Psychologia zwierząt WYKŁAD 12. Ssaki II Szczerbaki. Owadożerne. Nietoperze. Zajęczaki. Gryzonie. Krzysztof Turlejski

Podobne dokumenty
Temat: Świat ssaków. Ssaki gromadą królestwa zwierząt lądowych wodnych stałocieplności Hibernację Estywację

Psychologia zwierząt WYKŁAD 13. Ssaki 3 Afroteria. Kopytne i walenie.

(Cricetinae) podrodzina gryzoni z rodziny chomikowatych (Cricetinae).

Co kto je? Pośrednie nawiązania do treści nauczania z PP:

Kręgowce Podkreśl cechy, które świadczą o przystosowaniu żaby do życia na lądzie. (0 2) grupa a

Imię i nazwisko . Błotniaki

Cechy charakterystyczne: uszy długie, z czarnymi zakończeniami. Wielkość: długość ciała ok. 60 cm, ogona 10 cm, masa ciała ok. 4 kg.

Temat: Organizmy różnią się sposobem odżywiania

Temat: Ptaki kręgowce latające.

Kto jest wrogiem zająca? Zające padają ofiarą ptaków drapieżnych (orły, sokoły), lisów, dzikich psów ale przede wszystkich człowieka.

Samica nietoperza zwykle rodzi: młodych młodych młodych

Żywność w łańcuchu troficznym człowieka

Śladami mamutów. W wykładzie szczegółowo poruszone zostały następujące zagadnienia: 1. Przynależność systematyczna mamutów

Temat: Świat gadów. Gady pierwotnie lądowe lądzie wtórnie w wodzie zmiennocieplne ciepłolubne

Model odpowiedzi i schemat oceniania arkusza

Typy pustyń: 1. Kamienista (wsch. Tien-Szan) 2. Żwirowa (Mongolska) 3. Piaszczysta (pn. Sahara) 4. Pylasta (Szatt al- Dżarid) (1) (2) (3) (4)

Temat: Stawonogi zwierzęta o członowanych odnóżach.

Imię i nazwisko. Błotniaki. Gniazdowanie... 2 W Polsce Gniazdowanie... 3 W Polsce Błotniak stawowy - Circus aeruginosus...

Część 1 1. Co to jest lama? Prezentacja kilku zdjęć z przyjaznymi wizerunkami lam.

Część 1 1. Co to jest lama? Prezentacja kilku zdjęć z przyjaznymi wizerunkami lam.

Uczenie się biologii wymaga dobrej organizacji pracy Sposoby odżywiania się organizmów

Nauczycielski plan dydaktyczny. Produkcja zwierzęca. Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012. Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS

KONSPEKT LEKCJI PRZYRODY W KLASIE IV TEMAT: POZNAJEMY KRĘGOWCE.

i na matematycznej wyspie materiały dla ucznia, klasa II, pakiet 133, s. 1 KARTA:... Z KLASY:...

Małpa. Małpy żyją w stadach albo grupach rodzinnych. Niektóre małpy łączą się w pary na całe życie. Większość małp żyje w lasach tropikalnych.

Wygląd Długość ciała 6-9 cm, długość ogona 5-8 cm, masa ciała 9-23 g. Grzbiet ma brązowo-szary ubarwienie rude, spód ciała jest kremowy.

Lwy na wolności żyją w Afryce i w Indiach tu ich liczba jest bardzo mała. Wcześniej zamieszkiwały obie Ameryki, Europę, Azję i Afrykę.

NAUKI O CZŁOWIEKU. Osteologia Kości zwierzęce

Bioróżnorodność gwarancją rozwoju i przeżycia dla przyszłych pokoleń

CZY W PRZYRODZIE JEST MIEJSCE DLA KOMARÓW I MYSZY?

Temat 3. Specyfika i zróżnicowanie naczelnych

MIEJSCA, W KTÓRYCH ZNAJDZIESZ DRZEWA PAULOWNI

(forskere) twierdzą, że powodem wyginięcia był wielki meteoryt, który spadł na Ziemię i spowodował ogromne zniszczenia oraz zmianę klimatu.

Przedmiotowe zasady oceniania wymagania na poszczególne oceny szkolne Klasa 6

Gady chronione w Polsce

Formy nauczania lekcja zajęcia edukacyjne (zmiana roli nauczyciela z osoby przekazującej wiedzę w osobę wspomagającą uczenie się uczniów).

SINCE Dla gryzoni i innych małych ssaków. Care+ XtraVital Nature

Zadanie 1. (2 p.) Uzupełnij tabelę, wpisując nazwę elementu komórki roślinnej pełniącego podaną funkcję.

Scenariusz zajęć dla uczniów klas VII - VIII i gimnazjum w ramach projektu Puszcza i ludzie.

Znaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego. Krzysztof Kujawa

CZĘŚĆ KOŃCOWA: 8. Na zakończenie lekcji uczniowie otrzymują krzyżówkę do rozwiązania. 9. Podsumowanie zajęć. Podziękowanie.

Sowy. Przygotowała Zuzia Górska

JESIENNE I ZIMOWE KŁOPOTY ZWIERZĄT LEŚNYCH I POLNYCH

Różnorodność świata zwierząt

Interakcje pomiędzy roślinami i zwierzętami

21. Jakie znamy choroby aparatu ruchu, jak z nimi walczyć i zapobiegać?

Powiatowy Konkurs Ekologiczno - Przyrodniczy pod hasłem,,człowiek jako element przyrody dla uczniów szkół gimnazjalnych

REGULAMIN KONKURSU TEMATYCZNEGO Wiedzy o Wielkopolskim Parku Narodowym

Anna Linkowska Instytut Psychologii UKSW, Warszawa O FAS DLA RODZICÓW

Nie wchodzić-trwa metamorfoza Nowy wygląd-nowe życie

Czerwona księga gatunków zagrożonych to publikowana przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN) lista zagrożonych wyginięciem

Komórka organizmy beztkankowe

ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra Dział VII. EKOLOGIA NAUKA O ŚRODOWISKU

Co to jest wyspa? W sensie geograficznym: część lądu otoczona ze wszystkich stron wodą

Czego można się dowiedzieć badając rozmiary zwierząt? Skalowanie allometryczne

Poznajemy zwierzęta domowe i leśne

POWTÓRZENIE TREŚCI NAUCZANIA Z BIOLOGII KLASY III ROZPISKA POWTÓRZEŃ ROK 2007/2008 Klasa I Treści programowe Dział powtórzeniowy Przewidziana data

Przyroda Lasu Bielańskiego

Środowiska naturalne i organizmy na Ziemi. Dr Joanna Piątkowska-Małecka

Zwalczanie szczurów i mysz za pomocą trutki TOXAN płynny STANISŁAW

Pakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku. Wydra - opis

Dział PP klasa Doświadczenie Dział PP klasa obserwacja

Ewolucja człowieka. Ostatnie 5 milionów lat

Konkurencja. Wykład 4

PLAN METODYCZNY LEKCJI

TEST DO DZIAŁU TEMATYCZNEGO: POZNAJEMY SWÓJ ORGANIZM KLASA IV

Prawidłowe odpowiedzi Punktacja Uwagi. Nr zad. Za poprawne wykonanie poleceń A, B, C i D po 1 pkt.

Ginące Gatunki. Autor: Mateusz Drabowicz Mikołaj Kowalski. Rozdziały

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 5 DOBRY. DZIAŁ 1. Biologia jako nauka ( 4godzin)

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej

Plan testu dwustopniowego z przyrody kl. VI dział - krajobrazy Ziemi

MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA ZADAŃ II ETAPU KONKURSU BIOLOGICZNEGO

RÓŻNORODNOŚĆ KRAJOBRAZÓW ZIEMI


Lasy w Polsce. Agata Konefeld. Klasa 6a

Biologia. Klasa VII. Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku

QUIZ EKOLOGICZNY. 1. Wśród powracających do nas z ciepłych krajów ptaków wędrujących spotkać można skowronka. wróbla. wronę.

Metodyka integrowanej ochrony cebuli ozimej przed wciornastkiem tytoniowcem

Wymagania programowe z przyrody. Klasa 4. Dział 1 MY I PRZYRODA. Dział 2 MOJA OKOLICA

Scenariusz 15. Gimnazjum. temat: Bobry i piramida troficzna. autor: Krzysztof Kus. Cele ogólne: Cele operacyjne: Miejsce: sala.

Charakterystyka przedmiotu zamówienia

STOP ŚMIERCI NA PRZYDROśNYCH DRZEWACH! KSTAŁTOWANIE BEZPIECZEŃSTWA ZIELONEGO OTOCZENIA DROGI. KATOWICE Edward Woźniak.

Miody. Wpisał Piotrek i Magda

Phylum Arthropoda stawonogi Nadgromada Myriapoda wije

SCENARIUSZ PIJMY WODĘ NA ZDROWIE!

Ekosystemy do usług!

Z życzeniami sukcesów na sprawdzianach Autorki

Spis elementów multimedialnych zawartych w multibooku (cz. 2)

25. WITAMINA B12 U INNYCH ZWIERZĄT

Ewolucja życia w nowej podstawie programowej biologii w szkole podstawowej. Anna Kimak-Cysewska

KONKURS BIOLOGICZNY dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego 24 lutego 2007 r. zawody III stopnia (finał)

Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr IV

NACIONALINIS EGZAMINŲ CENTRAS

Biologia klasa 6. Wymagania edukacyjne do działów na poszczególne oceny

TEMAT I ABC wiedzy o nietoperzach

DATA... IMIĘ I NAZWISKO... klasa... I. TEST WYBRANE EKOSYSTEMY: LAS, POLE, JEZIORO.

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej. 1 Copyright by Nowa Era Sp. z o.o.

WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN Z BIOLOGII W KLASIE VI Dział Temat Poziom wymagań

OFERTA EDUKACYJNA na rok szkolny 2015/2016

Transkrypt:

Psychologia zwierząt WYKŁAD 12. Ssaki II Szczerbaki. Owadożerne. Nietoperze. Zajęczaki. Gryzonie. Krzysztof Turlejski Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Ssaki łożyskowe Ssaki łożyskowe (ponad 4500 gatunków) to główna obecnie linia rozwojowa ssaków. Powstały one równolegle z torbaczami, a znacznie później niż ssaki jajorodne. Ich ciąża jest dłuższa, a w jej przebiegu dochodzi do wytworzenia łożyska między błonami płodowymi a macicą, co umożliwia odżywianie większego płodu. Większość ssaków łożyskowych jest wielkości myszy lub szczura. Najliczniejsze rzędy to: gryzonie (ok. 2300), nietoperze (ok. 1000) i owadożerne (428). Stanowią one w sumie ok. 80% wszystkich gatunków ssaków łożyskowych. Najliczniejsze rzędy, w których wystepuja większe ssaki to naczelne (360), drapieżne (278) i parzystokopytne (211).

Rząd szczerbaki Jest to najstarszy, bardzo wcześnie (ponad 100 mln lat temu) odszczepiony rząd ssaków łożyskowych. Należą tu: mrówkojady, leniwce i pancerniki, w sumie 29 gatunków. Szczerbaki mają uwstecznione zęby, a mrówkojady nie maja ich wcale (mają za to umięśniony żołądek, jak ptaki). Mózg szczerbaków jest mały, a przemiana materii niska Stosunkowo niedawno (5-10 tys. lat temu) w Ameryce żyły leniwce wieksze od słoni i pancerniki rozmiarów nosorożca. Prawdopodobnie zostały wytępione przez ludzi.

Rząd łuskowce Jest to również bardzo stary rząd, dziś reprezentowany jedynie przez 7 gatunków występujących w Afryce i południowej Azji. Jako jedyne ssaki maja ciało pokryte łuskami, które są przekształconymi włosami. Łuski są zrzucane przez całe życie, a w ich miejsce odrastają nowe. Wsytuacji zagrożenia zwijają się w kulę (jak jeże). Nawet duże drapieżniki (lwy, lamparty) nie są w stanie zmiażdżyć zwiniętego łuskowca. Mają niezwykle długi język (do 40 cm), który zwijają w pysku. Żywią się termitami i mrówkami.

Rząd owadożerne Bardzo stary rząd owadożernych jest dziś reprezentowany przez 428 gatunków ryjówek, kretów i jeży. Wszystkie owadożerne żyją samotnie, nie tworzą grup społecznych. Niegdyś zaliczano tu tenreki (podobne do jeży), które obecnie są zaliczane do Afroteria. Są one jednymi z najprymitywniejszych ssaków. Najliczniejsza rodzina ryjówek obejmuje zwierzęta małe, o wysokiej przemianie materii, często bardzo wyspecjalizowane.

RYJÓWKI Około 400 gatunków. Ryjówki są bardzo małymi zwierzętami. Najmniejsza z nich waży zaledwie 2,5 grama i konkuruje do tytułu najmniejszego ssaka świata (podobnej wielkości jest jeden z nietoperzy). Największa ryjówka waży około 85 gram. Wiekszość ryjówek żywi się bezkregowcami, część poluje również na kręgowce, a niektóre są wszystkożerne. Ryjówki dzielą się na dwie wielkie gałęzie: - Zębiełkowate (Crocidurinae ) mają białe zęby, niższą przemianę materii i codziennie wpadają w torpor, w czasie którego ich temperatura spada do ok. 20 o C. Nie hibernują. Żyją w tropikach, a w chłodniejszych krajach w pobliżu siedzib ludzkich, czasem nawet w domach. - Soricine, u których korony zębów sa zabarwione na brunatno solami żelaza. Ich metabolizm jest bardzo wysoki, nie wpadaja w torpor, ani nie hibernują, mają po kilka cyklów aktywności na dzień. Występują w chłodnych ekosystemach, także w wysokich górach i w tundrze.

Rząd Nietoperze Są to jedyne ssaki, które opanowały zdolność aktywnego lotu i jeden z dwóch rzędów, które wykształciły aktywną echolokację (obok delfinów). Nietoperze dzielą się na dwa wielkie podrzedy: - duże, które są owocożerne i w większości nie stosują echolokacji - małe, w większości owadożerne, które stosuja echolokację. Dwa gatunki wampirów żywią się krwią zlizywaną z zadawanych przez nie ran. Roznoszą wściekliznę. Wiele małych nietoperzy tropikalnych żywi się mieszaniną owadów wydobywanych z kwiatów, pyłku i nektaru. W tropikach wiele roślin jest zapylanych przez nietoperze. Ich kwiaty rozwijają się nocą.

Rząd zajęczaki Zajęczaki były niegdyś uważane za rodzinę gryzoni. Ich zęby także rosna przez całe życie. Jednak zajęczaki różnią się od gryzoni anatomicznie i genetycznie. Najbardziej widoczna różnica, to obecność u zajęczaków dwóch par siekaczy, podczas gdy gryzonie maja jedna parę. Współcześnie żyją 82 gatunki zajęczaków, należących do dwóch rodzin: szczekuszek i zającowatych (tu należą zające i króliki). Występują na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Australii, od tundry do tropików. Króliki zostały introdukowne do Australii. Zajęczaki są ważnym pokarmem wielu drapieżników, wykształciły więc doskonały wzrok i słuch, by w porę unikać niebezpieczeństwa. Szybko też dojrzewają i wykazują wysoką rozrodczość, by zrekompensować straty w populacji. Ciąża trwa krótko i może byc powtarzana kilka razy w roku. U zająca w lewym i prawym rogu macicy mogą być płody w różnym wieku. Wszystkie zającowate są roślinożerne. Podstawą pozywienia jest trawa i kora drzew. Włókna roślinne są rozkładane w jelicie grubym. Jego zawartość jest wydalana oddzielnie od grudek kału i ponownie zjadana, a rozłożone substancje są wchłaniane w jelicie cienkim.

Rząd gryzonie Najstarsze znane szczątki gryzoni pochodza sprzed 57 mln lat. Najliczniejsza linia ewolucyjna gryzoni, myszopodobne (ponad 1000 gatunków) jest stosunkowo młoda powstała przed 5 milionami lat. Najbliższymi krewnymi gryzoni są naczelne. Obecnie znanych jest 2010 gatunków gryzoni. Jest to najliczniejszy rząd ssaków ponad 40% gatunków ssaków to gryzonie! Gryzonie są roślinożerne lub wszystkożerne. Mają po jednej parze dłutowatych siekaczy w dolnej i górnej szczęce, które służą im do ścinania twardego materiału roślinnego. Nie maja kłów a między siekaczami a zębami przedtrzonowymi jest przerwa. Ich zęby rosną i ścierają się przez całe życie. Gryzonie opanowały wszystkie kontynenty, z wyjątkiem Antarktydy.

Gryzonie wiewiórkopodobne Jest to niezwykle zróżnicowana grupa. Należą tu: wiewiórki, wiewiórki ziemne, wiewiórki latające, susły, świstaki, bobry, szczuroskoczki i inne. W grupie tej obserwujemy wiele specjalizacji ekologicznych, a także większą złożoność budowy mózgu, niż u innych gryzoni.

Niezwykłe golce Golce są nieco większe od myszy. Są nagie i ślepe. Żyją wyjątkowo długo (do 30 lat) i do końca nie wykazują objawów starzenia, nie podlegają też procesowi nowotworzenia. Żyją w Afryce, w bardzo suchych, półpustynnych okolicach. Całe życie spędzają pod ziemią, gdzie kolonia golców (10-40 sztuk) kopie rozległą sieć nor, często mających kilkaset metrów długości. Kopią je zębami, które wyrastają przed wargi. Ich głównym pokarmem są duże, ale rzadko spotykane bulwy roślin, które wypuszczają liście tylko w porze suchej. Jak u pszczół, płodna jest tylko jedna samica, która feromonalnie hamuje płodność innych samic. Golce żyją w atmosferze bardzo ubogiej w tlen, a bogatej w dwutlenek węgla. Mają bardzo mało zakończeń bólowych w skórze, która nie reaguje zapalnie na kapsaicynę z papryki.