prof. dr hab. Irena E. Kotowska dr Katarzyna Kocot-Górecka dr Magdalena Muszyńska mgr Wojciech Łątkowski Wykład: poniedziałki, godz.15.20-17.00, sala 211, budynek A Zajęcia w laboratorium komputerowym: sala 3d w budynku C i sala 235 w budynku G Materiały do wykładu pod adresem: http://www.e-sgh.pl/kocot-gorecka/4018

Program zajęć z demografii (120910) Nr Data Tematyka wykładu 1. 29.09.14 Wprowadzenie do problematyki badań demograficznych. Źródła informacji o zjawiskach ludnościowych i ich pomiar. Zasady budowy podstawowych współczynników demograficznych. Siatka Lexisa. 2. 06.10.14 Analiza procesu tworzenia, rozwoju i rozpadu rodziny. Przemiany rodziny w Europie 3. L 13.10.14 Obliczanie współczynników demograficznych. Standaryzacja współczynników demograficznych. 4. 20.10.14 Płodność analiza, przemiany płodności. Wybrane teorie płodności. Zróżnicowanie płodności w Europie 5. L 27.10.14 Tablice trwania życia zasady budowy tablic, analiza podstawowych parametrów tablic 6. 03.11.14 Stan zdrowia ludności i umieralność, przegląd podstawowych zagadnień współczesnych 7. 17.11.14 Pierwsze i drugie przejście demograficzne 8. L 24.11.14 Współczynnik przyrostu naturalnego. Koncepcja ludności zastojowej i ustabilizowanej. Prawo Lotki 9. 01.12.14 Struktury demograficzne. Proces starzenia się ludności 10. 08.12.14 Metody prognozowania demograficznego. Podstawowe metody prognozowania ludności (metoda składnikowa, prognozy stochastyczne). 11. L 15.12.14 Prognozowanie ludności metodą składnikową 12. 22.12.14 Migracje zewnętrzne i wewnętrzne: pomiar, wybrane teorie migracji, prawidłowości współczesnych zmian 13. 12.01.15 Sytuacja demograficzna w świetle przewidywań stanu i struktur ludności - świat, Europa, Polska. Społeczno-ekonomiczne konsekwencje zmian struktur wieku ludności

Literatura podstawowa: J.Z.Holzer, Demografia, PWE, Warszawa 2003. Kotowska I.E., J.Jóźwiak, 2012, Kotowska I.E., J.Jóźwiak, 2012, Nowa demografia Europy a rodzina, Roczniki Kolegium Analiz Ekonomicznych, Zeszyt 28/2012, 9-33. J. Kurkiewicz (red.), 2010, Procesy demograficzne i metody ich analizy. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków.

Literatura uzupełniająca:. I.E.Kotowska, J.Jóźwiak, A.Matysiak, A.Baranowska, 2008, Poland: Fertility decline - a response to profound societal change and transformations in the labour market?, w: T.Frejka, T.Sobotka, J.M.Hoem, L.Toulemon (eds.), Childbearing Trends and Policies in Europe, Demographic Research, Vol. 19; Article 22: 795-854 M.Okólski, A.Fihel, 2012, Demografia. Współczesne zjawiska i teorie, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa. Frejka T., Sobotka T., 2008, Overview Chapter 1: Fertility in Europe. Diverse, Delayed and below Replacement, in: Frejka T., Hoem J., Sobotka T., Toulemon L., Childbearing Trends and Policies in Europe, Demographic Research, Vol. 19: 15-46. Sobotka T., Toulemon L., 2008, Overview Chapter 4: Changing Family and Partnership Behaviour: Common Trends and Persistent Diversity across Europe, in: Frejka T., Hoem J., Sobotka T., Toulemon L., Childbearing Trends and Policies in Europe. An Overview, Demographic Research, Vol. 19: 85-138. European Commission, 2006, The Demographic Future of Europe from Challenge to Opportunity, Communication from the Commission, Brussels, COM(2006) 571final.

Elementy oceny końcowej: Zaliczenie przedmiotu: Obecności na zajęciach w laboratoriach (można mieć jedną nieusprawiedliwioną nieobecności) Egzamin Składa się z pytań otwartych, zadania z ćwiczeń i testu Zakres egzaminu obejmuje treść wykładów, ćwiczeń i odpowiednie rozdziały z literatury obowiązkowej. Możliwość podniesienia oceny z egzaminu o 0,5 stopnia za obecności na wykładach (można mieć jedną nieusprawiedliwioną nieobecności) Możliwość podniesienia oceny z egzaminu o 0,5 stopnia za przygotowanie na ćwiczenia krótkiej prezentacji (w grupie 2 lub 3 osób)

Demografia demos = lud, grapheia = opis nauka o prawidłowościach rozwoju ludności w konkretnych warunkach gospodarczych i społecznych badanego regionu opis procesu zmian stanu i struktury ludności, uwarunkowania tych zmian i ich konsekwencje

WYKŁAD 1 (29.09.2014) 1. Proces reprodukcji ludności i jego składowe 2. Źródła danych 3. Podstawowe współczynniki demograficzne 4. Siatka Lexisa

Ludność Polski w latach 1946-2013 38 533 tys. 2013: 38 496 tys. 23 336 tys. (60,5%) 2013: 23 274 tys. 15 197 tys. 2013: 15 222 tys. Podstawowe informacje o rozwoju demograficznym Polski do 2013 roku, GUS, materiał na konferencję prasową w dn.30.01.2014

Składowe dynamiki ludności Płodność Umieralność Migracje stan ludności w momencie t = stan ludności w momencie t -1 + urodzenia w okresie (t-1, t) - zgony w okresie (t-1, t) + imigracje w okresie (t-1, t) - emigracje w okresie (t-1, t) Zmienne zasobów np. liczba ludności, kobiet, nowożeńców, gospodarstw domowych, pomiar w ustalonym momencie czasu Zmienne strumieni zdarzenia zachodzące w tych zbiorowościach (np. urodzenia, zgony), pomiar w ustalonym przedziale czasu

Podstawowe informacje o rozwoju demograficznym Polski do 2013 roku, GUS, materiał na konferencję prasową w dn.30.01.2014

Podstawowe informacje o rozwoju demograficznym Polski do 2013 roku, GUS, materiał na konferencję prasową w dn.30.01.2014

Typy struktur wieku ludności (G.Sundbärg, 1894) przemiany struktur wieku w procesie przeobrażeń reprodukcji ludności, teorie przejścia demograficznego J.Z.Holzer, Demografia, 2003, s.134

Źródła informacji o ludności powszechne spisy ludności rejestracja bieżąca regularne badania oparte na próbach reprezentatywnych specjalne badania ankietowe

Pomiar zmiennych demograficznych Zmienne zasobów Zmienne strumieni Wielkości absolutne Wielkości względne ujawniają wzajemne relacje zasobów i strumieni: 1. Zasób do zasobu 2. Strumień do strumienia 3. Strumień do zasobu

Metody analizy demograficznej: analiza poprzeczna (przekrojowa) - dotyczy zdarzeń, które wystąpiły w danej populacji w pewnym przedziale czasu analiza wzdłużna (kohortowa) - dotyczy zdarzeń, które wystąpiły w jednej generacji (kohorcie) w ciągu całego czasu istnienia tej generacji (możliwość analizy natężenia i kalendarza, czyli rozkładu zdarzeń w czasie)

Siatka Lexisa Zbiorowość zdarzeń II rodzaju C-P Zbiorowość zdarzeń III rodzaju Zbiorowość zdarzeń I rodzaju C-A A-P C-A-P Źródło: Caselli, G., J. Vallin, G. Wunsch, 2006, Demography. Analysis and Synthesis. Elsevier

Siatka Lexisa Linia wieku C-P Osoby żyjące w pewnym momencie =zbiorowość żyjących II rodzaju Linia życia Linia obserwacji C-A A-P C-A-P Osoby, które dożyły wieku x ukończonych lat = zbiorowość żyjących I rodzaju Źródło: Caselli, G., J. Vallin, G. Wunsch, 2006, Demography. Analysis and Synthesis. Elsevier

Literatura do wykładu 1 J.Z.Holzer, Demografia, PWE, Warszawa 2003. rozdz. 2, 3.1-3.3, 3,6-3.7 J. Kurkiewicz (red.), 2010, Procesy demograficzne i metody ich analizy. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków. rozdz.1