Tematy 1. Absolutyzm we Francji. 2. Polityka zagraniczna Rzeczypospolitej w pierwszej połowie XVII w. 3. Rzeczypospolita a Kozacy. 4.Konflikty Rzeczypospolitej z sąsiadami w drugiej połowie XVII w. 5.Przemiany wewnętrzne w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVII w. 6.Kultura baroku w Europie. 7.Barok i sarmatyzm. 8.Wiek XVII - powtórzenie Dział II: WIEK XVII ŁĄCZNIK CZY ODDZIELNA EPOKA? WYMAGANIA K P R D pojęcia zna pojęcia, potrafi je wskazać pośród innych, potrafi połączyć pojęcie z opisem pojęcia - zna pojęcia związane z : monarchią absolutną we Francji, panowaniem władców elekcyjnych i ich polityką wewnętrzną i zagraniczną w XVII w. konfliktem polsko kozackim przemianami wewn. w RP w XVII w. kulturą baroku w Europie i w Polsce źródła zna podział źródeł hist. potrafi wskazać informacje w źródle (tekst pisany, ilustracja, mapa, drzewo genealogiczne, tabela stat. wykres diagram, schemat) mapa - odnajduje/wskazuje w atlasie, na mapie ściennej, na mapie rozumie i opisuje pojęcia swobodnie operuje słownictwem historycznym, prawidłowo stosuje pojęcia samodzielnie formułuje pojęcia monarchia absolutna, intendent, merkantylizm, fronda, edykt, detronizacja, Dominium Maris Baltici, dymitriady, wielka smuta, rejestr, ugoda, latyfundium, liberum veto, elekcja vivente rege, abdykacja, manieryzm, barok, empiryzm, racjonalizm, sarmatyzm, kalwaria, ksenofobia, system patronatu, anarchia określa typ źródła historycznego odczytuje informacje ze źródła odróżnia fakty od opinii umie wyszukać informacje na mapie przy pomocy mapy wybiera ze źródła informacje wyjaśniające problem interpretuje informacje ze źródła zna źródła właściwe dla danej epoki na podstawie mapy określa sytuację międzynarodową porównuje i ocenia źródła historyczne ukazuje przebieg procesu na podstawie mapy określa zasięg 1
konturowej określone miejscowości, państwa, krainy geograficzno historyczne, miejsca bitew mapa - odnajduje/wskazuje na mapie miejsca związane z: polityką zagraniczną Rzeczypospolitej w XVII w. (wojną ze Szwecją, Rosją, Turcją) problemem kozackim i powstaniem Bohdana Chmielnickiego konfliktami Rzeczypospolitej z sąsiadami w drugiej połowie XVII w. ( potop szwedzki, wojna z Turcją, wyprawa wiedeńska, ) przemianami wewnętrznymi w RZ.O.N. postacie historyczne zna postacie historyczne, które wywarły wpływ na Europę oraz Polskę w I połowie XX w.; potrafi je wskazać pośród innych potrafi połączyć postać z jej opisem opowiada przebieg wojny przy pomocy mapy przedstawia postanowienia traktatów odczytuje informacje z mapy przy pomocy mapy omawia przebieg wojen, które toczyła RP w XVII wieku ze Szwecją, Rosją, Turcją, Kozakami zna postacie i potrafi je opisać państwa na podstawie mapy określa zmiany terytorium / zmiany terytorialne państwa na podstawie mapy opisuje obszar objęty wojną, powstaniem, rewolucją umieszcza fakty, wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w przestrzeni na podstawie mapy omawia pozycję międzynarodową RP w Europie w XVII w. na podstawie mapy umie omówić skutki wojen prowadzonych przez RP ze Szwecją na podstawie mapy umie omówić skutki wojny z Kozakami i Rosją ukazuje wpływ wybranych jednostek na dzieje Europy oraz Polski. terytorialny imperium na podstawie mapy ukazuje rozwój terytorialny państwa określa największy zasięg terytorium RP w XVII w. porówna obszar Rzeczypospolitej z XVI i końca XVII wieku. Wskaże różnice i wyjaśni w jaki sposób kształtowały się granice RP w XVII w. scharakteryzuje stosunki zagraniczne I RP w XVII ilustrując je mapą porównuje i ocenia postawę oraz działalność wybranych postaci 2
postacie historyczne zna postacie historyczne, które wywarły wpływ na historię Europy i Rzeczypospolitej w XVII w. fakty / treści - zna najważniejsze wydarzenia, rozumie ich znaczenie, potrafi je wybrać spośród innych zna najważniejsze przemiany gospodarcze, polityczne i społeczne zna najważniejsze osiągnięcia naukowe, kulturalne i techniczne. Zna wynalazców i naukowców. Potrafi połączyć wynalazki, osiągnięcia kulturalne i naukowe itp. z ich twórcami zna zasady zna postacie wielkich reformatorów francuskich, autorów monarchii absolutnej, wybitnych przedstawicieli europejskiego i polskiego baroku, polskich władców elekcyjnych, wybitnych wodzów Rzeczypospolitej z XVII w., przywódców powstania Bohdana Chmielnickiego, nazwiska magnatów, którzy wywarli największy wpływ na umocnienie się pozycji magnaterii w Polsce opisuje wydarzenia i dostrzega zachodzące miedzy nimi porządkuje fakty chronologicznie wymienia przyczyny i skutki wymienia poglądy, reformy, postanowienia, najważniejsze osiągnięcia wymienia i opisuje etapy rewolucji, wojen itp. dostrzega okoliczności omawianych wydarzeń i faktów ukazuje wpływ jednostek na dzieje: kardynała Richelieu, Ludwika XIV, Zygmunta III Wazy, Władysława IV Wazy, Jana Zamoyskiego, Stanisłąwa Żółkiewskiego, Janusza Radziwiła, Mikołaja Zebrzydowskiego, Jerzego Mniszcha, Lwa Sapiehy, Lubomirskiego, Sicińskiego, Jana III Sobieskiego, Bohdana Chmielnickiego, Johannesa Keplera, Isaaka Newtona, Kartezjusza wyjaśnia charakteryzuje, wskazuje cechy charakterystyczne rozróżnia bezpośrednie i pośrednie przyczyny i następstwa wydarzeń i zjawisk wyjaśnia znaczenie potrafi omówić okoliczności / uwarunkowania wydarzeń określa znaczenie wydarzeń, faktów przedstawia uwarunkowania polityczne, gospodarcze, porównuje i ocenia działalność najważniejszych postaci XVII w.: władców, reformatorów, wodzów, naukowców. ocenia porównuje, wyjaśnia przyczyny i różnice potrafi dokonać hierarchizacji faktów potrafi uzasadnić tezę, potrafi określić pozytywne i negatywne aspekty działalności wyjaśnia związki poprzedzania - współwystępowania następstwa, faktów, wydarzeń i zjawisk ocenia zjawiska określając pozytywne i negatywne skutki grupuje fakty i 3
zna najważniejsze poglądy, reformy, potrafi połączyć je z ich twórcami zna najważniejsze informacje dotyczące funkcjonowania zna najważniejsze daty zna najważniejsze przyczyny wydarzeń i potrafi je wskazać zna najważniejsze skutki wydarzeń i potrafi je wskazać wydarzenia - zna najważniejsze wydarzenia XVII w. w Europie i w Rzeczypospolitej: ukształtowanie się monarchii absolutnej we Francji, reformy kardynała Richelieu i J. Colberta, wojny toczone ze Szwecją, Rosją, Turcją i Kozakami w XVII w., wie gdzie zawierano rozejmy i pokoje i zna ich postanowienia, zna sytuację gospodarczą RP w XVII w., opisuje wydarzenia i dostrzega zachodzące między nimi porządkuje fakty chronologicznie wymienia przyczyny i skutki: absolutyzmu we Francji, wojen ze Szwecją, Rosją, Turcją w I i II połowie XVII w., powstania Bohdana Chmielnickiego, wzrostu znaczenia magnaterii w Rzeczypospolitej wymienia reformy Richelieu i Colberta, a społeczne, kulturalne wydarzeń i zjawisk wskazuje cechy charakterystyczne zjawisk, epoki, okresu omawia i wyjaśnia wydarzenia z uwzględnieniem cech charakterystycznych epoki, okresu hist. opisuje wydarzenia i zjawiska hist. uwzględniając zachodzące miedzy nimi porównuje wydarzenia potrafi uzasadnić własną opinię rozróżnia bezpośrednie i pośrednie przyczyny i następstwa wydarzeń i zjawisk określa znaczenie wydarzeń, faktów: inkorporacji Estonii do Polski, dymitraid, bitew: pod Kircholmem, pod Kłuszynem, pod Chocimiem, pod Oliwą, pod Cecorą, pod Piławcami, Korsuniem i Żółtymi Wodami, pod Białą Cerkwią, obronę Jasnej Góry, pod Wiedniem; traktatów: w wydarzenia uogólnia je porównuje wydarzenia, zjawiska, wyciąga i przedstawia wnioski wynikające z porównania formułuje własną ocenę na podstawie wybranych faktów dobiera argumenty niezbędne do uzasadnienia własnej opinii uzasadnia potrafi dokonać hierarchizacji faktów dotyczących wojen XVII o wiecznych, ewolucji ustroju RP od XV do końca XVII w., sytuacji gospodarczej I RP w XVII wieku. ocenia wydarzenia i zjawiska określając ich pozytywne i negatywne skutki: wybuch wojny o sukcesję tronu ze Szwecją, dymitriady i stosunki polsko rosyjskie w XVII w.,, stosunek magnaterii do Kozaków i powstanie 4
zna zasady funkcjonowania oligarchii magnackiej, zna cechy architektury barokowej zna cechy sarmatyzmu największe osiągnięcia kultury baroku europejskiego i polskiego umieszcza fakty w czasie także Ludwika XIV opisuje przebieg wojen toczonych przez RP w XVII w. opisuje system patronatu w Rzeczypospolitej opisuje najważniejsze zasady funkcjonowania oligarchii magnackiej wymienia przykłady ograniczenia władzy króla i decentralizacji państwa polskiego w XVII w. wymienia i opisuje najważniejsze rokosze XVII w. Starym Targu, w Dywilinie, w Polanowie, traktatów welawsko bydgoskich, pokoju chocimskiego, układu w Buczaczu, pokoju oliwskiego, ugody perejasławskiej, ugody w Hadziaczu, pokoju Grzymułtowskiego i pokoju w Karłowicach przedstawia uwarunkowania polityczne, gospodarcze, społeczne, kulturalne: wykształcenia się absolutyzmu we Francji, olichargii magnackiej w Polsce, wojen XVII-o wiecznych wskazuje cechy charakterystyczne epoki, kultury baroku, baroku polskiego wskazuje cechy charakterystyczne ustroju monarchii absolutnej, oligarchii magnackiej omawia i wyjaśnia sytuację wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej omawia ustrój RP i Francji w XVII w. uwzględniając B. Chmielnickiego, bitwa pod Cecorą i stosunki polsko tureckie w XVII w., rokosz Zebrzydowskiego, umocnienie się pozycji magnaterii, liberum veto, system patronatu, reformy Armanda Richelieu czy J. Colberta we Francji grupuje fakty i wydarzenia uogólnia je porównuje wydarzenia, zjawiska, wyciąga i przedstawia wnioski wynikające z porównania: porównuje ustrój absolutystyczny Francji i oligarchiczny RP. Potrafi wyjaśnić przyczyny różnic i dalekosiężne skutki porównuje sytuację międzynarodową Rzeczypospolitej z początku i końca XVII w. formułuje własną ocenę ustroju RP w XVII w., sytuacji społecznej, gospodarczej i politycznej RP ocenia politykę zagraniczną polskich królów elekcyjnych porówna organizację i uzbrojenie armii polskiej i 5
proces - zna najważniejsze procesy zachodzące w epoce: kontrreformację, rywalizację miedzy obozem katolickim a protestanckim w Europie, kształtowanie się pierwszych państw absolutystycznych, ewolucja ustroju I RP od demokracji szlacheckiej do oligarchii magnackiej, ewolucja sytuacji gospodarczej I RP w XVII w., ewolucja opisuje procesy: kształtowania się absolutyzmu, kształtowania się oligarchii magnackiej w Rzeczypospolitej, wojen ze Szwecją, Rosją, Turcją, konfliktu polsko - kozackiego zachodzące miedzy nimi (szczególnie pozycję monarchy) porównuje barok europejski i barok polski potrafi uzasadnić własną opinię opisuje przebieg wszystkich wymienionych procesów wyjaśnia różne aspekty procesu historycznego: polityczne, gospodarcze, społeczne i kulturalne armii szwedzkiej czy tureckiej dobiera argumenty niezbędne do uzasadnienia własnej opinii ukazuje tempo zmian i ich wpływ na przebieg procesu historycznego potrafi wyjaśnić proces ewolucji ustroju Rzeczypospolitej w XVII w. potrafi wyjaśnić proces zmian dokonujących się w mentalności szlachty polskiej w XVII w. potrafi wyjaśnić dlaczego w Rzeczypospolitej nie mogło dojść do wykształcenia się absolutyzmu monarszego, potrafi wyjaśnić proces postępującego upadku gospodarczego RP w XVII w. potrafi wyjaśnić proces postępującego osłabienia Rzeczypospolitej na arenie międzynarodowej 6