ROGRAM NAUZANIA LA ZAWOU TEHNIK EZIEZEŃSTWA I HIGIENY RAY 325509 O STRUKTURZE RZEMIOTOWEJ Wersja przed recenzją (wersja robocza) z dn. 24.06.2012 Warszawa 2012 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
SIS TREŚI 1. TY ROGRAMU: RZEMIOTOWY... 2 2. ROZAJ ROGRAMU: LINIOWY... 2 3. AUTORZY, REENZENI I KONSULTANI ROGRAMU NAUZANIA:... 2 4. OSTAWY RAWNE KSZTAŁENIA ZAWOOWEGO... 2 5. ELE OGÓLNE KSZTAŁENIA ZAWOOWEGO... 2 6. KORELAJA ROGRAMU NAUZANIA LA ZAWOU TEHNIK EZIEZEŃSTWA I HIGIENY RAY Z OSTAWĄ ROGRAMOWĄ KSZTAŁENIA OGÓLNEGO... 3 7. INFORMAJA O ZAWOZIE TEHNIK EZIEZEŃSTWA I HIGIENY RAY... 4 8. UZASANIENIE OTRZEY KSZTAŁENIA W ZAWOZIE TEHNIK EZIEZEŃSTWA I HIGIENY RAY... 4 9. OWIĄZANIA ZAWOU TEHNIK EZIEZEŃSTWA I HIGIENY RAY Z INNYMI ZAWOAMI... 4 10. ELE SZZEGÓŁOWE KSZTAŁENIA W ZAWOZIE TEHNIK EZIEZEŃSTWA I HIGIENY RAY... 5 11. LAN NAUZANIA LA ZAWOU TEHNIK EZIEZEŃSTWA I HIGIENY RAY... 5 12. ROGRAMY NAUZANIA LA OSZZEGÓLNYH RZEMIOTÓW... 8 1. odstawy prawa pracy... 9 2. Techniczne bezpieczeństwo pracy... 13 3. Ergonomia w procesie pracy... 19 4. Zagrożenia w środowisku pracy... 25 5. Język obcy w bezpieczeństwie i higienie pracy... 31 6. Ocena ryzyka zawodowego... 36 7. Ustalanie przyczyn i okoliczności wypadków przy pracy oraz chorób zawodowych... 40 8. Zarządzanie systemami bezpieczeństwa i higieny pracy... 44 9. raktyki zawodowe... 56 ZAŁĄZNIKI... 60 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 1
TY SZKOŁY: SZKOŁA OLIEALNA 1. TY ROGRAMU: RZEMIOTOWY 2. ROZAJ ROGRAMU: LINIOWY oskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego 3. AUTORZY, REENZENI I KONSULTANI ROGRAMU NAUZANIA: Autorzy: mgr inż. Krystyna Olchowik, mgr inż. Izabela Rosiak, dr Anna Wisła-Świder Recenzenci: Konsultanci: mgr inż. Grażyna Krogulec 4. OSTAWY RAWNE KSZTAŁENIA ZAWOOWEGO rogram nauczania dla zawodu technik bezpieczeństwa i higieny pracy opracowany jest zgodnie z poniższymi aktami prawnymi: Ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw Rozporządzeniem w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego z dnia 23 grudnia 2011 r. Rozporządzeniem w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach z dnia 7 lutego 2012 r. Rozporządzeniem w sprawie ramowych planów nauczania z dnia 7 lutego 2012 r. Rozporządzeniem w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych z dnia 30 kwietnia 2007 z późn. zmianami. Rozporządzeniem w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach z dnia 17 listopada 2010 r. Rozporządzenie MEN w sprawie dopuszczenia do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (projekt). 5. ELE OGÓLNE KSZTAŁENIA ZAWOOWEGO Opracowany program nauczania pozwoli na osiągnięcie co najmniej następujących celów ogólnych kształcenia zawodowego. elem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 2
Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz sposób ich realizacji są uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otoczeniu gospodarczo-społecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej na wiedzy, globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący udział handlu międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie, a także wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu wiedzy i umiejętności pracowników. W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej powiązanej z wiedzą zawodową przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodach, a tym samym zapewni im możliwość sprostania wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy. W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania wspomagające rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb i możliwości, ze szczególnym uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz zapobiegania przedwczesnemu kończeniu nauki. Elastycznemu reagowaniu systemu kształcenia zawodowego na potrzeby rynku pracy, jego otwartości na uczenie się przez całe życie oraz mobilności edukacyjnej i zawodowej absolwentów ma służyć wyodrębnienie kwalifikacji w ramach poszczególnych zawodów wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. 6. KORELAJA ROGRAMU NAUZANIA LA ZAWOU TEHNIK EZIEZEŃSTWA I HIGIENY RAY Z OSTAWĄ ROGRAMOWĄ KSZTAŁENIA OGÓLNEGO rogram nauczania dla zawodu technik bezpieczeństwa i higieny pracy uwzględnia aktualny stan wiedzy o zawodzie ze szczególnym zwróceniem uwagi na nowe technologie i najnowsze koncepcje nauczania. rogram uwzględnia także zapisy zadań ogólnych szkoły i umiejętności zdobywanych w trakcie kształcenia w szkole ponadgimnazjalnej umieszczonych w podstawach programowych kształcenia ogólnego, w tym: 1) umiejętność zrozumienia, wykorzystania i refleksyjnego przetworzenia tekstów, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa; 2) umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym; 3) umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody lub społeczeństwa; 4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych; 5) umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi; 6) umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji; 7) umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się; 8) umiejętność pracy zespołowej. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 3
7. INFORMAJA O ZAWOZIE TEHNIK EZIEZEŃSTWA I HIGIENY RAY Technik bezpieczeństwa i higieny pracy sporządza bieżące i okresowe analizy stanu bhp w zakładzie pracy, rozwiązuje bieżące problemy techniczne i organizacyjne związane z bhp w skali zakładu pracy i w odniesieniu do stanowisk pracy. Kontroluje stan bhp w zakładzie, sporządza sprawozdania i protokoły pokontrolne oraz opinie dotyczące spełniania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy, ocenia ekonomiczne skutki zagrożeń, wypadków przy pracy i chorób zawodowych. obiera właściwe środki ochrony dla pracowników na poszczególnych stanowiskach pracy, nadzoruje wykonywanie zleceń służb kontrolujących warunki bhp we wszystkich instytucjach. o podstawowych zadań technika bhp w firmie należy: identyfikacja i ocena zagrożeń występujących w procesie pracy oraz ryzyka związanego z tym zagrożeniami, organizowanie pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy, zapewnienie przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wypracowanie i wdrożenie metod ochrony pracowników przed zagrożeniami związanymi z wykonywaną pracą, ustalanie okoliczności i przyczyn wypadków, współdziałanie ze służbami pracowniczymi zakładu pracy w zakresie obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. Technik bezpieczeństwa i higieny pracy może podjąć pracę w przedsiębiorstwach, instytucjach i organizacjach prowadzących działy higieny i bezpieczeństwa pracy. Może też prowadzić własną działalność gospodarczą i świadczyć usługi szkoleniowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, doradcze lub konsultacyjne dla firm i instytucji, które nie są zobligowane ustawą do zatrudnienia pracownika służby H. 8. UZASANIENIE OTRZEY KSZTAŁENIA W ZAWOZIE TEHNIK EZIEZEŃSTWA I HIGIENY RAY Współczesny biznes to przede wszystkim lawinowo narastająca konkurencja, duża zmienność gustów klientów oraz ciągła presja na innowacyjność i efektywność kosztową. Taka sytuacja tworzy trudne i wymagające środowisko pracy, zaś sektor zarządzania bhp staje się strategicznym elementem w planowaniu rozwoju przedsiębiorstwa. okonujący się postęp w różnych obszarach i integracja z Unią Europejską wyznaczają kierunki zmian. rzemiany te dotyczą zarówno obszaru bezpieczeństwa pracy, jak również podejścia do rozwoju i doskonalenia kompetencji pracowników. Aktualnie za najważniejszy element, od którego uzależnione są sukcesy danej organizacji, coraz częściej uznaje się ludzi, a potrzeba efektywnego i właściwego rozwoju pracowników jest dziś ważniejsza niż kiedykolwiek. Aktualnie pracodawcy są coraz bardziej świadomi oczekiwań, jakie stawiają swoim pracownikom, oczekując przede wszystkim obok kwalifikacji faktycznych umiejętności i kompetencji zarówno w obszarze zawodowym, jak i społecznym. Oczekiwania te nabierają szczególnego znaczenia w kontekście pracy służby bezpieczeństwa i higieny pracy. Jest to związane z dużą liczbą i małą czytelnością obowiązujących przepisów, procesem kontroli organizacji oraz obowiązkami pracodawców w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. latego tak istotnym jest by kształcić techników bezpieczeństwa i higieny pracy, którzy przez cały czas będą czuli potrzebę uaktualniania swojej wiedzy i umiejętności, podnoszenia kwalifikacje i doskonalenia kompetencji pamiętając, iż pracownicy służb bhp stanowią we współczesnym świecie newralgiczną grupę jeżeli chodzi o poziom bezpieczeństwa w organizacji. 9. OWIĄZANIA ZAWOU TEHNIK EZIEZEŃSTWA I HIGIENY RAY Z INNYMI ZAWOAMI odział zawodów na kwalifikacje czyni system kształcenia elastycznym, umożliwiającym uczącemu się uzupełnianie kwalifikacji stosownie do potrzeb rynku pracy, własnych potrzeb i ambicji. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 4
W zawodzie tym brak jest wspólnych kwalifikacji z innymi zawodami oraz o efektów kształcenia wspólnych w ramach obszaru kształcenia stanowiące podbudowę do kształcenia w tym zawodzie. 10. ELE SZZEGÓŁOWE KSZTAŁENIA W ZAWOZIE TEHNIK EZIEZEŃSTWA I HIGIENY RAY Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik bezpieczeństwa i higieny pracy powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) oceniania stopnia zagrożeń i ryzyka zawodowego powodowanego przez czynniki chemiczne, fizyczne i biologiczne występujące w środowisku pracy; 2) rozwiązywania bieżących problemów technicznych i organizacyjnych związanych z bezpieczeństwem i ergonomią w skali zakładu pracy i w odniesieniu do stanowisk pracy; 3) współuczestniczenia w ustalaniu okoliczności, przyczyn wypadków i chorób zawodowych; 4) organizowania i prowadzenia szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. o wykonywania zadań zawodowych niezbędne jest osiągnięcie efektów kształcenia określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie technik bezpieczeństwa i higieny pracy: efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów (H, G, JOZ, KS, OMZ); efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru medyczno-społecznego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie KZ(Z.d); efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie Z.13. Zarządzanie bezpieczeństwem w środowisku pracy. 11. LAN NAUZANIA LA ZAWOU TEHNIK EZIEZEŃSTWA I HIGIENY RAY Zgodnie z Rozporządzeniem MEN w sprawie ramowych planów nauczania w Szkole olicealnej w 1,5 rocznym okresie nauczania minimalny wymiar godzin na kształcenie zawodowe wynosi 1200 godzin, z czego na kształcenie zawodowe teoretyczne zostanie przeznaczonych minimum 600 godzin oraz na kształcenie zawodowe praktyczne również 600 godzin. W podstawie programowej kształcenia w zawodzie technik bezpieczeństwa i higieny pracy, minimalna liczba godzin na kształcenie zawodowe została określona dla efektów kształcenia i wynosi: na kształcenie w ramach kwalifikacji Z.13 przeznaczono minimum 650 godzin; na kształcenie w ramach efektów wspólnych dla wszystkich zawodów i wspólnych dla zawodów w ramach obszaru kształcenia przeznaczono minimum 430 godzin. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 5
Tabela 3. lan nauczania dla zawodu technik bezpieczeństwa i higieny pracy dla programu o strukturze przedmiotowej Lp. Nazwa przedmiotu SEMESTR Liczba godzin I II III tygodniowo łącznie Kształcenie zawodowe teoretyczne 1. odstawy prawa pracy 4 2 6 96 2. Techniczne bezpieczeństwo pracy 6 4 10 160 3. Ergonomia w procesie pracy 4 3 7 112 4. Zagrożenia w środowisku pracy 4 6,5 10,5 168 5. Język obcy zawodowy w bezpieczeństwie i higienie pracy 2 2 4 64 Łączna liczba godzin na kształcenie zawodowe teoretyczne 14 15 8,5 37,5 600 Kształcenie zawodowe praktyczne* 6. Ocena ryzyka zawodowego 3 3 6 12 192 7. Ustalanie przyczyn i okoliczności wypadków przy pracy oraz chorób zawodowych 4 4 8 128 8. Zarządzanie systemami bezpieczeństwa i higieny pracy 8 3 6,5 17,5 280 Łączna liczba godzin na kształcenie zawodowe praktyczne 11 10 16,5 37,5 600 Łączna liczba godzin na kształcenie zawodowe 25 25 25 75 1200 raktyki zawodowe 2 tyg. 2 tyg. 160 *zajęcia odbywają się w pracowniach szkolnych, warsztatach szkolnych, centrach kształcenia praktycznego oraz u pracodawcy. EGZAMIN OTWIERZAJĄY IERWSZĄ KWALIFIKAJĘ Z.13. OYWA SIĘ O KONIE III SEMESTRU. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 6
Wykaz działów programowych dla zawodu technik bezpieczeństwa i higieny pracy 1. odstawy prawa pracy 1.1 rawna ochrona pracy 1.2 rawo z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy 2. Techniczne bezpieczeństwo pracy 2.1. odstawy techniki 2.2. Obiekty techniczne 2.3. race szczególnie niebezpieczne 3. Ergonomia w procesie pracy 3.1. Ergonomia jej istota, rozwój i znaczenie 3.2. sychofizyczne aspekty procesu pracy 3.3. Określanie wymagań dla stanowisk pracy 4. Zagrożenia w środowisku pracy 4.1. Identyfikacja czynników szkodliwych, uciążliwych i niebezpiecznych dla zdrowia 4.2. Analiza zagrożeń w procesach pracy 4.3. adania i pomiary czynników występujących w procesach pracy 5. Język obcy zawodowy w bezpieczeństwie i higienie pracy 5.1. orozumiewanie się oraz prowadzenie szkoleń w języku obcym 5.2. Struktury leksykalno-gramatyczne w typowych sytuacjach zawodowych 6. Ocena ryzyka zawodowego 6.1. Ocena czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych i niebezpiecznych 6.2. Ocena ryzyka związanego z zagrożeniami zawodowymi występującymi w procesach pracy 7. Ustalanie przyczyn i okoliczności wypadków przy pracy oraz chorób zawodowych 7.1 Regulacje prawne dotyczące wypadków przy pracy oraz chorób zawodowych 7.2 ostępowanie powypadkowe 7.3 ostępowanie w sprawach chorób zawodowych 8. Zarządzanie systemami bezpieczeństwa i higieny pracy 8.1. Wdrażanie i funkcjonowanie bezpieczeństwa pracy 8.2. rowadzenie działalności gospodarczej z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy 8.3. Świadczenie usług i prowadzenie szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy 9. raktyki zawodowe rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 7
12. ROGRAMY NAUZANIA LA OSZZEGÓLNYH RZEMIOTÓW W programie nauczania dla zawodu technik bezpieczeństwa i higieny pracy zastosowano taksonomię celów A. Niemierko 1. odstawy prawa pracy 96 godz. 2. Techniczne bezpieczeństwo pracy 160 godz. 3. Ergonomia w procesie pracy 112 godz. 4. Zagrożenia w środowisku pracy 168 godz. 5. Język obcy zawodowy w bezpieczeństwie i higienie pracy 64 godz. 6. Ocena ryzyka zawodowego 192 godz. 7. Ustalanie przyczyn i okoliczności wypadków przy pracy oraz chorób zawodowych 128 godz. 8. Zarządzanie systemami bezpieczeństwa i higieny pracy 280 godz. 9. raktyki zawodowe 160 godz. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 8
1. odstawy prawa pracy 1.1. rawna ochrona pracy 1.2. rawo z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy 1.1. rawna ochrona pracy Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi. oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia KZ(Z.d)(9)1. określić cele polityki społecznej państwa; - System ochrony pracy w olsce. KZ(Z.d)(9)2. zinterpretować zadania polityki społecznej państwa; - Uregulowania prawne w zakresie prawa pracy w Unii H(2)3. zinterpretować podstawowe przepisy dotyczące prawnej Europejskiej. ochrony pracy; - rawna ochrona środowiska. H(1)3. wyjaśnić podstawowe pojęcia związane z ochroną środowiska; - Elementy prawa pracy: podstawowe zasady prawa H(2)1. wymienić instytucje oraz służby działające w zakresie ochrony pracy, stosunek pracy, świadczenia związane z pracą, A pracy i ochrony środowiska w olsce; obowiązki pracodawcy i pracownika, odpowiedzialność pracownika, czas pracy, urlopy, uprawnienia związane H(2)2. określić zadania i uprawnienia instytucji oraz służb działających z rodzicielstwem, ochrona pracy kobiet,pracowników w zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska w olsce; młodocianych i osób niepełnosprawnych, Z.13.1(2)1. określić przepisy ochrony pracy dotyczące kobiet, odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko młodocianych i niepełnosprawnych; pracownikom. Z.13.1(2)2. monitorować stosowanie przepisów ochrony pracy dotyczące kobiet, młodocianych i niepełnosprawnych; Z.13.1(3)1. określić zakres odpowiedzialność pracodawcy z tytułu naruszenia przepisów prawa pracy; Z.13.1(3)2. określić zakres odpowiedzialność pracownika z tytułu naruszenia przepisów prawa pracy; lanowane zadanie Ustalenie zakresu działań organów nadzorujących pod względem przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Ustalenie na podstawie dokumentów prawa organów nadzoru i kontroli pod względem przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ustalenia ich zakresu działań. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w pracowni bezpieczeństwa i higieny pracy wyposażonej w: stanowiska komputerowe (jedno stanowisko dla jednego ucznia), stanowisko komputerowe dla nauczyciela z dostępem do Internetu; drukarki i skanery (po jednym urządzeniu na cztery stanowiska komputerowe), pakiet programów biurowych. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 9
Środki dydaktyczne W pracowni, w której prowadzone będą zajęcia edukacyjne powinny się znajdować: zestaw norm i przepisów prawa dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, instrukcje do ćwiczeń. Zalecane metody dydaktyczne W dziale powinny być kształtowane umiejętności analizowania, wyszukiwania, selekcjonowania informacji z zakresu regulacji prawnej dotyczącej prawnej ochrony pracy. ział programowy rawna ochrona pracy wymaga stosowania aktywizujących metod kształcenia, ze szczególnym uwzględnieniem metody ćwiczeń, tekstu przewodniego, metody przypadków, mapy myśli, dyskusji dydaktycznej. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnej oraz grupowej. Grupy maksymalnie 5 osobowe. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia o oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia; dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. 1.2. rawo z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi. oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna H(1)1. wyjaśnić podstawowe pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy; Z.13.1(1)1. zinterpretować odpowiedzialność pracodawcy w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy; H(3)1. rozpoznać prawa i obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy; H(3)2. rozpoznać prawa i obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy; Z.13.1(1)2. zinterpretować odpowiedzialność pracownika w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy; H(1)4. wyjaśnić podstawowe pojęcia z zakresu ergonomii; Z.13.3(1)1. wskazać przepisy prawa dotyczące oceny ryzyka zawodowego; A Materiał kształcenia - odstawowe obowiązki pracodawcy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. - rawa i obowiązki pracownika z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy - zynniki oraz procesy pracy stwarzające szczególne zagrożenie dla zdrowia lub życia. - rofilaktyka ochronna zdrowia pracowników. - Wypadki przy pracy i choroby zawodowe. - Szkolenia. - Środki ochrony indywidualnej oraz obuwie i odzież robocze. - race szczególnie niebezpieczne. - Służba bezpieczeństwa i higieny pracy. - Konsultacje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 10
Z.13.3(1)2. zastosować przepisy prawa dotyczące oceny ryzyka - Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy. zawodowego; - Obowiązki organów sprawujących nadzór nad Z.13.4(1)1. zinterpretować przepisy prawa dotyczące wypadku przy przedsiębiorstwami lub innymi jednostkami organizacyjnymi pracy; państwowymi albo samorządowymi. Z.13.4(1)2. zinterpretować przepisy prawa dotyczące chorób - rzepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące zawodowych.; wykonywania prac w różnych gałęziach pracy. Z.13.4(2)1. zinterpretować obowiązki pracodawcy w razie wystąpienia wypadku przy pracy; Z.13.4(2)2. zinterpretować obowiązki pracodawcy w razie wystąpienia choroby zawodowej; H(1)2. wyjaśnić podstawowe pojęcia związane z ochroną przeciwpożarową; H (3)3. opracować procedurę postępowania w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w różnych gałęziach pracy; lanowane zadanie ziałanie służby bezpieczeństwa i higieny pracy. Ustalenie na podstawie Kodeksu racy kiedy pracodawca ma obowiązek utworzyć służbę bezpieczeństwa i higieny pracy oraz jaki jest zakres działań tej służby. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w pracowni bezpieczeństwa i higieny pracy wyposażonej w: stanowiska komputerowe (jedno stanowisko dla jednego ucznia), stanowisko komputerowe dla nauczyciela z dostępem do Internetu; drukarki i skanery (po jednym urządzeniu na cztery stanowiska komputerowe), pakiet programów biurowych. Środki dydaktyczne W pracowni, w której prowadzone będą zajęcia edukacyjne powinny się znajdować: zestaw norm i przepisów prawa dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, instrukcje do ćwiczeń. Zalecane metody dydaktyczne W dziale powinny być kształtowane umiejętności analizowania, wyszukiwania, selekcjonowania informacji z zakresu prawa dotyczącego bezpieczeństwa i higieny pracy. ział programowy rawo z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy wymaga stosowania aktywizujących metod kształcenia, ze szczególnym uwzględnieniem metody ćwiczeń, tekstu przewodniego, metody przypadków, mapy myśli, dyskusji dydaktycznej. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnej oraz grupowej. Grupy maksymalnie 5 osobowe. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia o oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia; dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 11
rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 12
2. Techniczne bezpieczeństwo pracy 2.1. odstawy techniki 2.2. Obiekty techniczne 2.3. race szczególnie niebezpieczne 2.1. odstawy techniki Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi. oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna KZ(Z.d)(10)1. posługiwać się normami dotyczącymi rysunku technicznego; KZ(Z.d)(10)2. zdefiniować podstawowe pojęcia z zakresu rysunku technicznego; A KZ(Z.d)(10)3. rozróżnić rodzaje rysunków technicznych; KZ(Z.d)(10)4. wykonać rysunek techniczny; KZ(Z.d)(10)5. odczytać rysunek techniczny; KZ(Z.d)(10)6. odczytać schematy blokowe prostych połączeń elektrycznych i kinematycznych; KZ(Z.d)(12)1. rozróżnić podstawowe materiały konstrukcyjne; KZ(Z.d)(12)2. określić właściwości materiałów konstrukcyjnych; KZ(Z.d)(12)3. określić przyczyny i przewidywać następstwa niszczenia i zużycia materiałów konstrukcyjnych; KZ(Z.d)(12)4. zidentyfikować części maszyn i urządzeń; KZ(Z.d)(12)5. zidentyfikować mechanizmy zmiany ruchu w maszynach i urządzeniach; Materiał kształcenia - Normalizacja w rysunku technicznym. - Zasady szkicowania. - Rzutowanie prostokątne. - Rzutowanie aksonometryczne. - Rodzaje przekrojów. - Wymiarowanie. - Oznaczenia stanu powierzchni. - Oznaczenia tolerancji i pasowania. - Uproszczenia. - Rysunki złożeniowe, wykonawcze i montażowe. - Rodzaje schematów. - Materiały konstrukcyjne: metale, niemetale. - Właściwości i zastosowanie materiałów konstrukcyjnych - roces korozji i jej zapobieganie. - Wytrzymałość materiałów. - zęści maszyn i urządzeń. - rzeznaczenie części maszyn. - Mechanizmy zmiany ruchu w maszynach i urządzeniach. lanowane zadanie zytanie rysunku technicznego. Odczytać rysunki techniczne zawarte w okumentacji Techniczno-Ruchowej danego urządzenia (np. ubijarki cukierniczej) odpowiednio interpretując wymiary i oznaczenia zawarte na rysunku. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w pracowni bezpieczeństwa i higieny pracy wyposażonej w: stanowiska komputerowe (jedno stanowisko dla jednego ucznia), rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 13
stanowisko komputerowe dla nauczyciela z dostępem do Internetu; drukarki i skanery (po jednym urządzeniu na cztery stanowiska komputerowe), pakiet programów biurowych. Środki dydaktyczne W pracowni, w której prowadzone będą zajęcia edukacyjne powinny się znajdować: zestaw norm dotyczących rysunku technicznego, dokumentacje techniczne, modele części maszyn i mechanizmów, filmy dydaktyczne, instrukcje do ćwiczeń. Zalecane metody dydaktyczne W dziale powinny być kształtowane umiejętności analizowania, wyszukiwania, selekcjonowania informacji z zakresu podstaw techniki. ział programowy odstawy techniki wymaga stosowania aktywizujących metod kształcenia, ze szczególnym uwzględnieniem metody ćwiczeń, metody przypadków, metody sytuacyjnej, mapy myśli, dyskusji dydaktycznej. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnej oraz grupowej. Grupy maksymalnie 5 osobowe. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia o oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru oraz testu praktycznego. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia; dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. 2.2. Obiekty techniczne Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi. oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia KZ(Z.d)(11)1. zdefiniować pojęcie eksploatacji obiektów technicznych; A - Maszyny mechanicznych (pompy, sprężarki); KZ(Z.d)(11)2. wskazać działania składające się na proces eksploatacji obiektów technicznych; KZ(Z.d)(11)3. posługiwać się dokumentacją technologiczną i techniczną; KZ(Z.d)(12)6. wskazać działania składające się na proces eksploatacji maszyn i urządzeń mechanicznych, elektrycznych oraz aparatury chemicznej; KZ(Z.d)(12)7. określić wymagania w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy związane z eksploatacją maszyn i urządzeń mechanicznych, elektrycznych oraz aparatury chemicznej; - Urządzenia chłodnicze; - Maszyny elektryczne; - Aparatura chemiczna; - Wyposażenie techniczne; - Środki transportu wewnętrznego; - Aparatura pomiarowa; - Instalacja techniczna (elektryczna, wentylacyjna, parowa, gazowa); eksploatacja, zagrożenia powstałe w procesie eksploatacji, rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 14
KZ(Z.d)(12)8. wskazać sposoby eliminowania zagrożenia powstałego w trakcie eksploatacji maszyn i urządzeń mechanicznych, elektrycznych oraz aparatury chemicznej; Z.13.1(4)1. określić wymagania jakie muszą spełniać obiekty i pomieszczenia pracy; Z.13.1(4)2. rozpoznać zagrożenia wynikające z niedostosowania warunków spełnianych przez obiekty i pomieszczenia pracy do przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; Z.13.1(4)3. wskazać działania zapobiegające zagrożeniom wynikającym z niedostosowania warunków spełnianych przez obiekty i pomieszczenia; Z.13.1(6)1. rozróżnić urządzenia ochronne stosowane przy maszynach i urządzeniach technicznych; Z.13.1(6)2. ocenić prawidłowość działania urządzeń ochronnych stosowanych w maszynach i urządzeniach technicznych; Z.13.1(6)3. ocenić prawidłowość działania elementów sterowniczych maszyn i urządzeń technicznych; Z.13.1(6)1. rozróżnić urządzenia ochronne stosowane przy maszynach i urządzeniach technicznych; Z.13.1(6)2. ocenić prawidłowość działania urządzeń ochronnych stosowanych w maszynach i urządzeniach technicznych; Z.13.1(6)3. ocenić prawidłowość działania elementów sterowniczych maszyn i urządzeń technicznych; Z.13.1(6)4. ocenić stan techniczny maszyn i urządzeń technicznych pod kątem przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; oskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego działania zapobiegające zagrożeniom. - Stanowiska pracy; - omieszczenia pracy; - udowle techniczne; użytkowanie zgodne z wymaganiami bezpieczeństwa i higieny pracy, działania zapobiegające zagrożeniom. lanowane zadanie Określanie czynności eksploatacyjnych dla wybranej maszyny. osługując się okumentacją Techniczno-Ruchową określić poszczególne czynności składające się na proces eksploatacji dla wybranej maszyny (np. wiertarki stołowej), zwracając szczególną uwagę na działania zapobiegające zagrożeniom przy jej obsłudze. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w pracowni bezpieczeństwa i higieny pracy wyposażonej: stanowiska komputerowe (jedno stanowisko dla jednego ucznia), stanowisko komputerowe dla nauczyciela z dostępem do Internetu; drukarki i skanery (po jednym urządzeniu na cztery stanowiska komputerowe), pakiet programów biurowych. Środki dydaktyczne W pracowni, w której prowadzone będą zajęcia edukacyjne powinny się znajdować: zestaw norm i przepisów prawa dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, dokumentacje technologiczne i techniczne, modele, katalogi, filmy i prezentacje multimedialne dotyczące prac szczególnie niebezpiecznych, instrukcje do ćwiczeń. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 15
Zalecane metody dydaktyczne W dziale powinny być kształtowane umiejętności analizowania, wyszukiwania, selekcjonowania informacji z zakresu obiektów technicznych. ział programowy Obiekty techniczne wymaga stosowania aktywizujących metod kształcenia, ze szczególnym uwzględnieniem metody ćwiczeń, tekstu przewodniego, metody przypadków, metody sytuacyjnej, mapy myśli, dyskusji dydaktycznej. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnej oraz grupowej. Grupy maksymalnie 5 osobowe. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia o oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru oraz testu praktycznego. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia; dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. 2.3. race szczególnie niebezpieczne Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi. KZ(Z.d)(13)1. ocenić prawidłowość przeprowadzania prac budowlanych i transportowych; KZ(Z.d)(13)2. określić zagrożenia powstające podczas prac budowlanych i transportowych; KZ(Z.d)(13)3. wskazać sposoby eliminowania nieprawidłowego wykonywania prac budowlanych i transportowych; oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia - race szczególnie niebezpieczne regulacje prawne, wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac, zagrożenia wynikające podczas wykonywania prac. - Wymagania kwalifikacyjne przy wykonywaniu niektórych prac. lanowane zadanie Zapobieganie zagrożeniom wynikającym z prowadzenia prac na wysokości. Określić zagrożenia występujące podczas wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych (np.na wysokości) oraz wskazać sposoby ich eliminowania. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w pracowni bezpieczeństwa i higieny pracy wyposażonej: stanowiska komputerowe (jedno stanowisko dla jednego ucznia), stanowisko komputerowe dla nauczyciela z dostępem do Internetu; drukarki i skanery (po jednym urządzeniu na cztery stanowiska komputerowe), pakiet programów biurowych. Środki dydaktyczne W pracowni, w której prowadzone będą zajęcia edukacyjne powinny się znajdować: zestaw norm i przepisów prawa dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, czasopisma branżowe, katalogi, filmy i prezentacje multimedialne dotyczące prac szczególnie niebezpiecznych, instrukcje do ćwiczeń. Zalecane metody dydaktyczne rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 16
W dziale powinny być kształtowane umiejętności analizowania, wyszukiwania, selekcjonowania informacji z zakresu prac szczególnie niebezpiecznych. ział programowy race szczególnie niebezpieczne wymaga stosowania aktywizujących metod kształcenia, ze szczególnym uwzględnieniem metody ćwiczeń, metody przypadków, metody sytuacyjnej, mapy myśli, dyskusji dydaktycznej, gry dydaktycznej. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnej oraz grupowej. Grupy maksymalnie 5 osobowe. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia o oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru oraz testu praktycznego. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia; dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 17
rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 18
3. Ergonomia w procesie pracy 3.1. Ergonomia jej istota, rozwój i znaczenie 3.2. sychofizyczne aspekty procesu pracy 3.3. Określanie wymagań dla stanowisk pracy 3.1. Ergonomia jej istota, rozwój i znaczenie Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia H(7)1. określić kryteria ergonomicznej struktury przestrzennej - efinicje ergonomii. stanowisk pracy; - ele ergonomii. H(7)2. sformułować zasady ergonomicznego kształtowania wyrobów: - odstawowe informacje o ergonomii koncepcyjnej. A maszyn, urządzeń i stanowisk pracy; - odstawowe informacje o ergonomii koncepcyjnej. H(7)6. posługiwać się przepisami prawnymi i normami dotyczącymi - ojęcie ergonomicznego wyrobu, ergonomicznych ergonomii; warunków pracy. Z.13.2(1)1. scharakteryzować cele i zadania ergonomii; A - Znaczenie ergonomii koncepcyjnej i korekcyjnej. Z.13.2(1)2. rozróżnić wyroby ergonomiczne; A Z.13.2(1)3. określić negatywne skutki używania nieergonomicznych wyrobów oraz przebywania w warunkach niehigienicznych; Z.13.2(1)4. określić znaczenie ergonomii koncepcyjnej i korekcyjnej; lanowane zadania Odróżnianie ergonomii koncepcyjnej od korekcyjnej. Określ rozwiązania ergonomiczne stanowiska pracy komputerowego, opracuj wnioski z ćwiczenia. okonaj samooceny swojej pracy na KARIE SAMOOENY. Lider podzieli grupę na pary oraz w drodze losowania rozdzieli poszczególne grupy towarowe, dla których będzie opracowana charakterystyka. Na podstawie rozporządzenia dot. Organizacji stanowiska komputerowego zaplanuj rozwiązanie ergonomiczne stanowiska komputerowego. Wykonaną pracę należy porównać z otrzymanym wzorcem i dokonać samooceny prawidłowości wykonania zadania. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne mogą być prowadzone w pracowni bezpieczeństwa i higieny pracy. W pracowni, w której prowadzone będą zajęcia edukacyjne powinny się znajdować stanowisko do badan fizjologicznych- miernik wydatku energetycznego. Komputer z dostępem do Internetu, 1 stanowisko dla dwóch uczniów. Urządzenia multimedialne. Środki dydaktyczne Zestawy ćwiczeń, instrukcje do ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów, atlasy antropometryczne, zestawy norm i przepisów prawa pracy dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. zasopisma branżowe, katalogi, filmy i prezentacje multimedialne o tematyce ergonomicznej. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 19
Zalecane metody dydaktyczne ział programowy Ergonomia jej istota, rozwój i znaczenie wymaga stosowania aktywizujących metod kształcenia, ze szczególnym uwzględnieniem metody ćwiczeń, tekstu przewodniego, metody przypadków, dyskusji dydaktycznej. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie oraz grupowo. Grupy maksymalnie 5 osobowe. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia o oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru oraz testu praktycznego. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia. dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. 3.2. sychofizyczne aspekty procesu pracy Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia KZ(Z.d)(1)1. charakteryzować procesy psychiczne człowieka; - zynniki wpływające na wielkość obciążenia psychicznego. KZ(Z.d)(1)2. wyjaśniać rolę systemu nerwowego człowieka - System nerwowy człowieka i jego granica wytrzymałości. w procesie pracy; - Zmęczenie fizyczne, psychiczne. KZ(Z.d)(1)3. analizować obciążenie psychiczne na stanowisku pracy; - Monotonia i stres. KZ(Z.d)(2)1. wskazywać czynniki zaburzające prawidłowe warunki - Ocena obciążenia psychicznego na stanowisku pracy. odbioru informacji lub wykonywania czynności przy zaangażowaniu - Etapy procesu pracy. zmysłów; - Wydatek energetyczny (WE). - Fizjologiczna klasyfikacja obciążeń wysiłkowych KZ.(Z.d)(2)2. charakteryzować objawy występujące w przypadku monotonii i zmęczenia; wg. Kozłowskiego. - Zapotrzebowanie energetyczne podczas pracy, spoczynkowa KZ(Z.d)(2)3. ocenić monotypowość ruchów roboczych; przemiana materii. KZ(Z.d)(3)1. ocenić stanowiska pracy wymagające specyficznych - Kryteria obciążeń wysiłkowych fizycznych: wydatek predyspozycji psychomotorycznych pracowników; energetyczny, obciążenie statyczne, ruchy monotypowe. KZ(Z.d)(3)2. określić przeciwwskazania do podejmowania pracy nocnej - Metoda oceny obciążenia z powodu dźwigania ciężarów. i zmianowej; - Zapotrzebowanie energetyczne podczas pracy, spoczynkowa KZ(Z.d.)(5)1. zinterpretować etapy rozwoju człowieka w różnych przemiana materii. okresach życia; rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 20
KZ(Z.d.)(5)2. opisać intelektualne, fizyczne, psychomotoryczne i społeczne predyspozycje pracowników wymagane do wykonywania określonych zadań; KZ(Z.d)(6)1. określać metody komunikowania się podczas organizacji pracy; KZ(Z.d)(6)2. stosować różne techniki komunikacji podczas wykonywania czynności zawodowych; KZ(Z.d)(7)1. scharakteryzować przyczyny stresu; KZ (Z.d)(7)2. zastosować konstruktywne sposoby radzenia sobie ze stresem; KZ(Z.d)(7)3. zinterpretować sposoby zapobiegania wypaleniu zawodowemu; KZ(Z.d)(8)1. sporządzić chronometraż dnia pracy; KZ.(Z.d)(8)2. scharakteryzować zachowania społeczne jednostki i zbiorowości; Z13. 2.(2)1. analizować przyczyny zmęczenia fizycznego i psychicznego; Z 13.2(2)2. zinterpretować wskaźniki wydolnościowe człowieka; Z.13.2(2)3. ocenić obciążenie fizyczne na stanowiskach pracy; Z.13.2(2)4. określić zapotrzebowanie energetyczne pracowników; Z 13.2(3) 1. scharakteryzować zdolność człowieka do wysiłku fizycznego i psychicznego; Z13.2(3)2. analizować obciążenie psychiczne na stanowisku pracy; Z.13.2(4)1. określić stanowiska pracy wymagające specyficznych predyspozycji psychomotorycznych pracowników; Z.13.2(4)2. określić dobór pracownika na określone stanowisko pracy; Z.13.2(4)3. scharakteryzować zasady doboru pracownika na określone stanowisko pracy; Z.13.2(5)1. zinterpretować rolę zmysłów w odbiorze informacji podczas wykonywania zadań zawodowych; Z.13.2(5)3. określić rodzaje sprawności sensomotorycznych niezbędnych przy wykonywaniu zadań zawodowych; Z.13.2(6)1. sformułować wnioski i zalecenia wynikające z obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego; Z.13.2(6)3. przeprowadzić ocenę ergonomiczną wybraną metodą; - Metody pomiaru wydatku energetycznego. - Metody szacowania wydatku energetycznego itp. - Metoda chronometrażowo-tabelaryczna. - Analiza procesu pracy etap uzyskiwania informacji, podejmowania decyzji. - sychomotoryczne kryteria doboru pracowników. - Funkcjonowanie narządów zmysłów i ich zdolność do odbioru informacji. - udowa układu kostno-stawowego; dźwignie kostne, stawy, więzadła. - Wpływ aktywności ruchowej na układ kostno-stawowy. - Siła mięśniowa i wytrzymałość mięśniowa. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 21
Z.13.2(6)4. opisać korzyści dla organizmu wynikające z wykonywania pracy w rytmie złożonym; lanowane zadania 1. Na podstawie otrzymanej karty pracy dokonaj pomiaru pułapu tlenowego. Lider podzieli grupę na pary oraz w drodze losowania rozdzieli słuchaczy do pomiaru tętna u różnych osób wykonujących tę sama pracę pomoże to w rozumieniu praca ciężka i praca bardzo ciężka. Obliczą wprowadzając pojęcie współczynnika kalorycznego tlenu wg fizjologicznej klasyfikacji wysiłków jaką ciężką pracę wykonują pracownicy 30letni pracownik posiadający pułap tlenowy równy pułapowi badanych słuchaczy i 55 letni pracownik zatrudniony na stanowisku pracy o wydatku energetycznym 2400ckal/8h 2.orównaj obciążenie statyczne i dynamiczne występujące podczas wysiłku fizycznego Lider podzieli grupę na pary oraz w drodze losowania rozdzieli słuchaczy. Wybranej w grupie osobie wręczy do rąk ciężarki o masie 5 kg zaproponuje wyciągnięcie rąk do pozycji poziomej następnie będzie zginać w łokciach w kierunku ramion w ciągu 2 min, w wolnym tempie, po upływie czasu opuści ręce i odłoży ciężarki, odpocznie, ponownie weźmie ciężarki do rąk wyprostuje na bok do pozycji poziomej i w bezruchu będzie trzymać przez 2minuty, opuści ręce odłoży ciężarki grupa porówna stopień zmęczenia po każdym z ćwiczeń, uzasadni różnice Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne ział programowy sychofizyczny aspekt procesu pracy wymaga stosowania aktywizujących metod kształcenia, zaplanowane do osiągnięcia efekty kształcenia przygotowują ucznia do wykonywania zadań zawodowych technika bezpieczeństwa i higieny pracy. owinny być kształtowane umiejętności analizowania i selekcjonowania informacji z zakresu. Interpretowania wskaźników wydolnościowych człowieka. o oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru oraz zadań praktycznych. Środki dydaktyczne Zestawy ćwiczeń, instrukcje do ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów, atlasy antropometryczne, zestawy norm i przepisów prawa pracy dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. zasopisma branżowe, katalogi, filmy i prezentacje multimedialne o tematyce ergonomicznej. Zalecane metody dydaktyczne ział programowy sychofizyczne aspekty procesu pracy wymaga stosowania aktywizujących metod kształcenia, ze szczególnym uwzględnieniem metody ćwiczeń, tekstu przewodniego, metody przypadków, dyskusji dydaktycznej. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie oraz grupowo. Grupy maksymalnie 5 osobowe Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie lub grupowo. Zajęcia należy prowadzić w grupach do 15 osobowych. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia o oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru oraz testu praktycznego. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 22
3.3 Określanie wymagań dla stanowisk pracy Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna H(7)3. określić ergonomiczne zasady organizacji pracy i stanowisk pracy; H(7)4. przewidzieć wpływ wprowadzanych zmian na poszczególnych etapach procesu produkcyjnego na poziom bezpieczeństwa i higieny pracy; H(7)5. określić metody eliminacji niebezpiecznych źródeł i szkodliwych czynników występujących w procesach pracy; H(7)7. zorganizować działania prewencyjne zapobiegające powstawaniu pożaru lub innego zagrożenia w przedsiębiorstwie. Z.13.2(7)1. ocenić dostosowanie konstrukcji maszyn i urządzeń do wymagań człowieka; Z.13.2(7)2. określić funkcje człowieka w układzie człowiek-maszyna; Z.13.2(7)3. określić funkcje człowieka w układzie człowiek środowisko; A Z.13.2(7).4. ocenić zgodność organizacji i wyposażenia technicznego stanowisk pracy z wymaganiami ergonomii; Z.13.2(8)1. wykorzystać dane o człowieku (fizjologiczne, biomechaniczne, antropometryczne itp.) do oceny i korygowania stanowisk pracy; Z.13.2(8)2. ocenić i skorygować stanowiska pracy na postawie danych fizjologicznych i biomechanicznych Z.13.2(8)3. doradzać w wyposażaniu pomieszczeń produkcyjnych i organizowaniu stanowisk pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii; Z.13.2(8)4. formułować zasady ergonomicznego kształtowania stanowisk pracy; Z.13.2(8)5. ocenić ergonomiczne stanowiska pracy wybraną metodą. lanowane zadania Ocena stanowiska pracy. Materiał kształcenia - Zarys ogólny układu człowiek maszyna środowisko. - odobieństwa i różnice pomiędzy człowiekiem i maszyną. - referencje człowieka, preferencje maszyny. - Funkcje człowieka w układzie. - ane antropometryczne do projektowania stanowisk pracy (polskie normy, atlasy antropometryczne,fantomy, manekiny). - ane antropometryczne do korygowania elementów i stanowisk pracy. - Ocena ergonomiczna stanowiska pracy cechy oceniane, kryteria, oceny, mierniki. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 23
rzeprowadź ocenę stanowiska pracy z komputerem pod kątem antropometrycznym metodą porównania parametrów rzeczywistych z danymi z atlasu antropometrycznego. Oblicz wydatek energetyczny metodą Lehmana dla 8 godzinnej zmiany roboczej na stanowisku magazyniera w magazynie produktów spożywczych przyjmując następujący chronometraż pracy: załadowanie palet czas 120 min., rozładowanie czas 240 min., dostarczenie towaru z magazynu na halę sprzedaży czas 30 min. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne ział programowy określenie wymagań stanowiska pracy wymaga stosowania aktywizujących metod kształcenia, zaplanowane do osiągnięcia efekty kształcenia przygotowują ucznia do wykonywania zadań zawodowych technika bezpieczeństwa i higieny pracy. owinny być kształtowane umiejętności analizowania i selekcjonowania informacji z zakresu. Interpretowania wskaźników wydolnościowych człowieka. o oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru oraz zadań praktycznych. Środki dydaktyczne Zestawy ćwiczeń, instrukcje do ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów, atlasy antropometryczne, zestawy norm i przepisów prawa pracy dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. zasopisma branżowe, katalogi, filmy i prezentacje multimedialne o tematyce ergonomicznej. Zalecane metody dydaktyczne ział programowy Określanie wymagań dla stanowisk pracy wymaga stosowania aktywizujących metod kształcenia, ze szczególnym uwzględnieniem metody ćwiczeń, tekstu przewodniego, metody przypadków, dyskusji dydaktycznej. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie oraz grupowo. Grupy maksymalnie 5 osobowe Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie lub grupowo. Zajęcia należy prowadzić w grupach do 15 osobowych. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia o oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru oraz testu praktycznego. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 24