Lekcje z PISA 2015 Maciej Jakubowski Evidence Institute Uniwersytet Warszawski Grudzień 2016
Po co nam PISA? To największe badanie umiejętności uczniów na świecie Dostarcza nie tylko rankingów Przede wszystkim pokazuje trendy i wskazuje jakie systemy edukacyjne prowadzą do wyższych osiągnięć, mniejszego zróżnicowania czy też dobrze motywują uczniów do nauki i dalszej kariery Badania międzynarodowe pomagają ocenić cały system i dlatego są tak ważne dla oceny polityki edukacyjnej w skali kraju PISA odkryła niski poziom nauczania w wielu krajach PISA odkryła też edukacyjne gwiazdy Polska jest jednym z niewielu krajów, który tak znacząco poprawił swoje wyniki Choć wciąż jesteśmy w czołówce to warto zapytać dlaczego nie utrzymaliśmy sukcesu z 2012
Co 15 lat badań PISA mówi nam o polskiej edukacji? W PISA 2000 badanie objęło uczniów jeszcze przed reformą. Byli to uczniowie po 8 klasach szkoły podstawowej i niepełnym roku w szkole ponadpodstawowej. Niepokojące były wyniki szkół zawodowych, gdzie ponad 80% uczniów nie rozumiało prostych tekstów. To nie był efekt słabego nauczania w tych szkołach, ale przede wszystkim efekt słabego kształcenia w podstawówkach i demotywacji. Reforma 1999 wprowadziła gimnazja i to pierwsi uczniowie, którzy przeszli pełne 3 lata nowych gimnazjum byli badani w PISA 2003 Badania porównujące wyniki PISA 2000 i PISA 2003 pokazały, że zmiana przyniosła bardzo znaczące korzyści słabszym uczniom. Oczywiście reforma 1999 to nie tylko gimnazja, ale i egzaminy zewnętrzne, decentralizacja, awans zawodowy itp..
% polskich uczniów z najniższym poziomem umiejętności czytania ze zrozumieniem (below Level 2) Znaczny spadek liczby najsłabszych od 2000 roku 25% 20% 15% 10% 5% 0% 2000 2009 2015
Zmiana w Polsce nie wynika ze zmiany w zamożności i edukacji rodzin 18,0% 17,0% 16,0% 15,0% 14,0% 13,0% % uczniów poniżej poziomu 2 w naukach przyrodniczych przed i po korekcie ze względu na status społeczno-ekonomiczny uczniów 12,0% bez korekty po korekcie 2006 2015
Co 15 lat badań PISA mówi nam o polskiej edukacji? Kolejne lata pokazały stabilne wyniki między 2003 a 2009 rokiem. W 2012 roku nastąpił gwałtowny wzrost, który wyjaśniano m. in. zmianą podstawy programowej czy wprowadzeniem ewaluacji szkół Spadek między 2012 i 2015 jest znaczący, choć stanowi powrót do poziomu z lat 2003-2009. Jak można go wyjaśnić?
Efekt badania na komputerach? 530 520 510 500 490 480 470 460 450 440 430 Wyniki polskich uczniów w edycjach PISA test papierowy vs. test komputerowy papier komputer papier komputer papier komputer PISA 2009 PISA 2012 PISA 2015
Indeks szkolnej dyscypliny na zajęciach z przedmiotów przyrodniczych Czego więcej możemy dowiedzieć się z PISA? Rumunia Austria Irlandia Portugalia Niemcy Litwa Dania Szwecja OECD Polska Estonia Chorwacja Włochy Słowenia Hiszpania Wielka Brytania Węgry Finlandia Holandia Luksemburg Słowacja Belgia Łotwa Bułgaria Grecja Czechy Francja -0,30-0,20-0,10 0,00 0,10 0,20 0,30
14% W wieku 30 lat będę naukowcem lub inżynierem 12% Oczekiwania zawodowe 10% 8% 6% 4% 2% 0% dziewczyny chłopcy dziewczyny chłopcy OECD Polska
25% Mając 30 lat będę pracował w medycynie i zdrowiu 20% Oczekiwania zawodowe 15% 10% 5% 0% dziewczyny chłopcy dziewczyny chłopcy OECD Polska
6% Mając 30 lat będę specjalistą technik informatycznych i komunikacji 5% Oczekiwania zawodowe 4% 3% 2% 1% 0% dziewczyny chłopcy dziewczyny chłopcy OECD Polska
Przyjemność uczenia się
motywacja
Wiara we własną skuteczność
Nierówności Polska ma przeciętną wartość większości wskaźników mierzących nierówności blisko średniej OECD Wyjątki: Niskie jest zróżnicowanie między szkołami: wyniki gimnazjów w Polsce są znacznie bardziej zbliżone do siebie niż w innych krajach Poprawiła się też liczba uczniów z mniej uprzywilejowanych rodzin, którzy osiągają najlepsze rezultaty ( resilient students ). Mamy takich uczniów więcej niż większość krajów OECD/EU.
Polska szkoła wyciąga najsłabszych: mamy ich znacznie mniej niż w innych krajach (źródło: OECD)
Indeks wsparcia nauczycielskiego na lekcjach przedmiotów przyrodniczych Szkoła i nauczyciele muszą lepiej wspierać uczniów Portugalia Wielka Brytania Finlandia Szwecja Rumunia Irlandia Hiszpania Bułgaria Litwa Dania Grecja OECD Łotwa Estonia Włochy Francja Polska Belgia Słowacja Węgry Czechy Luksemburg Chorwacja Słowenia Niemcy Holandia Austria -0,60-0,40-0,20 0,00 0,20 0,40 0,60
Uczymy tanio i efektywnie (źródło: OECD)
Warto przyjrzeć się nowym edukacyjnym gwiazdom: co wydaje się podobne w Polsce? Edukacja w Estonii (OECD; Santiago, 2016) Zaczyna się w wieku 7 lat ale większość dzieci korzysta z przedszkoli 9 lat obowiązkowego nauczania ogólnego Obowiązek nauki do 17 lat Obowiązkowe egzaminy pod koniec każdego etapu nauczania System zdecentralizowany z dużą autonomią szkoły Dyrektor decyduje o zatrudnianiu kadry Szkoła ma obowiązek samooceny co najmniej raz na 3 lata Problem z niską atrakcyjnością i prestiżem zawodu nauczyciela: podniesiono płace, nowy system awansu oparty na kompetencjach, ustanowiono centra doskonalenia i badań w szkołach wyższych, wspiera się współpracę między nauczycielami i szkołami
Dziękuję i zapraszam do kontaktu! mj@evidenceinstitute.pl @JakubowskiEvid www.evidenceinstitute.pl