Ocena celująca: WYMAGANIA EDUKACUJNE Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE KLASA I. uczeń charakteryzuje się bogatą, znacznie wykraczającą poza wymagania programowe, wiedzą związaną z tematyką przedmiotu, korzysta z literatury popularnonaukowej i specjalistycznej związanej z omawianą problematyką na zajęciach,oraz innych źródeł informacji do których potrafi sam dotrzeć biegle operuje zdobytą wiedzą, samodzielnie rozwiązuje nietypowe problemy, dogłębnie i oryginalnie ocenia fakty i wydarzenia sceny politycznej, odnosi sukcesy w konkursach przedmiotowych. Ocena bardzo dobra: uczeń posiada zasób wiedzy mieszczący się w ramach obowiązującego programu, wykazuje zainteresowanie przedmiotem oraz literaturą popularnonaukową dotyczącą omawianych treści; udziela odpowiedzi wyczerpujących pod względem faktograficznym, swobodnie operuje faktami i dostrzega związki między nimi, formułuje opinie na forum publicznym, argumentuje i broni własnego zdania, samodzielnie rozwiązuje nietypowe problemy, samodzielnie dociera do różnych źródeł informacji Ocena dobra: uczeń wykazuje się wiedzą pochodzącą ze źródeł podstawowych ( lekcja, podręcznik), nabyte umiejętności próbuje stosować w sytuacjach problemowych, omawia poruszaną problematykę w sposób logiczny i spójny, aktywnie uczestniczy w zajęciach, w kwestiach spornych zajmuje stanowisko i broni swych poglądów na forum klasy, prawidłowo i sprawnie wykonuje ćwiczenia i zadania zdarzają się czasem drugorzędne błędy
Ocena dostateczna: uczeń wykazuje orientacje w treściach zagadnień opracowanych na lekcji, zapamiętuje podstawowe treści z danego działu tematycznego i samodzielnie je prezentuje (zapamietywanie jednak dominuje nad ich rozumieniem), umiejętności stosuje tylko w sytuacjach typowych, korzysta z podstawowych źródeł informacji, popełnia błędy rzeczowe i językowe a zasób słownictwa jest skromny. Ocena dopuszczającą: uczeń ma poważne luki w wiedzy i umiejętnościach przewidziane programem polecenia wykonuje chętnie, ale na miarę swoich możliwości, przy pomocy nauczyciela odpowiada na postawione pytania o niewielkim stopniu trudności, (poprawnie, z pomocą nauczyciela rozpoznaje, nazywa i klasyfikuje pojęcia, procesy, zjawiska, dokumenty, postacie z życia publicznego itp.), niski poziom wiedzy nie przekreśla możliwości dalszej nauki i rokuje nadzieje na uzupełnienie wiedzy programowej. Ocena niedostateczna: uczeń nie opanował materiału w stopniu koniecznym do kontynuowania nauki, w sposób błędny i niedojrzały formułuje oceny i wysnuwa wnioski, nie rozumie i nie potrafi wykonać prostych zadań nawet przy pomocy nauczyciela, odznacza się brakiem systematyczności i chęci do nauki oraz biernością na lekcjach, popełnia poważne błędy, nie potrafi umiejscawiać wydarzeń w czasie i przestrzeni, nie uczestniczył w realizacji projektu edukacyjnego, nie prowadzi zeszytu przedmiotowego.
Zakres wymagań Wymagania podstawowe Jednostka lekcyjna (ocena dopuszczająca i dostateczna) Uczeń: I. Człowiek i społeczeństwo 1. Oto jest człowiek człowiek i jego sporządza spis swoich uzdolnień i umiejętności, najważniejsze umiejętności potrafi określić najważniejsze elementy osobowości człowieka 2. Człowiek wśród innych wie, dlaczego człowiek jest istotą społeczną, wie, czym są role społeczne, wymienia kilka ról społecznych, które sam pełni wyjaśnia pojęcia: społeczeństwo, socjalizacja, 3. Być w grupie społecznej wie, czym są i jaką rolę pełnią grupy społeczne, potrafi dokonać podziału grup społecznych na formalne i nieformalne oraz pierwotne i wtórne, duże i małe wymienia grupy do których należy 4. Razem, mości panowie! Czyli nie ma jak w grupie Wymagania ponadpodstawowe (ocena dobra, bardzo dobra i celująca) Uczeń: potrafi opisać człowieka ze względu na jego specyficzne cechy i potrzeby potrafi wskazać przykłady potwierdzające, że człowiek jest istotą społeczną charakteryzuje oczekiwania związane z pełnionymi przez siebie rolami społecznymi wyjaśnia pojęcia: interakcje, więzi społeczne i podaje odpowiednie przykłady potrafi scharakteryzować różne grupy społeczne, wskazując ich specyficzne cechy wyjaśnia pojęcie subkultury młodzieżowej i podaje przykłady wie, jakie role można pełnić w grupie, potrafi opisać różne typy przywództwa i podać przykłady zna różne sposoby podejmowania decyzji w grupie potrafi wskazywać dobre i złe strony różnych typów przywództwa oraz wskazuje ich dodatnie i ujemne strony wyjaśnia na przykładach znaczenie podstawowych norm współżycia między ludźmi, w tym wzajemności, odpowiedzialności i zaufania 5. Wszystko zaczyna się w rodzinie zna podstawowe funkcje pełnione przez rodzinę, potrafi opisać rodzinę jako małą grupę społeczną, wyjaśnia, na czym polegają różnice między zbiorowością, społecznością i społeczeństwem potrafi scharakteryzować na wybranych przykładach społeczeństwo otwarte i społeczeństwo zamknięte podaje przykłady i charakteryzuje rodzaje społeczności wyjaśnia pojęcia: ruchliwość społeczna, warstwa społeczna, kasta i podaje stosowne przykłady 6. Podziały, zróżnicowanie i problemy społeczeństwa wie, na czym polega zróżnicowanie społeczeństwa przedstawia własną hierarchię wartości potrafi zidentyfikować problemy społeczne w swojej najbliższej okolicy charakteryzuje odwołując się do przykładów wybrane warstwy społeczne, grupy zawodowe i style życia, przedstawia wybrany problem społeczny ważny dla młodych mieszkańców swojej miejscowości i rozważa jego możliwe rozwiązania, wyjaśnia, jak tworzą się podziały w grupie i społeczeństwie (np. na swoich i obcych ) i podaje możliwe sposoby przeciwstawiania się przejawom nietolerancji wyjaśnia pojęcia: hierarchia wartości, emigracja, korupcja i podaje przykłady
7. Walczyć, odejść, negocjować... wymienia najważniejsze rodzaje konfliktów, wymienia sposoby rozwiązywania konfliktów zna najważniejsze zasady prowadzenia negocjacji wyjaśnia pojęcia: konflikt interpersonalny, społeczny, międzynarodowy, negocjacje II. Być uczniem, być obywatelem 8. Jestem uczniem, czyli lekcja o szkole wie, jakie funkcje pełni w szkole: dyrektor, rada rodziców, rada pedagogiczna, wie, jaką rolę w życiu społeczności szkolnej odgrywa kodeks ucznia wymienia prawa i obowiązki ucznia 9. Ile zależy od nas samych, czyli słów kilka o samorządzie szkolnym wskazuje najważniejsze funkcje, jakie pełni samorząd szkolny, zna najważniejsze zasady wyboru samorządu szkolnego 10. Umiejętności i cnoty obywatelskie potrafi określić znaczenie cnót i umiejętności obywatelskich wymienia cechy dobrego obywatela 11. Społeczeństwo obywatelskie wie, czym jest społeczeństwo, wie, jak można aktywnie uczestniczyć w życiu publicznym wskazuje przyczyny powstawania konfliktów, wymienia i charakteryzuje sposoby osiągnięcia kompromisu potrafi podjąć próbę rozwiązania na drodze negocjacji prostego konfliktu interpersonalnego wyjaśnia pojęcia: kompromis, zgniły kompromis, arbitraż, koncyliacja, mediacja, Okrągły Stół potrafi wskazać co najmniej kilka ważnych funkcji, jakie pełni szkoła wymienia organy nadzorujące i prowadzące szkoły omawia system oświaty w Polsce wyjaśnia i stosuje terminy: MEN, kuratorium oświaty, Rzecznik Praw Ucznia wymienia akty prawne regulujące funkcjonowanie szkoły wyjaśnia zasadę samorządności i podaje przykłady samorządów podaje przykłady działań mających na celu usprawnienie pracy samorządu szkolnego potrafi zorganizować wybory i przeprowadzić kampanię wyborczą wskazuje cechy dobrego obywatela, odwołując się do przykładów współczesnych i historycznych podaje przykłady aktywności społecznej na przykładach omawia czym jest wolontariat potrafi wskazać, jakie działania podejmuje społeczeństwo obywatelskie podaje propozycje działań jakie może podjąć dla dobra innych uzasadnia znaczenie społeczeństwa obywatelskiego
III. W świecie mediów i informacji 12. Środki masowego przekazu we współczesnym świecie 13. Jak korzystać ze środków masowego przekazu? 14. Jak zdobywać, przetwarzać i prezentować informacje? zna różne rodzaje mediów, potrafi wyjaśnić, dlaczego media nazywane są czwartą władzą potrafi opisać różne sposoby interaktywnej omawia na przykładach funkcje jakie media pełnią w życiu społecznym komunikacji wyjaśnia pojęcia: trójpodział władzy, afera Watergate, public relations, spin wyjaśnia pojęcia: internet, kultura masowa, media doktorzy audiowizualne, media interaktywne wie, jak odróżniać informację od komentarza, potrafi w sposób krytyczny odbierać przekaz reklamowy, potrafi odczytać i dokonać interpretacji sondażu opinii publicznej wie, jak odróżniać opinie od faktów, rozumie i stosuje zasady współpracy w ramach grupy wie, jakie jest znaczenie badań opinii publicznej wyjaśnia i stosuje terminy: Kodeks etyki dziennikarskiej, manipulacja, reklama społeczna, celebryci prezentuje projekt własnej reklamy społecznej potrafi przygotować samodzielnie prezentację i publicznie ją przedstawić wymienia zagrożenia i szanse, które niesie ze sobą rozwój nowoczesnych technologii komunikacyjnych IV. Samorząd terytorialny 15. Nic o nas bez nas Kilka słów o wie, czym jest samorząd terytorialny, samorządzie terytorialnym omawia zasadę trójstopniowego podziału terytorialnego i wymienia jednostki samorządu oraz władze potrafi wskazać nazwę gminy, powiatu i województwa, w którym mieszka potrafi opisać strukturę i wymienić zadania samorządu terytorialnego, zna sposób powoływania władz samorządu terytorialnego wyjaśnia i stosuje terminy: centralizacja, decentralizacja, powiat ziemski, powiat grodzki, wojewoda
16. Społeczność lokalna i sposoby jej organizowania się 17. Jak funkcjonują urzędy samorządu terytorialnego? wie, w jaki sposób obywatele mogą wpływać na decyzje władz samorządowych, potrafi napisać petycję lub list otwarty skierowany do władz samorządu lokalnego wie, jakie sprawy można załatwić w urzędach samorządu terytorialnego, potrafi sporządzić pismo urzędowe potrafi sformułować kilka najważniejszych problemów, którymi powinien zająć się samorząd terytorialny na obszarze zamieszkania ucznia charakteryzuje sposoby wywierania nacisku na władze samorządowe wyjaśnia na czym polega i czego dotyczy nadzór władzy centralnej nad samorządowymi zna sposoby postępowania przy załatwianiu różnych spraw w urzędach wyjaśnia i stosuje pojęcia: etyka, PESEL, koncesja, inwestycja, obiektywizm, profesjonalizm 18. To, co najbliżej mała ojczyzna wie, czym są mała ojczyzna i region, potrafi wskazać cechy charakterystyczne regionu, w którym mieszka, wie, czym jest patriotyzm obywatelski potrafi wymienić czynniki kształtujące odrębność regionalną, wymienia pozytywne strony patriotyzmu obywatelskiego odpowiada na pytanie czym jest dla niego mała ojczyzna uzasadnia stwierdzenie: Aby kochać swoją ojczyznę, najpierw trzeba poznać i pokochać swoją małą ojczyznę. V. Państwo i władza demokratyczna 19. Na początku było państwo zna najważniejsze teorie powstania państwa potrafi wymienić funkcje państwa wyjaśnia pojęcia: państwo, naród, świadomość narodowa 20. Polak czy polski obywatel? potrafi wyjaśnić, czym różni się obywatelstwo od narodowości, wie, w jaki sposób można nabyć obywatelstwo na zasadach ziemi i krwi 21. Trudna sztuka patriotyzmu wie, jak powstały polskie symbole narodowe, odwołując się do różnych przykładów, wyjaśnia, czym jest patriotyzm, potrafi wskazać różnice pomiędzy patriotyzmem a nacjonalizmem, szowinizmem, kosmopolityzmem zna genezę współczesnych narodów i wie, jak kształtuje się poczucie tożsamości narodowej charakteryzuje i podaje przykłady funkcji państwa wyjaśnia i stosuje pojęcia: suwerenność, anarchizm, anarchia, tożsamość narodowa, nacjonalizm potrafi wymienić prawa i obowiązki obywatelskie wynikające z konstytucji, wie, czym jest i jak funkcjonuje stereotyp potrafi określić znaczenie patriotyzmu w dziejach narodów i społeczeństw, odwołując się do wydarzeń historycznych i współczesnych, wskazuje rolę patriotyzmu, nacjonalizmu i szowinizmu podaje przykłady patriotyzmu czasu wojny i czasu pokoju wyjaśnia i stosuje pojęcia: ptriotyzm, nacjonalizm, szowinizm, rasizm, nazizm, kosmopolityzm, Holokaust, heroizm
22. Inni u nas, my u innych o mniejszościach narodowych, etnicznych i Polonii potrafi odróżnić mniejszości narodowe od potrafi określić rolę, jaką pełnią mniejszości narodowe i etniczne w mniejszości etnicznych, społeczeństwie polskim, wymienia mniejszości narodowe i etniczne żyjące wyjaśnia, w jaki sposób Polacy żyjący za granicą podtrzymują swoją więź z obecnie w Polsce, ojczyzną wyjaśnia, co to jest Polonia, i wskazuje przedstawia prawa mniejszości narodowych i etnicznych żyjących w Polsce najważniejsze skupiska Polonii na świecie wyjaśnia i stosuje pojęcia: autonomia, dyskryminacja, czystki etniczne, migracja, wyjaśnia pojęcia: mniejszości narodowe i etniczne, imigracja Polonia, emigracja 23. O najważniejszych zasadach demokracji potrafi określić najważniejsze zasady nowożytnej demokracji, wskazuje mocne i słabe strony demokracji wyjaśnia pojęcia: demokracja, demokracja bezpośrednia i pośrednia, suwerenność narodu 24. Systemy autorytarne i totalitarne wie, czym są systemy totalitarne i autorytarne, potrafi wskazać najważniejsze różnice pomiędzy totalitaryzmem a autorytaryzmem zna najważniejsze etapy w dziejach demokracji, określa znaczenie demokracji we współczesnym świecie wyjaśnia i stosuje pojęcia: polis, senat, Deklaracja praw człowieka i obywatela, pluralizm, referendum, plebiscyt, inicjatywa ludowa, populizm odwołując się do odpowiednich przykładów, potrafi określić, na czym polega negatywna rola systemów totalitarnych i autorytarnych omawia sytuację jednostki i władzy w totalitaryzmie i autorytaryzmie, wyjaśnia i stosuje pojęcia: totalitaryzm, autorytaryzm, faszyzm, komunizm, elitaryzm, opozycja, utopia 25. Polskie tradycje demokratyczne wymienia najważniejsze wydarzenia świadczące o polskich tradycjach demokratycznych potrafi wskazać najważniejsze tradycje demokracji, zna proces powstawania III Rzeczypospolitej zna rolę Solidarności w budowaniu demokracji w potrafi wymienić najważniejsze sukcesy III Rzeczypospolitej Polsce zna międzynarodowe organizacje do których należy Polska wyjaśnia i stosuje pojęcia: sanacja, propaganda, represje, blok państw komunistycznych, NATO, Unia Europejska, społeczeństwo stanowe, demokracja szlachecka, swobody obywatelskie, liberum veto, konfederacja, konstytucja.