Konspekt warsztatów Kasyno sztuki Warsztaty realizowane 8 i 26 maja 2012 w ramach projektu Sztuki policzalne Cele: wskazanie na istotę zjawisk matematycznych w twórczości artystów XX wieku zrozumienie pojęć: neoplastycyzm, poezja konkretna, sztuka nieprzedstawiająca, umiejętność zastosowania pojęć w praktyce Metody: prezentacja praktyczne działalnie, poprzez ćwiczenia Materiały potrzebne do stworzenia własnych kalejdoskopów: plansze i instrukcje do ćwiczeń (na końcu scenariusza) keyboard komputer z dostępem do sieci oraz drukarką kafelki z literkami do scrabble, lub karteczki z literami czarne pisaki długopisy Klej Czas: 1,5 2h Przebieg: warsztaty rozpoczyna prezentacja, która pozwoli wprowadzić uczestników w tematykę, (w tej części niezbędna jest podstawowa wiedza na temat sztuki XX wieku). Prezentację uzupełni jeden z odcinków serialu 3,14, stworzony podczas projektu Sztuki policzalne pt. Zrób sobie obraz. Czyli sztuka przypadku i sztuka logiki. Po części prezentacyjnej możemy zastosować ćwiczenie Siatka znaczeń. W drugiej części warsztatów zapraszamy uczestników do Kasyna sztuki, czyli do wcześniej rozstawionych przyrządów i automatów do tworzenia sztuki. Opis przyrządów znajduje się na końcu scenariusza. 11
Linie i siatki Ciąg Fibonacciego (wstęp dotyczący ciągu Fibonacciego) w formie poszerzonej znajduje się w konspekcie warsztatów Obiekty. Schemat kwadratów rozrysowanych według złotej proporcji, z próbą wpisania spirali. Kwadraty które rozrysujemy zgodnie z zasadą proporcji określającą nam ich wielkość a więc zgodnie ze złotą proporcją utworzą siatkę jest to siatka nieprzypadkowa, rządzi nią logiczny matematyczny układ. 12
Tę podstawową zasadę geometryczną wykorzystywali artyści skupieni wokół holenderskiej grupy De Stijl, którą współtworzyli, między innymi Piet Mondrian, Theo Van Doesburg i Max Bill. Artyści wpisują się w kierunek zwany neoplastycyzmem, oparty o geometryczne kształty linie poziome i pionowe tworzące sekwencje kwadratów i siatkę; oraz użycie wyłącznie kolorów podstawowych (czerwonego, żółtego i niebieskiego) oraz trzech niekolorów (czerń, biel, szarość). Rzeczywistość jest w dziełach geoplastycznych przedstawiona wyłącznie w podstawowych kategoriach jak pion, poziom, linia, kąt, podstawowe kolory. To forma nadaje obrazom ton. Piet Mondrian, Kompozycja z żółtym, niebieskim i czerwonym. 13
Piet Mondrian, New York City Piet Mondrian, Broadway Boogie Woogie 14
Theo Van Doesburg, Counter Composition V Theo van Doesburg, Kontrkopozycja XV 15
Plan kawiarni Aubette, w której spotykali się artyści twórcy neoplastycyzmu I wnętrze kawiarni dziś 16
Katarzyna Kobro, Kompozycja przestrzenna IV. 17
Sztuka przypadku 18
Ryszard Winiarski, Kostka do gry 19
110
111
Ryszard Winiarski 112
Poezja konkretna 113
Ian Hamilton, Finaly Ian Hamilton, Telegrams from my windmill 114
Stanisław Dróżdż, Między 115
Ćwiczenie Siatka znaczeń Każdy z uczestników otrzymuje taśmę izolacyjną (typu scotch), oraz krótką ankietę z 2 4 pytaniami (przykładowe poniżej): Na rowerze czy pieszo Kawa czy herbata Czekolada gorzka czy mleczna Uczestnicy znajdują dla siebie miejsce na podłodze (wszyscy powinni się zmieścić na powierzchni ok. 4x4 m) i odpowiadają na pytania. Swoje wypełnione ankiety kładą w miejscu gdzie siedzieli tak aby każdy mógł odczytać odpowiedzi. Każdy z uczestników zostaje poproszony o odszukani wspólnych upodobań) i połączenie linią z taśmy przyklejonej na podłodze osób, które udzieliły takich samych odpowiedzi przy czym każde pytanie traktowane jest osobno jako jedna potencjalna linia. Ćwiczenie kończy się po wyczerpaniu możliwości połączeń, lub zużyciu całego zapasu taśmy. Należy poprosić uczestników aby przyglądnęli się powstałej siatce dziełu i spróbowali nadać jej tytuł. Siatka zobrazowała bowiem niektóre ich upodobania, przez co nie jest siatką przypadkową ale mającą pewną treść. W podsumowaniu ćwiczenia nawiązujemy do pierwszej części prezentacji (Linie i siatki), wskazując że pion i poziom, oraz krzywe które widzimy na obrazach np. w sztuce neoplastycznej, także odzwierciedlają określone układy. 116
Przyrządy w kasynie: Piksele: Ćwiczenie pozwalające stworzyć obrazy niczym Ryszard Winiarski. Każdy z uczestników może doświadczyć tworzenia losowego obrazu, używając kości do gry. Plansze do tworzenia dzieł oraz instrukcja znajdują się w załączniku. Kody: Kody to przyrząd pozwalający wygenerować obraz w zapisie zerojedynkowym. Do ćwiczenia niezbędny jest komputer z dostępem do Internetu i z możliwością drukowania (jeśli nie mamy możliwości druku, należy pamiętać aby po zakończeniu warsztatów wspólnie z uczestnikami obejrzeć galerię powstałych dzieł. Do ćwiczenia potrzebna będzie strona z generatorem kodów QR (dostępna bezpłatnie w sieci po wpisaniu hasła generator kodów QR w wyszukiwarce). Każdy z uczestników może wpisać w generator dowolną treść np. opis obrazu i kliknąć generuj. Wygenerowany kod należy wydrukować. Poezja konkretna Przyrząd nawiązuje do twórczości poetów konkretu. Dzięki prostej zasadzie uczestnicy mogą stworzyć wspólne dzieło. Do ćwiczenia potrzebne będą kafelki do scrabble raz plansza ( w załączniku). Zasadę układania kafelków można na potrzeby ćwiczenia zmieniać. Haiku Ćwiczenie to podobnie jak ćwiczenie Poezja konkretna pozwala stworzyć dzieło poetyckie, w postaci zdekonstruowanego haiku czyli japońskiego wiersza. Do ćwiczenia potrzebny będzie duży karton (ok. 100x70 cm), oraz klej. Przykładowe lub wybrane przez siebie haiku należy powielić i pociąć na pojedyncze słowa tak aby ilość słów odpowiadała w przybliżeniu ilości uczestników. Słowa mieszamy i wrzucamy do woreczka/pudełka/naczynia do losowania. Instrukcja i przykładowe haiku znajdują się w załączniku. 117
Dźwięki: Przyrząd pozwoli utworzyć utwór muzyczny którego treścią mogą być np. daty urodzenia uczestników. Do przygotowania przyrządu potrzebny będzie keyboard (lub pianino ewentualnie cymbałki) oraz kartka i długopis. Wybrane (kolejne) klawisze instrumentu numerujemy od 0 do 9, uczestnicy wpisują na kartce swoją datę urodzenia i próbują zagrać zgodnie z oznaczeniem na klawiaturze (cyfra po cyfrze). Zasadą dla stworzenia dzieła może być także rzut kostką do gry w tym jednak przypadku należy ponumerować 6 kolejnych klawiszy. Jednak zasada wpisania daty urodzenia w przypadku podobnej wiekowo grupy (np. klasy szkolnej) daje efekt powtarzającej się w niektórych momentach frazy spowodowanej tym samym rokiem ur. Instrukcja w załączniku. 118
Materiał został przygotowany w ramach projektu Sztuki policzalne realizowanego przez Zespół Szkół ogólnokształcących nr 3 w Gliwicach oraz Gliwickie Centrum Organizacji Pozarządowych. Niniejszy materiał jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-użycie niekomercyjne 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone. Co oznacza możliwość kopiowania, i rozpowszechniania, oraz tworzenie utworów zależnych na następujących warunkach: Uznanie autorstwa Utwór należy oznaczyć w sposób określony przez Twórcę lub Licencjodawcę Użycie niekomercyjne Nie wolno używać tego utworu do celów komercyjnych. Organizatorzy projektu 119