Agenda rozwoju po 215 r.: priorytety z punktu widzenia polskiej młodzieży. Rozwój jest w dzisiejszej teorii powszechnie łączony z pojęciem dobrostanu, obejmującym czynniki o charakterze gospodarczym, wraz z nieekonomicznymi wymiarami ludzkiej egzystencji, takimi jak jakość życia, poziom satysfakcji, czy szczęście. 1 Tak więc rozwojowi przypisuje się zmiany o charakterze jakościowym, np. w obrębie systemów politycznych i prawnych, które wpływają na wzrost gospodarczy, jednak przede wszystkim oznaczają poprawę szeroko rozumianych warunków życia w danym społeczeństwie. 2 Jednakże, dzisiejszy globalny kapitalizm oparty jest na uniwersalnym przekonaniu, że dobrostan społeczeństw może być powiększony dzięki ciągłemu wzrostowi ilości i jakości konsumowanych dóbr i usług. W tym kontekście tempo wzrostu gospodarczego urasta do rangi podstawowej kwestii, a poszczególne państwa mierzą dystans osiągniętego przez nie rozwoju w kategoriach przyrostu dochodu per capita. 3 Chociaż łatwo jest wysunąć rozliczne postulaty odnośnie działań niezbędnych dla wsparcia rozwoju w szerokim kontekście nauk społecznych, ciężej jest zawrzeć je w ramach realnych możliwości i wpisać w globalny system rynkowy tak, aby nie były kolejnym doraźnym rozwiązaniem, lecz potęgowały długoterminowe korzyści dla wszystkich jego uczestników. 6 5 4 Milliard USD Biliony USD 3 2 1 1 9 4 1 9 5 1 9 6 1 9 7 1 9 8 1 9 9 2 2 1 2 2 Ryc. 1. Wzrost światowego realnego produkt krajowego brutto na przestrzeni lat wyrażony w bilionach dolarów amerykańskich z 2 r. Opracowane przez autora na podstawie danych Groningen Growth and Development Centre, 212. 1 J. M. Buchanan, Positive Economics, Welfare Economics, and Political Economy, Journal of Law and Economics, Vol. 2, October 1959, pp. 124-138. 2 A. Banerjee, E. Duflo, Growth Theory through the Lens of Development Economics, Massachusetts Institute of Technology, December 24. 3 K. Hoff, J. E. Stiglitz, Modern Economic Theory and Development, Frontiers of Development Economics, Oxford University Press, 21, pp. 389-459.
Najważniejszym fundamentem długoterminowego rozwoju - zarówno poszczególnych społeczeństw, jak i całego zglobalizowanego świata - powinna być wiedza. Dostęp do edukacji i postęp nauki są podstawowym czynnikiem warunkującym wzrost dobrostanu teraz i w przyszłości. W obrębie państw rozwijających się, gdzie edukacja wciąż bywa dobrem luksusowym, konieczna jest polityka zmierzająca do jej popularyzacji. Natomiast w ujęciu globalnym konieczna jest promocja kształtowania systemów edukacji, zwłaszcza tych już rozwiniętych, w kierunku ich coraz większej międzynarodowości. Zachodnie państwa powinny wprowadzać reformy wzorowane na Australii, gdzie system szkolnictwa wyższego został idealnie dostosowany do potrzeb płynących z globalizacji. Australijski model eksportu edukacji oparty jest na partnerstwie publiczno-prywatnym, regulowanym przez rynek i koordynowanym na poziomie państwowym. 4 Uniwersytety są odpowiednio zorganizowane, a wsparcie rządowe obejmuje rozbudowę rynku, regulację standardów edukacyjnych oraz finansowanie przedsięwzięć takich jak uniwersyteckie badania i rozwój. 5 Billion AUD Biliony AUD 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Ryc. 2. Wzrost corocznej wartości eksportu Australijskich usług edukacyjnych od 1999 do 21 r. Opracowane przez autora na podstawie danych z: Australian Buerau of Statistics catalogue 5368..55.3. Międzynarodowa edukacja dostarcza nie tylko ekonomicznych, ale także wiele społecznych i kulturalnych wartości. Zagraniczni studenci niosą różnorodność i bogactwo doświadczeń, przyczyniając sie do rozwoju uczelni i kampusów. Pozytywne skutki płyną zwłaszcza z badań prowadzonych przez zagranicznych doktorantów. Dodatkowa wiedza może zostać wykorzystana w przemyśle przy wprowadzaniu nowych innowacji, koniecznych 4 G. Hall, K. Hopper, Australia s exports of education services, Reserve Bank of Australia Bulletin, June 28, pp. 11-17. 5 S. Lowe, Learning from Australia's Export Education Model, World Education Services, vol. 22, no. 6, 29. 2
dla rozwoju gospodarczego. 6 Co najważniejsze, międzynarodowa edukacja przyczynia się do międzykulturowego zrozumienia i powstania silnych transgranicznych więzi w wielu dziedzinach życia, takich jak biznes, nauka, czy polityka. Również polscy studenci mogą odnieść wspaniałe korzyści z edukacji na zagranicznych uczelniach, a Polska ogromnie skorzystać na ich doświadczeniu, jak też wartościach wnoszonych przez napływowych studentów na krajowe uczelnie i do polskiego społeczeństwa. 25% 2% 15% 1% średnia OECD 5% % Australia United Kingdom Austria Switzerland New Zealand Belgium Denmark Ireland Sweden Canada Iceland Netherlands Finland Hungary Slovak Republic Japan United States Spain Portugal Estonia Slovenia Norway Poland Chile Ryc. 3. Studenci międzynarodowi jako procent ogółu studentów w poszczególnych krajach w 21 r. Opracowane przez autora na podstawie danych z OECD Education at a Glance 212, table C4.1. Zagraniczni studenci są idealnymi kandydatami do wykwalifikowanej imigracji, jako że ich edukacja w danym państwie czyni ich bardziej zdolnymi do odniesienia sukcesu na lokalnym rynku. 7 Promocja wykwalifikowanej migracji (ang. skilled migration) winna stać się kolejnym priorytetem Organizacji Narodów Zjednoczonych. Swoboda relokacji ludności w poszukiwaniu lepszych warunków pracy i życia jest niezmiernie istotna dla globalnego rozwoju. Niestety, społeczna prezencja imigrantów w przyjmujących ich państwach związana jest często z niezrozumieniem, konfliktami, czy przestępczością. Największym jednak problemem są obawy, nasilone przez ostatni kryzys finansowy, że krajowe rynki pracy państw rozwiniętych zostaną zdestabilizowane przez konkurencję ze strony nisko 6 Selected Higher Education Statistics. Department of Education, Employment and Workplace Relations, 21. 7 B. Suter, M. Jandl, Train and Retain: National and Regional Policies to Promote the Settlement of Foreign Graduates in Knowledge Economies, International Migration and Integration, no. 9, 28, pp. 41-418. 3
wykwalifikowanych pracowników z państw o niższej płacy. 8 Zachowawcza polityka imigracyjna wielu państw staje się przeszkodą dla młodych wykształconych osób. Odpowiedzią na ten problem powinna być ponadpaństwowa promocja imigracji wykwalifikowanej. Za przykład odpowiednich reform posłużyć może po raz kolejny Australia, gdzie aktualnie imigracja przyczynia się do ponad połowy wzrostu w populacji i zatrudnieniu. 9 Okazuje się, że dzięki zastosowaniu mądrej polityki wizowej, zatrudnienie wśród imigrantów przewyższa wskaźniki dla osób urodzonych w kraju. 1 Ponadnarodowa koordynacja polityki imigracyjnej w kierunku daleko idących preferencji dla osób młodych i wykształconych przyczyni się znacząco do rozwoju poszczególnych państw uczestniczących w globalnej gospodarce. Młodzi zdolni Polacy bardzo skorzystaliby na otwarciu granic, chociażby Stanów Zjednoczonych, a Polska i światowa gospodarka na ich sukcesach. 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Skilled Total Ogółem Ryc. 4. Stałe wizy przyznane w Australii w latach od 1995-96 do 212-13, skilled i ogółem. Opracowane przez autora na podstawie danych z: Department of Immigration and Citizenship, Annual Report 211 12. Inwestycja w edukację oraz wsparcie transgranicznego przepływu młodych i wykształconych osób powinny stać się priorytetami Agendy rozwoju po 215 r. Oprócz produkcji wartości ekonomicznych i kulturalnych, takie działania przyczynią się do zaszczepienia w wielu zdolnych osobach poczucia przynależności do globalnej społeczności i odpowiedzialności za nią. Zaprezentowane rozwiązania pozwolą pielęgnować różnorodność kulturową, przynosząc wzajemne korzyści wszystkim członkom ONZ w obecnym i w przyszłych pokoleniach. 8 J. Walsh, Navigating Globalization: Immigration Policy in Canada and Australia, 1945 27, Sociological Forum, vol. 23, December 28, pp. 786-813. 9 Economic Impacts of Migration and Population Growth, Australian Government Productivity Commission, 24 th April 26. 1 P. N. Junankar, S. Paul, W. Yasmeen, Are Asian Migrants Discriminated Against in the Labor Market?, The Singapore Economic Review, vol. 55, no. 4, 21, pp. 619-646. 4
English abstract Development is commonly associated with wellbeing, embracing various qualitative factors which influence economic growth, but essentially mark an improvement of the widely understood quality of life in societies. Still, it is important to develop policies which can soundly function within the boundaries of the contemporary global capitalism. The long-term development should be predominantly founded on international education. Universities reformed with an international outlook will ensure a lasting global wellbeing. International education fosters cross-cultural understanding and invaluable transnational relationships in business, science or politics. Further, a wise supranational management of migration is essential for a sustained global development. Fears of competition on low-skilled labor markets amidst the economic downturn distort free transnational movement. Protectionist immigration policies have to be altered in a way providing skilled migrants with a preference treatment. Enhancement of international education and cross-border flow of skilled individuals should become UN priorities, benefiting Polish and world s youth. 5