Zasady i cele stosowania dodatków kiszonkarskich

Transkrypt

1 .pl Zasady i cele stosowania dodatków kiszonkarskich Autor: dr hab. inż. Rafał Bodarski Data: 1 kwietnia 2016 Wykorzystanie na szeroką skalę kiszonek jako podstawowych gospodarskich pasz w żywieniu bydła jest w warunkach klimatycznych Polski ze wszech miar uzasadnioną praktyką. W dużych, specjalistycznych fermach (szczególnie krów mlecznych) zyski z takiej technologii są na tyle znaczące, że w większości przypadków wdrożone jest rozwiązanie polegające na całorocznym podawaniu zwierzętom dawek pokarmowych, w których składzie dominują właśnie kiszonki. Warunkiem powodzenia takiego systemu jest użycie kiszonek o co najmniej dobrej jakości. W zrealizowaniu tego celu mogą być przydatne różnego rodzaju preparaty kiszonkarskie. Przed zakupem dodatków warto jednak zorientować się kiedy i jak je stosować, tak aby były one faktycznie przydatne przy konserwacji posiadanego akurat w gospodarstwie materiału. 1 / 5

2 .pl Na co warto zwrócić uwagę? W czasie procesu kiszenia należy zwracać uwagę na ograniczanie wielkości strat, szybkie i sprawne poprowadzenie fermentacji w kierunku kwasu mlekowego i niewielkiej ilości octowego oraz ograniczenie niekorzystnego zjawiska wtórnego psucia się kiszonki w warunkach dostępu powietrza (przy jej wybieraniu). W określonych sytuacjach dostępne są grupy dodatków kiszonkarskich, które mogą być pomocne w osiągnięciu tak zdefiniowanych celów konserwacji. Według Niemieckiego Towarzystwa Rolniczego (DLG) dodatki kiszonkarskie dzieli się na 5 grup. Na początku należy jednak podkreślić, że dodatki kiszonkarskie możemy podzielić na grupy ze względu na ich budowę (cechy strukturalne) oraz ze względu na działanie (cechy funkcjonalne). Według pierwszego kryterium podziału zalicza się do nich: dodatki biologiczne (zawierające wyselekcjonowane szczepy bakterii zdolnych namnażać się w środowisku kiszonki i produkować określone produkty), chemiczne (kwasy organiczne i ich sole, amoniak, mocznik), enzymy oraz uboczne produkty roślinne (melasa, serwatka, słoma, suszone wysłodki, otręby). Wedle drugiego (patrz tab. 1) mamy do czynienia ze: stymulatorami fermentacji, inhibitorami fermentacji oraz inhibitorami wtórnego psucia się w warunkach dostępu powietrza, a także składnikami pokarmowymi i absorbentami. Tab. 1. Kategorie dodatków kiszonkarskich (zmodyfikowane za McDonaldem i wsp., 1991) Kategoria dodatku Stymulatory fermentacji Rodzaj aktywnego składnika Bakterie kwasu mlekowego (BKM) Cukry Melasa Świeża serwatka jak źródło laktozy (?) Dodatkowe cechy Mogą pogarszać stabilność Zwiększa poziom H 2 O, może być źródłem niekorzystnych mikroorganizmów 2 / 5

3 .pl Enzymy (celulazy, ksylanazy) Inhibitory fermentacji Kwas mrówkowy* Powoduje zahamowanie rozwoju Clostridium Kwas mlekowy Kwasy mineralne Są niebezpieczne dla otoczenia działanie żrące i korozyjne Azotyny Siarczyny Chlorek sodu Zakwaszona, częściowo zagęszczona serwatka Inhibitory wtórnego tlenowego psucia się Składniki pokarmowe Sorbenty *) lub odpowiednie sole Heterofermentatywne bakterie kwasu mlekowego (np. L. buchnerii) Bakterie kwasu propionowego Kwas propionowy* Kwas benzoesowy* Kwas sorbowy* Mocznik (źródło N dla mikroorganizmów żwacza) Amoniak (źródło N dla mikroorganizmów żwacza) Związki mineralne Słoma Suszone wysłodki Otręby Co decyduje o wyborze konkretnego dodatku? Może poprawiać stabilność Może poprawiać stabilność Według Niemieckiego Towarzystwa Rolniczego (DLG) dodatki kiszonkarskie dzieli się na 5 grup (patrz tab. 2). O wyborze stosowanego dodatku decydują z kolei 2 kryteria: 1. rodzaj zakiszonego materiału (jego przydatność kiszonkarska) 2. oraz zawartość suchej masy (patrz rys. 1). 3 / 5

4 .pl Rys. 1. Zasady stosowania dodatków kiszonkarskich przy konserwacji wysokowartościowych traw i roślin motylkowatych drobnonasiennych (lucerna, koniczyny) (zmodyfikowane za DLG). Tab. 2. Podział dodatków do zakiszania według DLG (Dorszewski, 2009) Grupa Kierunek działania 1 Dodatki polepszające przebieg procesu fermentacji w: 4 / 5

5 Powered by TCPDF ( 1a surowcu trudno zakiszającym się o niskiej zawartości cukru, zwiększonej pojemności buforowej, zwykle niskiej zawartości suchej masy, (motylkowate i trawy) 1b surowcu średnio i łatwo zakiszającym się o niższej zawartości suchej masy, SM 35%, wystarczającej zawartości cukru, ograniczonej pojemności buforowej (trawy, motylkowate, kukurydza, całe rośliny zbożowe, prasowane wysłodki) 1d surowcach specjalnych (buraki pastewne, pulpy, prasowane wysłodki) 2 Dodatki polepszające trwałość kiszonek podatnych na zmiany jakościowe podczas ich wybierania ze stosu kiszonkowego, spowodowane dostępem tlenu z powietrza atmosferycznego (trawy, motylkowate, kukurydza, całe rośliny zbożowe, prasowane wysłodki) 3 5 / 5