Strona 1/9 1. Cel, przedmiot i zakres działań 1.1. Celem procedury jest stworzenie powszechnie dostępnego, przejrzystego systemu weryfikacji efektów określonych i zdefiniowanych w kategoriach: wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne dla wszystkich kierunków studiów wyższych prowadzonych na Politechnice Gdańskiej, z uwzględnieniem poziomu, formy i profilu. 1.2. Przedmiotem procedury jest system umożliwiający weryfikację efektów, oparty na kryteriach jakościowych. 1.3. Zakres procedury obejmuje: 1.3.1. weryfikację standardową efektów, realizowaną po zakończeniu cyklu, o której rozpoczęciu decyduje dziekan, 1.3.2. weryfikację bieżącą efektów realizowaną w wyniku zgłoszenia przez studenta, nauczyciela akademickiego, komisję programową lub pracodawcę. 1.4. Zakres procedury dotyczy weryfikacji efektów dla: 1.4.1. zdefiniowanych w programie celów i sylwetki absolwenta, 1.4.2. egzaminu dyplomowego i oceny poziomu absolwentów przez pracodawców, 1.4.3. przedmiotów z zakresu realizacji pracy dyplomowej, 1.4.4. praktyki zawodowej, 1.4.5. przedmiotu/modułu. 1.5. Weryfikacja efektów powinna uwzględniać: 1.5.1. aktualne osiągnięcia naukowo-badawcze i techniczne w zakresie dyscypliny (dyscyplin) powiązanej z kierunkiem studiów, zgodnie z profilem, 1.5.2. wyniki analizy statystycznego rozkładu ocen uzyskanych przez studentów z przedmiotu/modułu. 1.6., po określonych modyfikacjach, może być zastosowany na studiach doktoranckich i podyplomowych. 2. Wykaz pojęć stosowanych w procedurze 2.1. Zespół ds. Krajowych Ram Kwalifikacji (KRK) zespół powołany przez rektora w celu wdrożenia KRK na Politechnice Gdańskiej, w skład którego wchodzi pełnomocnik rektora ds. KRK, pełniący rolę przewodniczącego zespołu, koordynatorzy ds. KRK na wydziałach i w centrach dydaktycznych. 2.2. Komisja Programowa danego kierunku studiów komisja opracowująca program dla danego kierunku studiów, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, zwana dalej komisją programową. 2.3. Pełnomocnik dziekana ds. praktyk zawodowych nauczyciel powołany przez dziekana do koordynacji spraw związanych z praktykami zawodowymi studentów. 2.4. Nauczyciel odpowiedzialny za przedmiot/moduł nauczyciel definiujący, zgodne z programem studiów, efekty dla przedmiotu/modułu. 2.5. Nauczyciel akademicki lub inna osoba, niebędąca nauczycielem, prowadząca zajęcia ze studentami dla uproszczenia zapisów w dalszej części procedury nazywany nauczycielem. 2.6. Student osoba, która rozpoczęła studia w roku akademickim 2012/2013 lub w latach następnych.
Strona 2/9 2.7. Kierunek studiów wyższych prowadzony na Politechnice Gdańskiej, z uwzględnieniem poziomu, formy i profilu dla uproszczenia zwany dalej kierunkiem studiów lub kierunkiem. 2.8. Program dla określonego kierunku, poziomu, formy studiów oraz profilu, zwany dalej programem na danym kierunku lub programem opis zakładanych efektów oraz program studiów, stanowiący opis procesu prowadzącego do uzyskania tych efektów. 2.9. Efekty zasób wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych uzyskanych w procesie w systemie studiów oraz studiów trzeciego stopnia. 2.10. Efekty dla kierunku studiów efekty określone przez Senat Politechniki Gdańskiej na danym kierunku studiów. 2.11. Przedmiotowe/modułowe efekty efekty dla przedmiotu/modułu zdefiniowane przez nauczyciela odpowiedzialnego za przedmiot/moduł i zatwierdzone przez Komisję Programową danego kierunku. 2.12. Przedmiot jednostka, obejmująca zajęcia lub grupę zajęć, której przypisano zakładane efekty oraz liczbę punktów ECTS. 2.13. Moduł przedmiot lub grupa przedmiotów. 3. Odpowiedzialność za wykonanie działań objętych procedurą 3.1. Senat Politechniki Gdańskiej odpowiada za określenie efektów, do których są dostosowane i programy, odpowiednio do poziomu, formy i profilu. 3.2. Senacka Komisja ds. Kształcenia odpowiada za opiniowanie efektów dla danego kierunku studiów. 3.3. Zespół ds. Krajowych Ram Kwalifikacji (KRK) na Politechnice Gdańskiej odpowiada za opiniowanie programów w zakresie zgodności z ustawą o szkolnictwie wyższym oraz wytycznymi Senatu Politechniki Gdańskiej. 3.4. Rada Wydziału odpowiada za zatwierdzenie programu na danym kierunku studiów. 3.5. Komisja Programowa dla kierunku studiów odpowiada za: 3.5.1. opracowanie, w odniesieniu do efektów kierunkowych określonych przez Senat, programu na danym kierunku, zgodnie z obowiązującymi aktami prawnymi oraz z uwzględnieniem opinii interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych, 3.5.2. monitorowanie prawidłowości i aktualności efektów na danym kierunku studiów w zakresie efektów określonych dla kierunku i efektów zdefiniowanych dla przedmiotu/modułu w grupach przedmiotów podstawowych i ogólnouczelnianych, przedmiotów kierunkowych i specjalnościowych, praktyki zawodowej, przedmiotów z zakresu realizacji pracy dyplomowej, oceny egzaminu dyplomowego i poziomu absolwentów przez pracodawców, oraz efektów zdefiniowanych w kwalifikacjach absolwenta. 3.6. Prorektor właściwy ds. odpowiada za: 3.6.1. zatwierdzenie i przyjęcie do realizacji programu na danym kierunku studiów, 3.6.2. kontrolę prawidłowości monitorowania efektów na danym kierunku studiów. 3.7. Dziekan odpowiada za: 3.7.1. zatwierdzenie i przyjęcie do realizacji programu na danym kierunku studiów,
Strona 3/9 3.7.2. kontrolę prawidłowości monitorowania efektów na danym kierunku studiów na poziomie efektów określonych dla kierunku i efektów zdefiniowanych dla modułu/przedmiotu w grupach przedmiotów podstawowych i ogólnouczelnianych, przedmiotów kierunkowych i specjalnościowych, praktyki zawodowej, przedmiotów z zakresu realizacji pracy dyplomowej, oceny egzaminu dyplomowego, oceny absolwentów przez pracodawców, zdefiniowanych w programie celów i sylwetki absolwenta. 3.8. Nauczyciel odpowiedzialny za przedmiot/moduł jest zobowiązany do: 3.8.1. zdefiniowania zgodnie z programem studiów, efektów dla przedmiotu/ modułu, 3.8.2. monitorowania prawidłowości i aktualności efektów zdefiniowanych dla przedmiotu/modułu w odniesieniu do aktualnych osiągnięć naukowo-badawczych w zakresie dyscyplin powiązanych z danym kierunkiem studiów lub rynkiem pracy oraz w odniesieniu do wyników analizy statystycznego rozkładu ocen. 3.9. Nauczyciel jest zobowiązany do monitorowania prawidłowości i aktualności efektów zdefiniowanych dla danej formy prowadzonych przez niego zajęć z przedmiotu/modułu w odniesieniu do aktualnych osiągnięć naukowo-badawczych w zakresie dyscyplin powiązanych z danym kierunkiem studiów lub rynkiem pracy oraz w odniesieniu do wyników analizy statystycznego rozkładu ocen. 4. 4.1. Program na danym kierunku zawiera określone przez Senat efekty dla kierunku studiów, matrycę pokrycia tych efektów przez przedmioty/moduły realizowane na danym kierunku, plany studiów i sylabusy przedmiotów/modułów. 4.2. W procedurze przyjęto, że weryfikacja odbywa się na dwóch poziomach. 4.2.1. Weryfikacja efektów określonych dla kierunku studiów, czyli weryfikacja na poziomie kierunku studiów polegająca na sprawdzeniu poprawności i aktualności określonych dla kierunku efektów w kontekście: efektów obszarowych lub standardów dla kierunku lub efektów wzorcowych dla kierunku, wyników osiąganych przez studentów na egzaminie dyplomowym, opinii o absolwentach wyrażonych przez pracodawców, aktualności wyników badań naukowych w zakresie dyscypliny (dyscyplin) powiązanej z danym kierunkiem studiów. 4.2.2. Weryfikacja efektów zdefiniowanych dla przedmiotu/modułu, czyli weryfikacja na poziomie przedmiotu/modułu, polegająca na sprawdzeniu wyników pracy studenta i określeniu, czy i na jakim poziomie, zostały przez niego osiągnięte zdefiniowane dla przedmiotu/modułu efekty we wszystkich kategoriach (wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne) zgodnie z procedurą nr 9 dotyczącą systemu oceny osiągnięć w zakresie efektów. 4.3. W procedurze przyjęto, że weryfikacja polegająca na sprawdzeniu aktualności określonych dla kierunku lub zdefiniowanych dla przedmiotu/modułu efektów w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych, odbywa się w odniesieniu do: matrycy efektów (4.3.1), aktualnych osiągnięć naukowo-badawczych i technicznych (4.3.2), wyników analizy statystycznego rozkładu ocen (4.3.3), praktyki zawodowej (4.3.4),
Strona 4/9 egzaminu dyplomowego (4.3.5), opinii o absolwentach (4.3.6). 4.3.1. Matryca efektów umożliwia weryfikację efektów określonych dla kierunku studiów przez wykazanie, że wszystkie założone w programie efekty mogą być uzyskane w wyniku realizacji zestawu modułów realizowanego programu studiów. Matryca efektów daje możliwość stwierdzenia: poprawności relacji między efektami dla danego modułu, a efektami kierunkowymi, pokrycia w stopniu dostatecznym wszystkich kierunkowych efektów przez efekty związane z poszczególnymi modułami. Każdy efekt określony dla kierunku studiów musi mieć stosowne do wagi tego efektu, pokrycie w zbiorze efektów zdefiniowanych dla przedmiotów/modułów programu na danym kierunku studiów. Także odwrotnie, każdy efekt zdefiniowany dla przedmiotu/modułu musi stanowić odzwierciedlenie efektu/efektów określonego dla kierunku studiów. Analiza matrycy efektów umożliwia identyfikację: luk w programie, czyli wskazanie efektów określonych dla kierunku studiów które nie mają odpowiednika w efektach związanych z przedmiotami/ modułami tworzącymi program, nadmiarowości w programie, co oznacza, że w wielu przedmiotach/modułach zakładane jest uzyskanie tych samych lub podobnych efektów, przedmiotów/modułów mało przydatnych z punktu widzenia osiągania określonych dla kierunku studiów efektów. 4.3.2. Weryfikacja efektów w aspekcie aktualnych osiągnięć naukowobadawczych i technicznych dotyczących dziedzin nauki lub sztuki oraz dyscyplin naukowych i dyscyplin artystycznych właściwych dla danego kierunku studiów i profilu. 4.3.3. Weryfikacja wyników analizy statystycznego rozkładu ocen polega na realistycznej ocenie możliwości osiągnięcia przez studenta określonych dla kierunku lub zdefiniowanych dla przedmiotu/modułu efektów w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych. Przewaga niskich ocen pozwala przypuszczać, że efekty zostały zdefiniowane na zbyt wysokim poziomie lub, że struktura programu jest nieprawidłowa w odniesieniu do prerekwizytów. Przewaga ocen wysokich pozwala przypuszczać, że efekty przedmiotu/modułu zostały zdefiniowane na zbyt niskim poziomie, co oznacza, że wątpliwe jest osiągnięcie tych efektów określonych dla kierunku studiów, które są powiązane z efektami zdefiniowanymi dla przedmiotu/modułu. 4.3.4. Weryfikacja efektów praktyki zawodowej polega na konfrontacji zdefiniowanych dla niej efektów z potrzebami rynku pracy. 4.3.5. Weryfikacja efektów w odniesieniu do egzaminu dyplomowego polega na sprawdzeniu wiedzy, umiejętności i postaw studenta/absolwenta oraz określeniu, czy i na jakim poziomie, zostały przez niego osiągnięte efekty określone dla kierunku studiów. 4.3.6. Weryfikacja efektów w odniesieniu do opinii o absolwentach wystawianych przez pracodawców polega na sprawdzeniu aktualności i zgodności efektów z oczekiwaniami rynku pracy.
Strona 5/9 4.4. Kryteria jakościowe dotyczące weryfikacji efektów powinny uwzględniać: szczegółowość i właściwą liczbę efektów (4.4.1), mierzalność efektów (4.4.2), akceptowalność i trafność efektów (4.4.3), realistyczność efektów (4.4.4), czas przeznaczony na osiąganie efektów (4.4.5). 4.4.1. Szczegółowość i właściwa liczba efektów. Weryfikacji podlega stopień szczegółowości opisu i stopień zdefiniowania konkretnych oczekiwań dotyczących tego jaką wiedzę, umiejętności i kompetencje społeczne student powinien osiągnąć po zakończeniu w zakresie przedmiotu/ modułu. Miarą szczegółowości opisu efektów dla modułu/przedmiotu jest liczba pozycji w zestawie efektów : zbyt duży stopień szczegółowości opisu efektów (zbyt duża liczba efektów) powoduje, że opis jest mało czytelny; może nadmiernie ograniczać akademicki charakter procesu, zbyt mały stopień szczegółowości opisu efektów (zbyt mała liczba efektów) powoduje, że opis jest mało konkretny, nieprzekazujący studentowi kluczowych informacji. Właściwa, zalecana w literaturze, liczba efektów dla typowego przedmiotu to 4-8. Efekty powinny odzwierciedlać realne możliwości osiągnięcia tych efektów przez najsłabszego studenta, który, według przyjętych kryteriów, powinien zaliczyć przedmiot, co najmniej na poziomie oceny: dostateczny. 4.4.2. Mierzalność efektów. Weryfikacji podlega adekwatność przyjętych kryteriów oceny każdego określonego i zdefiniowanego efektu pozwalająca na stwierdzenie, czy i w jakim stopniu został on osiągnięty. Efekty muszą być formułowane w taki sposób, aby możliwe było stwierdzenie stopnia ich osiągnięcia w postaci oceny. Formułowanie efektów, dla których nie można opracować metody sprawdzenia, czy zostały osiągnięte przez studenta, jest błędem metodycznym i uniemożliwia potwierdzenie uzyskania przez studenta wszystkich założonych w opisie przedmiotu/modułu efektów. 4.4.3. Akceptowalność i trafność efektów. Weryfikacji podlega skorelowanie efektu z wytycznymi zewnętrznymi dla przedmiotu/ modułu polegające na poprawności odniesienia efektów zdefiniowanych dla przedmiotu/modułu do efektów określonych dla kierunku studiów, a także do odpowiednich poziomów Krajowych Ram Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego i efektów dla odpowiednich obszarów studiów. Podział na kategorie: wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne, w odniesieniu do efektów z przedmiotu/modułu i przyporządkowanie poszczególnych efektów do tych kategorii pomaga zapobiec nadmiernemu eksponowaniu komponentu wiedzy kosztem umiejętności i kompetencji społecznych, a także ułatwia określenie relacji efektów zdefiniowanych dla przedmiotu/modułu z efektami określonymi dla kierunku studiów.
Strona 6/9 4.4.4. Realistyczność efektów. Weryfikacji podlega stopień realistyczności efektów określający możliwość ich osiągnięcia w realizowanym przedmiocie/module za pomocą przypisanych do tego przedmiotu/modułu treści, form zajęć i sposobu oceny. 4.4.5. Czas przeznaczony na osiąganie efektów. Weryfikacji podlega adekwatność określonego w programie czasu na osiągnięcie określonego efektu. Efekty nie mogą być sformułowane w sposób budzący wątpliwości, co do możliwości ich osiągnięcia w zakładanym czasie, przy dostępnych środkach. 5. Opis postępowania w ramach procedury 5.1. Weryfikacja standardowa efektów. 5.1.1. Dziekan, po zakończeniu cyklu na danym kierunku studiów, podejmuje decyzję o przeprowadzeniu weryfikacji standardowej efektów oraz określa jej zakres. Decyzję przekazuje komisji programowej. 5.1.2. Komisja programowa wyznacza termin przesłania informacji o wynikach weryfikacji efektów zdefiniowanych dla przedmiotów/modułów do: nauczycieli odpowiedzialnych za przedmioty/moduły, pełnomocnika dziekana ds. praktyk zawodowych. 5.1.3. Nauczyciel odpowiedzialny za przedmiot/modułu weryfikuje efekty zdefiniowane dla modułu/przedmiotu biorąc pod uwagę zalecenia punktów: 4.2.2, 4.3.2, 4.3.3 oraz 4.4 niniejszej procedury. Wyniki weryfikacji, z uzasadnieniem, przekazuje komisji programowej. 5.1.4. Pełnomocnik dziekana ds. praktyk weryfikuje zdefiniowane efekty dla praktyk zawodowych biorąc pod uwagę zalecenia punktów: 4.3.4 oraz 4.4 niniejszej procedury. Wyniki weryfikacji, z uzasadnieniem, przekazuje komisji programowej. 5.1.5. Komisja programowa w ustalonym terminie (5.1.2) przeprowadza weryfikację efektów określonych dla kierunku studiów biorąc pod uwagę zalecenia punktów: 4.2.1, 4.3.1, 4.3.5, 4.3.6 i 4.4 niniejszej procedury oraz wyniki weryfikacji efektów przekazane przez nauczycieli odpowiedzialnych za przedmioty/moduły i pełnomocnika ds. praktyk zawodowych. 5.1.6. Jeżeli komisja programowa stwierdzi konieczność zmiany w zakresie kierunkowych efektów, to dalsza część postępowania powinna przebiegać zgodnie z punktami: od 5.1.7 do 5.1.17. 5.1.7. Komisja programowa przygotowuje propozycję zmodyfikowanych efektów dla danego kierunku studiów, które przekazuje do Zespołu ds. KRK. 5.1.8. Zespół ds. KRK konsultuje zmodyfikowane efekty dla danego kierunku studiów pod względem poprawności formalno-prawnej. 5.1.9. Rada Wydziału zatwierdza zmodyfikowane efekty dla danego kierunku studiów. 5.1.10. Zespół ds. KRK opiniuje zmodyfikowane efekty dla danego kierunku studiów pod względem poprawności formalno-prawnej i przekazuje swoją opinię do Senackiej Komisji ds. Kształcenia. 5.1.11. Senacka Komisja ds. Kształcenia opiniuje zmodyfikowane efekty dla danego kierunku studiów i przekazuje swoją opinię na obrady Senatu Politechniki Gdańskiej. 5.1.12. Senat określa efekty dla danego kierunku studiów.
Strona 7/9 5.1.13. Komisja programowa przygotowuje zmodyfikowany program na danym kierunku studiów, który przekazuje do Zespołu ds. KRK. 5.1.14. Zespół ds. KRK konsultuje program pod względem poprawności formalnoprawnej. 5.1.15. Rada Wydziału zatwierdza program na danym kierunku studiów. 5.1.16. Zespół ds. KRK opiniuje program pod względem poprawności formalnoprawnej. 5.1.17. Prorektor właściwy ds. zatwierdza program na danym kierunku studiów. 5.1.18. Jeżeli Komisja programowa stwierdzi konieczność zmiany w zakresie przedmiotowych/modułowych efektów, to dalsza część postępowania powinna przebiegać zgodnie z punktami: od 5.1.19 do 5.1.23. 5.1.19. Komisja programowa przygotowuje propozycję zmian dotyczącą modułowych/ przedmiotowych efektów oraz programu na danym kierunku studiów, który przekazuje do Zespołu ds. KRK. 5.1.20. Zespół ds. KRK konsultuje program pod względem poprawności formalnoprawnej. 5.1.21. Rada Wydziału zatwierdza program na danym kierunku studiów. 5.1.22. Zespół ds. KRK opiniuje program pod względem poprawności formalnoprawnej. 5.1.23. Prorektor właściwy ds. zatwierdza program. 5.1.24. Jeżeli Komisja programowa ww. punktach: 5.1.6 i 5.1.18 nie stwierdza konieczności wprowadzenia zmian, to informuje o tym dziekana. 5.2. Weryfikacja bieżąca efektów. 5.2.1. Dziekan po otrzymaniu zgłoszenia konieczności weryfikacji bieżącej przez studenta, nauczyciela, komisję programową lub pracodawcę, jeżeli uzna zgłoszenie za istotne, informuje komisję programową o przeprowadzeniu weryfikacji bieżącej efektów oraz określa jej zakres.
Strona 8/9 6. Schemat postępowania w ramach procedury nr 12 weryfikacja standardowa START Dziekan Decyzja o przeprowadzeniu weryfikacji efektów Określenie zakresu weryfikacji efektów KONIEC Zapoznanie się z opinią Komisji Programowej NIE KONIEC Zapoznanie się z opinią Komisji Programowej NIE Komisja Programowa Wyznaczenie terminu przesłania informacji o wynikach weryfikacji efektów zdefiniowanych dla przedmiotów/modułów Stwierdzenie konieczności zmiany w zakresie kierunkowych efektów Weryfikacja efektów TAK Przygotowanie propozycji zmodyfikowanych kierunkowych efektów Przygotowanie zmodyfikowanego programu Stwierdzenie konieczności zmiany w zakresie przedmiotowych/ modułowych efektów Przygotowanie propozycji zmodyfikowanych modułowych/ przedmiotowych efektów oraz programu na danym kierunku studiów TAK Nauczyciel Weryfikacja efektów zdefiniowanych dla modułu/przedmiotu Pełnomocnik Dziekana ds. Praktyk Zawodowych Weryfikacja efektów dla praktyk zawodowych Zespół ds. KRK Konsultowanie zmodyfikowanych efektów pod względem poprawności formalnoprawnej Zaopiniowanie zmodyfikowanych efektów pod względem poprawności formalno-prawnej Konsultowanie programu pod względem poprawności formalnoprawnej Zaopiniowanie programu pod względem poprawności formalno-prawnej Konsultowanie programu pod względem poprawności formalnoprawnej Zaopiniowanie programu pod względem poprawności formalno-prawnej Rada Wydziału zmodyfikowanych efektów programu programu Senacka Komisja ds. Kształcenia Zaopiniowanie zmodyfikowanych efektów Senat Określenie efektów Prorektor właściwy ds. Kształcenia KONIEC programu KONIEC programu
Strona 9/9 7. Dokumenty związane z procedurą 7.1. Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym z dnia 27 lipca 2005 r. (Dz. U. z 2012 r. poz. 572 z poźń. zm.). 7.2. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 2 listopada 2011 r. w sprawie Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego (Dz. U. Nr 253, poz. 1520). 7.3. Regulamin stacjonarnych i niestacjonarnych studiów wyższych na Politechnice Gdańskiej. 7.4. Procedura nr 9 z 23 stycznia 2014 r. System oceny osiągnięć w zakresie efektów. 8. Tabela zmian wprowadzanych w procedurze nr 12 Lp. Lokalizacja poprawki Dotychczasowy zapis Zmieniony zapis/ Nowy zapis Data zmiany Wprowadzający zmianę 1.