI Łódź 2003: rozdz. 13. A.Denys Ekologia a rozwój niekonwencjonalnych metod terapii. Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy, red. A. Kurnatowska, PWN, Warszawa-Łódź 2002, wyd. IV, rozdz. 11 A. Malinowski: Podstawy ewolucyjne ekologii człowieka.