PIOTR GIŻYŃSKI, IRENEUSZ BEDYK* Polski Koncern Naftowy ORLEN S.A., Płock Jakość paliw produkowanych przez Polski Koncern Naftowy ORLEN S.A The quality of the PKN ORLEN S.A. fuels Przedstawiono przegląd znormalizowanych wymagań co do jakości paliw motorowych i olejów opałowych dostarczanych obecnie na rynek przez Polski Koncern Naftowy ORLEN S.A. Podano właściwości fizykochemiczne, składy i charakterystyki użytkowe tych paliw. A review of standardized requirements covering gasolines, aviation fuels, com. gasoline additives, city diesel, Ekodiesel Ultra and Ekoterm Plus fuel oils, and requisite physicochem. data (cetane no., cloudp., lubricity, S and aromatics contents, etc.). Jakość i asortyment paliw produkowanych przez Polski Koncern Naftowy ORLEN S.A. zawsze wynikały z wymagań przedmiotowych norm, obowiązujących zarówno w kraju jak i w Unii Europejskiej. Postęp technologiczny jaki stał się udziałem naszej firmy dzięki podjętym w ostatnich latach inwestycjom, coraz większy nacisk na ograniczanie emisji spalin, wprowadzenie katalizatorów w samochodach z zapłonem iskrowym i samoczynnym zmieniły znacząco parametry paliw oferowanych klientom. Dla kierowców korzystających z nowoczesnych silników PKN ORLEN S.A. utrzymuje ofertę dwóch gatunków benzyn bezołowiowych, Eurosuper 95 i Super Plus 98 oraz dwóch rodzajów olejów napędowych, miejskiego Super i Ekodiesel Ultra. Benzyny Stale wzrastające wymagania norm zmuszają wytwórców benzyny do ciągłej poprawy ich jakości. Ostatnia norma EN 228:2004, która zapewne wkrótce doczeka się również krajowego odpowiednika, określa dopuszczalną zawartość siarki od dnia l stycznia 2005 r. na niespotykanym dotąd poziomie 50 mg/kg. Znaczący jest ponadto fakt konieczności wprowadzania na rynek w tym samym czasie benzyny o ultra niskim poziomie zawartości siarki (10 mg/ kg), przy założeniu, że benzyny produkowane w Polsce i innych krajach członkowskich UE osiągną ten poziom do 31 grudnia 2008 r. Nie można pominąć konieczności równoczesnego obniżenia zawartości węglowodorów aromatycznych, które od stycznia 2005 r. muszą być na poziomie niższym niż 35% obj. Jeśli wziąć pod uwagę również inne parametry benzyn, jak zakres wrzenia, prężność par, liczby oktanowe (badawcza i motorowa), to optymalne zagospodarowanie wszystkich ich komponentów staje się coraz trudniejsze. Nie można jednak zapominać o użytkownikach pojazdów starszej generacji, które z racji swojej konstrukcji były przystosowane do benzyn ołowiowych (etylin). Wprawdzie wymogi środowiskowe spowodowały, że już od kilku lat etyliny zostały wycofane z oferty Koncernu, ale w trosce o klientów wprowadzono do oferty benzynę Uniwersalną 95, wzbogacaną o specjalny dodatek, zapobiegający nadmiernemu zużyciu gniazd zaworowych przy zasilaniu benzyną bezołowiową silnika, przeznaczonego do zasilania benzyną etylizowaną. Produkowane przez PKN ORLEN S.A. benzyny bezołowiowe Eurosuper 95 Super Plus 98 spełniają wszystkie wymagania dla benzyn silnikowych, dopuszczonych do sprzedaży na podstawie obowiązującej normy PNEN 228:2003. Tym samym spełniają też obligatoryjne wymagania jakościowe dla benzyny silnikowej, jakim powinna ona odpowiadać ze względu na wymogi ochrony środowiska, określone w Załączniku nr l do Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 16 sierpnia 2004 r. (Dz.U. 192 z dnia 3.09.2004, póz. 1969). W rzeczywistości wytwarzane benzyny mają wyższą jakość w stosunku do wymagań normy, tak pod względem walorów eksploatacyjnych, jak i ekologicznych. Dzięki starannie dobranym komponentom, wytwarzanym w zaawansowanych procesach technologicznych w nowoczesnej i rozwiniętej asortymentowo rafinerii, oferowane benzyny zapewniają prawidłową pracę silnika w różnych warunkach atmosferycznych i przy zmiennym obciążeniu. Dodatkowym efektem jest zmniejszenie ich zużycia. Benzyny silnikowe są uszlachetniane odpowiednio dobranymi dodatkami o działaniu myjącym (detergentowym), zapewniającym utrzymanie w czystości układu dolotowego a nawet gwarantującym wyeliminowanie osa Mgr inż. Piotr GIŻYŃSK! w roku 1992 ukończył Politechnikę Warszawską, Wydział Budownictwa i Maszyn Rolniczych w Płocku na kierunku Technologia Chemiczna. Od października 1992 został zatrudniony w Petrochemii Płock. Aktualnie pracuje na stanowisku Specjalisty Koordynatora Obszaru Benzyn w dziale Głównego Inżyniera ds. Technologii Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN S.A. Specjalność technologia paliw silnikowych. Mgr inż. Ireneusz BEDYK w roku 1986 ukończył studia w Instytucie Chemii Politechniki Warszawskiej w Pfocku. W Polskim Koncernie Naftowym ORLEN S.A. pracuje od 1977 roku, aktualnie na stanowisku specjalisty koordynatora obszaru olejów napędowych i opałowych. Specjalność technologia paliw silnikowych. * Autor do korespondencji: MMMiMMMHiMHBBiBBiBBiBBMM Polski Koncern Naftowy ORLEN SA, ul. Chemików 7, 09400 Płock, tel.: (024) 3653671, fax: (024) 3654555, email: ireneusz.bedyk@orlen.pl
dów powstałych podczas stosowania paliwa nieznanego pochodzenia i nie zawierającego detergentów, przeciwkorozyjnym oraz przeciwutleniającym, chroniącym paliwo przed degradacją podczas przechowywania. Wysoką jakość benzyn osiągnięto w Płocku dzięki zrealizowanym poważnym inwestycjom oraz systematycznym modernizacjom istniejących instalacji. Otrzymywane komponenty cechuje jakość optymalna z punktu widzenia potrzeb silnika jak i środowiska naturalnego. Do stosowanych wysokooktanowych komponentów należy alkilat, składający się głównie z izooktanu, izomeryzat, będący mieszaniną wysokooktanowych węglowodorów izoparafinowych oraz eter etylotertbutylowy (lub metylo mbutylowy). Z innych, niezbędnych komponentów eliminowane są niepożądane składniki. I tak, w wysokooktanowym komponencie, jakim jest reformat, minimalizuje się zawartość benzenu, a w benzynie krakingowej minimalizuje się zawartość siarki. Zapadła nawet decyzja o budowie instalacji do odsiarczaniu tego komponentu, co pozwoli na spełnienie ostrych wymogów UE. Benzyny produkowane przez PKN ORLEN S.A. zapewniają długotrwałe zachowanie nominalnej mocy silnika, komfort jazdy i ograniczenie emisji toksycznych składników spalin, nawet w samochodach bez katalizatora. Prawidłową pracę katalizatora gwarantuje mała zawartość siarki, spełniająca obowiązujące i coraz bardziej zaostrzone limity. Nowym normowanym wymaganiem, wprowadzonym od 2003 r. w odniesieniu do benzyn, będących w obrocie na polskim rynku, jest ich skład grupowy (tabela 1). Wymagania te są spełniane w Polskim Koncernie Naftowym ORLEN S.A. z dużą rezerwą względem wartości granicznej, szczególnie w odniesieniu do węglowodorów typu aromatycznego. Typowa zawartość węglowodorów aromatycznych kształtuje się bowiem poniżej 35,0% obj., natomiast dla benzyn zawierających eter etylotertbutylowy w ilości 5,0% obj. nawet poniżej 30,0% obj. Wysoki poziom jakości benzyn jest szczególnie widoczny, jeśli uwzględni się, że Dyrektywa UE 2003/17/EC z 3 marca 2003 r. (zastępująca Dyrektywę 98/70/EC) w wymaganiach dla benzyn na 2005 r. (spójna z nową normą EN228) określa 18,0% obj. jako maksymalnie dopuszczalną zawartość olefin oraz 35,0% obj. jako dopuszczalny limit zawartości węglowodorów aromatycznych. Doświadczalnie stwierdzono, że ograniczanie zawartości węglowodorów aromatycznych w benzynie korzystnie wpływa na eksploatację silnika, w tym na obniżenie emisji kancerogennego benzenu w guzach wylotowych, obniżenie emisji CO 2 oraz zachowanie czystości komory spalania (co również wiąże się z ograniczeniem emisji szkodliwych składników gazów spalinowych). Wszystkie benzyny produkowane w Polskim Koncernie Naftowym ORLEN S.A. zawierają pakiet dodatków uszlachetniających. W ostatnich latach 3krotnie przeprowadzano ranking najskuteczniejszych dodatków do benzyn. Badania skuteczności działania były prowadzone na benzynie z Płocka w Instytucie Technologii Nafty (ITN) w Krakowie 1 ' i Centralnym Laboratorium Naftowym w Warszawie 21. Stosowane dodatki gwarantują czystość zaworów dolotowych, sprawdzaną w teście IVD keep clean wg procedury CEC F05A93, realizowanej na silniku Mercedes Benz M102E. Światowa Karta Paliw (WorldWide Fuel Charter) z grudnia 2002 r. rozróżnia, zgodnie z wymaganiami przemysłu motoryzacyjnego, cztery kategorie benzyn. W poszczególnych kategoriach dopuszczalna ilość osadów na zaworze dolotowym (mg/zawór) wynosi 30 mg dla kategorii 4, 30 mg dla kategorii 3, 50 mg dla kategorii 2. Testu nie wymaga się dla benzyn kategorii 1. Dodatki uszlachetniające, które są dodawane do benzyn w Polskim Koncernie Naftowym ORLEN S.A. gwarantują, że ilość osadów nie przekracza 25 mg/zawór. Paliwo lotnicze Produkcja paliwa lotniczego w PKN ORLEN S.A. prowadzona jest w oparciu na procesie hydrorafinacji wg technologii opracowanej przez ITN w Krakowie. Rozpoczęcie produkcji paliwa lotniczego JET Al w PKN ORLEN S.A. nastąpiło w 1992 r. Wcześniej produkowane było paliwo lotnicze o symbolu PSM2. Bazą do produkcji paliwa lotniczego JET Al jest frakcja naftowa o nominalnym zakresie wrzenia 150240, uzyskiwana w wyniku procesu destylacji ropy naftowej na instalacjach DRW Frakcja ta poddawana jest procesowi hydrorafinacji w atmosferze wodoru pod ciśnieniem 3,03,5 MPa w obecności katalizatora w temp. 250280. W tych warunkach w reaktorze na złożu katalitycznym zachodzi konwersja związków zawierających siarkę z wydzieleniem siarkowodoru. Zachodzi również częściowo konwersja związków tlenowych i azotowych z wydzieleniem odpowiednio wody i amoniaku. Powstaje też niewielka ilość węglowodorów lekkich. W wyniku procesu uzyskuje się tzw. hydrorafinat paliwowy. Bezpośrednio po stabilizacji i schłodzeniu hydrorafinatu dodawany jest do niego dodatek przeciwutleniający, po czym uzyskany produkt przekazywany jest do zbiorników magazynowych, gdzie po uzupełnieniu składu o dodatek antystatyczny, uzyskuje się gotowe paliwo JET Al, które po uzyskaniu pozytywnych wyników badań laboratoryjnych, kierowane jest do sprzedaży. Paliwo lotnicze JET Al produkowane jest w PKN ORLEN S.A. wg ustalonej technologii, zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami międzynarodowymi. Jakość tego paliwa jest zgodna z wymaganiami AFQRIOS (Wymagania Jakościowe na Paliwa Lotnicze dla Połączonych Systemów Operacyjnych), które spełnia najostrzejsze wymagania zawarte w normie Brytyjskiego Ministerstwa Obrony DEF STAN 9191 (DERD 2494), normie ASTM D 1655 93a dla turbinowych paliw lotniczych JET Al oraz w wytyczne Międzynarodowego Stowarzyszenia Transportu Lotniczego (IATA) GEH/2669 dla paliw typu nafta. Okresowe badania kontrolne paliwa JET Al produkowanego w Koncernie, wykonywane w niezależnym międzynarodowym Laboratorium EMPA w Zurichu, potwierdzają jego wysoką jakość. Paliwo JET Al produkowane w Płocku posiada również, uzyskany w 1998 r. Certyfikat Zgodności z wojskową Normą Obronną wydany przez Wojskowy Ośrodek BadawczoRozwojowy Służby MPS w Warszawie. Tabela 1. Maksymalnie dopuszczalna zawartość olefin i węglowodorów aromatycznych Tab/e 1. Olefins and aromatics content limits Zawartość węglowodorów typu: ołefmowego a ' b ' c aromatycznego a ' b ' c VOSC1 Jednostki Wartości % obj. 18,0 42,0 ASTM D 1319:1999 (PrPNC04100) "zawartość związków zawierających tlen powinna być oznaczona, tak by można było wprowadzić poprawki zgodnie z punktem 13.2 normy ASTM D 1319:1995; 3 w przypadku obecności w próbce eteru etylofcrtbutyłowego (ETBE) strefa aromatyczna powinna być określana w dół od różowo brązowego pierścienia, znajdującego się powyżej pierścienia czerwonego, zwykle wykorzystywanego przy braku ETBE (obecność lub brak ETBE może być stwierdzona na podstawie analizy opisanej w odnośniku a ); : w niniejszej normie oznaczanie według ASTM D 1319:1995 powinno być wykonane z pominięciem warunkowej operacji depentanizacji.
PKN ORLEN S.A. podjął w 2004 r. produkcję nowego typu paliwa do turbinowych silników lotniczych kod MPS F34, opracowanego przez Wojskowy Ośrodek BadawczoRozwojowy Służby MPS w ramach procesów dostosowawczych Sił Zbrojnych RP do standardów NATO. Olej napędowy miejski Super Od czerwca 2004 r. PKN ORLEN S.A. produkuje nową odmianę specjalnego oleju napędowego miejskiego oznaczonego symbolem Super, paliwa do silników z zapłonem samoczynnym, 0 bardzo dobrych właściwościach użytkowych i ekologicznych. W porównaniu do typowych olejów napędowych, zastosowanie paliwa miejskiego zapewnia przede wszystkim znaczące obniżenie emisji związków toksycznych w spalinach silnikowych. Poza tym, olej napędowy miejski posiada bardzo dobre właściwości niskotemperaturowe, które umożliwiają jego stosowanie w temp. do 34. Europejskim odpowiednikiem oleju napędowego miejskiego jest paliwo City Diesel, od kilkunastu lat z sukcesem stosowane głównie w krajach skandynawskich (Szwecja, Finlandia). Paliwo miejskie, ze względu na swoje bardzo dobre właściwości ekologiczne i eksploatacyjne, przeznaczone jest dla dużych aglomeracji miejskich i regionów przemysłowych o najwyższym zagrożeniu dla środowiska. Olej napędowy miejski Super sukcesywnie zastępuje produkowany jeszcze olej napędowy miejski ONM Standard 25", który charakteryzuje się także bardzo wysoką jakością, niemniej jednak ma większą zawartość siarki. Olej napędowy miejski przeznaczony jest przede wszystkim do autobusów komunikacji miejskiej, odpowiadając specyficznym warunkom eksploatacji tych pojazdów i stosowanego w kraju taboru. Autobusy komunikacji miejskiej poruszają się na krótkich odcinkach trasy pomiędzy kolejnymi przystankami, głównie w ruchu o dużym natężeniu, nasilającym się dodatkowo w godzinach szczytów komunikacyjnych. Silnik autobusowy, każdorazowo przy ruszaniu z miejsca zostaje znacznie obciążony, proporcjonalnie do liczby przewożonych pasażerów. Wymaga to gwałtownego zwiększenia dawki podawanego paliwa, a to z kolei sprzyja pogorszeniu warunków spalania, zwłaszcza w przypadku pojazdów o niewielkim, jednostkowym wskaźniku mocy (kw/t). W efekcie wyraźnie zwiększa się emisja szkodliwych składników w spalinach i rośnie zadymienie spalin. Poprzez zastosowanie specjalnego paliwa, jak olej napędowy miejski, emisję tę można znacząco obniżyć, co w skali dużych aglomeracji miejskich daje odczuwalne efekty ekologiczne. Paliwo miejskie produkowane jest na bazie specjalnie wybranych frakcji lekkiego oleju napędowego (o mniejszej lepkości 1 gęstości). Frakcje te nie zawierają węglowodorów najcięższych, występujących w typowych olejach napędowych. Poprzez zastosowanie procesu hydrorafinacji, w paliwie miejskim ograniczono w sposób zasadniczy zawartość siarki i węglowodorów aromatycznych. Dzięki temu paliwo łatwiej i pełniej spala się w komorze silnika, tworząc znacznie mniejsze ilości substancji toksycznych, takich jak cząstki stałe, a także węglowodory, tlenki siarki, tlenek węgla i tlenki azotu. Przebieg procesu spalania paliwa w silniku, a także inne właściwości użytkowe paliwa, dodatkowo poprawiane są poprzez zastosowanie specjalnie dobranego pakietu dodatków uszlachetniających. Dzięki wszystkim tym zabiegom technologicznym, olej napędowy miejski posiada bardzo dobre właściwości ekologiczne i użytkowe. Jego liczba cetanowa jest nie niższa niż 51,0. Liczba ta określa zdolność paliwa do samozapłonu i warunkuje przebieg procesu spalania. Poziom wartości tego parametru przyjęty dla paliwa miejskiego zapewnia uzyskanie prawidłowego rozwoju płomienia i optymalnego przebiegu procesu spalania w silniku, a w konsekwencji zmniejszenie emisji substancji szkodliwych w spalinach. Wielkość tego parametru jest znacznie wyższa niż wymaga tego Polska Norma PNEN 590:2002, jak również Norma Europejska EN590:2004, które to określają liczbę cetanowa dla tej klasy olejów napędowych jako nie niższą niż 48,0. Temperatura mętnienia oleju nie może być wyższa niż 30. W tej temperaturze z oleju napędowego zaczynają wytrącać się pierwsze kryształy parafiny. Są one zbyt małe, aby powodować natychmiastowe blokowanie filtrów paliwowych w pojazdach, jednak ich pojawienie się w paliwie rozpoczyna proces stopniowego rozwarstwiania oleju napędowego i utraty jego dobrych właściwości Teologicznych i eksploatacyjnych. W oleju napędowym miejskim proces wytrącania parafin rozpoczyna się w temperaturach nie wyższych niż 30. Norma Polska PNEN 590:2002 określa wartość temperatury mętnienia dla arktycznego oleju napędowego klasy O jako nie wyższą niż 10. Temperatura zablokowania zimnego filtru CFPP (colt filter plugging point) nie może być wyższa niż 34. Wartość tej temperatury przyjmuje się jako graniczną temperaturę eksploatacji zimowych olejów napędowych. Zgodnie z ideą tego badania, w oznaczonej temperaturze CFPP w warunkach eksploatacyjnych (zwłaszcza podczas rozruchu silnika) następuje zablokowanie filtra paliwowego w pojeździe i jego unieruchomienie. Dla oleju napędowego miejskiego gwarantuje się możliwość stosowania paliwa w okresie zimowym do temperatury co najmniej 34. Zimowe oleje napędowe produkowane wg PNEN 590:2002 mają określoną wartość temperatury CFPP nie wyższą niż 20. Naturalne związki siarki zawarte w oleju napędowym, a także utrzymanie odpowiedniego poziomu lepkości kinematycznej, zapewniają paliwu odpowiednie własności smarne, zapobiegające nadmiernemu zużyciu elementów aparatury wtryskowej silnika. Pomimo obniżonej lepkości kinematycznej paliwa miejskiego i bardzo małej zawartości siarki, paliwo to zachowuje bardzo dobre właściwości smarne, znacznie lepsze niż typowe oleje napędowe (średnica śladu zużycia nie większa niż 400 o.m). Uzyskano to dzięki wprowadzeniu specjalnych dodatków przeciwzużyciowych. Zastosowanie w paliwie miejskim dodatków detergentowych efektywnie zapobiega zanieczyszczaniu się (koksowaniu) rozpylaczy paliwa w silniku, co zapewnia długotrwałą ich pracę przy zachowaniu optymalnych warunków rozpylania paliwa, a co za tym idzie, pełniejsze jego spalanie. Zawartość siarki w oleju nie może być większa niż 10 mg/kg paliwa (0,0010% m/m). Związki siarki zawarte w paliwie, podczas spalania w silniku tworzą szkodliwe dla środowiska tlenki siarki, a także przyczyniają się do zwiększenia emisji cząstek stałych w gazach wydechowych, obserwowanych jako czarne dymy", szczególnie przy dużym obciążeniu silnika. Europejskie i krajowe oleje napędowe (wg EN590) zawierają maks. 350 mg/ kg (0,035% m/m) siarki. Zawartość wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) w olejach nie może być wyższa niż 3% (m/m). WWA, ze względu na swoją budowę cząsteczkową, najtrudniej ze wszystkich ugrupowań chemicznych występujących w olejach napędowych, ulegają całkowitemu spaleniu w silniku, tworząc skondensowane struktury wielopierścieniowe, które emitowane są jako składniki cząstek stałych. W chwili obecnej, zawartość węglowodorów aromatycznych w typowych olejach napędowych normowana jest w USA (Kalifornia) oraz w Unii Europejskiej, w tym i w Polsce, gdzie przyjęto dopuszczalną zawartość WWA na poziomie maks. 11% (m/m). Poprzez właściwy dobór parametrów jakościowych paliwa miejskiego, oraz zastosowanie specjalnych dodatków uszlachetniających, uzyskano bardzo wyraźne obniżenie emisji substancji szkodliwych w spalinach silnikowych pojazdów zasilanych miejskim olejem napędowym Super. Najlepszy wskaźnik obniżenia emisji uzyskano w przypadku cząstek stałych i WWA. Bardzo niski poziom zawartości siarki w paliwie miejskim umożliwia również efektywne zastosowanie dopalaczy katalitycznych w pojazdach, dzięki czemu można było uzyskać dalsze obniżenie stężenia substancji szkodliwych w spalinach. Efektywność obniżenia emisji węglowodorów, tlenku węgla, tlenków azotu i cząstek stałych oraz WWA, uzyskaną w badaniach hamownianych na silniku RABAMAN D 2156 HM 60 zasilanym paliwem miejskim (w odniesieniu do standardowego oleju napę
dowego), przedstawiono na rys. Podstawowe właściwości paliwa miejskiego w porównaniu z wymaganiami na oleje napędowe w Unii Europejskiej i olej napędowy Ekodiesel Ultra przedstawiono w tabeli 2. Olej napędowy Ekodiesel Ultra 3 ) Olej napędowy Ekodiesel Ultra jest paliwem spełniającym najostrzejsze wymagania jakościowe i ekologiczne stawiane paliwom do silników wysokoprężnych w krajach Unii Europejskiej. Paliwo to posiada silne atuty, w porównaniu do olejów CO NOx PM Składniki toksyczne spalin WWA Rys. Obniżenie emisji w wyniku zastąpienia standardowego oleju napędowego olejem napędowym miejskim Super Fig. Emission reduction by substitution of a standard diesel by the city diesel Super napędowych produkowanych dotychczas. I tak, śladowa zawartość siarki wynosi poniżej 10 mg/kg, co oznacza 5krotne jej obniżenie w odniesieniu do paliwa Ekodiesel Plus 50, zawierającego siarkę w ilości 50 mg/kg paliwa. Obniżenie zawartości siarki w oleju napędowym do poziomu 10 mg/kg ma duże znaczenie ekologiczne. Zapewnia znaczne obniżenie emisji tlenków siarki i posiadających działanie rakotwórcze cząstek stałych, a przede wszystkim umożliwia stosowanie filtrów cząstek stałych i katalizatorów w układzie wydechowym pojazdów z silnikiem Diesla. Tak niski poziom zawartości siarki w oleju napędowym zostanie przyjęty w krajach Unii Europejskiej jako obowiązkowy dopiero w 2009 r. Obniżona została zawartość węglowodorów aromatycznych, a przede wszystkim aromatów policyklicznych, odpowiedzialnych w znacznym stopniu za tworzenie i emisję cząstek stałych. Ponadto podwyższona została do 51 wartość liczby cetanowej, która ma bezpośredni wpływ na przebieg procesu spalania w silniku, a tym samym na parametry pracy silnika i wielkość emisji substancji szkodliwych. Lepsze właściwości eksploatacyjne w okresie zimowym uzyskano dzięki obniżeniu zawartości węglowodorów parafinowych, które w niskich temperaturach mogą wytrącać się z paliwa powodując jego rozwarstwienie, oraz dodatkowo, dzięki zastosowaniu specjalnych dodatków zapobiegających wytrącaniu parafiny. Wysoki stopień czystości mikrobiologicznej został gwarantowany w całym systemie dystrybucji PKN ORLEN S.A. W wyniku prowadzonej od kilku lat akcji profilaktycznego zabezpieczania paliw przed skażeniem mikrobiologicznym, olej napędowy Ekodiesel Ultra pozbawiony jest mikroorganizmów oraz produktów ich metabolizmu, szlamów i osadów, które mogłyby zatykać filtry w pojazdach i wywoływać inne problemy eksploatacyjne. Tabela 2. Porównanie właściwości oleju napędowego miejskiego Super z wymaganiami Unii Europejskiej na olej napędowy klasy 2 oraz Ekodiesla Ultra Tab/e 2. City diesel Super requirements compared to class 2 EU diesel and Ekodiesel Ultra Właściwości Liczba cetanowa, min. Gęstość w 15, maks. Skład frakcyjny: 95 % (V/V) destyluje do temperatury, min. Zawartość siarki, maks. Zawartość wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, maks. Temperatura mętnienia, max. Temperatura zablokowania zimnego filtru CFPP, maks. Smarność, skorygowana średnica śladu zużycia (WS 1,4) w temp. 60 Jedn. kg/m 3 mg/kg % mas. c fjim Olej napędowy miejski Super 51,0 830 290 10 3 30 34 400 EN590:2004 KłasaZ 48,0 840 340 350 11 22 32 460 Ekodieseł Ultra Gatunek F 51,0 845 360 10 7 20 400 Tabela 3. Wymogi jakościowe co do nowej odmiany oleju opałowego lekkiego Ekoterm Plus Table 3. dua/ity requirements on the heating oil Ekoterm Plus Gęstość w temp. 15 Właściwości Wartość opałowa Temperatura zapłonu Lepkość kinematyczna w temp. 20 Skład frakcyjny: do 250 destyluje do 350 destyluje Temperatura płynięcia Zawartość siarki Smarność, skorygowana średnica śladu zużycia (WS 1,4) w temp. 60 Jednostki kg/m 3 MJ/kg mm /s %obj. %mas. (j,m minimum 42,6 56 85 maksimum 860 6,00 65 20 0,10 460 iii PNEN ISO 3675 PNEN ISO 12185 PN86/C04062 PNEN ISO 27 19 PNEN ISO 3 104 PNEN ISO 3405 PN83/C04117 PNISO 8754 PNEN ISO 14596 PrPNEN ISO 20846 PNEN ISO 121561
Olej opałowy lekki Ekoterm Plus Od l października 2004 r. Polski Koncern Naftowy ORLEN S.A. produkuje nową odmianę oleju opałowego lekkiego Ekoterm Plus o zawartości siarki nie wyższej niż 0,10% (m/m). Produkcja tego paliwa została podjęta z dużym wyprzedzeniem w stosunku do wymogów Unii Europejskiej, które nakazują wprowadzenie tego produktu na rynek dopiero od 2008 r. Jakość produktu odpowiada najwyższym standardom europejskim, w tym, uznawanemu za wzorcowy, standardowi niemieckiemu D IN 516031:2003 dla oleju opałowego Heizól EL. Odpowiedni dobór komponentów i zastosowanie wielu specjalnych dodatków uszlachetniających zapewnia nowej odmianie paliwa Ekoterm Plus wysokie parametry eksploatacyjne, w tym również odpowiednie właściwości smarne, gwarantujące jego bezpieczne użytkowanie. Olej opałowy Ekoterm Plus zawiera depresator, dodatki uszlachetniające poprawiające przebieg procesu spalania i zapewniające paliwu dobre właściwości myjące, przeciwkorozyjne, demulgujące, przeciwpieniące oraz poprawiające odporność na utlenianie. Paliwo zawiera również barwnik oraz znacznik. Może zawierać dodatek smarnościowy oraz biobójczy. Obniżenie zawartości siarki w lekkim oleju opałowym do poziomu poniżej 0,10% (m/m) wiąz z zastosowaniem specjalnie zestawionego, wzbogaconego pakietu dodatków uszlachetniających, pozwoliło na uruchomienie produkcji paliwa o znacznie podwyższonych właściwościach użytkowych i ekologicznych, w tej klasie jakości, stosowanej w Europie dla paliw przeznaczonych do urządzeń grzewczych zasilanych zamiennie gazem lub lekkim olejem opałowym. Nowa odmiana oleju opałowego lekkiego Ekoterm Plus odznacza się nie tylko obniżoną zawartością siarki. Zastosowanie w pakiecie dodatków uszlachetniających dla tego produktu bardzo efektywnych dodatków przyspieszających zapłon paliwa, w początkowym stadium procesu spalania, oraz katalizatora ułatwiającego dopalanie resztek niespalonego paliwa, w końcowym etapie tego procesu, pozwala na znaczące obniżenie emisji w momencie zapalania się i gaśnięcia płomienia. Podczas pracy urządzenia grzewczego płomień zapala się i gaśnie kilkadziesiąt a nawet kilkaset razy na dobę. Dodatkowo, dzięki reformulacji pakietu dodatków, następuje obniżenie skłonności paliwa do tworzenia nagarów i osadów w urządzeniu grzewczym, a tym samym utrzymanie w czystości komory spalania oraz dysz palnika, a w rezultacie lepsza wymiana ciepła oraz lepsze rozpylenie paliwa, co ułatwia prawidłowy przebieg procesu spalania oraz zapewnia dalsze znaczące obniżenie emisji, do poziomu emisji z urządzeń zasilanych gazem ziemnym. Wprowadzona nowatorska technologia produkcji paliwa Ekoterm Plus, będąca przedmiotem zgłoszenia patentowego, zapewnia uzyskanie produktu o szczególnych właściwościach ekologicznych, przeznaczonego do najnowocześniejszych, niskoemisyjnych urządzeń grzewczych. Tego typu oleje opałowe (o zaw. siarki maks. 0,10%) w europejskim systemie podatkowym objęte są specjalnymi ulgami akcyzowymi. Podstawowe wymogi jakościowe odnośnie nowej odmiany oleju opałowego lekkiego Ekoterm Plus podano w tabeli 3. Otrzymano: 03112003 SHIMADZU PROMOCM.._.,* «*, detektor WW, Chromatografy gazowe Chromatografy cieczowe Spektrometry masowe Spektrofluorymetry Spektrofotometry UVVis Spektrofotometria w podczerwieni Spektrometry absorbcji atomowej Analizatory węgla organicznego....». AŃ AL YTICAL. ' ; ' Spektrometry masowe MALDITOF Analizatory żeli, peptydów i protein 0phenomenex > Kolumny do chromatografii cieczowej > Kolumny do łfc«i.fchromatografii gazowej SPE CHROMflCOl * Detektory elektrochemiczne «Akcesoria chromatograficzne RHEODYNE «Zawory dozujące PEAK e Generatory gazów SADTLER Biblioteki widm do FTIR LITERATURA 1. Badania porównawcze działania pakietów dodatków uszlachetniających do benzyny na podstawie testu na silniku Mercedes Benz M 102 E: Dokumentacja Techniczna CLN nr 1257/02 (temat Z277/02), CLN, Warszawa 2002. 2. Badania porównawcze działania wybranych pakietów dodatków uszlachetniających do benzyny na podstawie testu na silniku Mercedes Benz M 102 E: Dokumentacja ITN nr 3542/2002 (temat Z3375/02), ITN, Kraków 2002. 3. Opracowanie technologii produkcji oleju napędowego o zawartości siarki poniżej 10 mg/kg: Dokumentacja ITN nr 3757/2004, ITN, Kraków 2004. SPECAC Akcesoria do FTIR SHIM PÓL A.M. Borzymowski ul. Lubomirskiego 5,05080IZABEL1N tel.(022)7227048 do 50, faks (022) 7227051 Email: shimadzu@2a.pl