Departament Tematyczny

Dyrekcja Generalna ds. Polityki Wewnętrznej Departament Tematyczny Polityka Strukturalna i Polityka Spójności Dyrekcja Generalna ds. Polityki Wewnętrznej Departament Tematyczny Polityka Strukturalna i Polityka Spójności B B Rolnictwo i rozwójwsi wsi Rolnictwo i rozwój Kultura i edukacja Kultura i edukacja Działalność Departamenty Tematyczne są jednostkami badawczymi, udzielającymi specjalistycznych porad komisjom, delegacjom międzyparlamentarnym i innym organom parlamentarnym. Rybołówstwo Rybołówstwo regionalny RozwójRozwój regionalny Obszary polityki Transport i turystyka Transport i turystyka Rolnictwo i rozwój wsi Kultura i edukacja Rybołówstwo Rozwój regionalny Transport i turystyka FLOTA TRADYCYJNEGO ŁODZIOWEGO RYBOŁÓWSTWA PRZYBRZEŻNEGO W REFORMIE WSPÓLNEJ POLITYKI RYBOŁÓWSTWA Dokumenty Więcej informacji na stronie Parlamentu Europejskiego: http://www.europarl.europa.eu/studies Źródło zdjęcia: istock International Inc., Photodisk, Phovoir OPRACOWANIE TEMATYCZNE PL BG DE EN ES FR IT PT 2012

DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYK WEWNĘTRZNYCH UNII DEPARTAMENT POLITYCZNY B: POLITYKA STRUKTURALNA I POLITYKA SPÓJNOŚCI RYBOŁÓWSTWO FLOTA TRADYCYJNEGO ŁODZIOWEGO RYBOŁÓWSTWA PRZYBRZEŻNEGO W REFORMIE WSPÓLNEJ POLITYKI RYBOŁÓWSTWA OPRACOWANIE TEMATYCZNE

Niniejszy dokument został przygotowany na wniosek Komisji Rybołówstwa Parlamentu Europejskiego. AUTOR Jesús Iborra Martín Departament Tematyczny: Polityka Strukturalna i Polityka Spójności Parlament Europejski E-mail: poldep-cohesion@europarl.europa.eu POMOC REDAKCYJNA Pani Virginija Kelmelytė WERSJE JĘZYKOWE Oryginał: ES Tłumaczenia: DE, EN, FR, IT, PL, PT. O WYDAWCY Aby skontaktować się z Departamentem Tematycznym lub zamówić jego comiesięczny biuletyn, należy napisać na adres: poldep-cohesion@europarl.europa.eu. Dokument ukończono w maju 2012 r. Bruksela, Parlament Europejski, 2012 r. Niniejszy dokument jest dostępny w internecie na stronie: http://www.europarl.europa.eu/studies UWAGA Opinie wyrażone w niniejszym dokumencie pochodzą od autora i nie muszą odzwierciedlać oficjalnego stanowiska Parlamentu Europejskiego. Powielanie i tłumaczenie niniejszego dokumentu dla celów niekomercyjnych jest dozwolone pod warunkiem wskazania źródła oraz uprzedniego powiadomienia wydawcy i przesłania mu kopii.

DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYK WEWNĘTRZNYCH UNII DEPARTAMENT POLITYCZNY B: POLITYKA STRUKTURALNA I POLITYKA SPÓJNOŚCI RYBOŁÓWSTWO FLOTA TRADYCYJNEGO ŁODZIOWEGO RYBOŁÓWSTWA PRZYBRZEŻNEGO W REFORMIE WSPÓLNEJ POLITYKI RYBOŁÓWSTWA OPRACOWANIE TEMATYCZNE Abstrakt: W niniejszej notatce omówiono definicję stosowaną dla floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego we wnioskach dotyczących reformy WPRyb. Zbadano skutki jej zastosowania dla różnych regionów. Ponadto dokonano analizy możliwości stosowania dodatkowych kryteriów. Na koniec opisano treść specjalnego systemu zaproponowanego dla floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego. IP/B/PECH/NT/2012_08 9 maja 2012 r. PE 474.545 PL

Flota tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego w reformie WPRyb SPIS TREŚCI 1. STRESZCZENIE 9 2. WPROWADZENIE 11 3. PRZYCZYNY STWORZENIA SPECJALNEGO SYSTEMU DLA TRADYCYJNEGO ŁODZIOWEGO RYBOŁÓWSTWA PRZYBRZEŻNEGO 13 4. KRYTERIA, JAKIE MOGĄ BYĆ ZASTOSOWANE W DEFINICJI FLOTY TRADYCYJNEGO ŁODZIOWEGO RYBOŁÓWSTWA PRZYBRZEŻNEGO 15 5. DEFINICJA FLOTY TRADYCYJNEGO ŁODZIOWEGO RYBOŁÓWSTWA PRZYBRZEŻNEGO 23 5.1 Długość statku 23 5.2 Narzędzia połowowe 30 6. TREŚĆ WNIOSKU DOTYCZĄCEGO SPECJALNEGO SYSTEMU MAJĄCEGO ZASTOSOWANIE DLA FLOTY TRADYCYJNEGO ŁODZIOWEGO RYBOŁÓWSTWA PRZYBRZEŻNEGO 41 3

Departament Tematyczny B: Polityka Strukturalna i Polityka Spójności WYKAZ TABEL Tabela 1: Wskaźniki, jakie mogą zostać wykorzystane w definicji floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego 17 Tabela 2: Trudności w wykorzystywaniu ram wspólnotowych w zakresie gromadzenia danych i zarządzania nimi dla celów zdefiniowania tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego 18 Tabela 3: Hipotetyczne wartości progowe długości statków dla floty tradycyjnego rybołówstwa łodziowego. UE-27 24 Tabela 4: Udział procentowy w liczbie statków poniżej różnych wartości progowych długości w zależności od państwa członkowskiego 25 Tabela 5: Procentowy udział tonażu brutto statków o długości poniżej różnych wartości progowych w zależności od państwa członkowskiego 26 Tabela 6: Narzędzia połowowe, które mogą zostać wyłączone z floty tradycyjnego rybołówstwa łodziowego 31 WYKAZ WYKRESÓW Wykres 1: Rozkład liczby statków i tonażu w stosunku do segmentów długości (2011 UE-27) 23 Wykres 2: Rozmieszczenie tonażu flot statków o długości poniżej 12 metrów oraz tonażu flot tradycyjnego rybołówstwa łodziowego 33 Wykres 3: Łodziowe rybołówstwo przybrzeżne: Wpływ definicji zaproponowanej przez Komisję 34 4

Flota tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego w reformie WPRyb WYKAZ MAP Mapa 1: Rozmieszczenie geograficzne (NUTS 3) tonażu floty statków o długości poniżej 12 metrów (GT) 27 Mapa 2: Udział tonażu floty statków o długości poniżej 12 metrów w całkowitym tonażu floty regionu (%, NUTS 3) 29 Mapa 3: Udział tonażu floty statków o długości poniżej 12 metrów wyłączonej z kategorii floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego z powodu stosowania narzędzi ciągnionych (%. NUTS 3) 36 Mapa 4: Liczba statków o długości poniżej 12 metrów, które stosują niewody dobrzeżne wyłączone z kategorii floty tradycyjnego rybołówstwa łodziowego w zależności od regionu 38 Mapa 5: Liczba statków o długości poniżej 12 metrów, które stosują dragi ręczne wyłączone z kategorii floty tradycyjnego rybołówstwa łodziowego w zależności od regionu 39 WYKAZ RYSUNKÓW Rysunek1: Porównanie narzędzi połowowych, które mogą zostać wyłączone z floty tradycyjnego rybołówstwa łodziowego 37 5

Departament Tematyczny B: Polityka Strukturalna i Polityka Spójności 6

Flota tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego w reformie WPRyb WYKAZ SKRÓTÓW CFR Community Fishing Fleet Register (rejestr floty rybackiej Wspólnoty) CFR Rejestr floty rybackiej Wspólnoty DCF Data Collection Framework, wcześniej DCR (Data Collection Regime) EER System wprowadzania/wycofywania statków EFMR Europejski Fundusz Morski i Rybacki EWG EUROPEJSKA WSPÓLNOTA GOSPODARCZA Flota <12 m Flota statków rybackich o długości poniżej 12 metrów GRT Tonaż rejestrowy brutto GT Tonaż brutto (Gross Tonnage) NUTS Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych SSF Tradycyjne rybołówstwo łodziowe (Small-Scale Fisheries) TAC Całkowite dopuszczalne połowy TFC Przekazywalne koncesje połowowe TFUE Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej UE Unia Europejska WPK Wieloletni program kierunkowy WPRyb Wspólna polityka rybołówstwa 7

Flota tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego w reformie WPRyb 1. STRESZCZENIE W ciągu ostatnich pięciu lat flota statków o długości poniżej 12 metrów wykazywała większą odporność na niesprzyjające okoliczności i w większości państw członkowskich odnotowała mniejsze spadki w porównaniu do innych flot. Jest to dowodem na to, że posiada ona większą odporność na niesprzyjające okoliczności, na jakie jest narażony sektor rybołówstwa. Flotę tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego tworzą przedsiębiorstwa rodzinne, które w niewielkim stopniu lub wcale nie korzystają z zewnętrznej siły roboczej, charakteryzują się niskim zużyciem paliwa oraz produkcją o krótkim cyklu sprzedaży i mają zazwyczaj zasięg lokalny. Zasadniczo dokonują połowów w niewielkiej odległości od swojego portu bazowego i stosują bierne narzędzia połowowe. W kontekście reformy WPRyb Komisja przedłożyła różne wnioski, które dotyczą floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego, przy czym nie opisała wcześniej roli, jaką ma odgrywać ta flota, ani celów, jakie odnośnie tej floty powinna objąć WPRyb. Wnioski te były niezależne wobec siebie i odnosiły się do różnych aspektów. Odznaczały się różnym stopniem spójności. Specjalny system przewidziany dla floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego we wniosku Komisji odnosi się do trzech środków i roli jako parametr stosowany przy rozdzielaniu wsparcia finansowego z EFMR w ramach działań w zakresie zarządzania dzielonego. Środki te stanowią możliwość pozostawienia poza systemem przekazywalnych koncesji połowowych, możliwość wsparcia dywersyfikacji działalności i propagowania bezpośredniego wprowadzania do obrotu produktów rybołówstwa przez rybaków zajmujących się tradycyjnym łodziowym rybołówstwem przybrzeżnym. Definicja zaproponowana przez Komisję łączy dwa elementy: długość statku i narzędzia połowowe. W skład floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego wchodziłyby statki rybackie o długości poniżej 12 metrów, które dokonują połowów za pomocą narzędzi połowowych innych niż włóczone. Zdefiniowanie floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego z wykorzystaniem długości statku i głównego narzędzia połowowego wydaje się słuszne, jeśli rola tej kategorii we WPRyb będzie tak znikoma, jak wynika z wniosku Komisji. Mając jednak na uwadze ambitne cele, jakie wyznaczyła sobie Komisja w zakresie ochrony zasobów rybnych, należałoby dokonać przeglądu definicji segmentów z wykorzystaniem pojęcia metier. W większości państw członkowskich wyznaczenie wartości progowej długości statku na poziomie 12 metrów wydaje się właściwe. Gdyby wyznaczyć wartość progową długości na poziomie 15 metrów, wzrost udziału floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego w Polsce byłby wyższy od wzrostu poziomu przeciętnego. Gdyby wyznaczyć wartość progową na poziomie 10 metrów, doprowadziłoby to do mniejszego udziału floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego w Wielkiej Brytanii lub Irlandii w stosunku do poziomu przeciętnego. Większość statków wyłączonych z floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego stosuje narzędzia ciągnione, ale nie stosuje narzędzi włóczonych. 9

Departament Tematyczny B: Polityka Strukturalna i Polityka Spójności Większość tonażu i mocy dotyczy jednak trawlerów, które mają największy rozmiar. Wyłączenie ze względu na stosowanie pewnych narzędzi połowowych może prowadzić do wątpliwości z punktu widzenia ochrony środowiska. Tak jest w przypadku niewodów dobrzeżnych w Grecji lub drag ręcznych w Portugalii, a także, choć w mniejszym stopniu, w Wielkiej Brytanii. 10

Flota tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego w reformie WPRyb 2. WPROWADZENIE W związku z propozycją zawartą w przedłożonym przez Komisję wniosku dotyczącym rozporządzenia podstawowego WPRyb dotyczącą objęcia floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego specjalnym systemem znalazła się ona w centrum debaty. Zastosowanie specjalnej kategorii dla tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego pociąga za sobą trzy różne problemy. Pierwszy z nich dotyczy powodów i celów politycznych stworzenia specjalnego systemu dla tej lub innej kategorii lub segmentu floty. Na podstawie powodów utworzenia specjalnego systemu należałoby stworzyć definicję kategorii i określić sposoby funkcjonowania tego systemu. Drugi problem dotyczy zdefiniowania floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego oraz stosowanych dla niej kryteriów. Z tych dwóch problemów wynika trzeci, który dotyczy środków, jakie miałyby zostać zastosowane w celu osiągnięcia ustalonych celów. Po pierwsze, należałoby opisać, dlaczego i w jakim celu tworzy się tę kategorię. Następnie, można by zdefiniować, jaką rolę powinna odgrywać flota tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego i na jakich warunkach ma ją pełnić. W dalszej kolejności można by określić, w jaki sposób przepisy wspólnotowe mogłyby zaspokoić poszczególne potrzeby dotyczące floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego. Komisja zastosowała jednak inną metodologię. Przedłożono różne niezależne od siebie wnioski dotyczące różnych aspektów, w których nie opisano celów, jakie powinna spełniać WPRyb w zakresie tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego. Wnioski te odznaczały się różnym stopniem spójności. 11

Flota tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego w reformie WPRyb 3. PRZYCZYNY STWORZENIA SPECJALNEGO SYSTEMU DLA TRADYCYJNEGO ŁODZIOWEGO RYBOŁÓWSTWA PRZYBRZEŻNEGO We wniosku Komisji opisano pozytywny wpływ, jaki wywiera tradycyjne łodziowe rybołówstwo przybrzeżne w wielu regionach zależnych od rybołówstwa. Nie wskazano jednak przyczyn utworzenia specjalnego systemu. Pociąga to za sobą trudności w zdefiniowaniu floty i tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego. Nie opisano także słabych i mocnych stron tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego, co utrudnia opracowanie treści specjalnego systemu, jaki mógłby mieć do niego zastosowanie. Ponieważ Komisja nie przedstawiła przyczyn utworzenia specjalnego systemu ani potrzeb takiego systemu, należy zbadać sytuację floty, która mogłaby zostać nazwana flotą tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego. W latach 2006 2011 liczba statków floty wspólnotowej obniżyła się o 8%, ale w przypadku floty statków o długości poniżej 12 metrów spadek ten wyniósł zaledwie 6%. W tym samym okresie spadek całkowitego tonażu wyniósł 14%, podczas gdy w przypadku floty statków o długości poniżej 12 metrów obniżył się on jedynie o 6%. Flota statków o długości poniżej 12 metrów zmniejszyła się w stopniu większym niż przeciętnie w krajach takich jak Włochy lub Hiszpania, w których odgrywa znaczącą rolę. Jednakże w innych krajach takich jak Irlandia, Rumunia, Słowenia, Holandia, Cypr lub Finlandia, flota ta zwiększyła się zarówno pod względem liczby statków, jak i tonażu. Ponadto, w Portugalii i Polsce tonaż tej floty zwiększył się, podczas gdy liczba statków spadła. Zatem statki opuszczające flotę są zastępowane innymi o większych rozmiarach, choć nadal poniżej 12 metrów. Podsumowując, spadki odnoszące się do flot statków o długości poniżej dwunastu metrów były mniejsze niż spadek ogólny lub odnosiły się do innych klas długości, a przede wszystkim były o wiele niższe niż spadki dotyczące statków o średnim rozmiarze. W związku z tym należy wywnioskować, że flota statków o długości poniżej 12 metrów wykazuje większą odporność na te niesprzyjające okoliczności. Klasę długości poniżej 12 metrów tworzą przedsiębiorstwa rodzinne, które w niewielkim stopniu lub wcale nie korzystają z zewnętrznej siły roboczej, charakteryzują się niskim zużyciem paliwa oraz produkcją o krótkim cyklu sprzedaży i mają zazwyczaj zasięg lokalny. Zasadniczo dokonują połowów w niewielkiej odległości od swojego portu bazowego i zazwyczaj stosują bierne narzędzia połowowe, rzadziej narzędzia czynne, a jedynie w niektórych strefach narzędzia ciągnione. Ostatnie doświadczenia pokazują, że posiada ona znaczną odporność na niesprzyjające okoliczności, na jakie jest narażony sektor rybołówstwa. Komisja zastosowała szczególną metodologię. Nie opisano celów, jakie powinna spełniać WPRyb w zakresie tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego, ale przedłożono wnioski o różnym stopniu spójności. Wobec braku przedstawienia przyczyn utworzenia specjalnego systemu dla floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego można zbadać zasadnicze elementy systemu proponowanego przez Komisję. Specjalny system przewidziany dla floty 13

Departament Tematyczny B: Polityka Strukturalna i Polityka Spójności tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego we wniosku Komisji odnosi się do trzech środków i roli jako parametr stosowany przy rozdzielaniu wsparcia finansowego z EFMR w ramach działań w zakresie zarządzania dzielonego: Państwa członkowskie mogą pozostawić ją poza systemem przekazywalnych koncesji połowowych. Przewiduje się wspieranie dostosowania statków floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego w celu zmiany ich przeznaczenia na potrzeby działalności innej niż połowowa. Dąży się do ułatwienia bezpośredniego wprowadzania do obrotu produktów rybołówstwa przez rybaków zajmujących się tradycyjnym łodziowym rybołówstwem przybrzeżnym. Rozdzielanie wsparcia finansowego na działania w zakresie zarządzania dzielonego z EFMR będzie odbywało się między innymi w zależności od udziału floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego w całości floty rybackiej. Na podstawie tych środków nie da się wyodrębnić pełnego i spójnego opisu charakterystyk i szczególnych potrzeb floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego. Jak zaznaczono we wniosku, flota tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego jest ważna i to jej udział we flocie powinien decydować o rozdzieleniu wsparcia finansowego z EFMR. Jednakże może pojawić się pewna sprzeczność, gdyż z jednej strony dąży się do ochrony przed erozją uprawnień do połowów, a z drugiej strony zachęca się do porzucenia działalności połowowej. Wreszcie, trudno jest wyciągnąć wnioski co do roli komercyjnej floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego oraz szczególnych problemów, na jakie jest narażona. Na podstawie proponowanych środków nie można wyodrębnić spójnie sformułowanych powodów i celów schematu mającego zastosowanie do floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego. Z powodu braku ustrukturyzowanego opisu powodów utworzenia specjalnego systemu, dwie ważne kwestie są pozbawione wyraźnych ram niezbędnych do jego opracowania, debaty na jego temat oraz jego analizy. Pierwsza z nich odnosi się do samej definicji floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego, a druga dotyczy zawartości specjalnego systemu, jaki zostanie dla niej utworzony przy założeniu, że wniosek Komisji spełnia potrzeby tak zdefiniowanej floty łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego. 14

Flota tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego w reformie WPRyb 4. KRYTERIA, JAKIE MOGĄ BYĆ ZASTOSOWANE W DEFINICJI FLOTY TRADYCYJNEGO ŁODZIOWEGO RYBOŁÓWSTWA PRZYBRZEŻNEGO Pierwsza kwestia dotyczy definicji floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego. Można rozważyć alternatywę zastosowania jednej definicji lub definicji regionalnych. Zasadniczo bardziej wskazane byłoby stosowanie wspólnej definicji kategorii, do której będzie miał zastosowanie specjalny system we wspólnej polityce. Stosowanie definicji regionalnych mogłoby być uzasadnione jedynie w bardzo szczególnych wypadkach. Po pierwsze, system mający zastosowanie dla floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego powinien być interesujący, a obecnie wydaje się, że tak nie jest. Można by rozważyć dokonanie rozróżnienia regionalnego, gdyby definicja wyłączała z systemu floty, które w danym regionie pełnią taką samą funkcję, jaką w innych regionach ogrywają floty, które zostałyby włączone do systemu, ale należałoby zdefiniować środowiskowe, społeczne lub ekonomiczne kryterium. Po pierwsze, we wnioskach nie przedstawiono istotnych korzyści. Ponadto, nie ma możliwości oceny potrzeby rozróżnienia definicji ze względu na to, że nie wskazano celów, jakie powinna spełniać WPRyb w zakresie tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego. Po drugie, należy zastanowić się nad charakterem wskaźników, jakie mogłyby być wykorzystane w definicji. Zasadniczo kryteria, jakie mogą zostać zastosowane, powinny zależeć od charakterystyk i zawartości specjalnego systemu, jaki ma być stosowany względem floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego. Jakikolwiek byłby charakter stosowanych wskaźników, zasadniczym wymogiem byłoby poinformowanie o nich właścicieli wszystkich statków floty rybackie w UE oraz ujednolicenie tych informacji we wszystkich państwach członkowskich. Teoretycznie istniałaby możliwość rozważenia kryteriów ekonomicznych, społecznych lub dotyczących połowów albo dotyczących statku i stosowanych narzędzi połowowych. Po trzecie, pojawia się kwestia proporcjonalności. Zbieranie i przetwarzanie informacji pociąga za sobą pewien koszt. Należy mieć na uwadze to, że w skład wspólnotowej floty rybackiej wchodzi około 82 500 statków, z których ponad 70 000 ma długość poniżej 12 metrów. Obszar działania statków o niewielkim rozmiarze stanowią w wielu przypadkach rejony wyładunkowe, które są pozbawione struktury administracyjnej, a gromadzenie informacji jest bardziej kosztowne właśnie w zakresie niewielkich statków. Ponadto, z różnych powodów, wśród których znajduje się sam charakter floty tradycyjnego rybołówstwa łodziowego, niektóre informacje, które jej dotyczą, są mniej precyzyjne. Tak dzieje się w przypadku mocy statków lub informacji odnoszących się do działalności połowowej. Dlatego też pozyskanie informacji jest kosztowne, a jeszcze droższe jest pozyskanie informacji odnośnie floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego. W związku z tym należy ujednolicić koszt pozyskania informacji, jakie będą wykorzystywane, poprzez jego uregulowanie w przepisach dotyczących tych informacji. Kwestii poruszonych we wnioskach Komisji w zakresie reformy WPRyb, które dotyczą floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego, jest niewiele i są to: wyłączenie z systemu przekazywalnych koncesji połowowych, możliwość wnioskowania o pomoc na rzecz dywersyfikacji działalności połowowej i bezpośredniego wprowadzania do obrotu oraz stosowanie niektórych linii EFMR jako parametru w rozdzielaniu wsparcia finansowego. Ponadto, jeśli koniunktura nie zmieni się w radykalny sposób, działania EFMR w zakresie zarządzania dzielonego będą w dużym stopniu zależały od dysponowania 15

Departament Tematyczny B: Polityka Strukturalna i Polityka Spójności środkami budżetowymi przez państwa członkowskie, które będą mogły przeznaczyć na współfinansowanie tych działań. Wobec tego opracowywanie skomplikowanej definicji wymagającej wyrafinowanych i kosztowych informacji do uregulowania systemu, którego zawartość nie jest rozbudowana, mijałoby się z celem. Komisja proponuje wykorzystanie już istniejącej definicji, która jest stosowana w rejestrze floty rybackiej. Definicja ta wykorzystuje jedynie dwa elementy - długość statku poniżej 12 metrów i stosowanie narzędzi połowowych innych niż ciągnione. Informacje te są dostępne indywidualnie dla każdego ze statków wspólnotowych flot rybackich. Istnieją inne modele segmentacji flot, które również wykorzystują kryteria długości statku i narzędzi połowowych. Na przykład Generalna Komisja ds. Łowisk w Basenie Morza Śródziemnego (GFCM) ustanowiła segmentację floty dokonującej połowów na tym obszarze, wykorzystując połączenie kryteriów długości statku i narzędzi połowowych. Aby dokonać segmentacji lub zdefiniować jakąkolwiek kategorię wspólnotowej floty rybackiej istnieją tylko dwa potencjalnie użyteczne źródła rejestr floty rybackiej Wspólnoty i wspólnotowe ramy w zakresie zbierania i zarządzania danymi niezbędnymi do prowadzenia wspólnej polityki rybołówstwa. Rejestrze floty rybackiej Wspólnoty 1 zawiera szczegółowe informacje o każdym ze statków. Natomiast we wspólnotowych ramach w zakresie zbierania i zarządzania danymi niezbędnymi do prowadzenia wspólnej polityki rybołówstwa 2 wygenerowano informacje dotyczące działalności połowowej, które mają przede wszystkim charakter gospodarczy. W poniższej tabeli wskazano najważniejsze dane występujące w obu źródłach informacji. Na czerwono zaznaczono informacje wykorzystane do zdefiniowania floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego. W przypadku rejestru floty rybackiej Wspólnoty dodatkowo pojawiają się informacje odnośnie właścicieli statków. Informacje te nie są jednak publikowane ze względu na to, że zawierają dane osobowe. 1 2 Rozporządzenie Komisji (WE) nr 26/2004 z dnia 30 grudnia 2003 r. dotyczące rejestru statków rybackich Wspólnoty Dz.U. L 5 z 9.1.2004, s. 25/35 Rozporządzenie Rady (WE) nr 199/2008 z dnia 25 lutego 2008 r. w sprawie ustanowienia wspólnotowych ram gromadzenia danych, zarządzania nimi i ich wykorzystywania w sektorze rybołówstwa oraz w sprawie wspierania doradztwa naukowego w zakresie wspólnej polityki rybołówstwa. Dz.U. L 60 z 5.3.2008, s. 1/12 i Decyzja Komisji 2010/93/ z dnia 18 grudnia 2009 r. w sprawie przyjęcia wieloletniego programu wspólnotowego gromadzenia danych, zarządzania nimi i ich wykorzystywania w sektorze rybołówstwa na lata 2011 2013 Dz.U. L 41 z 16.2.2010, s. 8/71 16

Flota tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego w reformie WPRyb Tabela 1: Wskaźniki, jakie mogą zostać wykorzystane w definicji floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego Rejestr floty rybackiej Wspólnoty Państwo rejestracji Oznaczenie statku Główne narzędzie połowowe Dodatkowe narzędzie połowowe Długość całkowita (LOA) Długość między pionami (LBP) Przychody Koszty osobowe Koszty energii Wspólnotowe ramy w zakresie zbierania i zarządzania danymi Wartość wyładunków brutto Koszty napraw i remontów Koszty zmienne Przychody z tytułu dzierżawienia kwot lub innych uprawnień połowowych Dotacje bezpośrednie Przychody pozostałe Wynagrodzenia dla członków załogi Wartość kalkulacyjna pracy bez wynagrodzenia Pozostałe koszty Koszty stałe operacyjne Płatności czynszu z tytułu leasingu/dzierżawy kwot i innych uprawnień połowowych Koszty kapitałowe Amortyzacja roczna Tonaż GT Wartość kapitału rzeczowego: wartość wymiany pomniejszona o odpisy amortyzacyjne Moc silnika Wartość kapitału Wartość kapitału rzeczowego: wartość początkowa pomniejszona o głównego odpisy amortyzacyjne Wartość kwot i innych uprawnień połowowych Moc silnika Nakłady Nakłady na kapitał rzeczowy pomocniczego Sytuacja finansowa Wskaźnik obciążenia majątku zobowiązaniami Materiał Zatrudnieni członkowie załogi kadłuba Zatrudnienie Krajowy EPC Zharmonizowany EPC Liczba Rok wprowadzenia statku do eksploatacji Segment Flota Średnia LOA Średni tonaż statku Średnia moc statku Średni wiek Dni na morzu Nakład połowowy Zużycie energii Liczba przedsiębiorstw/jednostek rybackich Wartość produkcji w Wartość wyładunków w podziale na gatunki podziale na gatunki Średnia cena dla gatunków Źródło: Rejestr floty rybackiej Wspólnoty i Decyzja Komisji 2010/93/ Informacje określone we wspólnotowych ramach w zakresie zbierania i zarządzania danymi pochodzą z badań o różnym stopniu szczegółowości, nie są zindywidualizowane dla każdego statku, a dostarczane dane różnią się znacznie pod względem ilościowym i jakościowym w różnych państwach członkowskich. Dlatego też informacje te są użyteczne dla celów opisowych i charakteryzują się znaczną wiarygodnością statystyczną w większości państw członkowskich. Zindywidualizowane informacje nie są jednak dostępne dla wszystkich zmiennych i dla wszystkich statków floty Wspólnoty. W związku z tym informacje te nie są przydatne przy definiowaniu kategorii floty, w stosunku do której przewiduje się zastosowanie specjalnego systemu. Mimo to, w poniższej tabeli przedstawiono wyniki analizy niektórych informacji, o które pytano w pytaniu pisemnym przedstawionym przez reprezentujących pięć grup politycznych 17

Departament Tematyczny B: Polityka Strukturalna i Polityka Spójności posłów do PE 3. Informacje, jakich dotyczyło pytanie pisemne, zostały uzupełnione o tonaż floty statków o długości poniżej 12 metrów i narzędzia połowowe inne niż ciągnione. Dokonano obliczeń szeregu wskaźników takich jak średni tonaż, udział wyładunków wykonanych przez flotę tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego w stosunku do całości wyładunków i w stosunku do wyładunków wykonanych przez flotę statków o długości poniżej 12 metrów. Obliczono również średnie wyładunki na statek i na GT wyrażone ilościowo i wartościowo. W każdej kolumnie wprowadzono oznaczenia kolorami, przy czym na zielono oznaczono wartości maksymalne, a na czerwono wartości minimalne. Tabela 2: Trudności w wykorzystywaniu ram wspólnotowych w zakresie gromadzenia danych i zarządzania nimi dla celów zdefiniowania tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego Flota <12m, narzędzia połowowe inne niż ciągnione statki GT GT / state k % wyładunków <12m, narzędzia bierne / ogółem wartoś t ć % wyładunków <12m, narzędzia bierne / <12m wart t ość WYŁADUNKI t <12m, narzędzia inne niż ciągnione wyładunki / statek warto ść t wyładunki / GT wartoś ć BEL 0 0 0% 0% BGR 2 199 3 560 1,6 28% 28% 100% 100% 0,8 308 0,5 190 CYP 964 2 356 2,4 70% 51% 100% 100% 0,8 5 802 0,3 2 375 DEU 7 096 10.702 1,5 8% 9% 83% 94% 1,4 2 329 0,9 1 544 DNK 2 008 4 593 2,3 2% 11% 40% 84% 5,9 23 151 2,6 10 122 ESP 7 668 14 894 1,9 5% 14% 87% 95% 3,3 47 389 1,7 24 397 EST 745 1 110 1,5 16% 24% 100% 100% 18,8 9 556 12,6 6 414 FIN 3 240 7 479 2,3 8% 58% 100% 100% 2,9 8 062 1,3 3 492 FRA 4 979 13 482 2,7 17% 24% 62% 69% 10,7 72 492 3,9 26 771 GBR 4 228 13 645 3,2 6% 14% 72% 73% 8,5 44 425 2,6 13 765 GRC 15 542 29 445 1,9 IRL 1 176 2 934 2,5 2% 4% 84% 76% 3,3 5 051 1,3 2 024 ITA 8 340 14 688 1,8 16% 16% 94% 95% 4,6 36 418 2,6 20 678 LTU 121 212 1,8 0% 1% 100% 100% 0,8 735 0,4 420 LVA 680 954 1,4 3% 8% 100% 100% 4 2 597 2,8 1 851 MLT 985 2 245 2,3 24% 16% 81% 89% 0,3 1 851 0,1 812 NLD 206 451 2,2 0% 3% 100% 100% 5,9 49 882 2,7 22 784 POL 521 2 133 4,1 9% 39% 100% 100% 22,1 52 784 5,4 12 891 PRT 7 096 10.702 1,5 12% 28% 71% 84% 2,9 20 707 2 13 730 ROM 445 482 1,1 100% 96% 100% 100% 0,5 1 103 0,4 1 018 SVN 153 294 1,9 32% 20% 100% 100% 0,3 2 698 0,2 1 406 SWE 1 029 3 808 3,7 3% 21% 81% 89% 6,5 27 434 1,8 7 412 UE 27 69 421 140 171 2 Źródło: Opracowanie własne na podstawie pytania pisemnego E-002653/2012 i rejestru floty rybackiej Wspólnoty Po pierwsze, widoczny jest brak informacji odnośnie połowów i wyładunków wykonanych przez flotę grecką. Już sam ten fakt zniechęca do wykorzystania tych informacji, niedostępnych dla floty greckiej, która obejmuje 22% statków i 21% tonażu floty statków o długości poniżej 12 metrów. Z kolei ogromne różnice występujące w przypadku niektórych z rozważanych wskaźników ujawniają dwa problemy. Pierwszy z nich to różnice występujące między danymi ekonomicznymi dostarczanymi przez państwa członkowskie. Z drugiej strony, duże rozbieżności w niektórych przypadkach odzwierciedlają różne rzeczywistości gospodarcze, które nie nadają się do wykorzystania przy definiowaniu floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego. 3 E-002653/2012. Informacje dotyczące flot, całkowitych połowów i wartości wyładunków w państwach członkowskich. João Ferreira (GUE/NGL), Ana Miranda (VERTS/ALE), Guido Milana (S&D), Pat the Cope Gallagher (ALDE) y Alain Cadec (PPE). 18

Flota tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego w reformie WPRyb Średnie wyładunki na statek lub na jednostkę tonażu floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego wykazują duże różnice, które w niektórych przypadkach trudno wytłumaczyć. Można by wywnioskować, że różnice te wynikają z różnych średnich rozmiarów statków. Różnice te są jednak jeszcze większe w ujęciu względnym, gdy rozważa się średni wyładunek przypadający na jednostkę tonażu. W niektórych przypadkach różnice te pojawiają się pomiędzy flotami państw sąsiadujących o podobnej charakterystyce, które eksploatują te same zasoby. Jeszcze większe rozbieżności występują, gdy rozważa się wartości średnie wyładunków. W tym przypadku jednak różnice te można przypisać specyfice rynków produktów rybołówstwa lub różnicom w sile nabywczej konsumentów. W związku z tym kolejny problem, jaki się pojawia to, czy można wprowadzić czynniki zewnętrzne w stosunku do działalności połowowej do definicji kategorii floty. Dlatego też należy uznać, że informacje wymienione we wspólnotowych ramach w zakresie zbierania i zarządzania danymi niezbędnymi do prowadzenia wspólnej polityki rybołówstwa w obecnej postaci nie mogą być stosowane do określania przynależności statku lub jej braku do floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego lub jakiejkolwiek innej kategorii floty rybackiej. We wniosku Komisji wykorzystano jedynie dwa spośród elementów dostępnych w rejestrze floty rybackiej Wspólnoty (CFR) długość statku i główne narzędzie połowowe. Stosowanie tych dwóch kryteriów i ustanowionych wartości granicznych zostało omówione w następnych dwóch rozdziałach. Ponadto, można by rozważyć możliwość stosowania dodatkowych kryteriów spośród informacji dostępnych w CFR. Pierwsza grupa elementów, jakie mogłyby zostać zastosowane jako dodatkowe kryteria, obejmuje charakterystyki statku tonaż, moc głównego i pomocniczego silnika, materiał kadłuba oraz wiek statku. Uwzględnienie tonażu brutto nie wniosłoby znaczącej wartości dodanej, gdyż dla statków o długości poniżej 15 metrów obliczenia wykonuje się na podstawie szacowanej pojemności kadłuba, która jest funkcją jego długości, szerokości i głębokości 4. Uwzględnienie mocy również nie wniosłoby żadnej wartości dodanej, przynajmniej nie w perspektywie średnioterminowej. Wprowadzenie rozróżnienia między statkami z napędem silnikowym i bez nie odzwierciedlałoby w należyty sposób sytuacji rzeczywistej, a ponadto wystąpiłby problem z silnikami przyczepnymi stosowanymi na niektórych statkach, które teoretycznie nie mają napędu silnikowego. Poza tym, system pomiaru i certyfikacji mocy silników jest mało wiarygodny. W 2009 r. wprowadzono pewne ulepszenia w zakresie certyfikacji mocy silników 5,ale wejdą one w życie dopiero w 2012 i 2013 r. Należy wziąć pod uwagę, że satysfakcjonujący stopień ujednolicenia w szacowaniu tonażu został osiągnięty dopiero dziesięć lat po wprowadzeniu w życie rozporządzenia ustanawiającego nowy system 6. Ulepszenia te nie dotyczą mocy silnika pomocniczego, która nadal pozostaje 4 5 6 GT = V (0,2 + 0,02 log 10 V), gdzie: V = a 1 Loa B T; a 1 = wyższa wartość spośród (0,5194 + 0,0145 Loa) i 0,60; Loa = długość, zgodnie z definicją w art. 2 rozporządzenia nr 2930/86; B = szerokość kadłuba, zgodnie z definicją zawartą w Konwencji z Londynu; T = głębokość kadłuba, zgodnie z definicją zawartą w Konwencji z Londynu. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1224/2009 z dnia 20 listopada 2009 r. ustanawiające wspólnotowy system kontroli w celu zapewnienia przestrzegania przepisów wspólnej polityki rybołówstwa. Dz.U. L 343 z 22.12.2009, s. 1/50 Rozporządzenie Rady (WE) nr 3259/94 z dnia 22 grudnia 1994 r. zmieniające rozporządzenie (EWG) nr 2930/86 określające parametry statków rybackich. Dz.U. L 339 z 29.12.1994, s. 11/13 19

Departament Tematyczny B: Polityka Strukturalna i Polityka Spójności niezdefiniowana, uwzględniając w taki sam sposób jej wykorzystanie do celów dotyczących zdolności połowowej, jak i do innego użytku związanego z warunkami życia na pokładzie. W każdym razie, moc silnika pomocniczego ma zazwyczaj niewielkie znaczenie pod względem zdolności połowowej floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego. Inną możliwością byłoby stosowanie materiału kadłuba i wieku statku. Zasadniczo istnieje wysoka korelacja pomiędzy tymi dwoma elementami. Starsze statki o niewielkich rozmiarach najczęściej posiadają kadłub drewniany, podczas gdy bardziej nowoczesne statki wykorzystują częściej inne materiały, np. włókno szklane. Ponadto, istnieją inne czynniki, które mają znaczenie przy odnowie statków, takie jak wyniki finansowe, perspektywy kontynuacji działalności, występowanie zjawiska wymiany pokoleń, istnienie działalności alternatywnych w stosunku do rybołówstwa lub stopień, w jakim działalność jest wykonywana w niepełnym wymiarze godzin. W różnych obszarach mogą wystąpić różne połączenia okoliczności, które doprowadzą do otrzymania podobnych struktur w zakresie wieku statków lub głównego materiału kadłuba. W takim przypadku podejmuje się decyzję, która zależy od projektu politycznego, jaki przewidziano do zastosowania w zakresie tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego. We wnioskach dotyczących reformy WPRyb nie zostało wyraźnie określone, czy dąży się do modernizacji floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego czy też priorytetem jest dywersyfikacja w stronę różnych rodzajów działalności połowowych. Jednakże, w związku z różnorodnymi okolicznościami, jakie mogą wpłynąć na to, czy statki będą odnawiane czy nie, elementy te nie mogą odgrywać decydującej roli we WPRyb. Ponadto, należy uwzględnić, że w przypadku wielu statków nie precyzuje się materiału kadłuba, który jest zgłoszony jako wykonany z innych materiałów. Ostatecznie, istnieją jeszcze dwa elementy, która można rozważyć - segment i dodatkowe narzędzie połowowe. Po przeprowadzeniu reformy WPRyb w 2002 r. segment stał się informacją o ograniczonym znaczeniu, stosowanym jedynie w odniesieniu do floty regionów zamorskich. W regionach tych segment ciągle dostarcza pewnych informacji. Natomiast w przypadku flot kontynentalnych segment odróżnia jedynie flotę rybacką od floty zajmującej się akwakulturą. Dlatego też w obecnej sytuacji pojęcie segmentu nie miałoby istotnego znaczenia. Mimo to, mogłoby być użyteczne, gdyby zastosować nową definicję segmentu, ukierunkowując go na wykorzystanie pojęcia metier. Zasadniczo flota tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego wykorzystuje niewielką liczbę narzędzi połowowych. Już w przypadku głównego narzędzia połowowego można zauważyć, że 39% statków o długości poniżej 12 metrów stosuje sieci skrzelowe denne. 13-18% tych statków wykorzystuje inne trzy narzędzia połowowe. Są to takle denne, sieci trójścienne i narzędzia pułapkowe. Pozostałe narzędzia połowowe mają znacznie mniejsze znaczenie. Taka sama sytuacja ma miejsce w zakresie dodatkowych narzędzi połowowych. Jeśli by wziąć pod uwagę kombinacje głównych i dodatkowych narzędzi połowowych, okazuje się, że większość statków o długości poniżej 12 metrów wykorzystuje kombinacje tych czterech rodzajów narzędzi połowowych. Zatem uwzględnienie dodatkowych narzędzi połowowych nie wniosłoby znaczącej wartości dodanej. Podsumowując, byłoby wskazane, aby we wspólnej polityce stosowane były wspólne definicje, natomiast wykorzystanie definicji regionalnych byłoby trudne i mało użyteczne. Kryteria, jakie będą stosowane, powinny zależeć od charakterystyk i zawartości specjalnego systemu, jaki przewidziano do zastosowania dla floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego. Wskaźniki, jakie będą stosowane, powinny być 20

Flota tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego w reformie WPRyb dostępne dla każdego statku floty rybackiej UE, przy czym informacje te powinny być ujednolicone we wszystkich państwach członkowskich. Należy ujednolicić koszt pozyskania informacji poprzez jego uregulowanie w przepisach dotyczących tych informacji. Kwestii poruszonych we wnioskach Komisji w zakresie reformy WPRyb, które dotyczą floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego, jest niewiele i w związku z tym opracowywanie skomplikowanej definicji wymagającej wyrafinowanych i kosztowych informacji mijałoby się z celem. Nie jest możliwe wykorzystanie informacji o charakterze ekonomicznym pochodzących ze wspólnotowych ram w zakresie zbierania danych i zarządzania nimi, ponieważ nie są one zindywidualizowane dla wszystkich statków, informacje dostarczane przez państwa członkowskie nie są ujednolicone ani pod względem ilościowym, ani jakościowym, i mogłyby zostać wprowadzone czynniki zewnętrzne w stosunku do działalności połowowej. Możliwości wprowadzenia dodatkowych elementów pochodzących z rejestru floty rybackiej Wspólnoty są niewielkie. Można by jedynie wprowadzić informacje dotyczące segmentów, ale wymagałoby to ich ponownego zdefiniowania, poprzez odwołanie się do pojęcia metier, co nie jest wykonalne w perspektywie krótkoterminowej. Zdefiniowanie floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego z wykorzystaniem długości statku i głównego narzędzia połowowego wydaje się zatem słuszne, jeśli rola tej kategorii we WPRyb będzie tak znikoma, jak wynika z wniosku Komisji. Mając jednak na uwadze ambitne cele, jakie wyznaczyła sobie Komisja w zakresie ochrony zasobów rybnych, należałoby dokonać przeglądu definicji segmentów z wykorzystaniem pojęcia metier. 21

Flota tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego w reformie WPRyb 5. DEFINICJA FLOTY TRADYCYJNEGO ŁODZIOWEGO RYBOŁÓWSTWA PRZYBRZEŻNEGO Definicja zaproponowana przez Komisję łączy dwa elementy: długość statku i narzędzia połowowe. W skład floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego wchodziłyby statki rybackie o długości poniżej 12 metrów, które dokonują połowów za pomocą narzędzi połowowych innych niż włóczone 7. Już w 1986 r. zostało ustanowione kryterium długości statku poniżej 12 metrów, przy czym wyłączono statki stosujące narzędzia włóczone. Kryterium to zostało wprowadzone w rozporządzeniu dotyczącym rejestru statków rybackich Wspólnoty. Po dwudziestu pięciu latach i mimo odnotowanego postępu technicznego, kryterium to nadal pojawia się we wnioskach dotyczących reformy WPRyb. 5.1 Długość statku Zasadniczo przyjmuje się, że tradycyjne łodziowe rybołówstwo przybrzeżne jest wykonywane przez statki o niewielkim rozmiarze. Takich statków jest najwięcej, z pewnymi wyjątkami jak w przypadku floty belgijskiej, w której praktycznie nie występują. Zważywszy na ich niewielkie rozmiary, mają one wysoki udział w liczbie statków, choć udział w całkowitym tonażu jest dużo niższy. Na krzywej rozkładu liczby statków pojawia się punkt przegięcia w okolicach długości równej 6 metrów, a wartość 90% zostaje osiągnięta przy długości 15 metrów. Natomiast krzywa odnosząca się do tonażu brutto ma przebieg niemalże liniowy w tych segmentach długości i osiąga wartość zaledwie 15% dla długości 15 metrów. Wykres 1: Rozkład liczby statków i tonażu w stosunku do segmentów długości (2011 UE-27) udział procentowy we flocie UE 27 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 długość statku (w metrach) liczba statków tonaż Źródło: Opracowanie własne na podstawie rejestru floty rybackiej Wspólnoty 7 W rozporządzeniu Komisji (WE) nr 26/2004 z dnia 30 grudnia 2003 r. dokonano podziału narzędzi połowowych na trzy kategorie: bierne, czynne i ciągnione (remorqués, FR; towed, EN). Stosowanie terminu włóczone do zdefiniowania kategorii prowadzi do niejasności w niektórych językach, jak na przykład w języku hiszpańskim, gdyż w kategorii włóczone znajdują się zarówno włoki (chaluts, FR; trawls, EN), jak i niewody lub dragi. Z tego powodu w dalszej części tego dokumentu będzie stosowany termin ciągnione. 23

Departament Tematyczny B: Polityka Strukturalna i Polityka Spójności Wartość progowa długości decydująca o tym, czy statek należy do floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego mogłaby być różna w różnych państwach członkowskich lub nawet w różnych regionach. Ciekawą kwestię jest to, ze we wspólnotowych ramach w zakresie zbierania danych zastosowano różną segmentację długości dla różnych mórz. W przypadku statków o długości poniżej 12 metrów, które dokonują połowów na Morzu Śródziemnym i Morzu Czarnym, kategorie długości to 0-6 metrów i 6-12 metrów. Takie kategorie długości odpowiadają segmentacji opracowanej przez Generalną Komisję ds. Łowisk w Basenie Morza Śródziemnego (GFCM). We wszystkich pozostałych regionach stosowane kategorie długości to 0-10 i 10-12 metrów. Gdyby wyznaczyć wartość progową dla floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego na poziomie 6 metrów, udział procentowy floty zaliczonej do tej kategorii uległby znacznemu obniżeniu, a przede wszystkim zasięg geograficzny floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego zostałby w dużym stopniu ograniczony. W niektórych państwach zakłada się, że tradycyjne łodziowe rybołówstwo przybrzeżne jest wykonywane przez statki o długości poniżej 10 metrów, podczas gdy w innych ta wartość progowa umiejscowiona jest na poziomie 12 metrów, a w jeszcze innych na poziomie 15 metrów. Procentowy udział liczby statków o długości poniżej wartości progowej wzrasta w szybki sposób, zwiększając się z 79% przy wartości progowej równej 10 metrów do 90% przy 15 metrach, obejmując tym samym dodatkowe 11% liczby statków. Natomiast w przypadku tonażu brutto procentowy udział w całości tonażu rośnie z 8% do 15%, obejmując w ten sposób dodatkowe 7% statków. Tabela 3: Hipotetyczne wartości progowe długości statków dla floty tradycyjnego rybołówstwa łodziowego. UE-27 Wartość progowa długości dla floty tradycyjnego rybołówstwa łodziowego Udział procentowy w liczbie statków Udział procentowy w całkowitym tonażu brutto 6 metrów 41% 2% 10 metrów 79% 8% 12 metrów 85% 11% 15 metrów 90% 15% Źródło: Opracowanie własne na podstawie rejestru floty rybackiej Wspólnoty Ocena tego, czy dana wartość progowa jest właściwa, nie jest możliwa bez uwzględnienia celu wprowadzenia kategorii tradycyjnego rybołówstwa łodziowego. Jeśli tym celem jest ochrona tej floty przed ewentualną erozją uprawnień do połowów, należałoby objąć tą kategorią maksymalną liczbę statków. Należy jednak, jeśli to możliwe, ograniczyć tonaż, aby uniknąć sytuacji, w której nadwyżka zdolności połowowej zostanie pozbawiona środków ograniczających w ramach zarządzania flotą lub zasobami rybnymi. Rozkład długości statków jest bardzo zróżnicowany w różnych państwach członkowskich. Dlatego, wobec braku dodatkowych kryteriów, skutki wyznaczenia konkretnej wartości progowej dla zaliczenia do floty tradycyjnego rybołówstwa łodziowego będą również odmienne w różnych państwach członkowskich. W poniższej tabeli przedstawiono procentowy udział w liczbie statków, które zostałyby zaliczone do kategorii floty tradycyjnego rybołówstwa łodziowego w przypadku przyjęcia różnych wartości progowych długości tych statków. Wskazano również wartości dla wszystkich państw UE razem. Komórki oznaczono różnymi kolorami, przy czym na czerwono oznaczono wartości minimalne w każdej kolumnie, a na zielono wartości maksymalne. 24

Flota tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego w reformie WPRyb Tabela 4: Udział procentowy w liczbie statków poniżej różnych wartości progowych długości w zależności od państwa członkowskiego Długość (w metrach) 2011 r. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 BEL 2% 5% 6% 7% BGR 1% 8% 24% 50% 78% 88% 91% 93% 95% 96% 96% 97% 98% CYP 4% 33% 44% 56% 74% 87% 94% 96% 97% 98% 98% 99% DEU 7% 32% 49% 56% 65% 70% 74% 77% 79% 79% 80% 83% DNK 1% 7% 28% 47% 56% 66% 73% 79% 81% 84% 86% 88% 90% ESP 0% 7% 27% 41% 50% 57% 63% 68% 71% 74% 77% 79% 81% EST 0% 25 % 42% 53% 60% 69% 84% 86% 87% 94% 95% 96% 96% FIN 0% 12 % 43% 59% 68% 81% 89% 95% 97% 98% 98% 98% 99% FRA 0% 0% 1% 5% 22% 41% 58% 68% 75% 80% 86% 88% 88% 90% GBR 0% 0% 3% 17% 35% 48% 59% 66% 79% 82% 85% 87% 88% 89% GRC 0% 10 % 28% 45% 61% 78% 87% 91% 93% 94% 95% 96% 96% IRL 0% 1% 15% 40% 52% 62% 69% 76% 83% 87% 88% 89% 90% ITA 0% 5% 14% 31% 46% 54% 59% 63% 67% 72% 78% 83% 87% LTU 1% 10 % 32% 50% 54% 59% 62% 64% 68% 70% 70% 70% 71% LVA 3% 31 % 55% 74% 78% 81% 86% 87% 88% 89% 89% 89% 89% MLT 0% 11 % 38% 55% 70% 80% 85% 88% 91% 92% 93% 94% 95% NLD 0% 2% 5% 13% 16% 22% 27% 31% 34% 35% 36% 38% 39% 40% POL 0% 2% 5% 13% 24% 43% 55% 64% 68% 76% 77% 79% 82% PRT 0% 0% 6% 17 % 37% 57% 76% 81% 86% 88% 90% 92% 93% 93% 94% RO M 1% 8% 29% 80% 89% 90% 91% 98% 99% 99% 99% 99% SVN 1% 15 % 39% 55% 67% 75% 80% 83% 88% 91% 92% 95% 96% SWE 0% 7% 25% 37% 51% 62% 73% 80% 87% 88% 90% 91% UE 0 % 0 % 1 24 41 55 66 74 79 82 85 8% % % % % % % % % % Źródło: Opracowanie własne na podstawie rejestru floty rybackiej Wspólnoty W dziesięciu państwach członkowskich większość floty rybackiej zostałaby zaliczona do kategorii floty tradycyjnego rybołówstwa łodziowego dla każdej wartości progowej długości statku. Państwa te to Bułgaria, Cypr, Estonia, Finlandia, Grecja, Łotwa, Malta, Portugalia, Rumunia i Słowenia. W niektórych krajach o najbardziej znaczących flotach rybackich, takich jak Holandia, Hiszpania, Polska i Litwa, udział procentowy statków poniżej wartości progowej jest niższy niż w całej Unii Europejskiej, choć w przypadku Polski zbliża się on do wartości przeciętnej w UE począwszy od wartości progowej długości równej 15 metrów. Wartości dla floty holenderskiej pozostają w tyle w stosunku do przeciętnego poziomu w UE dla wszystkich wartości progowych. W Niemczech udział ten przewyższa przeciętny poziom w UE jedynie w przypadku długości poniżej 8 metrów i zasadniczo jest od niego niższy w przypadku bardziej prawdopodobnych do wprowadzenia wartości progowych. Sytuacja Francji i Włoch jest szczególna, ponieważ kraje te osiągają wartości poniżej przeciętnego poziomu w UE aż do wartości progowej równej 12 metrów, ale zbliżają się do niego powyżej tej długości. To samo ma miejsce w przypadku floty brytyjskiej i irlandzkiej poniżej długości równej 10 metrów. 87 % 89 % 90 % 25

Departament Tematyczny B: Polityka Strukturalna i Polityka Spójności Jeśli chodzi o tonaż, to istnieją pewne różnice odnośnie rozkładu liczby statków. Po pierwsze, można zauważyć, że niejednorodność jest większa oraz że różnice są bardziej wyraźne niż w przypadku liczby statków. Dla tej samej klasy długości pojawiają się znaczące różnice odnośnie przeciętnego tonażu w różnych państwach członkowskich. Do Holandii, Hiszpanii, Polski i Litwy dołączają Łotwa i Niemcy, tworząc grupę państw, w których udział procentowy w całkowitym tonażu pozostaje poniżej przeciętnej wartości w UE. W Holandii, Litwie i Łotwie udział procentowy w tonażu pozostaje znacznie poniżej wartości przeciętnej w UE. W przypadku Hiszpanii i Niemiec również zanotowano wartości poniżej średniego poziomu w UE. W Irlandii i Wielkiej Brytanii floty tradycyjnego rybołówstwa łodziowego byłyby mniej liczne niż w całej UE, jeśli zostałaby przyjęta długość poniżej 10 metrów. Natomiast we Włoszech i Francji udział procentowy w tonażu odpowiadający flocie tradycyjnego rybołówstwa łodziowego pozostawałby zawsze powyżej przeciętnego poziomu w UE w przypadku bardziej prawdopodobnych do wprowadzenia wartości progowych. Tabela 5: Procentowy udział tonażu brutto statków o długości poniżej różnych wartości progowych w zależności od państwa członkowskiego Długość (w metrach) 2011 r. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 BEL 0% 0% 1% 1% BGR 0% 1% 5% 13% 27% 35% 39% 42% 49% 52% 53% 57% 61% CYP 1% 8% 12% 18% 31% 44% 55% 59% 62% 63% 65% 67% DEU 0% 1% 1% 2% 2% 3% 4% 4% 5% 5% 6% 7% DNK 0% 0% 1% 2% 3% 4% 6% 8% 9% 11% 13% 14% 17% ESP 0% 0% 0% 1% 1% 2% 2% 3% 4% 4% 5% 6% 7% EST 0% 1% 1% 2% 3% 5% 8% 8% 9% 12% 13% 13% 13% FIN 0% 1% 7% 12% 16% 25% 34% 43% 47% 50% 51% 52% 53% FRA 0% 0% 0% 0% 1% 3% 5% 7% 9% 11% 15% 16% 17% 20% GBR 0% 0% 0% 0% 1% 2% 4% 5% 9% 10% 12% 13% 14% 16% GRC 0% 1% 3% 7% 12% 21% 29% 33% 36% 38% 41% 43% 45% IRL 0% 0% 0% 2% 2% 3% 5% 7% 9% 11% 12% 12% 13% ITA 0% 0% 1% 2% 4% 5% 6% 8% 9% 12% 18% 23% 28% LTU 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 1% 1% LVA 0% 0% 1% 1% 1% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2% MLT 0% 1% 5% 8% 13% 18% 21% 23% 27% 29% 31% 33% 35% NLD 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 1% 1% 1% POL 0% 0% 0% 0% 1% 3% 4% 6% 7% 9% 10% 11% 13% PRT 0% 0% 0% 1% 2% 4% 6% 7% 9% 10% 11% 13% 15% 16% 18% ROM 0% 3% 11% 34% 40% 42% 46% 59% 61% 61% 62% 64% SVN 0% 2% 6% 10% 16% 20% 25% 28% 36% 42% 46% 52% 53% SWE 0% 0% 1% 2% 4% 7% 11% 14% 19% 20% 22% 25% 11 UE 0% 0% 0% 0% 1% 2% 3% 5% 6% 8% 9% % Źródło: Opracowanie własne na podstawie rejestru floty rybackiej Wspólnoty Podsumowując, w Holandii, Hiszpanii, Litwie, Łotwie i Niemczech do floty rybołówstwa łodziowego zostałoby zaliczonych mniej statków niż przeciętnie w UE dla każdej z wartości progowych długości. Jeśli by przyjąć wartość progową równą 15 metrów, zwiększyłaby się liczba zaliczonych statków z Polski. Punkt przegięcia występuje na poziomie 12 metrów dla Francji i Włoch, natomiast dla Wielkiej Brytanii i Irlandii przy wartości 10 metrów. W związku z tym zdefiniowanie wartości progowej długości dla floty tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego na takim lub innym poziomie skutkowałoby 12 % 14 % 15 % 26