RYNEK DROBIU W 2012 ROKU CZ. II Tabela. 6. Handel zagraniczny drobiem (w tys. ton wagi produktu) Wykres 6. Średnie miesięczne ceny sprzedaży mięsa z kurczaka (tuszka kurczaka 65%, w euro za 100 kg) Handel zagraniczny W 2012 roku eksport drobiu rósł szybciej niż w roku poprzednim. Stanowił on jedną trzecią krajowej produkcji mięsa drobiowego i był głównym stymulatorem jej wzrostu. Według szacunków Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w 2012 roku wyeksportowano z Polski ok. 560 tys. ton mięsa, podrobów i przetworów drobiowych (w tym drób żywy w przeliczeniu na mięso), tj. o 16,4% więcej niż w roku poprzednim. W 2011 roku eksport ten zwiększył się o 7,5%. Import drobiu żywego (w ekwiwalencie mięsa) oraz mięsa i przetworów drobiowych w 2012 roku wyniósł ok. 96,0 tys. ton i w porównaniu z 2011 rokiem wzrósł o 2,8%. Dodatnie saldo wolumenu obrotów w 2012 roku ukształtowało się na poziomie 464,0 tys. ton, wobec 387,8 tys. ton rok wcześniej (tabela 6). Szacuje się, że w 2012 roku wpływy z eksportu wyniosły 1206,0 mln euro, wobec 1019,4 mln euro w 2011 roku (wzrost o 18,3%). Dodatnie saldo obrotów zagranicznych mięsem, podrobami i przetworami drobiowymi ukształtowało się na poziomie 1064,0 mln euro, tj. o 21,7% wyższym niż w roku poprzednim. Według danych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w okresie pierwszych jedenastu miesięcy minionego roku eksport mięsa drobiowego z Polski wyniósł 477,4 tys. ton i był o 18,5% większy niż rok wcześniej. Wywóz drobiu żywego wyniósł 11,5 tys. ton i w porównaniu z analogicznym okresem 2011 roku zwiększył Źródło: Marktbericht der AgrarMarkt Austria, styczeń 2012 a szacunek IERiGŻ-PIB b w ekwiwalencie mięsa Źródło: Rynek drobiu. Stan i perspektywy, IERiGŻ-PIB, ARR, MRiRW, Warszawa, listopad 2012, seria: Analizy Rynkowe, nr 42. 42
Tabela. 7. Relacje cen drobiu w wybranych krajach UE do cen w Polsce (cena w Polsce = 100) Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych Marktbericht der AgrarMarket Austria, styczeń 2012. się o 20,3%. Import mięsa drobiowego ukształtował się na poziomie 37,2 tys. ton i był o 25,0% większy niż w okresie styczeń - listopad 2011 roku. Import drobiu żywego wyniósł 53,1 tys. ton, wobec 53,8 tys. ton rok wcześniej (spadek o 1,3%). Głównym partnerem handlowym Polski w sektorze drobiu były tradycyjnie państwa członkowskie UE. Największymi odbiorcami polskiego mięsa i przetworów drobiowych były: Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Czechy, Holandia i Hiszpania. Mięso drobiowe sprowadzano do Polski głównie z Niemiec, Wielkiej Brytanii, Holandii, Węgier. Wzrostowi eksportu sprzyjała wysoka konkurencyjność cenowa polskiego drobiu na rynku UE, utrzymujący się wysoki poziom cen mięsa czerwonego we Wspólnocie oraz popyt na drób unijny na rynkach krajów trzecich (wykres 6, tabela 7). Polskie mięso kurcząt brojlerów było jednym z najtańszych w całym ugrupowaniu. W grudniu 2012 roku średnia cena sprzedaży brojlerów kurzych (tuszki patroszone z szyjami, tzw. 65%) w UE-27 wyniosła 193,33 EUR/100 kg i była o 4,1% wyższa niż w grudniu 2011 roku. Najwyższe ceny notowano w Finlandii (263,5 EUR/100 kg), Danii (261,44 EUR/100 kg), Niemczech (255,94 EUR/100 kg), Szwecji (250,36 EUR/100 kg), Włoszech (234,84 EUR/100 kg) i Francji (230,00 EUR/100 kg). Najniższy poziom cen, podobnie jak w latach 44
Tabela. 8. Dostawy mięsa drobiowego na zaopatrzenie rynku krajowego wcześniejszych, był w Polsce (132,00 EUR/100 kg) i Wielkiej Brytanii (147,75 EUR/100 kg). W 2012 roku (według danych Komisji Europejskiej) w Polsce średnia cena brojlerów kurzych wynosiła 140,77 EUR/100 kg i była najniższa w UE-27. Stanowiła ona 73,4% średniej ceny notowanej na rynku unijnym (191,79 EUR/100 kg), a w grudniu ub. roku - 68,3%. W końcu 2012 roku ceny drobiu w Polsce były około dwukrotnie niższe niż w Finlandii, Danii i Niemczech. Krajowa podaż drobiu W 2012 roku w wyniku zwiększenia produkcji, wzrost podaży drobiu na zaopatrzenie rynku wewnętrznego wyniósł 9,5% i był czterokrotnie większy niż w roku poprzednim. Z uwagi na znaczący wzrost eksportu był on jednakże mniejszy niż krajowej produkcji (12,2%). Nie zmieniło się samozaopatrzenie gospodarstw 2 Według nomenklatury GUS, dostawy na zaopatrzenie kraju to ilość wytworzonych w kraju produktów, pomniejszona o ich eksport i powiększona o import oraz skorygowana o saldo zmiany stanu zapasów u producenta. Dane dotyczą podmiotów, w których zatrudnienie przekracza 49 osób. 3 Dane dotyczą jednostek zatrudniających powyżej 49 osób. domowych w drób, tj. spożycie drobiu z własnej produkcji. Szacuje się, że po uwzględnieniu salda wolumenu obrotów zagranicznych drobiem i wielkości samozaopatrzenia w 2012 roku do zagospodarowania na rynku krajowym pozostało 1083 tys. ton mięsa drobiowego, wobec 985 tys. ton w 2011 roku. Ocenia się, że w 2012 roku obroty targowiskowe drobiem utrzymały się na takim samym, jak rok wcześniej, poziomie, a do obrotu detalicznego trafiło 1053 tys. ton mięsa drobiowego, tj. o 10,3% więcej niż w 2011 roku. Według danych GUS w okresie trzech pierwszych kwartałów 2012 roku dostawy mięsa drobiowego (bez wędlin drobiowych i innych przetworów z drobiu) na zaopatrzenie rynku wewnętrznego wyniosły 863 tys. ton i były o 17,1% większe niż w analogicznym okresie 2011 roku (tabela 8) 2. W końcu września 2012 roku zapasy mięsa drobiowego u producentów 3 wynosiły 28 841 ton i były o 19,9% większe niż przed rokiem. W połowie 2012 roku były one o 4,7% wyższe 46
Tabela. 9. Wskaźniki cen detalicznych wybranych grup żywności niż w końcu czerwca 2011 roku. Wzrost poziomu zapasów był konsekwencją spowolnienia dynamiki wzrostu krajowego popytu w warunkach dynamicznie rosnącej produkcji żywca drobiowego. Ceny detaliczne mięsa drobiowego i jego przetworów W 2012 roku utrzymała się, obserwowana w roku poprzednim, wzrostowa tendencja cen detalicznych mięsa drobiowego, lecz o znacznie słabszym nasileniu. Od grudnia 2011 roku do grudnia 2012 roku mięso drobiowe podrożało o 1,2%, podczas gdy odpowiednio rok wcześniej jego ceny wzrosły o 18,2%. W poszczególnych miesiącach minionego roku ceny drobiu wykazywały duże wahania. Największy ich wzrost odnotowano w pierwszej połowie roku, a zwłaszcza w końcu II kwartału, wspierany zwiększonym popytem wewnętrznym podczas rozgrywek piłkarskich Euro 2012. W czerwcu 2012 roku ceny drobiu były o 9,6% wyższe niż w końcu 2011 roku. W III kwartale pod wpływem wzrostu krajowej produkcji i osłabienia dynamiki popytu wewnętrznego, uległy one niewielkiej redukcji (o ok. 2%), a w IV kwartale (w stosunku do III kwartału) - zmalały o ok. 5%. W 2012 roku konsumenci za mięso drobiowe Wykres 7. Wskaźniki inflacji i cen detalicznych mięsa drobiowego w latach 2000-2012 (rok poprzedni=100) 48
Tabela. 10. Bilansowe spożycie mięsa w latach 2000-2012 a szacunek IERiGŻ-PIB Źródło: Dane GUS i szacunki własne. Wykres 8. Ceny detaliczne wybranych rodzajów mięsa (w zł/kg) musieli zapłacić średnio o 6,0% więcej, a za wędliny drobiowe o 6,5% więcej niż w roku poprzednim. Wzrost cen mięsa i przetworów drobiowych był wyższy od stopy inflacji i wzrostu cen całej żywności, ale mniejszy niż mięsa czerwonego. (Ceny mięsa wieprzowego i wołowego zwiększyły się w 2012 roku, w stosunku do 2011 roku, odpowiednio o 10,3% i 14,3%.) W 2012 roku, w porównaniu z 2011 rokiem ceny kurcząt podniosły się o 6,3%, a drobiu pozostałego - o 3,9% (tabela 9, wykres 7). Ostatnie dwa lata charakteryzowały się dynamicznym wzrostem cen detalicznych mięsa. W 2012 roku, w porównaniu z 2010 rokiem ceny mięsa drobiowego zwiększyły się o 20,1%, wieprzowego o 15,4%, a wołowego o 25,5%. Drób podrożał nie tylko w relacji do wieprzowiny, ale także wobec wszystkich pozostałych produktów będących źródłem białka zwierzęcego, z wyjątkiem jaj. W latach 2011-2012 ceny detaliczne ryb i przetworów rybnych wzrosły średnio o 15,2%, artykułów mleczarskich - o 7,7%, a jaj - o 30,0%. Ceny mięsa drobiowego zwiększyły się w stopniu dwukrotnie większym niż całej żywności. Mimo stosunkowo dużej zwyżki cen, drób pozostał nadal najtańszym rodzajem mięsa. W 2012 roku średnia cena 1 kg kurczaka patroszonego świeżego wyniosła 7,57 zł i była dwukrotnie mniejsza niż schabu wieprzowego środkowego z kością (15,62 zł) i żeberek wieprzowych (14,85 zł) oraz ponad trzykrotnie mniejsza niż mięsa 50
Wykres 9. Spożycie mięsa w latach 1990-2012 (wg danych bilansowych, w kg/mieszk.)*/ */ 2012 r. - szacunek Źródło: GUS i szacunki IERiGŻ-PIB wołowego z kością (rostbef 25,45 zł) (wykres 8). Konsumpcja drobiu Spożycie drobiu, po stagnacji w latach 2007-2009, w latach 2010-2012 wykazywało tendencję wzrostową. Szacuje się, że w 2012 roku wyniosło ono 26,0 kg w przeliczeniu na mieszkańca i było o 4,0% większe niż w roku poprzednim i o 8,3% większe w porównaniu z 2009 rokiem. W 2012 roku statystyczny mieszkaniec Polski skonsumował 40,0 kg mięsa wieprzowego, tj. o około 4,0% mniej niż w 2011 roku. Spożycie mięsa wołowego zmalało z 2,1 kg w 2011 roku do 1,9 kg w 2012 roku, tj. o około 10%. Wzrost spożycia drobiu nie zrekompensował spadku spożycia mięsa czerwonego. W efekcie całkowita konsumpcja mięsa i podrobów ukształtowała się w 2012 roku na poziomie 71,5 kg na mieszkańca i była o 2,6% mniejsza niż w 2011 roku (tabela 11, wykres 9). Przewiduje się, że obserwowana w latach 2010-2012 wzrostowa tendencja spożycia drobiu będzie kontynuowana w 2013 roku. Wzrostowi spożycia drobiu będzie sprzyjać spodziewany spadek produkcji i wzrost cen mięsa wieprzowego. Spowolnienie tempa wzrostu gospodarczego i pogorszenie sytuacji dochodowej ludności będzie wzmagać zapotrzebowanie na tańsze asortymenty mięsa i jego przetworów. dr hab. Krystyna Świetlik IERiGŻ-PIB 52