1 mgr inż. Paulina Mikoś dr inż. Maciej Wojtczak
Produkty odpadowe powstające w trakcie produkcji cukru są wartościowymi materiałami do produkcji pasz dla zwierząt gospodarskich, zwłaszcza dla grup produkcyjnych bydła: krów mlecznych, bydła mięsnego i cieląt. Melas i wysłodki należą do pasz dobrze przyswajalnych przez zwierzęta. 2 A B C
Melas buraczany można podawać zwierzętom bezpośrednio, np. w formie rozcieńczonej lub podawać go z innymi paszami, polewając nim kiszonki, pasze suche i treściwe. Melas stosuje się również jako dodatek do zakiszania pewnych surowców roślinnych oraz jako lepiszcze w produkcji treściwych mieszanek granulowanych oraz przy produkcji granulowanych wysłodków buraczanych. Wysłodki buraczane można podawać w postaci: 3 wysłodków świeżych (mokrych), zawierających 9 12% s.m. wysłodków prasowanych (wyżymanych), zawierających 18 22% s.m. wysłodków suszonych, zawierających 88 90% s.m.
Przyczyny zatruć: nadmierna ilość azotanów (III) i (V) w paszach, pojenie zwierząt wodą zanieczyszczoną azotanami np. ze zbiorników wodnych lub ujęć wody, w pobliżu których składowano gnojownicę lub nawozy azotowe, przypadkowe spożycie nawozów azotowych. Objawy zatruć azotanami (III): duszności spowodowane methemoglobinemią, ślinienie, ból brzucha, biegunka, wzdęcia, drżenie mięśni, obniżenie ciepłoty ciała. 4 Objawy przy przewlekłych zatruciach azotanami (III): obniżenie wydajności mlecznej, zmniejszenie apetytu, zmatowienie włosa, zmniejszenie przyrostów oraz poronienia, większa ilość przypadków zgonów u noworodków, zmiany w budowie tkanek i narządów tj. przekrwienia i zmiany zapalno martwicze błon śluzowych przewodu pokarmowego i wybroczyny na błonach surowicznych oraz przekrwienia płuc.
5 maksymalna zawartość azotanów (III) w paszy (melas i wysłodki) o zawartości wilgoci 12% wynosi 15 mg/kg (wyrażone jako NaNO 2 )
Spółki Cukrowe CEFS Europejski Komitet Producentów Cukru Grupa Robocza ds. Żywienia Zwierząt DG SANCO Dyrekcja Generalna ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów Komitet ds. Żywienia i Zdrowia Zwierząt 6
7
Rozporządzenie Komisji (EC) nr 152/2009 - zostały ustanowione metody pobierania próbek i analizy materiałów paszowych. W przeciwieństwie do innych niepożądanych substancji, nie została ustalona metoda analityczna do oznaczania zawartości azotanów (III) w materiałach paszowych. 8 Według Stowarzyszenia Urzędowych Chemików Analitycznych oficjalną metodą oznaczania azotanów (III) w paszach dla zwierząt jest metoda fotometryczna (oparta na reakcji Griessa).
Należy wybrać dwie metody, dopracować je lub zmodyfikować, tak aby mogły zostać znormalizowane. Pierwsza metoda powinna być metodą fotometryczną, która będzie stosowana w laboratoriach przemysłowych. 9 Drugą metodą powinna być metoda chromatograficzna dokładna, czuła, pozwalająca oznaczyć kilka jonów jednocześnie podczas analizy.
10 F E burak cukrowy (krajanka) ekstrakcja sok surowy oczyszczanie sok rzadki zagęszczanie sok gęsty melas krystalizacja cukier wysłodki D
11
Azotany (V) jako prekursory powstawania azotanów (III). Różne procesy biochemiczne, w których azotan (III) pojawia się jako metabolit pośredni (oddychanie azotanowe). Różne mikroorganizmy odpowiedzialne za tworzenie się i degradację azotanów (III) (Micrococcus, Pseudomonas, Bacillus). 12 Różne półprodukty i produkty cukrownicze, w których zidentyfikowano występowanie azotanów (III) (melas, wysłodki, sok surowy, sok rzadki). Brak korelacji między zawartością azotanów (III) w soku surowym i zawartością tych związków w melasie.
13 1. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 767/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie wprowadzania na rynek i stosowania pasz, zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1831/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady i uchylające dyrektywę Rady 79/373/EWG, dyrektywę Komisji 80/511/EWG, dyrektywy Rady 82/471/EWG, 83/228/EWG, 93/74/EWG, 93/113/WE i 96/25/WE oraz decyzję Komisji 2004/217/WE. 2. Dyrektywa Komisji 2010/6/UE z dnia 9 lutego 2010 r. zmieniająca załącznik I do dyrektywy 2002/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do rtęci, wolnego gossypolu, azotanów (III) oraz Mowrah, Bassia, Madhuca. 3. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 sierpnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych zawartości substancji niepożądanych w paszach. 4. EFSA (European Food Safety Agency): Scientific Opinion of the Panel on Contaminants in the Food Chain on request from the European Commission on nitrite as undesirable substances in animal feed. The EFSA Journal (2009) 1017, 1 47. 5. Waterlander A.J., Puke H., Bengtsson M., Frenzel S.: Nitrite in feed Legal background, status of analytical methods and technological knowledge. Sugar Insdustry. 2011, 8, strony 537 551. 6. Commission Regulation (EC) No 152/2009 of 27 january 2009 laying down the methods of sampling and analysis for the official control of feed.
14 A. https://www.google.com/search?newwindow=1&hl=pl&biw=1280&bih=651&site=imghp&tbm=isch&sa=1&q=wys%c5%82odki&oq=wys%c5%82odki&gs_l=img.3..0l3j0 i24l7.88396.92089.0.92780.19.12.0.1.1.0.150.897.4j4.8.0...0...1c.1.45.img..11.8.813.7sfbiakstfc#facrc=_&imgdii=_&imgrc=g_yysxsktvuk5m%253a%3b94hnygd PWNKE3M%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.transrol.home.pl%252Frolnictwo%252Fimages%252Fstories%252Foferta%252Fwyslodki.jpg%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.transrol.home.pl%252Frolnictwo%252Foferta%252Fwysodki-melasowe%3B532%3B233 B. http://www.google.com/imgres?imgurl=&imgrefurl=http%3a%2f%2fen.wikipedia.org%2fwiki%2fmolasses&h=0&w=0&tbnid=m4ctf7ongtk8om&zoom=1&tbnh=194 &tbnw=259&docid=ndi07bcr0sbovm&hl=pl&tbm=isch&ei=-5ouu6midsvlpzs0gmaj&ved=0caiqscuoaa C. https://www.google.com/search?newwindow=1&hl=pl&biw=1280&bih=651&site=imghp&tbm=isch&sa=1&q=melasa+krowa&oq=melasa+krowa&gs_l=img.3...13838.15 418.0.15738.7.7.0.0.0.0.278.853.0j2j2.4.0...0...1c.1.45.img..6.1.277.uillKqPAs6c#facrc=_&imgdii=_&imgrc=xCYpZwGLosZPDM%253A%3BM3BeKudyYBDrOM%3Bh ttp%253a%252f%252fwww.blattin.pl%252ffiles%252fprodukty%252flizawki%252fleckende_kuhe_5-1_300.jpg%3bhttp%253a%252f%252fwww.blattin.pl%252fprodukty%252ckategoria%252c11%252clizawki.html%3b300%3b163 D. http://www.google.com/imgres?imgurl=&imgrefurl=http%3a%2f%2fwww.eatbydate.com%2fother%2fbaking%2fhow-long-does-molasses-last-shelf- life%2f&h=0&w=0&tbnid=6zp5dq4oi-68dm&zoom=1&tbnh=168&tbnw=168&docid=gi3ue6cazzo3zm&hl=pl&tbm=isch&ei=- 5OUU6miDsvLPZS0gMAJ&ved=0CAUQsCUoAQ E. https://www.google.com/search?newwindow=1&hl=pl&biw=1280&bih=651&site=imghp&tbm=isch&sa=1&q=cukier&oq=cukier&gs_l=img.1.1.0l10.385741.387044.0.38 8307.6.5.0.1.1.0.78.318.5.5.0...0...1c.1.45.img..0.6.318.H_9r3EhqWZw#facrc=_&imgdii=_&imgrc=aKxsJkT_CmlLHM%253A%3BxYHaPAtkf9VqDM%3Bhttp%253A% 252F%252Ftipsforwomen.pl%252Fwp-content%252Fuploads%252F2013%252F10%252Fcukier_bialy_640x0_rozmiarniestandardowy.jpg%3Bhttp%253A%252F%252Ftipsforwomen.pl%252Fdzienne-maksymalne-spozycie-cukru%252F%3B640%3B425 F. https://www.google.com/search?newwindow=1&hl=pl&biw=1280&bih=651&site=imghp&tbm=isch&sa=1&q=burak+cukrowy&oq=burak+cukrowy&gs_l=img.3..0l7j0i24l3.1590.6456.0.7065.20.16.0.4.4.0.204.1286.9j3j1.13.0...0...1c.1.45.img..3.17.1301.xh5gxdncx2m#facrc=_&imgdii=_&imgrc=do5fusobiwziom%253a%3by_ugyrnp cusstm%3bhttp%253a%252f%252fagromaszyna.pl%252fwpcontent%252fuploads%252f2013%252f08%252f1_burak_cukrowy.jpg%3bhttp%253a%252f%252fagromaszyna.pl%252fkombajn-neptun-budowa-idzialanie%252f%3b800%3b533
15