Rozbicie dzielnicowe
1. Testament Bolesława Krzywoustego Krzywousty obawiał się sporu między synami 2 zasady: 1. Zasada pryncypatu jeden z synów sprawuje władzę nad pozostałymi braćmi 2. Zasada senioratu zwierzchnictwo miało być przekazywane najstarszemu (a nie dziedziczone) przedstawicielowi rodu (księciu senioralnemu; pozostali mieli tytułu książąt juniorów) Tylko dla Piastów Każdy miał swoją dzielnicę Brak oryginalnego dokumentu
Ustawa sukcesyjna weszła w życie w 1138r. Dzielnica senioralna złożona z Małopolski (z Krakowem), ziemi sieradzkiej i łęczyckiej Książę senior miał władzę zwierzchnią nad Pomorzem Dzielnica senioralna była położona centralnie, nie mogła być dzielona ani dziedziczona
Władysław (Wygnaniec) senior; oprócz dzielnicy senioralnej władał Śląskiem Bolesław Kędzierzawy Mazowsze Mieszko Stary zach. Wielkopolska z Poznaniem Henryk (Sandomierski) ziemia sandomierska
Najmłodszy Kazimierz Sprawiedliwy nie został ujęty w testamencie Wdowa księżna Salomea otrzymała tzw. oprawę wdowią w postaci ziemi łęczyckiej; po śmierci miała wrócić (ziemia, nie żona) do dzielnicy senioralnej
2. Walka o władzę Senior Władysław był synem z pierwszego małżeństwa; w 1141 r. Salomea namówiła synów do zwołania wiecu w Łęczycy (bez zgody i wiedzy Władysława); decyzje zjazdu osłabiły władzę Władzia 1142 r. Władysław zajmuje grody należące do braci 1144 r. po śmierci macochy konflikt o ziemię łęczycką (juniorzy nie zgodzili się na włączenie jej do ziemi senioralnej); 1144 r. wyprawa przeciw braciom (wraz z księciem ruskim); początkowo sukcesy Paweł Włostowic (palatyn Władziunia) poparł braci, za co został brutalnie ukarany przez seniora Brutalność Władka spowodowało, że większość rycerstwa się odwróciło od niego Bracia zmuszają seniora do upuszczenia kraju; Władzio schronił się na dworze cesarza
Bolesław Kędzierzawy przejął władzę; ma dzielnicę Mazowszem, Śląskiem i dzielnicą senioralną 1146 r. cesarz Konrad III przybył na pomoc W. Wygnańcowi; nic nie ugrał, a jedynie to, że juniorzy mają płacić trybut cesarzowi oraz składać mu hołd Papież też nic nie ugrał; rzucił jedynie klątwę na braci (której nie przestrzegano) 1157 r. Fryderyk I Barbarossa wyruszył przeciw juniorom, dotarł do Poznania 1157 r. w Krzyszkowie porozumienie z Bolesławem Kędzierzawym; Bolesław złożył cesarzowi przysięgę wierności oraz pokaźną daninę, obiecał wziąć udział w cesarskiej wyprawie do Włoch i zobowiązał się przybyć do Magdeburga, gdzie miała zostać rozstrzygnięta sprawa pomiędzy Władysławem II Wygnańcem a juniorami.
3. Upadek senioratu Atlas s. 27/33 1159 r. umiera Władysław W. ; synowie seniora wracają na Śląsk 1166 r. podczas wyprawy na Prusy zginął Henryk Sandomierski; jego dzielnicę przejął seniora Bolesław Kędzierzawy z części ziem sandomierskich ziem utworzono księstwo wiślickie dla Kazimierza Sprawiedliwego Koniec życia Kędzierzawego to znów konflikty coraz liczniejszych potomków i potomków potomków oraz potomków potomków Krzywoustego
Drzewo dynastyczne s.427 Najpierw walki na Śląsku między Mieszkiem Plątonogim a Bolesławem Wysokim Znów interwencja Fryderyka Rudobrodego (Barbarossy) 1173 r. śmierć Bolesława Kędzierzawego Władzę przejął Mieszko Stary; rządy w Małopolsce powierzał swoim urzędnikom, bez konsultacji z możnymi, twarda polityka ściągania danin, dążył do wzmocnienia władzy senioralnej 1177 r. bunt przeciw Mieszkowi Obalenie seniora i przekazania tronu Kazimierzowi Sprawiedliwemu - pierwsze obalenie zasady senioratu przy zachowaniu zasady pryncypatu Mimo obalenia Mieszko dążył do odzyskania władzy
Zjazd w Łęczycy 1180r. Rośnie rola wieców na których książęta zabiegali o poparcie możnych świeckich i duchownych W 1180 r. w Łęczycy Kazimierz Sprawiedliwi ograniczył uprawienia monarszych urzędników dotyczące dóbr kościelnych oraz zniósł prawo przepadku (przejmowanie przez monarchę ruchomej własności zmarłych biskupów) Początek przywilejów
1194 r. umiera Kazimierz Sprawiedliwy Leszek Biały (jego małoletni syn) z wyboru możnych zaczyna panować na tronie krakowskim Nadal żył Mieszko Stary; upomniał się o władzę przy pomocy możnych śląskich; 1195 r. pod Mozgawą pokonano wojska Mieszka Jeszcze dwukrotnie Mieszko próbował przejąć władzę, ale ostatnie umiera w 1202 r.
4. Apogeum rozbicia dzielnicowego Leszek Biały przejmuje tron krakowski; Małopolska została dzielnicą dziedziczną (wcześniej była senioralną) Leszek Biały w 1227 r. zorganizował zjazd książąt i biskupów w Gąsawie, by: 1. Zakończyć konflikt między potomkami Mieszka Starego w Wielkopolsce 2. Ograniczyć samowolę księcia gdańskiego Świętopełka, który się usamodzielnił Zjazd kończy się zabójstwem Leszka Białego i zranieniem księcia śląskiego Henryka Brodatego Utrata Pomorza Zachodniego Ostatecznie zakończenie zasady pryncypatu
5. Monarchia Henryków Śląskich Wnuk Władysława Wygnańca Henryk Brodaty przejął władzę nad Śląskiem, płd. Wielkopolską, Małopolską Henryk Brodaty był opiekunem Bolesława Wstydliwego (syna Leszka Białego) Brodaty dążył do zjednoczenia kraju i korony Syn Henryka, Henryk Pobożny miał podobne plany, ale zginął w bitwie pod Legnicą w 1241 r.