PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA SEKCJI INSTRUMENTÓW KLAWISZOWYCH Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. Mieczysława Karłowicza w Katowicach FORTEPIAN I i II st. Podstawa prawna: - Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 29 września 2004 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w publicznych szkołach i placówkach artystycznych; - Statut Szkoły ( 14); - Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 19 sierpnia 2002 r. w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego, Podstawa programowa kształcenia w zawodzie muzyk (Dz. U. Nr 138, Poz. 1164); - Programy nauczania zatwierdzone przez Ministerstwo Kultury i Sztuki: dla szkoły muzycznej I stopnia (Warszawa 1996) oraz dla szkoły muzycznej II stopnia (Warszawa 1987). Roczne wymagania edukacyjne i związane z nimi minimum programowe ustala nauczyciel instrumentu głównego, w oparciu o w/w podstawy prawne, mając na uwadze wszechstronny rozwój ucznia jego indywidualne predyspozycje, potrzebę ekspresji twórczej oraz wrażliwość estetyczną.
Cele przedmiotowego systemu oceniania Informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć Pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu jego rozwoju oraz motywowanie go do dalszej pracy Dostarczanie rodzicom (opiekunom) i nauczycielom innych przedmiotów informacji o zdolnościach ucznia, czynionych przez niego postępach lub o ich braku oraz o ewentualnych trudnościach w pokonywaniu kolejnych etapów nauki gry na instrumencie Umożliwianie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktyczno - wychowawczej Formy oceniania umiejętności przedmiotowych popisy klasowe, sekcyjne i międzysekcyjne przesłuchania szkolne techniczne, półroczne przesłuchania pozaszkolne regionalne, makroregionalne, ogólnopolskie egzaminy klasyfikacyjne - końcoworoczne koncerty szkolne i pozaszkolne konkursy szkolne i pozaszkolne postawa ucznia, jego zaangażowanie i aktywno ść: - przygotowanie do lekcji - stopie ń opanowania zadanego materiału - wykazywanie chęci i gotowości do uczestniczenia (w sposób czynny lub bierny) w imprezach muzycznych odbywających si ę w szkole i poza szko łą 2
Kryteria oceniania uczniów Fortepian I st. Klasa I dziecięca Umiejętności techniczno - wykonawcze, które powinien prezentować uczeń na zakończenie klasy I (umiejętności sumują się ze wzrostem klasy): - prawidłowa postawa swoboda i właściwe ułożenie aparatu gry - umiejętno ść rozpoznawania wysokości, długości i natężenia dźwięku, a także ocena jakości brzmienia - granie ze słuchu znanych piosenek i transponowanie ich - umiejętno ść czytania nut w kluczu wiolinowym i basowym (orientacja w znakach chromatycznych) - rozpoznawanie wartości nut i pauz (co najmniej do szesnastki) - doskonalenie wyrównanego brzmienia wszystkich palców (gamy, pięciopalcówki, rozłożone trójdźwięki w obrębie oktawy) - płynne podkładanie 1 palca - granie dwudźwięków (do seksty) - wykorzystywanie tempa andante - moderato - wykorzystywanie dynamiki piano mezzoforte - podstawy prowadzenia frazy (wyczucie kulminacji, oddechy w muzyce) - różnicowanie melodii i akompaniamentu - wykonywanie repertuaru z pamięci - gotowo ść ucznia do samodzielnej pracy Kryteria oceny zgodnie z realizacją w/w punktów: Ocen ę celującą otrzymuje ucze ń, który zrealizowa ł repertuar wykraczający poza wymagania edukacyjne oraz z powodzeniem uczestniczy ł w pozaszkolnych konkursach i przesłuchaniach. Ocena: bardzo dobry - bezbłędne odczytywanie tekstu muzycznego - prawidłowy aparat gry - wrażliwo ść na jako ść dźwięku 3
- precyzja gry - właściwe frazowanie - różnicowanie melodii i akompaniamentu - bezbłędne opanowywanie pamięciowe utworów - systematyczna praca - poprawna realizacja rytmiczna, wyczucie metrum Ocena: dobry - odczytywanie tekstu z drobnymi błędami - prawidłowy, cho ć nie zawsze swobodny aparat gry - kontrolowanie jakości dźwięku - frazowanie, dynamika nie zawsze do końca realizowane - drobne potknięcia pamięciowe - praca nie zawsze systematyczna Ocena: dostateczny - niezrealizowanie w pełni wymaga ń edukacyjnych - błędy rytmiczne - tekst odczytywany z licznymi błędami - wyraźne braki techniczne (gra powierzchowna lub siłowa) - niekontrolowanie brzmienia - mała wrażliwo ść na frazowanie - słabe opanowywanie pamięciowe utworów - realizowanie utworów o najniższym stopniu trudności - brak systematyczności w pracy - długi czas realizacji utworów Ocena: dopuszczający - niezrealizowanie wymaga ń edukacyjnych - niezgodno ść gry z tekstem muzycznym - nieprawidłowy aparat gry - brak wrażliwości na jako ść dźwięku - brak wyczucia frazy - gra chaotyczna - luki pamięciowe 4
- realizowanie utworów o najniższym stopniu trudności - niesystematyczna praca - brak postępów w nauce Ocen ę niedostateczną otrzymuje ucze ń, który nie rokuje nadziei na dalszy rozwój oraz nie spełnia wymaga ń edukacyjnych na ocen ę dopuszczając ą. Klasa II dziecięca Umiejętności techniczno wykonawcze, które powinien prezentować uczeń na zakończenie klasy II (umiejętności sumują się ze wzrostem klasy): - swobodne operowanie poznanymi rodzajami artykulacji (non legato, legato, staccato) - synchronizacja i niezależno ść rąk (m.in. prowadzenie głosu w polifonii, melodia akompaniament) - precyzja rytmiczna - umiejętno ść wykonywania utworów z wyobraźni ą muzyczn ą; interpretacja zgodna z budow ą formaln ą, odzwierciedlająca styl epoki i kompozytora - różnicowanie dynamiki prawej i lewej ręki - realizowanie określe ń wykonawczych - systematyczno ść w pracy - właściwe tempa utworów, umiejętno ść gry w szybszych tempach Kryteria oceny zgodnie z realizacją w/w punktów: Ocen ę celującą otrzymuje ucze ń spełniający wymagania na ocen ę bardzo dobr ą, wyróżniający si ę indywidualności ą artystyczn ą, realizujący program wyższych lat nauki. Ocena: bardzo dobry 5
- bezbłędne odczytywanie tekstu muzycznego - prawidłowy aparat gry - wyrównany dźwięk - wrażliwo ść na jako ść dźwięku - właściwe frazowanie - zaplanowana dynamika - prawidłowa interpretacja gra przekonywująca - bezbłędne opanowywanie pamięciowe utworów - opanowanie estradowe - systematyczna praca - bezbłędna realizacja rytmiczna Ocena: dobry - odczytywanie tekstu z drobnymi błędami - prawidłowy, lecz nie zawsze swobodny aparat gry - kontrolowanie jakości brzmienia - frazowanie, artykulacja, dynamika - nie zawsze do końca realizowane - opanowanie estradowe - drobne potknięcia pamięciowe - realizowanie utworów o średnim stopniu trudności - praca nie zawsze systematyczna Ocena: dostateczny - niezrealizowanie w pełni wymaga ń edukacyjnych - błędy rytmiczne - tekst odczytywany z licznymi błędami - wyraźne braki techniczne (gra powierzchowna lub siłowa) - niewyrównany dźwięk - mała wrażliwo ść na frazowanie - małe zróżnicowanie artykulacyjne - nerwowo ść gry - słabe opanowywanie pamięciowe utworów - realizowanie utworów o najniższym stopniu trudności - brak systematycznej pracy 6
- długi czas realizacji utworów Ocena: dopuszczający - niezrealizowanie wymaga ń edukacyjnych - gra niezgodna z tekstem muzycznym - nieprawidłowy aparat gry - brak wrażliwości na jako ść dźwięku - brak wyczucia frazy - gra chaotyczna - luki pamięciowe - realizowanie utworów z niższego roku nauki - niesystematyczna praca - brak postępów w nauce Ocen ę niedostateczną otrzymuje ucze ń, który nie rokuje nadziei na dalszy rozwój oraz nie spełnia wymaga ń edukacyjnych na ocen ę dopuszczając ą. Klasa III dziecięca Umiejętności techniczno wykonawcze, które powinien prezentować uczeń na zakończenie klasy III (umiejętności sumują się ze wzrostem klasy): - swobodne łączenie poznanych rodzajów artykulacji - umiejętno ść słyszenia i naturalnego kształtowania frazy, zdania, okresu muzycznego - swoboda w operowaniu kontrastami dynamicznymi - świadoma niezależno ść rąk - umiejętno ść słuchania i prowadzenia dwóch głosów równocześnie - przekazywanie właściwych treści muzycznych - kontrola brzmienia w utworach na 4 ręce - prawidłowe czytanie utworów à vista (z programu I i II klasy) - właściwe stosowanie pedału rytmicznego i synkopowanego Kryteria oceny zgodnie z realizacją w/w punktów: 7
Ocen ę celującą otrzymuje ucze ń, który zrealizowa ł repertuar wykraczający poza wymagania edukacyjne oraz z powodzeniem uczestniczy ł w pozaszkolnych konkursach i przesłuchaniach. Ocena: bardzo dobry - bezbłędne odczytywanie tekstu muzycznego - precyzja rytmiczna, wyczucie metrum - precyzja wykonawcza - wyrównany dźwięk - wrażliwo ść na jako ść dźwięku - prawidłowe frazowanie - właściwe tempa - różnorodna, prawidłowa artykulacja - prawidłowa interpretacja, zrozumienie formy - gra przekonywująca, z zaangażowaniem - bezbłędne opanowywanie pamięciowe utworów - opanowanie estradowe - realizowanie utworów o najwyższym stopniu trudności dla danego roku - systematyczna i świadoma praca Ocena: dobry - odczytywanie utworów z drobnymi błędami - chwiejne tempo, brak precyzji rytmicznej - prawidłowy, lecz nie zawsze swobodny aparat gry - kontrolowanie jakości brzmienia - frazowanie, artykulacja, dynamika realizowane mało dokładnie - opanowanie estradowe - drobne potknięcia pamięciowe - realizowanie utworów o średnim stopniu trudności - praca nie zawsze systematyczna Ocena: dostateczny - niezrealizowanie w pełni wymaga ń edukacyjnych - tekst odczytywany z licznymi błędami 8
- błędy rytmiczne, problemy z utrzymaniem tempa i wyczuciem metrum - wyraźne braki techniczne (brak swobody) - gra powierzchowna lub siłowa - niewyrównany dźwięk - nieumiejętne frazowanie - małe zróżnicowanie artykulacyjne - nerwowo ść gry - słabe opanowywanie pamięciowe utworów - realizowanie utworów o najniższym stopniu trudności - brak systematyczności w pracy - długi okres realizacji utworów Ocena: dopuszczający - niezrealizowanie wymaga ń edukacyjnych - niezgodno ść gry z tekstem muzycznym - gra nierytmiczna - nieprawidłowy aparat gry - brak wrażliwości na jako ść dźwięku - brak wyczucia frazy - gra chaotyczna - luki pamięciowe - realizowanie utworów z niższego roku nauki - niesystematyczna praca - brak postępów w nauce Ocen ę niedostateczną otrzymuje ucze ń, który nie rokuje nadziei na dalszy rozwój oraz nie spełnia wymaga ń edukacyjnych na ocen ę dopuszczając ą. Klasa IV dziecięca 9
Umiejętności techniczno wykonawcze, które powinien prezentować uczeń na zakończenie klasy IV (umiejętności sumują się ze wzrostem klasy): - szersza znajomo ść elementów techniki palcowej: repetycja dźwięku, ozdobniki, tryle, podwójne dźwięki (do oktawy), trójdźwięki, akordy (różnicowanie brzmienia składników) - wyrównanie siły wszystkich palców, umiejętno ść grania w szybszych tempach - celowe i naturalne stosowanie poznanych rodzajów artykulacji (umiejętność łączenia ich) - właściwe stosowanie crescendo i diminuendo dla podkreślenia strony wyrazowej utworu - umiejętno ść czystej pedalizacji - świadome i skuteczne ćwiczenie - koncentrowanie si ę i pokonywanie tremy w czasie występów publicznych; umiejętno ść dokonywania samooceny wykonanego programu - umiejętno ść prawidłowego wykonania à vista łatwych utworów w wolnym tempie z uwzględnieniem precyzji rytmicznej i artykulacyjnej Kryteria oceny zgodnie z realizacją w/w punktów: Ocen ę celującą otrzymuje ucze ń, który zrealizowa ł repertuar wykraczający poza wymagania edukacyjne, wyróżniający si ę indywidualności ą artystyczn ą i bardzo dobrym poziomem pianistyki, z powodzeniem uczestniczący w pozaszkolnych konkursach i przesłuchaniach. Ocena: bardzo dobry - bezbłędne odczytywanie tekstu muzycznego - precyzja rytmiczna, panowanie nad metrum - precyzja wykonawcza, wyrównany dźwięk - wrażliwo ść na jako ść dźwięku, prawidłowe frazowanie i różnorodność artykulacyjna 10
- zaplanowana dynamika - właściwe tempa - prawidłowa interpretacja, zrozumienie formy - czysta pedalizacja - zaangażowanie, gra przekonywująca - bezbłędne opanowywanie pamięciowe utworów - opanowanie estradowe - realizowanie utworów o najwyższym stopniu trudności dla danego roku - systematyczna i świadoma praca Ocena: dobry - odczytywanie tekstu z drobnymi błędami - zachwianie metrum, brak precyzji rytmicznej - prawidłowy, lecz nie zawsze swobodny aparat gry - kontrolowanie jakości brzmienia - frazowanie, artykulacja, dynamika mało dokładnie realizowane - opanowanie estradowe - drobne potknięcia pamięciowe - realizowanie utworów o średnim stopniu trudności - praca nie zawsze systematyczna - długi czas realizacji utworów Ocena: dostateczny - niezrealizowanie w pełni wymaga ń edukacyjnych - tekst odczytywany z licznymi błędami - błędy rytmiczne, problemy z utrzymaniem tempa, z wyczuciem metrum - wyraźne braki techniczne - gra powierzchowna lub siłowa - mała wrażliwo ść na frazowanie - nerwowo ść gry - słabe opanowywanie pamięciowe utworów - realizowanie utworów o najniższym stopniu trudności - brak systematycznej pracy - długi okres realizacji utworów Ocena: dopuszczający 11
- niezrealizowanie wymaga ń edukacyjnych - niezgodno ść gry z tekstem muzycznym - gra nierytmiczna - leniwe lub naprężone palce - brak wrażliwości na dźwięk - brak wyczucia frazy - jednolita płaszczyzna dynamiczna - nieznajomo ść zasad pedalizacji - gra chaotyczna - luki pamięciowe - realizowanie utworów z niższego roku nauki - niesystematyczna praca - brak postępów w nauce Ocen ę niedostateczną otrzymuje ucze ń, który nie rokuje nadziei na dalszy rozwój oraz nie spełnia wymaga ń edukacyjnych na ocen ę dopuszczając ą. Klasa V dziecięca Umiejętności techniczno wykonawcze, które powinien prezentować uczeń na zakończenie klasy V (umiejętności sumują się ze wzrostem klasy): - precyzja wykonawcza - łączenie wszystkich rodzajów artykulacji umiejętno ść różnicowania artykulacji i wykorzystywania odpowiednio do potrzeb stylu - swoboda w wykonywaniu podwójnych dźwięków, akordów, ozdobników, figuracji, skoków - logiczna interpretacja utworów - umiejętne stosowanie dynamiki i artykulacji w poszczególnych głosach (ich niezależno ść) - kształtowanie elementów związanych ze stron ą wyrazow ą utworów - naturalne stosowanie wszystkich środków stylistycznych, charakterystycznych dla danego rodzaju kompozycji 12
- umiejętno ść wykonywania utworów z wyobraźni ą muzyczną - bezbłędna pedalizacja - umiejętno ść korekty własnych błędów - doskonalenie gry à vista Kryteria oceny zgodnie z realizacją w/w punktów: Ocena celująca i niedostateczna: jak w klasie IV Ocena: bardzo dobry - bezbłędne odczytywanie tekstu muzycznego - precyzja rytmiczna, nienaganne metrum - precyzja wykonawcza - wrażliwo ść na jako ść dźwięku - właściwe frazowanie, różnorodno ść artykulacyjna - odpowiednie tempa - prawidłowa interpretacja, zrozumienie formy - czysta pedalizacja - gra z zaangażowaniem, przekonywująca - bezbłędne opanowywanie pamięciowe utworów - opanowanie estradowe - realizowanie utworów o najwyższym stopniu trudności dla danego roku - świadoma i systematyczna praca Ocena: dobry - odczytywanie tekstu z drobnymi błędami - zachowanie metrum, brak precyzji rytmicznej - prawidłowy, lecz nie zawsze swobodny aparat gry - kontrolowanie jakości brzmienia - pedalizacja mało dokładna - frazowanie, artykulacja, dynamika realizowane niedokładnie - opanowanie estradowe - drobne potknięcia pamięciowe 13
- realizowanie utworów o średnim stopniu trudności - praca nie zawsze systematyczna - dłuższy czas realizacji utworów Ocena: dostateczny - niezrealizowanie w pełni wymaga ń edukacyjnych - tekst odczytywany z licznymi błędami - błędy rytmiczne, problemy z utrzymaniem metrum i tempa - wyraźne braki techniczne - gra powierzchowna lub siłowa - niewłaściwa pedalizacja - mała wrażliwo ść na frazowanie - nerwowo ść gry - słabe opanowywanie pamięciowe utworów - realizowanie utworów o najniższym stopniu trudności - brak systematycznej pracy - długi okres realizacji utworów Ocena: dopuszczający - niezrealizowanie wymaga ń edukacyjnych - niezgodno ść gry z tekstem muzycznym - gra nierytmiczna - nieprawidłowy aparat gry - leniwe lub naprężone palce - brak wrażliwości na dźwięk - brak wyczucia frazy - jednolita płaszczyzna dynamiczna - nieznajomo ść zasad pedalizacji - gra chaotyczna, luki pamięciowe - realizowanie utworów z niższego roku nauki - niesystematyczna praca - brak postępów w nauce 14
Klasa VI dziecięca Umiejętności techniczno wykonawcze, które powinien prezentować uczeń na zakończenie klasy VI (umiejętności sumują się ze wzrostem klasy): - poszerzenie umiejętności z zakresu klasy V - umiejętno ść samodzielnego ćwiczenia i rozplanowania pracy nad utworami - dobre nawyki w odczytywaniu utworów - świadomo ść uczenia si ę na zapas - słyszenie homofoniczne i polifoniczne - przygotowanie do opracowania różnych form muzycznych (teoretyczne i muzyczne) - potrzeba ekspresji twórczej - ornamentyka i jej rodzaje (wiedza wstępna) - umiejętno ść muzykowania zespołowego - umiejętno ść uzyskiwania niezależności emocjonalnej i kolorystycznej Kryteria oceny zgodnie z realizacją w/w punktów: Ocena celująca i niedostateczna: jak w klasie IV Ocena: bardzo dobry - bezbłędne odczytywanie tekstu muzycznego - precyzja rytmiczna, równe metrum - precyzja wykonawcza - wrażliwo ść na jako ść dźwięku - właściwe frazowanie, różnorodno ść artykulacyjna - odpowiednie tempa - prawidłowa interpretacja, zrozumienie formy - czysta pedalizacja - gra z zaangażowaniem, przekonywująca - bezbłędne opanowywanie pamięciowe utworów 15
- opanowanie estradowe - realizowanie utworów o najwyższym stopniu trudności dla danego roku - świadoma i systematyczna praca Ocena: dobry - odczytywanie tekstu z drobnymi błędami - zachwianie metrum, brak precyzji rytmicznej - prawidłowy, lecz nie zawsze swobodny aparat gry - kontrolowanie jakości brzmienia - pedalizacja mało dokładna - frazowanie, artykulacja, dynamika mało dokładnie realizowane - opanowanie estradowe - drobne potknięcia pamięciowe - realizowanie utworów o średnim stopniu trudności - praca nie zawsze systematyczna - dłuższy czas realizacji programów muzycznych Ocena: dostateczny - niezrealizowanie w pełni wymaga ń edukacyjnych - tekst odczytywany z licznymi błędami - błędy rytmiczne, problemy z utrzymaniem metrum i tempa - wyraźne braki techniczne - gra powierzchowna lub siłowa - niewłaściwa pedalizacja - mała wrażliwo ść na frazowanie - nerwowo ść gry - słabe opanowywanie pamięciowe utworów - realizowanie utworów o najniższym stopniu trudności - brak systematycznej pracy - długi okres realizacji utworów 16
Ocena: dopuszczający - niezrealizowanie wymaga ń edukacyjnych - niezgodno ść gry z tekstem - gra nierytmiczna - nieprawidłowy aparat gry - brak wrażliwości na dźwięk - brak wyczucia frazy - jednolita płaszczyzna dynamiczna - nieznajomo ść zasad pedalizacji - gra chaotyczna, luki pamięciowe - realizowanie utworów z niższego roku nauki - niesystematyczna praca - brak postępów w nauce 17
Kryteria oceniania uczniów Fortepian II st. Ocena: celujący (25 pkt) Ocen ę celując ą otrzymuj ą uczniowie, którzy zrealizowali repertuar wykraczający poza wymagania edukacyjne, ich gra odznacza si ę du żą wartością artystyczn ą i wysokim poziomem pianistyki, a także ci, którzy z powodzeniem uczestniczyli w pozaszkolnych konkursach i przesłuchaniach. Ocena: bardzo dobry (21-24 pkt) Ocen ę bardzo dobr ą otrzymuj ą uczniowie, którzy spełnili wymagania edukacyjne, a ich gr ę cechuj ą: dobry poziom pianistyki, zrozumienie stylu i treści utworów, świadomo ść formy, właściwe stosowanie środków wyrazu artystycznego (dynamika, frazowanie, artykulacja, agogika, pedalizacja). Ocena: dobry (16-20 pkt) Ocen ę dobr ą otrzymuj ą uczniowie realizujący wymagania edukacyjne i systematycznie pracujący. Ich gra jest poprawna pod względem rozumienia treści i formy utworów, ale zawiera niewielkie mankamenty techniczne i interpretacyjne. Ocena: dostateczny (13-15 pkt) Ocen ę dostateczn ą otrzymuj ą uczniowie, którzy nie realizuj ą w pełni wymaga ń edukacyjnych, ich gra nacechowana jest du żą ilości ą usterek technicznych, interpretacyjnych, pamięciowych, nie jest jednak pozbawiona elementów dających nadziej ę na rozwój. Ocena: dopuszczający (10-12 pkt) Ocen ę dopuszczając ą otrzymuj ą uczniowie, którzy nie spełniaj ą wymagań edukacyjnych, niesystematycznie pracuj ą, których gra świadczy o nieświadomości treści, formy i środków niezbędnych do prawidłowej interpretacji utworów, a także zawiera poważne usterki pamięciowe i techniczne. Ocena: niedostateczny (1-10 pkt) Ocen ę niedostateczn ą otrzymuj ą uczniowie, który nie zrealizowali wymagań programowych, a ich gra nie rokuje żadnych nadziei na rozwój i postępy. 18