Konspekt przedmiotu Integracja europejska Niniejszy konspekt przedmiotu Integracja europejska ma na celu uporządkowanie zagadnień niezbędnych (omówionych w ramach wykładu) do zaliczenia przedmiotu w formie testu jednokrotnego wyboru. Istota i formy integracji europejskiej W połowie XX wieku rozpoczęły się europejskie procesy integracyjne, które doprowadziły do obecnego status quo. 27 państw Unii Europejskiej cieszy się mnogością wolności oraz udogodnień w stosunku do czasu inicjacji integracji europejskiej. W 1951 roku, z inicjatywy francuskiego ministra spraw zagranicznych Roberta Schumana tzw. Szóstka założyła Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS), a w 1957 r. Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom) oraz Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG). Już w pierwszym etapie rozwoju Wspólnot można było dostrzec rozwój procesów integracyjnych oraz internacjonalizacji. Jednym z pierwszych celów integracyjnych było zjednoczenie Niemiec, a z francuskiej perspektywy, niedopuszczenie do militarnego odrodzenia się niemieckich sił zbrojnych. Już w latach siedemdziesiątych XX wieku liczba państw członkowskich Wspólnot zwiększyła się do dziewięciu o Danię, Irlandię oraz Wielką Brytanię. Natomiast w latach 1980-ych do Wspólnot dołączyła Grecja, Hiszpania i Portugalia, w 1995 roku Austria, Finlandia i Szwecja, w 2004 roku Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry. Ostatnim etapem integracji europejskiej była akcesja Bułgarii i Rumunii w 2007 do unijnych struktur. Unia Europejska jest: Wspólnotą historyczną Wspólnotą ekonomiczną Wspólnotą polityczną Wspólnotą prawną (acquis communitaire) Wspólnotą kulturową Wspólnotą terytorialną Wspólnotą społeczną Wspólnotą aksjologiczną (nauka o wartościach zajmująca się badaniem natury wartości, podstawami i kryteriami wartościowania) Wspólnotą międzynarodową.
Procesy instytucjonalizacji UE można badać następującymi metodami: - Metodą systemową, instytucjonalną i neoinstytucjonalną - Metodą historyczną - Metodą behawioralną - Metodą porównawczą. Unia Europejska jest systemem składającym się z 4 podsystemów: - podsystemu normatywnego (normy prawne (pisane i niepisane), normy moralne/etyczne) - podsystemu instytucjonalnego - podsystemu relacjonalnego (komunikacyjnego) - podsystemu funkcjonalnego. Unia Europejska pełni 3 podstawowe funkcje: - adaptacyjną - regulacyjną (kształtującą) - innowacyjną (modernizacyjną) skierowaną do wewnątrz zmiany i reformy (reforma od łacińskiego reformarae czyli zmiana, może być progresywna i regresywna). Koncepcje integracji europejskiej 1. Koncepcja paneuropejska (1923) 2. Koncepcja konfederalistyczna (1944/1945) 3. Koncepcja federalistyczna (1946) 4. Koncepcja konstytucjonalistyczna (1946/1947) 5. Koncepcja unionistyczna (1948) 6. Koncepcja funkcjonalistyczna (1949/1950) Uwarunkowania i etapy rozwoju integracji europejskiej wszystkie najważniejsze wydarzenia omówione podczas wykładu (od powstania Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali do implementacji Traktatu z Lizbony). Status prawnoustrojowy Unii Europejskiej.
Unia Europejska podział na 3 filary 1 Filar Wspólnoty Europejskie Wspólnota Europejska unia celna i jednolity rynek wewnętrzny wspólna polityka handlowa wspólna polityka rolna także w rybołówstwie wspólna polityka transportowa wspólne reguły konkurencji unia gospodarcza i walutowa polityka społeczna oraz spójność społeczno-ekonomiczna ochrona środowiska naturalnego polityka badawczorozwojowa konkurencyjność przemysłu sieci transeuropejskie ochrona konsumenta i zdrowia edukacja i kultura obywatelstwo Unii polityka imigracyjna, wizowa i azylowa współpraca sądownicza w sprawach cywilnych Euratom II Filar Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Polityka zagraniczna wspólne działania, wspólne stanowiska wspólne strategie wspieranie demokracji i praworządności, ochrona praw człowieka i podstawowych wolności misje pokojowe pomoc państwom trzecim Polityka bezpieczeństwa wzmocnienie bezpieczeństwa UE i jej państw członkowskich utrzymanie pokoju III Filar Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych Współpraca sądownicza w sprawach karnych walka z przestępczością zorganizowaną (zwłaszcza terroryzmem, walka z rasizmem i ksenofobią współpraca policji państw członkowskich UE (Europol).
Instytucje UE: sposób powoływania, skład i kompetencje. Organy Unii Europejskiej: Komisja Europejska została stworzona jako kolegium polityczne, złożone z komisarzy i z biurokracji Dyrekcji Generalnych (DG). KE jest głównym organem wykonawczym, który inicjuje działalność prawodawczą oraz monitoruje przestrzeganie prawa europejskiego. Rada Unii Europejskiej jest reprezentantem rządów państw członkowskich, działając przez radę ogólną i rady sektorowe pełni zarówno funkcje legislacyjne, jak i wykonawcze. Rozstrzyga sprawy długoterminowe. Jest dominującą instytucją w procesie stanowienia prawa unijnego. Parlament Europejski jest wybierany w ogólnoeuropejskich wyborach. Posiada kompetencje legislacyjne, kreacyjne i kontrolne. Funkcja legislacyjna Parlamentu polega na współstanowieniu prawa, jego konsultowaniu i wetowaniu w ramach poszczególnych procedur: konsultacyjnej, kooperacyjnej i współdecydowania. Parlament analizuje działalność Rady Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej. Współdecyduje także o składzie Komisji i może wobec niej uchwalić wotum nieufności. Europejski Trybunał Sprawiedliwości wraz z sądami krajowymi urzeczywistniają władzę sądowniczą na terenie UE. Europejski System Banków Centralnych składa się z Europejskiego Banku Centralnego oraz banków centralnych krajów członkowskich Unii Europejskiej. ESBC realizuje unijną politykę monetarną. Unia Europejska jest wspólnotą prawną, niemieszczącą się ani w tradycyjnych kategoriach prawa międzynarodowego, ani w uznanych modelach prawa konstytucyjnego. Jest połączeniem samodzielnych państw, które postanowiły w określonych obszarach polityki rozstrzygać wspólnie, w innych ściśle współdziałać, a w pozostałych podejmować decyzje autonomicznie, uwzględniając jednocześnie interesy pozostałych państw członkowskich. Unia Europejska pełni funkcję ochronną i koordynującą nad wspólnotami europejskimiw sferze gospodarczej (I filar), współpracą między ich państwami członkowskimi w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (II filar) oraz współpracą policyjną i sądową w sprawach karnych (III filar). Schemat Instytucji Unii Europejskiej INSTYTUCJE GŁÓWNE I. RADA EUROPEJSKA - Szefowie państw i rządów Państw Członkowskich II. INSTYTUCJE WSPÓLNOT EUROPEJSKICH 1. Parlament Europejski 2. Rada Unii Europejskiej 3. Komisja Europejska 4. Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich 5. Europejski Trybunał Obrachunkowy
ORGANY POMOCNICZE I. GŁÓWNE ORGANY POMOCNICZE 1. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny 2. Komitet Regionów II. ORGANY POMOCNICZE POSZCZEGÓLNYCH INSTYTUCJI 1. Komitet Stałych Przedstawicieli 2. Sąd Pierwszej Instancji 3. Komitet Ekonomiczno-finansowy 4. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich 5. Służby wspierające prace Komisji Europejskiej III. Agencje Wspólnoty Europejskiej ORGANY II i III FILARU I. ORGANY WSPÓLNEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ I BEZPIECZEŃSTWA 1. Wysoki Przedstawiciel ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa 2. Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa 3. Komórka Planowania i Wczesnego Ostrzegania 4. Organy Wspólnej Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony II. ORGANY WSPÓŁPRACY POLICYJNEJ I SĄDOWEJ W SPRAWACH KARNYCH 1. Komitet Koordynacyjny 2. Europejskie Biuro Policji 3. Eurojust ORGANY FINANSOWE I. EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY II. UROPEJSKI BANK CENTRALNY I EUROPEJSKI SYSTEM BANKÓW CENTRALNYCH 1. Europejski Bank Centralny 2. Europejski System Banków Centralnych
Unia Europejska z perspektywy Traktatu Konstytucyjnego oraz Traktatu z Lizbony w zarysie Unia Gospodarczo-Walutowa główne zasady działania Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa oraz Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony główne cele oraz dywersyfikacja działań z NATO. Przestrzeń Wolności Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości w UE (współpraca sądownicza, strefa Schengen) Proces decyzyjny w UE może odbywać się na podstawie czterech procedur: procedury zgodności, procedury współdecydowania, procedury współpracy, procedury konsultacji. Polska w Unii Europejskiej: droga Polski do UE rozpoczęcie i zakończenie negocjacji, dokładna data wstąpienia Polski do Unii Europejskiej Miejsce Polski w instytucjach i na rynku UE rola Polski w UE ze szczególnym uwzględnieniem Przewodniczącego Parlamentu Europejskiego. Należy pamiętać, że Rada Europy nie jest w strukturach UE! Efektem kształcenia po zapoznaniu się studenta z treściami zawartymi w przedmiocie Integracja europejska powinna być umiejętność rozpoznawania mechanizmów funkcjonowania instytucji oraz procesów decyzyjnych w UE a także zdolność przygotowywania dokumentacji związanej z uczestnictwem Polski w strukturach UE. Bibliografia: (trzy pozycje książkowe do wyboru) Barcz J. (red.), Prawo Unii europejskiej, Warszawa 2006 Barcz J., Kawecka-Wyrzykowska E., Michałowska-Gorywoda K., Integracja europejska, Warszawa 2007 Doliwa-Klepacki Z., Integracja europejska, Białystok 2005 Dynia E., Integracja europejska, Warszawa 2006 Latoszek E., Integracja europejska. Mechanizmy i wyzwania, Warszawa 2007 Łastawski K., Historia integracji europejskiej, Toruń 2006 Marszałek A. (red.), Integracja Europejska, Warszawa 2004 Menkes J., Wasilkowski A., Organizacje międzynarodowe. Prawo instytucjonalne, Warszawa 2006 Nowak-Far A., Integracja europejska: prawo i instytucje, Warszawa 2001 Perkowski M. (red.), Integracja Europejska, Warszawa 2002 Popowicz K., Historia integracji europejskiej, Warszawa 2006 Wojtaszczyk Konstanty A. (red.) Integracja europejska, Wstęp, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne 2006.