1. PRAKTYCZNE UMIEJĘTNOŚCI W CZYNNOŚCIACH CODZIENNYCH 1. Wprowadzenie W tym module, zdobędziesz wiedzę i niezbędne umiejętności w celu pomocy i wsparcia osób niepełnosprawnych w codziennych czynnościach, takich jak ubieranie się i rozbieranie, uruchamianie, karmienie i higiena. Zobaczysz zestaw zaleceń, kroków jakie należy podjąć oraz zasobów dostępnych do wykonania tych zadań. W ramkach przypominamy ci o ważnych zagadnieniach oraz doradzamy w aspektach, które wydają się nam istotne. Możesz je łatwo znaleźć w kolorowych ramkach. 2. Cele 2.1. Cel ogólny: Kiedy zakończysz pracę z modułem, będziesz potrafił pomagać i wspierać osobę niepełnosprawną w czynnościach codziennego życia w odpowiedni sposób przy zachowaniu i uszanowaniu osobistej autonomii pacjenta. 2.2 Cele szczegółowe: - Zdobycie podstawowej wiedzy związanej z czynnościami codziennymi, koncepcją, technikami, narzędziami, itd. - Poznanie kroków i stałych czynności, które wiążą się z czynnościami codziennymi. - Zdobycie wiedzy jak należy postępować dbając jednocześnie o zdrowie opiekuna. 1
Jednostka dydaktyczna 1: Ubieranie i rozbieranie W tej jednostce dydaktycznej poznasz najlepsze techniki ubierania i rozbierania osoby, którą się opiekujesz. Poznasz proste zasady i zalecenia, które są łatwe do zapamiętania. We wszystkich omawianych czynnościach codziennych, zaleca się promowanie autonomii osoby niepełnosprawnej. Opiekun powinien zachęcać osobę niepełnosprawną do wykonywania jak najwięcej czynności samemu. Z tym wiąże się: Cierpliwość i szacunek dla czasu potrzebnego osobie niepełnosprawnej do wykonania zadania Motywacja osoby niepełnosprawnej do jak największego zaangażowania w wykonanie zadania Szacunek dla wybranego przez osobę niepełnosprawną sposobu ubierania się/rozbierania. 1.1 Zakładanie/zdejmowanie garderoby 1.1.1 Techniki wykonywania tych czynności WAŻNE ASPEKTY: Ponieważ do zadanie może zabrać sporo czasu, przed rozpoczęciem ubierania lub rozbierania osoby niepełnosprawnej, upewnij się, że w pomieszczeniu panuje odpowiednia temperatura. Cała garderoba powinna zostać przygotowana przed rozpoczęciem zadania, taka aby osoba niepełnosprawna nie musiała czekać. Garderoba na dolne części ciała. Spodnie. Zaczynaj zawsze od tej samej stopy (jeśli jedna ze stóp jest niesprawna, zaczynaj od niesprawnej stopy) Po przeciągnięciu spodni przez pierwszą stopę, kontynuuj zakładanie na drugą stopę. Aby podciągnąć garderobę, najpierw podnieś jedną nogę, a następnie drugą (w tej samej kolejności jak w przypadku stóp) Aby dopasować pas spodni, obróć delikatnie pacjenta i podciągnij spodnie. Następnie zrób to samo po ponownym obróceniu pacjenta. Aby zakończyć, wyrównaj spodnie wzdłuż nóg pacjenta. 2
Jeśli pacjent jest osobą z lekką niepełnosprawnością, on/ona wykona to zadanie samodzielnie lub jedynie z niewielką pomocą. Garderoba na górne partie ciała: Swetry i kurtki KILKA RAD: Odzież powinna być elastyczna i, w miarę możliwości, bez guzików. Kolejność czynności podczas procesu ubierania powinna być stała, w celu wytworzenia rutyny. KILKA RAD: Powinieneś wyjaśnić pacjentowi co i w jaki sposób wykonujesz w danej chwili. Wybierz ubrania zgodnie z upodobaniami pacjenta. Jest to istotne dla zachowania przez niego pewności siebie. Przed rozpoczęciem ubierania osoby niepełnosprawnej, należy posadzić ją na krześle. Należy założyć sweter lub kurtkę najpierw na jedno ramie, (jeśli jedna z kończyn jest niesprawna, zacznij od niesprawnej kończyny) Następnie, przeciągnij odzież przez głowę pacjenta i załóż ją na drugie ramię. 1.1.2 Dostępne narzędzia pomocnicze Codzienne czynności związane z ubieraniem i rozbieraniem osoby niepełnosprawnej, nawet przy wysokim stopniu zależności, mogą być zwykle wykonywane bez wsparcia narzędzi. Jednakże, niektóre z nich mogą okazać się bardzo przydatne jeśli chcesz promować autonomię osoby niepełnosprawnej. Hak: Długa rączka z różnymi hakami, który może wspomagać ubieranie i rozbieranie. 3
Narzędzie do zapinania guzików: Umożliwia zapinanie guzików koszuli lub kurtki jedną ręką. 4
1.2 Zakładanie butów/zdejmowanie butów 1.2.1 Techniki wykonywania tych czynności Buty KILKA RAD: Jeśli jesteś jedyną osobą odpowiedzialną za to zadanie, wygodniej będzie ci założyć buty pacjentowi, który leży. Jeśli ktoś ci pomaga, możesz założyć buty pacjentowi siedzącemu. Jeśli to możliwe korzystaj z butów na gumowej podeszwie z zapięciem na rzepy. Należy unikać butów sznurowanych. Jeśli jedna ze stóp jest niesprawna, rozpocznij zakładanie od niesprawnej stopy. Skarpetki: Najpierw załóż skarpetkę na palce a następnie na całą stopę. Wyrównaj skarpetki, aby nie było zmarszczeń. Powtórz kolejność przy zakładaniu skarpetki na drugą stopę. Jeśli pacjent ma niski stopień niepełnosprawności, powinieneś ułatwić mu jedynie skorzystanie z ławki. PAMIĘTAJ Zawsze zaczynaj ubieranie od kończyny, która jest niesprawna Podczas rozbierania powinieneś kończyć je na niesprawnej kończynie Staraj się zawsze wykonywać czynności w tej samej kolejności. Wyjaśnij pacjentowi każdy element procesu ubierania. 5
1.2.2 Dostępne narzędzia pomocnicze Z zasady codzienną czynność zakładania i zdejmowania butów osobie niepełnosprawnej możesz wykonywać samodzielnie. Jednakże, możesz przy tym także wykorzystywać narzędzia promujące autonomię pacjenta. Łyżka do nakładania skarpet i pończoch: Pomaga w zakładaniu skarpet i pończoch, ale nie rajstop. Może jej używać zarówno pacjent jak i opiekun. Łyżka do butów: Rączka łyżki powinna być na tyle długa, aby osoba niepełnosprawna mogła jej uzywać bez zginania nóg. 6
1.3 Jak promować autonomię pacjenta Podczas ubierania/rozbierania pacjenta a także podczas zakładania i zdejmowania jego butów, powinieneś zadbać o promocję autonomii pacjenta. Poniższe wskazówki mogą być przydatne w osiągnięciu tego celu: Powinieneś motywować osobę niepełnosprawną do jak największego wykorzystywania swoich możliwości ruchowych. Daj jemu/jej czas na wykonanie powyższych czynności, pomagając jemu/jej tylko w razie potrzeby. Możecie wykorzystać narzędzia pomocne dla osób z lekką lub umiarkowaną niepełnosprawnością. Wykaż cierpliwość i szacunek dla czasu potrzebnego pacjentowi do wykonania czynności. Zmotywuj pacjenta do wykazania chęci wykonania zadania. Szanuj wybór sposobu wykonania zadania przez pacjenta. 7