Barbara Iwańska Oceny oddziaływania na środowiskowo przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w prawie UE i polskim I. Wprowadzenie 27 lutego 2016 r. STUDIA PODYPLOMOWE 2 1. ŹRÓDŁA PRAWA Prawo międzynarodowe: Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, sporządzona w Espoo dnia 25 lutego 1991 r. (Dz. U. z dnia 3 grudnia 1999 r.) Prawo UE: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory Prawo krajowe: Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (ustawa o informacji o środowisku) Ustawa o ochronie przyrody 2. Rodzaje ocen oddziaływania na środowisko 3 4 Z uwagi na przedmiot oceny Strategiczne oceny oddziaływania - dokumenty (plany, programy, strategie) indywidulane oceny oddziaływania - planowane przedsięwzięcia Z uwagi na cel oceny Ocena oddziaływania na środowisko Ocena oddziaływania na obszar Natura 2000 ocena oddziaływania na środowisko z uwzględnianiem oceny oddziaływnia na obszar Natura 2000 Z uwagi na etap jej przeprowadzenia Ocena uprzednia ocena projektu dokumentu, ocena planowanego przedsięwzięcia Ponowna ocena oddziaływania na środowisko Ocena następcza (analiza porealizacyjna, przegląd ekologiczny) Z uwagi na zakres terytorialny Transgraniczne oceny oddziaływania na środowisko 3. Oceny oddziaływania na środowisko pojęcie i przedmiot 5 6 1
Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko - postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji polityki, strategii, planu lub programu, obejmujące w szczególności: a) uzgodnienie stopnia szczegółowości informacji zawartych w prognozie oddziaływania na środowisko, b) sporządzenie prognozy oddziaływania na środowisko, c) uzyskanie wymaganych ustawą opinii, d) zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu; Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko - rozumie się przez to postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko planowanego przedsięwzięcia, obejmujące w szczególności: a) weryfikację raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, b) uzyskanie wymaganych ustawą opinii i uzgodnień, c) zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu 4. Istota ocen nie ekspertyza a procedura Ocena oddziaływania na obszar Natura 2000 - ocena oddziaływania na środowisko ograniczona do badania oddziaływania na obszar Natura 2000 7 8 Procedura ooś/oceny naturowej (za: M. Bar, J. Jednrośka, 2005, s. 347 i n.) 1. Klasyfikacja do oceny 2. Uzgodnienie stopnia szczegółowości informacji zawartych w sprawozdaniu (raporcie lub prognozie) o oddziaływania na środowisko, 3. Sporządzenie sprawozdania (raportu lub prognozy) 4. Uzyskanie niezbędnych opinii lub uzgodnień właściwych organów 5. Zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa 6. Przeprowadzenie postępowania w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko 7. Podjęcie rozstrzygnięcia z obowiązkiem wzięcia pod uwagę informacji zebranych w trakcie postępowania, wyników konsultacji społecznych i postępowania w sprawie transgranicznego oddziaływania 8. Upublicznienie rozstrzygnięcia 5. Indywidualne oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięć - Standardowa ocena oddziaływania na środowisko - Ocena oddziaływania na obszar Natura 2000 Ochrona prawna (dotyczy indywidualnej oceny) Monitoring 9 10 Indywidulane oceny oddziaływania na środowisko (standardowa ocena) a oceny oddziaływania na obszar Natura 2000 (ocena naturowa) porównanie (B. Iwańska, Postępowanie w przedmiocie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach - dylematy interpretacyjne) standardowa ocena dotyczy niektórych przedsięwzięć tych mogących znacząco oddziaływać na środowisko ocena naturowa dotyczy każdego przedsięwzięcia, które nie jest bezpośrednio związane lub konieczne do zagospodarowania terenu, ale które może na nie w istotny sposób oddziaływać, zarówno oddzielnie, jak i w połączeniu z innymi przedsięwzięciami Przedmiotem standardowej oceny jest określenie, opisanie i ocena bezpośrednich i pośrednich skutki przedsięwzięcia dla: istot ludzkich, elementów środowiska, dóbr materialnych i dziedzictwa kultury a także oddziaływania między tymi elementami przedmiotem oceny naturowej są skutki planowanego przedsięwzięcia dla danego obszaru Natura 2000, z punktu widzenia założeń jego ochrony 11 12 2
Skutki oceny standardowej - co do zasady nie zakazuje się podejmowania działań, które mogą negatywnie oddziaływać na środowisko, Skutki oceny naturowej co do zasady zakazuje ona podejmowania wszelkich działań, które mogą pogorszyć stan obszarów Natura 2000, a jedynie wyjątkowo, w prawem określonych sytuacjach i przy równoczesnym zastrzeżeniu konieczności zadośćuczynienia prawem określonych wymagań, dopuszcza możliwość realizacji tego rodzaju działań Procedura standardowej oceny jest przedmiotem regulacji prawa UE (dyr. ooś ) wdrożonej do prawa polskiego w ustawie o informacji Procedura oceny naturowej nie jest regulowana w prawie unijnym, które określa w art. 6 dyrektywy 92/43 kiedy ma być przeprowadzona; w prawie polskim ocena naturowa jest albo częścią standardowej oceny (w przypadku przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko) albo stanowi odrębną ocenę ograniczoną do wpływu na obszar Natura 2000 w przypadku innych, niż mogących znacząco oddziaływać na środowisko, przedsięwzięć 13 14 II. Oceny oddziaływania na środowisko w prawie UE Strategiczne oceny oddziaływania na środowisko dyrektywa 2001/42 w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko Indywidualne oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięć dyrektywa 2011/92 w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko Oceny oddziaływania na obszar Natura 2000 dyrektywa 92/43 w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory Oceny ryzyka dla środowiska np. dyrektywa 2001/18 (GMO) 15 16 Indywidulane oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko Dyrektywa 2011/92 w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko Zgodnie z dyrektywą przedsięwzięcia mogące powodować znaczące skutki w środowisku, między innymi z powodu ich charakteru, rozmiarów lub lokalizacji, podlegają wymogowi uzyskania zezwolenia na inwestycję i oceny w odniesieniu do ich skutków, przed udzieleniem zezwolenia 17 18 3
Dyrektywa określa: przedsięwzięcia, które mogą powodować znaczące skutki w środowisku, włącznie z określeniem sposobów i kryteriów selekcji tych przedsięwzięć do ooś minimalne wymagania poszczególnych etapów procedury ooś dot.: Etapu klasyfikacji przedsięwzięcia do oceny art. 4 w zw. zał acznikiem I i II Etapy opracowania sprawdzania (raportu) - art. 5 Etapu państwowych i społecznych art. 6 Etapu konsultacji transgranicznych art. 7 Etapu podejmowania decyzji i jej uzasadnienia art. 8 i 9 obowiązek zapewnienia ochrony prawnej - art. 11 A. Które przedsięwzięcia wymagają uprzedniej oceny oddziaływać na środowisko 19 20 A.1 Pojęcie przedsięwzięcia i dwie kategorie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko Przedsięwzięcie oznacza: wykonanie prac budowlanych lub innych instalacji lub systemów, inne interwencje w otoczeniu naturalnym i krajobrazie, włącznie z wydobywaniem zasobów mineralnych; Ocenie podlegają przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowiskowo określone w art. 4 dyrektywy ooś w związku z załącznikiem I i II - I grupa - przedsięwzięcia obligatoryjnie podlegające ooś (art. 4 ust. 1 w zw. z załącznikiem I do dyrektywy) - II grupa - przedsięwzięcia fakultatywnie podlegające ooś (art. 4 ust.2 i 3 w zw. z załącznikiem II i III do dyrektywy) 21 C-156/07 Salvatore Aiello i inni (Eurlex) ograniczony zakres przedsięwzięć podlegających ooś art. 2 ust. 1 dyrektywy 85/337 powinno się interpretować w ten sposób, iż nie zawarto w nim wymogu, aby wszelkie przedsięwzięcia, które mogą wywierać znaczące skutki na środowisko podlegały procedurze oceny przewidzianej w tej dyrektywie, lecz jedynie te przedsięwzięcia, które wymieniono w załącznikach I i II do dyrektywy, zgodnie z zasadami określonymi w art. 4 dyrektywy z zastrzeżeniem art. 1 ust. 4 i 5 oraz art. 2 ust. 3 tej samej dyrektywy Ale TSUE w świetle celu dyrektywy zawsze szeroko interpretuje załączniki I i II do dyrektywy, które dotyczą sektorowych kategorii przedsięwzięć, nie opisując dokładnego charakteru przewidzianych robót (C-50/09 Komisja p. Irlandii ) 22 A.2.Trudności z kwalifikacja przedsięwzięć z I grupy przedsięwzięcia mogące oddziaływać na środowisko podlegające obligatoryjnie ooś Artykuł 4. 1. dyrektywy 2011/92 Z zastrzeżeniem art. 2 ust. 4 przedsięwzięcia wymienione w załączniku I podlegają ocenie zgodnie z art. 5 10. C-227/01 Komisja p. Hiszpanii - Zał. I pkt 7 budowa dalekobieżnej linii kolejowej TSUE: projekt dotyczący budowy dodatkowego toru kolejowego o długości 13,2 km, który ma nową trasę na odcinku o długości 7,64 km przewidzianym dla okrążenia miejscowości Benicasim i który stanowi część linii kolejowej o długości 251 km, należy do jednej z kategorii wymienionych w załączniku I do dyrektywy ooś 85/337, dla których co do zasady jest obligatoryjnie przewidziana każdorazowa ocena na podstawie art. 4 ust. 1 i art. 5 ust. 1 tej dyrektywy. 23 24 4
C-142/07 Ecologistas en Acción-CODA przebudowa obwodnicy miejskiej Spór: wydane zezwolenie na przebudowę obwodnicy miejskiej bez ooś m.in. z tego powodu że dyrektywa w załącznikach nie zawiera odniesienia do robót drogowych miejskich TSUE: pomimo, że załączniki nie zawierają wyraźnego odniesienia do robót drogowych miejskich to tego rodzaju przedsięwzięcie wchodzi w zakres odpowiednio załącznika I lub II do dyrektywy (do oceny sadu należy ustalenie czy w danym przypadku w grę wchodzi budowa lub odpowiednio autostrady, drogi o 4 pasach ruchu czy drogi) C- 205/08 Umweltanwalt von Kärnten (EURLEX) zał I pkt 20 : konstrukcje napowietrznych linii elektrycznych o napięciu co najmniej 220 kv i długości powyżej 15 km \ Spór : Długość całkowita przekraczająca próg Długość odcinka krajowego 7 km nieprzekraczająca progu 15 km długość odcinak znajdująca się na terytorium sąsiedniego państwa członkowskiego ponad 30 km) TSUE: podlega ocenie 25 26 A.3. Trudności z kwalifikacją przedsięwzięć z II grupy art. 4 ust. 2 i 3 i załącznik III Art. 4 dyrektywy 2011/92 2. Z zastrzeżeniem art. 2 ust. 4, w odniesieniu do przedsięwzięć wymienionych w załączniku II państwa członkowskie ustalają, czy przedsięwzięcie podlega ocenie zgodnie z art. 5 10. Państwa członkowskie dokonują tego ustalenia za pomocą: a) badania indywidualnego; lub b) progów lub kryteriów ustalonych przez państwo członkowskie. Państwa członkowskie mogą postanowić o stosowaniu obydwu procedur, o których mowa w lit. a) i b). 3. Podczas przeprowadzania badania indywidualnego lub ustalania progów lub kryteriów do celów ust. 2 uwzględnia się odpowiednie kryteria selekcji wymienione w załączniku III 27 28 Załącznik III do dyrektywy KRYTERIA SELEKCJI, O KTÓRYCH MOWA W ART. 4 UST. 3 1. CECHY PRZEDSIĘWZIĘĆ: a) rozmiaru przedsięwzięcia; b) kumulacji z innymi przedsięwzięciami; c) korzystania z zasobów naturalnych; d) produkcji odpadów; e) zanieczyszczeń i zagrożeń; f) ryzyka wypadku, w szczególności uwzględniając użyte substancje i technologie. LOKALIZACJA PRZEDSIĘWZIĘĆ Środowiskowa podatność obszarów geograficznych, które mogą być dotknięte skutkami spowodowanymi przez przedsięwzięcia, musi być rozpatrywana z uwzględnieniem w szczególności: a) dotychczasowego przeznaczenia gruntów; b) względnej obfitości, jakości i zdolności do odtwarzania zasobów naturalnych na danym obszarze; c) zdolności absorpcji środowiska naturalnego CECHY POTENCJALNEGO ODDZIAŁYWANIA Potencjalne znaczące skutki przedsięwzięć muszą być rozpatrywane w stosunku do kryteriów określonych w pkt 1 i 2 oraz z uwzględnieniem w szczególności: a) zakresu oddziaływania (obszar geograficzny i liczba mieszkańców, którzy znajdą się w zasięgu oddziaływania przedsięwzięcia); b) transgranicznego charakteru oddziaływania; c) ciężaru i kompleksowości oddziaływania; d) prawdopodobieństwa wystąpienia oddziaływania; e) czasu trwania, częstotliwości i odwracalności oddziaływania. Metoda pierwsza kwalifikacji - Indywidulane rozstrzygnięcie dla każdego przypadku z osobna, czy przedsięwzięcie wymienione w załączniku II powinno być poddane takiej ocenie decyzja, w której stwierdza się brak możliwości znaczącego oddziaływania na środowisko danego przedsięwzięcia i tym samym wyłącza się obowiązek przeprowadzenia uprzedniej oceny wymaga uzasadnienia i wyłożenia przyczyn, które doprowadziły do takiego wniosku, co m.in. umożliwić ma późniejszą kontrolę tego rozstrzygnięcia (C-87/02 Komisja p. Włochom; C- 75/08 Mellor EURLEX) rozstrzygnięcie musi być podjęte przed wydaniem zezwolenia na realizację przedsięwzięcia (C-83/03 Komisja p. Włochom; port jachtowy w Fossacesia) Obowiązek uwzględnienia wszystkich odnośnych kryteriów selekcji przy podejmowaniu rozstrzygnięcia 29 30 5
C-156/07 Salvatore Aiello i inni (Eurlex) wybór metody pozostawiony PC ale obowiązek uwzględniania odnośnych kryteriów z zał. III bez względu na przyjętą metodę Metoda druga selekcji (kryteria lub progi graniczne) Zgodnie z art. 4 ust. 2 dyrektywy 85/337 do państw członkowskich należy ustalenie, w jakich przypadkach przedsięwzięcia wymienione w załączniku II do tej dyrektywy podlegają ocenie skutków dla środowiska. Przepis ten pozostawia państwom członkowskim dwie możliwości. Pierwsza z nich to decydowanie dla każdego przypadku z osobna, czy przedsięwzięcie wymienione w załączniku II powinno być poddane takiej ocenie. Druga natomiast to określanie w sposób ogólny i abstrakcyjny, przy zastosowaniu progów lub kryteriów, tych przedsięwzięć wymienionych w załączniku, co do których istnieje obowiązek dokonania takiej oceny. Z samej treści art. 4 ust. 3 wspomnianej dyrektywy wynika, iż w obydwu przypadkach nakłada ona na państwa członkowskie obowiązek uwzględnienia odpowiednich kryteriów selekcji określonych w załączniku III do tej dyrektywy, to jest tych spośród nich, które należy zastosować, biorąc pod uwagę cechy danego przedsięwzięcia. (pkt 37 40, 46; pkt 2 sentencji) 31 32 Salzburger Flughafen, C-244/12 zakaz pomijania odnośnych kryteriów z zał. III bez względu na przyjętą metodę Sprawa dotyczyła rozbudowy infrastruktury portu lotniczego o pasie startowym powyżej 2100 m. Zał. II pkt 13 lit a : Wszelkie zmiany bądź rozbudowa przedsięwzięć wymienionych w załączniku I lub niniejszym załączniku, już zatwierdzonych, zrealizowanych lub będących w trakcie realizacji, które mogą powodować znaczące niekorzystne skutki w środowisku (zmiany lub rozbudowa niewymienione w załączniku I); Prawo krajowe: przedsięwzięcia związane z modyfikacją infrastruktury portu lotniczego i objęte załącznikiem II do tej dyrektywy ocenie oddziaływania na środowisko jedynie w sytuacji, gdy przedsięwzięcia te mogą doprowadzić do zwiększenia liczby operacji lotniczych o co najmniej 20 000 rocznie Cd.Salzburger Flughafen, pkt 29-32 Przy ustanawianiu progów lub kryteriów art. 4 ust. 2 lit. b) dyrektywy ooś przyznaje państwom członkowskim zakres uznania w tym względzie, jednakże granice tego zakresu uznania wyznacza przewidziany w art. 2 ust. 1 tej dyrektywy obowiązek poddania ocenie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko naturalne między innymi z powodu ich charakteru, rozmiarów lub lokalizacji 33 34 cd. kryteria lub progi wspomniane w art. 4 ust. 2 lit. b) dyrektywy ooś mają na celu ułatwienie oceny konkretnych cech danego przedsięwzięcia, po to by móc ustalić, czy podlega ono obowiązkowi oceny, nie zaś po to, by z góry wyłączyć ten obowiązek w odniesieniu do niektórych całych kategorii przedsięwzięć wymienionych w załączniku II do tej dyrektywy, przewidywanych na terytorium danego państwa członkowskiego cd. Państwo członkowskie, które ustaliłoby kryteria lub progi na poziomie takim, że w praktyce cała klasa przedsięwzięć byłaby z góry wyłączona z obowiązku zbadania ich skutków, przekroczyłoby zakres uznania, którym dysponuje na mocy art. 2 ust. 1 i art. 4 ust. 2 dyrektywy ooś, chyba że można by uznać na bazie całościowej oceny, iż wszystkie wyłączone przedsięwzięcia nie mogą znacząco oddziaływać na środowisko 35 36 6
cd. z art. 4 ust. 3 dyrektywy ooś wynika, że w celu ustalenia progów lub kryteriów na podstawie ust. 2 lit. b) tego artykułu bierze się pod uwagę właściwe kryteria selekcji określone w załączniku III do tej dyrektywy. Do kryteriów tych należy między innymi zdolność absorpcji środowiska naturalnego, a szczególną uwagę należy w tym względzie poświęcić obszarom gęsto zaludnionym. cd. Ustanowiony w prawie krajowym próg: Modyfikacje portów lotniczych pozwalające na zwiększenie liczby operacji lotniczych (samolotów silnikowych, motoszybowców w locie z włączonym silnikiem lub helikopterów) o 20 000 rocznie lub więcej jest niezgodny z ogólnym obowiązkiem ustanowionym w art. 2 ust. 1 tej dyrektywy ooś ponieważ: 37 38 - ustalenie progu na tak wysokim poziomie może oznaczać, że zmiany dotyczące infrastruktury małych lub średnich portów lotniczych w praktyce nigdy nie będą wymagać przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, mimo że nie można wykluczyć, iż roboty takie będą znacząco oddziaływać na środowisko. uwzględnia on jedynie aspekt ilościowy skutków przedsięwzięcia, natomiast nie uwzględniają innych kryteriów selekcji określonych w załączniku III do dyrektywy, w szczególności nie uwzględnia kryterium przewidzianego w pkt 2 lit. g) tego załącznika: gęstości zaludnienia na obszarze, którego dotyczy przedsięwzięcie. tymczasem bezsporne jest, że będące przedmiotem postępowania przedsięwzięcie dotyczyło portu lotniczego położonego w pobliżu miasta Salzburg 39 40 Zakaz pomijania odnośnych kryteriów z zał. III przy ustanawianiu progów dalsze przykłady - C-392/96 Komisja p. Irlandii (zalesianie - kryterium wielkości obszaru przewidzianego pod zalesienia) - C-474/99 Komisja p. Hiszpanii (przedsięwzięcia z II grupy kryterium lokalizacji - oddziaływanie na obszary Natura 2000) - C-133/94 Komisja p. Belgii zakaz generalnego i definitywnego wyłączenia z obowiązku przeprowadzenia uprzedniej oceny określonych w załączniku II kategorii lub podkategorii przedsięwzięć B. Sposób rozumienia pojęcia zezwolenia inwestycyjnego (art. 1 ust. 2 dyrektywy) na realizacje przedsięwzięcia zezwolenie na inwestycję oznacza decyzję właściwego organu lub organów, na podstawie której wykonawca otrzymuje prawo do wykonania przedsięwzięcia 41 42 7
C-121/11 Pro-Braine ASBL i in. (curia.europa.eu) zezwolenie na dalsze działanie istniejącego składowiska odpadów, stanowi zezwolenie na inwestycję w rozumieniu art. 1 ust. 2 dyrektywy ooś tylko jeżeli decyzja ta zezwala na zmianę lub rozbudowę urządzenia lub wysypiska poprzez dokonanie robót lub interwencji zmieniających jego stan fizyczny, które mogą w sposób znacząco niekorzystny oddziaływać na środowisko naturalne w rozumieniu pkt 13 załącznika II do dyrektywy ooś które tym samym stanowią przedsięwzięcie w rozumieniu art. 1 ust. 2 tej dyrektywy. C. Przedmiot oceny - art. 3 dyrektywy 43 44 C-105/09 Inter-Environnement Wallonie ASBL; C-142/07 Ecologistas en Acción- CODA (Eurlex) -przedmiotem ooś są nie tylko bezpośrednie skutki planowanych robót, - lecz także skutki wywierane na środowisko naturalne, które mogą wynikać z użytkowania i eksploatacji systemów będących rezultatem tych robót D. Udział społeczeństwa art. 6 dyrektywy 45 46 Art.. 1 ust. 2 lit e dyrektywy zainteresowana społeczność oznacza społeczeństwo, które jest lub może być dotknięte skutkami lub ma interes w procedurach podejmowania decyzji dotyczących środowiska, o których mowa w art. 2 ust. 2. Do celów niniejszej definicji organizacje pozarządowe działające na rzecz ochrony środowiska i spełniające wymagania przewidziane w prawie krajowym uważa się za mające interes w tym zakresie; Art..6 ust. 2-6 dyrektywy Ust. 4 Zainteresowana społeczność otrzymuje wczesne i skuteczne możliwości udziału w procedurach podejmowania decyzji dotyczących środowiska, o których mowa w art. 2 ust. 2, i w tym celu uprawniona jest do wyrażania komentarzy i opinii, kiedy właściwy organ lub organy dysponują wszystkimi opcjami zanim podjęta zostanie decyzja w sprawie wniosku o zezwolenie na inwestycję. C-221/01 Komisja p. Hiszpanii, Eurlex, linia kolejowa Las Palmas Oropesa przekazanie społeczeństwu informacji o inwestycji po jej rozpoczęciu jest sprzeczne z art. 6 i 8 dyrektywy 85/337 i uniemożliwia społeczeństwu przedstawienie swojego stanowiska w sprawie, a organowi uwzględnienie tego stanowiska, skoro decyzja została już wydana) C-216/05 Komisja p. Irlandii (czy może być pobierana opłata za udział społeczeństwa) 47 48 8
E. Dostęp do sądu - art. 11 dyrektywy 49 Art.. 11 1. Państwa członkowskie zapewniają, by zgodnie z odnośnym krajowym systemem prawnym, członkowie zainteresowanej społeczności: a) mający wystarczający interes lub ewentualnie; b) podnoszący naruszenie prawa, gdy administracyjne procedury prawne państwa członkowskiego wymagają tego jako warunku koniecznego, mieli dostęp do procedury odwoławczej przed sądem lub innym niezależnym i bezstronnym organem ustanowionym ustawą, by zakwestionować materialną lub proceduralną legalność decyzji, działań lub zaniechań, z zastrzeżeniem przepisów niniejszej dyrektywy dotyczących udziału społeczeństwa. 2. ( ) 3. Państwa członkowskie ustalają, co stanowi wystarczający interes lub naruszenie prawa, zgodnie z celem udzielenia zainteresowanej społeczności szerokiego dostępu do wymiaru sprawiedliwości. W tym celu interes wszelkich organizacji pozarządowych spełniających wymogi, o których mowa w art. 1 ust. 2, uważa się za wystarczający do celów ust. 1 lit. a) niniejszego artykułu. Takie organizacje uważa się również za mające prawa, które mogą zostać naruszone, do celów ust. 1 lit. b) niniejszego artykułu. 50 problem legitymacji skargowej jednostki przesłanka naruszenie prawa skarżącego (Sprawa C-137/14 Komisja p. Republice Federalnej Niemiec Eurlex ) prawodawca krajowy może ograniczyć prawa, których naruszenie może być podnoszone przez jednostkę w ramach skargi do sądu tylko do praw podmiotowych (np. prawa własności), lecz takie ograniczenie nie może być zastosowane jako takie do organizacji ekologicznych art. 11 dyrektywy w zw. z art. 1 ust. 2 lit e (pojęcie zainteresowanej społeczności) legitymacja skargowa organizacji ekologicznej (sprawa C- 263/08 Djurgården-Lilla Värtans Miljöskyddsförening, Eurlex) Legitymację skargową mają organizacje pozarządowe działające na rzecz ochrony środowiska spełniające wymogi krajowe wymogi krajowe jakie musi spełniać organizacja pozarządowa nie mogą naruszać wynikającego z dyrektywy obowiązku zapewnienia szerokiego dostępu do sądu (np. liczba 2000 członków sprzeczna z dyrektywą) 51 52 art. 11 dyrektywy zakres kontroli (uchybienia materialne i proceduralne) sprawa C-137/14 Komisja p. Republice Federalnej Niemiec, Eurlex) sprzeczne z dyrektywą jest prawo krajowe wedle którego zgodność decyzji z prawem jest kwestionowana tylko z tego względu, że ocena skutków wywieranych na środowisko naturalne nie została przeprowadzona, bez rozszerzenia go na przypadek, w którym taka ocena została przeprowadzona, ale w ramach nieprawidłowego postępowania sprzeczne z dyrektywą jest prawo krajowe wedle którego dla stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej wydanej z naruszeniem przepisów proceduralnych skarżący musi wykazać związek przyczynowy między uchybieniem proceduralnym a zasadnością decyzji (przeniesienie na skarżącego ciężaru dowodu ) F. Wieloetapowa procedura wydawania zezwolenia na realizację przedsięwzięcia a procedura ooś 53 54 9
C-290/03 Barker i C- 508/03 w przypadku wieloetapowej procedury wydawania zezwolenia, w której jedna z decyzji jest decyzją główną, a druga decyzją wykonawczą, która nie może wykraczać poza zakres decyzji głównej, możliwe oddziaływanie danego przedsięwzięcia na środowisko należy określić i ocenić w trakcie postępowania w sprawie wydania decyzji głównej. Jedynie w przypadku, gdy oddziaływanie to można określić dopiero w trakcie postępowania w sprawie wydania decyzji wykonawczej, oceny tej należy dokonać w trakcie tego ostatniego postępowania. (pkt 104 ) C-275/09 Brussels Hoofdstedelijk Gewest (Eurlex) odnowienie pozwolenia na eksploatację portu lotniczego przy braku robót lub interwencji zmieniających stan fizyczny miejsca nie wymaga ooś ale w przypadku gdy miały miejsce takie roboty lub interwencje bez oceny na wcześniejszym etapie procedury zatwierdzającej to sąd krajowy powinien zapewnić skuteczność dyrektywy, czuwając nad tym, by taka ocena została przeprowadzona przynajmniej na etapie wydania pozwolenia na eksploatację. 55 56 G. Zakaz dzielenia przedsięwzięć w celu obchodzenia przepisów dyrektywy ooś Celu dyrektywy ooś nie wolno omijać poprzez podział przedsięwzięcia nieuwzględnienie łącznego rezultatu kilku przedsięwzięć nie może skutkować w praktyce wyłączeniem ich jako całości z obowiązku poddania ocenie, jeżeli rozpatrywane łącznie mogą znacząco oddziaływać na środowisko naturalne w rozumieniu art. 2 ust. 1 dyrektywy ooś 57 58 Cyt. wyrok C-205/08: przedsięwzięcie transgraniczne (konstrukcje napowietrznych linii elektrycznych o napięciu co najmniej 220 kv i długości powyżej 15 km zezwolenie na budowę linię napowietrznej o długości około 7,4 km wraz z rozdzielnią sieciową, biegnącej do granicy państwowej. Na terytorium sasiadującego PC zaprojektowana długość linii wynosi około 41 km ooś wymagana Zakaz dzielenia przedsięwzięć Cyt. wyrok C-142/07 przebudowa obwodnicy miejskiej rada miejska Madrytu podzieliła całościowe przedsięwzięcie Madrid calle 30 na piętnaście niezależnych podprzedsięwzięć, traktowanych oddzielnie, z których tylko jedno dotyczy zmiany lub odnowienia istniejącej trasy na odcinku przekraczającym pięć kilometrów, czyli przekracza ustanowiony w pawie krajowym próg od którego właściwe przepisy poddają przedsięwzięcie ocenie wpływu na środowisko, całościowe przedsięwzięcie analizowane łącznie znacznie przekracza ten próg ale nie zostało poddane ooś TSUE wskazał na kryteria łącznego badania : bliskość geograficzna, podobieństwo i wzajemne oddziaływanie. 59 60 10
H. Bezpośredni skutek dyrektywy ooś TSUE wypowiedział się kilkakrotnie w kwestii bezpośredniej skuteczności dyrektywy w sytuacji gdy dyrektywa zobowiązuje PC do przeprowadzenia oceny, a przepisy krajowego zostały przyjęte z przekroczeniem przysługującego PC uznania (lub nie zostały przyjęte) sąd ma obowiązek uwzględniania przepisów dyrektywy bez względu na to, czy strony powołują się na te przepisy jednostka może żądać przed sądem aby, aby przy orzekaniu nie były brane pod uwagę przepisy krajowe, ale bezpośrednio postanowienia samej dyrektywy ooś skutek bezpośredni obowiązek organów administracji 61 62 Cyt. wyrok C- 244/12 Salzburger Flughafen GmbH pkt 2 sentencji w sytuacji gdy państwo członkowskie ( ) ustali próg ( ) niezgodny ze zobowiązaniami określonymi w art. 2 ust. 1 i w art. 4 ust. 3 tej dyrektywy, przepisy art. 2 ust. 1, a także art. 4 ust. 2 lit. a) i art. 4 ust. 3 tej dyrektywy wywierają skutek bezpośredni, który oznacza, że właściwe władze krajowe muszą zapewnić, aby zbadano najpierw, czy należy obawiać się, że dane przedsięwzięcia wywrą istotne skutki dla środowiska, a jeśli tak jest, to owe władze muszą zapewnić, aby skutki te zostały następnie poddane ocenie I. Decyzja legalizacyjna a ooś C-275/09 Brussels Hoofdstedelijk C-215/06 Komisja p. Irlandii C-201/02 Delena Wells 63 64 J. Podsumowanie (B. Iwańska, Oceny ) zakres stosowania dyrektywy ooś i jej cel jest bardzo szeroki i determinuje sposób interpretacji przepisów zawartych w dyrektywie; kryterium selekcji przedsięwzięć z zał I i II jest możliwość znaczącego oddziaływania przedsięwzięć na środowisko ; 65 66 11
przyznane w art. 4.2 dyrektywy ooś swobodne uznanie w zakresie sposobu decydowania, które przedsięwzięcia wymienione w załączniku II do dyrektywy ooś wymagają uprzedniej oceny skutków jest ograniczone wynikającym z art. 2.1 dyrektywy ooś obowiązkiem poddania uprzedniej ocenie wszystkich przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, m.in. z powodu ich charakteru, rozmiarów i lokalizacji; przekroczenie granic tego uznania następuje lub może nastąpić w przypadku: a) całkowitego i generalnego wyłączenia niektórych przedsięwzięć wymienionych w załączniku II do dyrektywy z obowiązku przeprowadzenie oceny, b) ustalenia kryteriów i/lub progów na takim poziomie, że w praktyce cała kategoria przedsięwzięć zostaje z góry wyłączona z obowiązku przeprowadzenia uprzedniej oceny oraz c) ustalania kryteriów i/lub progów z pominięciem uwzględnienia któregokolwiek z kryteriów selekcji, o których mowa w art. 4.3 dyrektywy (tj. cech przedsięwzięcia, jego lokalizacji i potencjalnego wpływu na środowisko), d) błędnej klasyfikacji indywidulanej w sytuacji przekroczenia określonego w art. 2.1 i 4.2 dyrektywy 85/337 zakresu uznania, PC jest obowiązane podjąć wszelkie środki zapewniające, że przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko poddane będzie uprzedniej ocenie; 67 68 przeprowadzane na podstawie art. 4.2 dyrektywy 85/337 wstępne indywidualne badanie, czy istnieje konieczność poddania danego przedsięwzięcia uprzedniej ocenie musi być przeprowadzone przed udzieleniem na nie zezwolenia, a rozstrzygnięcie organu krajowego zwalniająca z tego obowiązku wymaga uzasadnienia i wyłożenia przyczyn, które doprowadziły do takiego wniosku; państwo członkowskie musi zapewnić, że obowiązki wynikające z dyrektywy ooś nie będą obchodzone przez dzielenie jednego większego projektu na kilka mniejszych projektów i nie uwzględnianie kumulatywnego oddziaływania na środowisko kilku mniejszych projektów; W przypadku wieloetapowej procedury ooś powinna być przeprowadzona na możliwe najwcześniejszym etapie z możliwością jej uzupełnienia na kolejnych etapach przepisy art. 2.1 i 4.2 dyrektywy ooś są bezpośrednio skuteczne Zmiana dyrektywy 2011/92: DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2014/52/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. zmieniająca dyrektywę 2011/52/UE w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko Termin implementacji 16 maja 2017 r. 69 70 Oceny oddziaływania na środowisko w prawie polskim (decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach i oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko) Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (ustawa o informacji), t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1235, 1. Ewolucja przepisów ustawa z dnia 9 listopada 2000 r. o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie oraz o ocenach oddziaływania na środowisko ustawa Prawo ochrony środowiska przepisy ww. ustawy włączone do POŚ ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko aktualnie obowiązująca 71 72 12
2. RODZAJE PROCEDUR w ustawie o informacji PROCEDURA OCENY STRATEGICZNEJ ocena skutków wykonania dokumentów strategicznych PROCEDURA OCENY INDYWIDUALNEJ (standardowa) ocena skutków realizacji przedsięwzięć (na środowisko lub na obszar Natura 2000) ooś przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko Innych (tylko ocena naturowa) PROCEDURA OCENY TRANSGRANICZNEJ ocena skutków transgranicznych dokumentów lub przedsięwzięć realizowanych w kraju lub dokumentów lub przedsięwzięć realizowanych za granicą PONOWNA OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ocena skutków realizacji przedsięwzięć, uzupełniająca, przeprowadzana na kolejnym etapie procesu inwestycyjnego, stanowiącą część postępowania w sprawie wydania określonych decyzji (tych o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1, 10, 14 i 18 ustawy o informacji) 73 74 3. Pojęcie oceny oddziaływania na środowisko i na obszar Natura 2000 Art. 3 ustawy o informacji: 1. Ilekroć w ustawie mowa o: pkt 8) ocenie oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko rozumie się przez to postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko planowanego przedsięwzięcia, obejmujące w szczególności: a) weryfikację raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, b) uzyskanie wymaganych ustawą opinii i uzgodnień, c) zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu; Pkt 7) ocenie oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 rozumie się przez to ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko ograniczoną do badania oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000; 75 76 4. Kategorie przedsięwzięć wymagających oceny oddziaływania Pojęcie przedsięwzięcia (art. 3 ust. 1 pkt 13 ustawy o informacji) zamierzenie budowlane lub inną ingerencję w środowisko polegającą na przekształceniu lub zmianie sposobu wykorzystania terenu, w tym również na wydobywaniu kopalin; przedsięwzięcia powiązane technologicznie kwalifikuje się jako jedno przedsięwzięcie, także jeżeli są one realizowane przez różne podmioty 77 78 13
II SA/Gd 690/07 - Wyrok WSA w Gdańsku (CBONSA) Pojęcie przedsięwzięcia jest znacznie szersze niż pojęcie obiektu budowlanego, co zresztą dobitnie podkreśla ustawodawca ( ) stanowiąc, że przedsięwzięcia powiązane technologicznie kwalifikuje się jako jedno przedsięwzięcie, także jeżeli są one realizowane przez różne podmioty. O ile budowę kwatery składowej na odpady komunalne można potraktować jako odrębne przedsięwzięcie od już istniejących na terenie zakładu "A" w Ł., to jednak nie oznacza, że można realizację tego przedsięwzięcia potraktować w oderwaniu od już istniejących inwestycji tego zakładu, których przecież część składową przedmiotowa kwatera ma stanowić Brak analizy oddziaływań skumulowanych naruszenie dyspozycji art. 52 ust. 1 pkt 6 ustawy POŚ oraz podstawowej zasady prawa ochrony środowiska wynikającej z art. 5 ustawy POŚ zasady kompleksowości. I grupa: planowane przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko art. 59 ust. 1 pkt 1 ustawy informacji - wymagają zawsze przeprowadzenia ooś - Katalog: 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, 79 80 II grupa: planowane przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko - art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy informacji - wymagają przeprowadzenia ooś jeżeli obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko został stwierdzony w drodze postanowienia na podstawie art. 63 ust. 1 ustawy - Katalog: 3 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko III grupa: planowane przedsięwzięcia inne niż mogące znacząco oddziaływać na środowisko (brak katalogu tych przedsięwzięć) wymaga przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000, jeżeli: przedsięwzięcie to może znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, a nie jest bezpośrednio związane z ochroną tego obszaru lub nie wynika z tej ochrony; obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 został stwierdzony na podstawie art. 96 ust. 1 ustawy o informacji 81 82 5. Kategorie przedsięwzięć wymagających uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach I grupa: planowane przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko - wymagają uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowanych - wymagają zawsze przeprowadzenia ooś - ooś przeprowadza się w ramach postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach - ocenę przeprowadza właściwy do wydania decyzji organ (wójt, burmistrz, prezydent miasta albo inny organ RDOS, GDOS, starosta, dyrektor regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych ) - mogą wymagać przeprowadzenia ponownej ooś 83 84 14
II grupa: planowane przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, - wymagają uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowanych - wymagają przeprowadzenia ooś jeżeli obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko został stwierdzony w drodze postanowienia na podstawie art. 63 ust. 1 ustawy - ocenę oś przeprowadza właściwy do wydania decyzji organ (wójt, burmistrz, prezydent miasta albo inny organ RDOS, GDOS, starosta, dyrektor regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych ) - mogą wymagać przeprowadzenia ponownej ooś III grupa: planowane przedsięwzięcia inne niż mogące znacząco oddziaływać na środowisko - NIE! wymagają uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowanych - NIE! wymagają przeprowadzenia ooś ale wymagają przeprowadzenia oceny naturowej jeśli RDOS wyda postanowienia o obowiązku jej przeprowadzenia - Ocenę naturową przeprowadza się w ramach postępowania w sprawie wydania decyzji wymaganej przed rozpoczęciem realizacji przedsięwzięcia z III grupy - ocenę naturową przeprowadza regionalny dyrektor ochrony środowiska 85 86 6. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko zawsze lub potencjalnie - - I i II grupa przedsięwzięć - 6.1 Właściwość organów: art. 74 ustawy o informacji wójt, burmistrz, prezydent miasta albo inny organ: RDOŚ, GDOŚ, starosta, dyrektor regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych 87 88 6.2 Decyzja środowiskowa jest wymagana w przypadku przedsięwzięć mogących zawsze lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko I sytuacja: W sytuacji gdy organy ustalają, że planowana inwestycja nie mieści się w kategorii przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (zawsze lub potencjalnie), prawnie dopuszczalne jest wyłącznie umorzenie postępowania w przedmiocie środowiskowych uwarunkowań (Wyrok WSA w Lublinie II SA/Lu 110/13, LEX nr 1343059) II sytuacja : odmowa wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie wydania decyzji o śr uw. na podstawie art..61 a kpa (gdy żądanie zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte) 6.3. Decyzja o środowiskowych a wieloetapowa procedura inwestycyjna art. 72 ustawy o informacji : wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach następuje przed uzyskaniem: - decyzji o pozwoleniu na budowę, - decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego, - decyzji o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych - decyzji o pozwoleniu na zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, - decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę obiektów jądrowych - decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu - Dalsze.. na kolejnych etapach może być przeprowadzona ponowna ooś 89 90 15
6.4. Wszczęcie postępowania w sprawie wydania decyzji środowiskowej - Zasada skargowości/dyspozycyjności (art. Art. 73. 1. Postępowanie w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wszczyna się na wniosek podmiotu planującego podjęcie realizacji przedsięwzięcia ). - Wyjątek z urzędu (decyzja o zatwierdzeniu projektu scalenia lub wymiany gruntów) 6.5. Wniosek o wszczęcie postępowania I grupa (przeds. zawsze mogące znacząco oddziaływać na środ.) Zasada: wniosek oraz raport o oddziaływaniu na środowisko Inwestor może wystąpić o określenie zakresu raportu; Art. 69. 1. Wnioskodawca może, składając wniosek o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, zamiast raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, złożyć kartę informacyjną przedsięwzięcia wraz z wnioskiem o ustalenie zakresu raportu. Organ wydaje postanawianie określające zakres raportu (art. 69-70 ustawy) Ustalenie zakresu raportu jest obowiązkowe, w przypadku gdy przedsięwzięcie może transgranicznie oddziaływać na środowisko 91 92 Wniosek cd. II grupa przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko do wniosku dołącza się kartę informacyjną Organ wydaje na podstawie art. 63 ustawy o informacji postanowienie o obowiązku przeprowadzenia ooś wraz z określeniem zakresu raportu lub o braku obowiązku przeprowadzenia ooś W przypadku wydania postanowienia o obowiązku przeprowadzenia oceny organ zawiesza postępowanie w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach do czasu przedłożenia przez wnioskodawcę raportu W przypadku wydania postanowienia o braku obowiązku przeprowadzenia ooś prowadzi postepowanie i wydaje decyzję o śr uw. Art. 63. 1. Obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko dla planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko stwierdza, w drodze postanowienia, organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, uwzględniając łącznie następujące uwarunkowania: 1) rodzaj i charakterystykę przedsięwzięcia, 2) usytuowanie przedsięwzięcia, z uwzględnieniem możliwego zagrożenia dla środowiska 3) rodzaj i skala możliwego oddziaływania rozważanego w odniesieniu do ww. uwarunkowań 2. Postanowienie wydaje się również, jeżeli organ nie stwierdzi potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko ( ). 4. W postanowieniu, o którym mowa w ust. 1, organ określa jednocześnie zakres raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. W tym przypadku stosuje się przepisy art. 68. 5. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, organ wydaje postanowienie o zawieszeniu postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach do czasu przedłożenia przez wnioskodawcę raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. 6. Na postanowienie, o którym mowa w ust. 5, nie przysługuje zażalenie. 93 94 6.6. Strony postępowania - tytuł prawny do nieruchomości w zasięgu oddziaływania (wyrok NSA z 29.05.2012 r. II OSK 450/11; wyrok WSA w Krakowie z 2003.2102 r. II SA/Kr 1932/11) - konieczność prawidłowego ustalenia terenu objętego oddziaływaniem planowanego przedsięwzięcia na środowisko (wyrok WSA w Bydgoszczy z 9.7.2013 r. II SA/Bd 499/13) - brak związania organu wskazaniami inwestora co do kręgu stron postępowania, obowiązek dokonania własnej oceny zasięgu oddziaływania inwestycji (Wyrok WSA w Gliwicach z 14.6.2014 r. II SA/Gl 756/13) - Strony mogą także składać uwagi i wnioski w postępowaniu z udziałem społeczeństwa 6.7. Raport o oddziaływaniu na środowisko art. 66-70 ustawy o informacji (orzeczenia źródło Lex lub CBONSA) 95 96 16
Art. 66 ustawy o informacji Ust. 1 wymagania raportu Ust. 2. obowiązek przewidywanego oddziaływania analizowanych wariantów na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru. 3 Ust. 3 w razie możliwości transgranicznego oddziaływania - uwzględnienie określenie oddziaływania planowanego przedsięwzięcia poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ust. 4 w razie konieczności ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania - załączenie poświadczonej przez właściwy organ kopii mapy ewidencyjnej z zaznaczonym przebiegiem granic obszaru,. Nie dotyczy to przedsięwzięć polegających na budowie drogi krajowej. Ust. 5. Jeżeli planowane przedsięwzięcie jest związane z użyciem instalacji objętej obowiązkiem uzyskania pozwolenia zintegrowanego - porównanie proponowanej techniki z najlepszymi dostępnymi technikami. Ust. 6. Raport powinien uwzględniać oddziaływanie przedsięwzięcia na etapach jego realizacji, eksploatacji lub użytkowania oraz likwidacji. 97 ustawowe wymagania co do jego zawartości (np. wyrok NSA II OSK 1848/10; wyrok WSA w Białymstoku II SA/Bk 946/12;) z punktu widzenia proceduralnego ocena oddziaływania na środowisko, która przeprowadzona jest w postępowaniu o wydanie decyzji środowiskowej ma charakter postępowania dowodowego i dokumenty tam gromadzone są dowodami w sprawie. Raport oceny oddziaływania na środowisko ma spełniać wymogi określone w art. 66 ustawy środowiskowej i jeżeli je spełnia to podlega ocenie jako dowód (wyrok WSA w Krakowie z dnia 16 października 2012 r. sygn. akt II SA/Kr 395/11 CBONSA) 98 Charakter raportu: Zmiany uzupełnienia i wyjaśnienia do przedłożonego raportu np. Wyrok WSA w Gdańsku z 30.06.2011 r. II SA/Gd 312/11 - brak podstawy prawnej do żądania od inwestora przedłożenia w postępowaniu o ustalenie środowiskowych uwarunkowań ujednoliconej wersji raportu - o zmianach, uzupełnieniach i wyjaśnieniach składanych do raportu należy zawiadamiać każdorazowo uczestników postępowania i szeroką opinię publiczną oraz organy uzgadniające i wyrażające opinię w przedmiocie planowanego przedsięwzięcia raport w postępowaniu o środowiskowe uwarunkowania zgody na realizację przedsięwzięcia jest dowodem prywatnym, lecz o szczególnej mocy dowodowej. Jego szczególny charakter wynika w szczególności z kompleksowej oceny przedsięwzięcia i analizy aspektów technologicznych, prawnych, organizacyjnych i logistycznych jego funkcjonowania w powiązaniu ze sobą II OSK 639/13 - Wyrok NSA z 2013-07-11 CBONSA Zob. także: wyrok NSA II OSK 1862/11 99 100 Cechy raportu spójny i logiczny uwzgledniający stan faktyczny istniejący w dacie jego sporządzenia np. wyrok WSA w Olsztynie II SA/Ol 176/11 101 Autor raportu (wyrok NSA II OSK 2594/12 CBONSA) z art. 66 ustawy środowiskowej nie wynika by osoba sporządzająca raport oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko miała wykazać swoją specjalizację oraz uprawnienia raport może zostać w zasadzie sporządzony przez każdą osobę, która jednak musi posiadać określoną wiedzę specjalistyczną z dziedziny, z którą planowane przedsięwzięcie się wiąże. Taka powinność wynika bowiem z charakteru raportu, który dla zawarcia w nim treści, o jakich mowa w art. 66 ustawy środowiskowej, takiej wiedzy niewątpliwie wymaga. Spostrzeżenie to nie jest bez znaczenia dla ustalenia mocy dowodowej takiego dokumentu, w kontekście stwierdzonych uchybień zawartych w raporcie. wskazanie w raporcie specjalizacji i uprawnień osoby sporządzającej, w przypadku stwierdzonych w nim uchybień, daje podstawę do sformułowania oceny, czy autor daje rękojmię przygotowania raportu w sposób prawidłowy organy administracji uczestniczące w procesie wydawania decyzji środowiskowej powinny weryfikować gruntownie informacje zawarte w raporcie, tym bardziej jeżeli od osoby sporządzającej raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko wymaga się tylko wskazania nazwiska, nie zaś innych kryteriów np. pod względem fachowości. (zob. także: wyrok WSA w Poznaniu, IV SA/Po505/12) 102 17
Ocena raportu przez organ (wyrok WSA w Szczecinie, II SA/Sz 192/13 CBONSA) skoro do raportu zostały zgłoszone uwagi oraz żądanie przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, to organ winien je rozpatrzyć, a ewentualną odmowę przeprowadzenia dowodu uzasadnić w sposób zrozumiały dla stron, z argumentacją przekonującą o braku zasadności przeprowadzenia tego dowodu. raport o oddziaływaniu na środowisko sporządzony jest przez podmioty wyspecjalizowane w tym zakresie, to jednak istotą prawidłowo prowadzonego postępowania jest możliwość przeprowadzenia przez organ własnej oceny tego specjalistycznego dokumentu. Skoro organ ma trudności z interpretacją raportu, czy innych specjalistycznych dokumentów złożonych w toku postępowania (str. 28 decyzji organu I instancji), winien rozważyć ( ) przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, który na użytek toczącego się postępowania dokona obiektywnej oceny zarzutów, które odnoszą się do raportu. 103 Ocena raportu przez sąd Sąd nie może samodzielnie dokonywać oceny treści raportu, gdyż wymaga to wiadomości specjalnych z poszczególnych gałęzi nauki. Ocena sądu I instancji odnośnie raportu dotyczyć może tylko tego, czy raport jest kompletny i spójny, czyli spełnia ustawowe wymagania co do jego zawartości w rozumieniu dyspozycji art. 66 ustawy środowiskowej Ukiś: (wyrok NSA z 1 marca 2013 r., II SOK 2105/11 i przywołany wyr. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 3 kwietnia 2012 r., sygn. II OSK 85/12) (wyrok NSA z 1 marca 2013 r., II SOK 2105/11 oraz wyrok NSA z 3 kwietnia 2012 r,), Sąd kontroluje ustalenia faktyczne dokonane przez właściwe organy (wyrok NSA z 11 lipca 2013 r., II OSK 639/13) 104 Wymogi raportu - warianty realizacji przedsięwzięcia )art. 66 ust. 5 ustawy o informacji) Wyrok NSA z 19 listopada 2013 r., II OSK 1376/12 CBONSA raport o oddziaływaniu danego przedsięwzięcia na środowisko musi zawierać opis analizowanych wariantów. Dotyczy to więc nie tylko wariantu proponowanego przez wnioskodawcę lecz także racjonalnego wariantu alternatywnego jak i wariantu najkorzystniejszego dla środowiska łącznie oczywiście z uzasadnieniem ich wyboru ( ). dyspozycja art. 66 ust. 1 pkt 6 ustawy środowiskowej wymaga także określenia przewidywanego oddziaływania na środowisko w aspekcie każdego z analizowanych wariantów. Dotyczy to również oceny ewentualnego przypadku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej jak i możliwego transgranicznego oddziaływania na środowisko w każdym z analizowanych wariantów wariant tzw. "zerowy", czyli polegający na niewykonywaniu inwestycji nie stanowi wariantu alternatywnego w świetle dyspozycji art. 66 ust. 1 pkt 5 ustawy środowiskowej 105 6.8. Etap konsultacji społecznych - postępowanie z udziałem społeczeństwa - 106 Art. 79. ustawy o informacji 1. Przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach organ właściwy do jej wydania zapewnia możliwość udziału społeczeństwa w postępowaniu, w ramach którego przeprowadza ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. 2. Organ prowadzący postępowanie może, w drodze postanowienia, wyłączyć stosowanie przepisów działu III i VI w odniesieniu do przedsięwzięć realizowanych na terenach zamkniętych, jeżeli zastosowanie tych przepisów mogłoby mieć niekorzystny wpływ na cele obronności i bezpieczeństwa państwa Art. 29-38 ustawy o informacji Każdy ma prawo złożenia uwag i wniosków w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa Prawo to gwarantowana jest obowiązkami organu prowadzącego postępowanie: Podania do publicznej wiadomości informacje o postępowaniu, możliwości złożenia uwag i wniosków Rozpatrzenia uwag i wniosków Szczególnym wymogom dot. Uzasadniania decyzji (organ podaje informacje o udziale społeczeństwa w postępowaniu oraz o tym, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione uwagi i wnioski zgłoszone w związku z udziałem społeczeństwa) Podania do publicznej wiadomości informację o wydanej decyzji i o możliwościach zapoznania się z jej treścią. Szczególne uprawnienia organizacji ekologicznych art. 44 ustawy o informacji 107 108 18