mgr Anna Grygny
ANOREKSJA, jadłowstręt psychiczny (z greckiego an. Zaprzeczanie, órexis pożądanie, apetyt, łaknienie) oznacza brak łaknienia (apetytu). Jest to zespół występujący w wieku młodzieńczym; polegający na świadomym ograniczaniu przyjmowania pokarmu w celu osiągnięcia szczupłej sylwetki, co prowadzi do znacznego zmniejszenia masy ciała, a nawet do skrajnego wyniszczenia organizmu. Choroba ta dotyczy głównie dziewczyn (95%) w wieku 13-14 i 18-19 lat. Częstsza zachorowalność dziewczyn niż chłopców jest wywołana różnicami w dojrzewaniu fizycznym. U chłopców przybieranie na wadze w okresie dojrzewania przejawia się głównie w rozwoju mięśni (co kojarzy się z siłą i władzą), natomiast u dziewczyn tkanki tłuszczowej (w społeczeństwie lansującym szczupłą sylwetkę jest to odbierane negatywnie). Trudno ustalić początek choroby, gdyż ograniczanie ilości i jakości pokarmów następuje stopniowo.
znaczna utrata wagi ciała w krótkim czasie; dążenie do osiągnięcia minimalnej wagi ciała w krótkim czasie przy równoczesnym ciągłym narzekaniu na otyłość; blokowanie uczucia głodu nieprzyznawanie się do głodu; spędzanie większości czasu w samotności, izolowanie się od grupy; obsesyjne wykonywanie ćwiczeń fizycznych; zatrzymanie trzech kolejnych miesiączek; wszechstronna kontrola własnego zachowania, z wręcz fanatyczną koncentracją na nauce.
a) Zmiany patofizjologiczne: niskie nieregularne tętno, niskie ciśnienie krwi; hipoglikemia (niski poziom cukru we krwi); hipotermia (obniżenie ciepłoty ciała); zatrzymanie miesiączkowania; zwiększona łamliwość kości (zrzeszotowacenie kości); zaburzenia w pracy nerek, odwodnienie organizmu; wiewiórcza twarz obrzęk gruczołów ślinowych, pucułowatość w okolicy kości policzkowych, odstające uszy; skórę pokrywa meszek (jak u wcześniaka); zawroty głowy; skargi na zmęczenie, bóle mięśni; zaburzenia układu pokarmowego w postaci nieumiejętności wchłaniania się pokarmu; b) Powikłania psychologiczne: stany euforii (na początku choroby) przechodzące w apatię, rozdrażnienie, depresję; zaniżona samoocena; nadmierna drobiazgowość i samokontrola; dystansowanie się do najbliższego otoczenia, postawa wrogości wobec najbliższych.
BULIMIA (z greckiego bou-limia dosłownie krowi głód) żarłoczność psychiczna. Polega na okresowym objadaniu się, a następnie używaniu środków przeczyszczających i wywoływaniu wymiotów.
objadanie się słodkimi, wysokokalorycznymi potrawami, pożywienie jest najczęściej chciwie połykane; poczucie braku kontroli podczas objadania się nie wiem co jem, nie wiem jak jem ; szybkie opróżnianie żołądka poprzez regularne wywoływanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających i moczopędnych; co najmniej dwie sesje objadania się i przeczyszczania na tydzień przez trzy miesiące; trwała, przesadna troska o masę i wymiary ciała.
a) Powikłania medyczne: odwodnienie organizmu i brak równowagi elektrolitycznej (brak potasu i magnezu); postępujące uszkodzenie nerek; hipoglikemia; refluks (odwrócona perystaltyka górnego odcinka przewodu pokarmowego); arytmia serca; blizny na grzbiecie dłoni; poważne schorzenia dziąseł i zębów zawroty głowy; zmęczenie, bóle mięśni i gardła; b) Powikłania psychologiczne: poczucie podporządkowania się jedzeniu; poczucie samotności w grupie; zaburzenia obrazu własnej osoby; cechy uzależnienia; utrata panowania nad sobą; zmienność nastrojów; uzależnienie np. od środków uspokajających, kokainy, alkoholu.
Leczenie tego typu zaburzeń jest bardzo trudne. Istnieje wiele form psychologicznych takich jak: terapia rodzinna, indywidualna, modyfikacji zachowań, psychofarmakologiczna, grupowa, szpitalna, środowiskowa, ale żadna z nich nie daje w pełni pożądanego wyniku. Nawet, gdy wyniki terapii są pozytywne, to są to okresy krótkotrwałe, gdyż takie zaburzenia jak anoreksja i bulimia mają tendencję do nawrotów. Celem terapii jest nie tylko doprowadzenie do zmian nawyków żywieniowych, ale rozwiązanie problemów, które stały się przyczyna wystąpienia tych zaburzeń.