PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi 21.6.2012 2012/2077(INI) PROJEKT SPRAWOZDANIA w sprawie działań promocyjnych i informacyjnych dotyczących produktów rolnych: strategia na rzecz promowania smaków Europy (2012/2077 (INI)) Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi Sprawozdawca: José Bové PR\905403.doc PE491.302v01-00 Zjednoczona w róŝnorodności
PR_INI SPIS TREŚCI Strona PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO... 3 UZASADNIENIE... 9 PE491.302v01-00 2/11 PR\905403.doc
PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO w sprawie działań promocyjnych i informacyjnych dotyczących produktów rolnych: strategia na rzecz promowania smaków Europy (2012/2077(INI)) Parlament Europejski, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 7 września 2010 r. w sprawie sprawiedliwego wynagrodzenia dla rolników: poprawa funkcjonowania łańcucha dostaw Ŝywności w Europie 1, uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany Działania promocyjne i informacyjne dotyczące produktów rolnych: strategia o duŝej europejskiej wartości dodanej w celu promowania smaków Europy (COM(2012)0148), uwzględniając zieloną księgę Komisji w sprawie działań promocyjnych i informacyjnych dotyczących produktów rolnych: strategia o duŝej europejskiej wartości dodanej w celu promowania smaków Europy (COM(2011)0436), uwzględniając organizację poziomą systemu promocji zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 3/2008 z dnia 17 grudnia 2007 r. 2 i jego rozporządzeniem wykonawczym, rozporządzeniem Komisji nr 501/2008 z dnia 5 czerwca 2008 r. 3, uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r. ustanawiające wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych (rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynku) 4, uwzględniając analizę z 2011 r. zatytułowaną Ocena działań informacyjnych i promocyjnych dotyczących produktów rolnych 5, przeprowadzoną w imieniu Komisji, uwzględniając sprawozdanie Komisji w sprawie stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 3/2008 w sprawie działań informacyjnych i promocyjnych dotyczących produktów rolnych na rynku wewnętrznym i w krajach trzecich (SEC(2010)1434), uwzględniając konkluzje Rady w sprawie przyszłości polityki promocyjnej dotyczącej produktów rolnych z 15/16 grudnia 2011 r., uwzględniając wnioski ustawodawcze Komisji dotyczące reformy WPR, które zostały przedstawione w dniu 12 października 2011 r. (COM(2011)625/3, COM(2011)627/3, COM(2011)628/3, COM(2011)629, COM(2011)630/3, COM(2011)631/3), oraz wniosek dotyczący rozporządzenia o jednolitej wspólnej organizacji rynku, 1 Teksty przyjęte, P7_TA(2010)0302. 2 Dz.U. L 3 z 5.1.2008, s. 1. 3 Dz.U. L 147 z 6.6.2008, s. 3. 4 Dz.U. L 299 z 16.11.2007, s. 1. 5 http://ec.europa.eu/agriculture/eval/reports/promotion/fulltext_en.pdf. PR\905403.doc 3/11 PE491.302v01-00
uwzględniając art. 48 Regulaminu, uwzględniając sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz opinie Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów i Komisji Rozwoju Regionalnego (A7-0000/2012), A. mając na uwadze, Ŝe w marcu 2012 r. Komisja opublikowała komunikat w sprawie działań informacyjnych i promocyjnych, w związku z którym jak się oczekuje pod koniec roku zostaną przedstawione wnioski ustawodawcze; B. mając na uwadze, Ŝe działania promocyjne i informacyjne zostały wprowadzone w latach 80. XX wieku w celu wykorzystania nadwyŝek rolnych, a następnie były równieŝ stosowane jako instrument zarządzania kryzysem w przemyśle spoŝywczym, takim jak epidemia gąbczastej encefalopatii bydła (BSE) znanej powszechnie jako choroba wściekłych krów w roku 1996 lub skandal dotyczący obecności dioksyn w jajach, który wybuchł w 1999 r.; C. mając na uwadze, Ŝe te rodzaje wsparcia są obecnie finansowane na mocy rozporządzenia nr 3/2008, w ramach tak zwanej organizacji poziomej systemu promocji ; mając na uwadze, Ŝe wyniki badania oceniającego politykę promocyjną, przeprowadzonego w 2011 r. na zlecenie Komisji, pokazują, Ŝe brakuje spójnej i kompleksowej strategii unijnej dotyczącej działań informacyjnych i promocyjnych; D. mając na uwadze, Ŝe na mocy rozporządzenia nr 1234/2007 o jednolitej wspólnej organizacji rynku, które obecnie jest przedmiotem przeglądu w ramach procesu reformy WPR, zapewnia się wsparcie na określone środki promocji dla sektorów wina, owoców i warzyw w ramach szerszych programów; mając na uwadze, Ŝe środki promocji dotyczące produktów uwzględnionych w systemach jakości Ŝywności są obecnie finansowane w ramach polityki rozwoju obszarów wiejskich; E. mając na uwadze, Ŝe spodziewane wydatki na organizację poziomą systemu promocji w budŝecie na 2012 r. wyniosą około 55 milionów euro lub około 0,1% ogólnych wydatków w ramach WPR, wynoszących w przybliŝeniu 55 880 milionów euro; F. mając na uwadze, Ŝe wydatki na wszystkie pozostałe działania promocyjne i informacyjne w ramach WPR, szczególnie w ramach jednolitej wspólnej organizacji rynku i polityki rozwoju obszarów wiejskich, wynoszą rocznie 400 500 milionów euro, czyli nadal mniej niŝ 1% ogólnych wydatków w ramach WPR; G. mając na uwadze, Ŝe Komisja w swoim komunikacie w sprawie europejskiego partnerstwa innowacyjnego (COM(2012)79) wskazuje, Ŝe unijne rolnictwo stanie wobec trudności związanych ze zwiększaniem produkcji przy jednoczesnym zapobieganiu dalszej degradacji zdolności produkcyjnych i zasobów naturalnych, w szczególności gleby, wody i usług ekosystemowych oraz Ŝe w przygotowanym przez TEEB opracowaniu Ekonomia ekosystemów i bioróŝnorodności 1 sugeruje się, Ŝe wartość ochrony róŝnorodności biologicznej przed systemami ziemskimi wyniesie około 7% szacowanego PKB w 2050 r.; 1 http://www.teebweb.org/. PE491.302v01-00 4/11 PR\905403.doc
H. mając na uwadze, Ŝe podczas konferencji, która odbyła się w kwietniu 2012 r. w Brukseli, komisarz Dacian Cioloş podkreślił, iŝ lokalne systemy gospodarki rolnej i krótkie łańcuchy dostaw Ŝywności stanowią kluczowe elementy w strategii na rzecz przywrócenia wartości dodanej dla rolników; mając na uwadze, Ŝe w specjalnym sprawozdaniu Eurobarometru nr 368 stwierdzono, iŝ dziewięć na dziesięć osób przyznało, Ŝe kupowanie lokalnych produktów jest korzystne oraz Ŝe UE powinna pomóc w promowaniu ich dostępności; I. mając na uwadze, Ŝe silną pozycję w produkcji Ŝywności Unia zawdzięcza róŝnorodnym warunkom geograficznym, produktom wysokiej jakości i tradycjom, zapewniającym smak, róŝnorodność i autentyczność, na których coraz bardziej zaleŝy konsumentom zarówno w UE, jak i poza nią; J. mając na uwadze, Ŝe Unia opublikowała niedawno wykaz zatwierdzonych oświadczeń zdrowotnych które wchodzą w Ŝycie w grudniu 2012 r. co dało kres wieloletniej niepewności w przemyśle spoŝywczym; K. mając na uwadze, Ŝe rolnictwo UE moŝe stać się jeszcze bardziej konkurencyjne na szczeblu światowym, jeśli uda się rozpowszechnić dobre przykłady zrównowaŝonych praktyk gospodarki rolnej, a takŝe własne produkty; L. mając na uwadze, Ŝe Rada w swoich konkluzjach z grudnia 2011 r. w sprawie polityki na rzecz promowania rolnictwa stwierdziła, iŝ działania promocyjne naleŝy podejmować równieŝ w celu promowania potencjału rolnictwa lokalnego i krótkiego kanału dystrybucji ; M. mając na uwadze, Ŝe wsparcie w ramach WPR na rozwój krótkich łańcuchów dostaw i rynków lokalnych jest finansowane w zakresie polityki rozwoju obszarów wiejskich, co stanowi rzeczywiście najlepsze podejście, zwaŝywszy, Ŝe tego rodzaju inicjatywy podejmowane są na małą skalę, dotyczą bardzo ograniczonego obszaru i przyczyniają się do tworzenia miejsc pracy na szczeblu lokalnym; N. mając na uwadze, Ŝe rozporządzenie nr 1234/2007 o jednolitej wspólnej organizacji rynku zawiera przepisy dotyczące finansowania programów Owoce w szkole i Mleko dla szkół ; mając na uwadze, Ŝe w obecnym wniosku w sprawie dokładnego przeglądu wspólnej organizacji rynków produktów rolnych (COM(2011)0626) proponuje się podwyŝszenie stawek współfinansowania ze środków UE na program Owoce w szkole z 50% do 75% kosztów (oraz z 75% do 90% w regionach objętych celem konwergencji); O. mając na uwadze, Ŝe program Owoce w szkole ma równieŝ cele edukacyjne, które powinny obejmować poszerzenie wiedzy uczniów na temat produkcji Ŝywności i Ŝycia w gospodarstwie rolnym, jak równieŝ wyjaśnienie, dlaczego koszty związane z osiąganiem lepszych wyników odnośnie do ochrony środowiska i dobrostanu zwierząt w rolnictwie muszą być wypłacane rolnikom w UE w ramach uczciwego postępowania; P. mając na uwadze, Ŝe celem rozporządzenia nr 814/2000 jest pomoc obywatelom w zrozumieniu europejskiego modelu rolnictwa i zwiększenie świadomości opinii publicznej w zakresie tych zagadnień; mając na uwadze, Ŝe brak wiedzy na temat rolnictwa i Ŝycia na wsi lub nieporozumienia dotyczące tych dziedzin są dziś prawdopodobnie częściej PR\905403.doc 5/11 PE491.302v01-00
spotykane niŝ w jakimkolwiek innym okresie w historii Europy; Ogólne podejście 1. z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji zatytułowany Działania promocyjne i informacyjne dotyczące produktów rolnych: strategia o duŝej europejskiej wartości dodanej w celu promowania smaków Europy, który stanowi krok we właściwym kierunku; 2. wspiera cztery główne cele zdefiniowane w komunikacie, a mianowicie zwiększenie europejskiej wartości dodanej w sektorze spoŝywczym, stworzenie strategii na rzecz atrakcyjniejszej i bardziej świadomej swojego oddziaływania polityki, uproszczenie zarządzania i zapewnienie większej synergii między róŝnymi instrumentami promocji; 3. uwaŝa jednak, Ŝe naleŝy lepiej zdefiniować racjonalne uzasadnienie unijnej polityki promocyjnej w celu zapewnienia jej wyraźniejszej toŝsamości; podkreśla, Ŝe działania promocyjne powinny koncentrować się raczej na produktach spoŝywczych wysokiej jakości występujących na bardzo ograniczonym obszarze niŝ na podstawowych produktach rolnych; 4. uwaŝa, Ŝe zdefiniowanie wyraźniejszej toŝsamości i wprowadzenie większej selektywności to niezbędny pierwszy krok w kierunku zwiększenia spójności polityki i zapewnienia synergii między róŝnymi instrumentami promocji; wskazuje, Ŝe działania Unii w tym obszarze muszą stanowić uzupełnienie inicjatyw krajowych oraz tych podejmowanych przez sektor prywatny; 5. uwaŝa, Ŝe naleŝy znacznie zwiększyć budŝet na ulepszone środki informacyjne i promocyjne, zwłaszcza na organizację poziomą systemu promocji, i podkreśla, Ŝe system ten nie powinien być stosowany w przyszłości w celu zarządzania kryzysami w przemyśle spoŝywczym; 6. uwaŝa, Ŝe w ramach polityki promocyjnej Unii naleŝy wynagradzać rolników i działania na rzecz promowania Ŝywności, dzięki którym poczyniono znaczne starania w celu wdroŝenia systemów produkcji stanowiących odpowiedź na nowe wyzwania dla rolników w Europie, takie jak utrata róŝnorodności biologicznej i Ŝyzności gleby oraz zmiana klimatu; 7. podkreśla, Ŝe środki promocji organizacji poziomej na mocy rozporządzenia nr 3/2008 powinny przyczynić się do rozwoju rynków lokalnych i krótkich łańcuchów dostaw; Pochodzenie i jakość 8. uwaŝa, Ŝe produkty wysokiej jakości to takie, które są związane z określonymi metodami produkcji, tradycjami, określonym pochodzeniem geograficznym lub kontekstem kulturowym, oraz zwraca uwagę, Ŝe istnieją juŝ systemy słuŝące ochronie tych produktów, takie jak CHNP (chronione nazwy pochodzenia), CHOG (chronione oznaczenia geograficzne), produkty ekologiczne lub TSG (gwarantowane tradycyjne PE491.302v01-00 6/11 PR\905403.doc
specjalności); wzywa do ustanowienia nowego systemu lokalnego rolnictwa i bezpośredniej sprzedaŝy w celu uwzględnienia w nim lokalnych produktów wysokiej jakości przeznaczonych do spoŝycia w regionie, w którym są produkowane; 9. podkreśla, Ŝe systemy jakości umoŝliwiają rolnikom zastosowanie środków zarządzania dostawami i stabilizacji cen, które zwiększają ich szansę przyzwoitego zarobku z rolnictwa i tym samym najlepiej nadają się do zwiększenia europejskiej wartości dodanej, co jest zgodne z priorytetami Komisji; 10. zauwaŝa, Ŝe wejście w Ŝycie zatwierdzonych informacji dotyczących związku między określonymi substancjami znajdującymi się w Ŝywności a poprawą zdrowia zapewni większą przejrzystość w promowaniu produktów ze względów związanych ze zdrowiem; 11. wzywa Komisję, aby w swoich zewnętrznych działaniach promocyjnych połoŝyła większy nacisk na podkreślenie zobowiązania do stosowania w rolnictwie UE bardziej zrównowaŝonych metod rolniczych oraz zapewnienia róŝnorodności i jakości; ZrównowaŜone praktyki gospodarki rolnej, rynki lokalne i rozwój obszarów wiejskich 12. uwaŝa, Ŝe działania promocyjne UE powinny wyraźnie sprzyjać tym rodzajom gospodarki rolnej, które łagodzą skutki zmiany klimatu i przyczyniają się do lepszej ochrony zasobów naturalnych poprzez powstrzymywanie utraty róŝnorodności biologicznej i ograniczanie degradacji zasobów naturalnych, takich jak gleba i woda; 13. podkreśla, Ŝe dla celów promocji pojęcie jakości powinno mieć zastosowanie nie tylko do cech produktu, lecz równieŝ do sposobu jego produkcji w odniesieniu do zapewnienia zrównowaŝoności; 14. uwaŝa, Ŝe w celu rozwoju krótkich łańcuchów dostaw i rynków lokalnych, a takŝe w celu opracowania wspólnych definicji, potrzebne jest skoordynowane ogólnounijne podejście; wzywa zatem Komisję do rozpatrzenia tych aspektów w swoich przyszłych wnioskach ustawodawczych w sprawie promocji; Programy Owoce w szkole i Mleko dla szkół 15. z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji dotyczący zwiększenia stawek współfinansowania ze środków UE na program Owoce w szkole na tle utrzymującego się kryzysu gospodarczego; 16. wyraŝa swoje poparcie dla rozszerzenia współfinansowania ze środków UE na środki wspomagające program Owoce w szkole, takie jak wycieczki do gospodarstw rolnych, zajęcia związane z ogrodnictwem i strony internetowe; 17. wzywa Komisję do podjęcia kroków w celu zachęcenia wszystkich państw członkowskich do połoŝenia większego nacisku na edukacyjny charakter programów Owoce w szkole i PR\905403.doc 7/11 PE491.302v01-00
Mleko dla szkół ; 18. wzywa Komisję do określenia we wszystkich działaniach promocyjnych i informacyjnych począwszy od programów Owoce w szkole i Mleko dla szkół środków, które ponownie stworzą powiązania między mieszkańcami miast i rolnikami; 19. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji. PE491.302v01-00 8/11 PR\905403.doc
UZASADNIENIE 1. Jakie instrumenty promocji są obecnie dostępne? W ramach wspólnej polityki rolnej (WPR) dostępne są obecnie róŝnorodne instrumenty promocji, które ustanowiono dla róŝnych celów i które mają róŝnych beneficjentów. Obecnie dostępne instrumenty moŝna podsumować w następujący sposób: Organizacja pozioma systemu promocji ustanowiona w rozporządzeniu nr 3/2008 i wdroŝona rozporządzeniem nr 501/2008. Roczny budŝet tego systemu wynosi niewiele ponad 50 milionów euro. Jego beneficjenci to organizacje handlowe i branŝowe, takie jak Interfel we Francji. Wsparcie dla programów operacyjnych w sektorze owoców i warzyw na mocy art. 103c rozporządzenia nr 1234/2007 ustanawiającego jednolitą wspólną organizację rynku. Tego rodzaju programy są zarządzane przez organizacje producentów. Środki promocyjne stanowią jedynie jeden z sześciu potencjalnych celów programów operacyjnych. Wydatki sięgnęły w 2008 r. około 40 milionów euro, a w roku 2009 28 milionów euro 1. Wsparcie dla promocji wina w państwach spoza UE na mocy art. 103p rozporządzenia o jednolitej wspólnej organizacji rynku. Promocja to tylko jedna z moŝliwości w zakresie wydatków w ramach krajowych kopert dotyczących wina, w których stanowi ona około 15% na szczeblu ogólnounijnym, przy czym istnieją ogromne róŝnice między państwami członkowskimi. W kategoriach budŝetowych jest to zdecydowanie największy pojedynczy środek promocji (spodziewane wydatki w roku 2012 sięgną około 236 milionów euro). Do potencjalnych beneficjentów naleŝą organizacje producentów, przedsiębiorstwa prywatne, organizacje międzybranŝowe itp. Programy Owoce w szkole i Mleko dla szkół na mocy rozporządzenia o jednolitej wspólnej organizacji rynku (odpowiednio art. 103ga i art. 102). W projekcie budŝetu na 2013 r. maksymalne budŝety na te dwa programy wynoszą odpowiednio 90 milionów euro i 66 milionów euro. Wsparcie dla działań promocyjnych prowadzonych przez grupy producentów na mocy art. 20 lit. c) pkt iii) i art. 33 rozporządzenia nr 1698/2005 w sprawie rozwoju obszarów wiejskich. Działania promocyjne mogą być podejmowane jedynie w odniesieniu do produktów uwzględnionych w systemach jakości. Spodziewany wkład z EFRROW na lata 2009 2013 ma wynosić średnio około 29 milionów euro rocznie. Projekty objęte wsparciem są zazwyczaj prowadzone na mniejszą skalę i są krótsze niŝ projekty realizowane w ramach organizacji poziomej systemu promocji. 1 Źródło: Analiza z 2011 r. zatytułowana Ocena działań informacyjnych i promocyjnych dotyczących produktów rolnych. PR\905403.doc 9/11 PE491.302v01-00
Rozporządzenie nr 814/2000 w sprawie działań informacyjnych odnoszących się do wspólnej polityki rolnej, w którym pośród celów znajduje się promowanie europejskiego modelu rolnictwa. Art. 68 rozporządzenia nr 73/2009 w sprawie płatności bezpośrednich dotyczących sprzedaŝy produktów rolnych. Przepis ten jest stosowany tylko przez jedno państwo członkowskie Szwecję. 2. Jaka przyszłość czeka unijną politykę promocyjną? ChociaŜ w przeszłości środki promocyjne ustanawiano w celu wykorzystania nadwyŝek rolnych, a następnie w celu zaŝegnania kryzysów w sektorze spoŝywczym, sprawozdawca uwaŝa, Ŝe obecnie nadszedł czas, aby wyraźniej zdefiniować politykę promocyjną słuŝącą stymulowaniu i wynagradzaniu: produkcji określonych produktów uwzględnionych w systemach jakości; praktyk gospodarki rolnej przyczyniających się do zmniejszenia emisji CO 2 i ochrony róŝnorodności biologicznej oraz lepiej nadających się do utrzymania jakości gleb i dostaw wody. Polityka promocyjna powinna w moŝliwie największym stopniu koncentrować się na finansowaniu projektów, w ramach których realizowane są oba te ogólne cele, które w wielu przypadkach są ze sobą zgodne. Pośrednim celem musi być zwiększenie dochodów rolników poprzez połoŝenie nacisku na produkty, w przypadku których dozwolone jest zastosowanie narzędzi zarządzania dostawami. Za pomocą środków promocyjnych naleŝy zwrócić uwagę na smak Europy, który jest autentyczny, róŝnorodny i smakuje konsumentom. Taka wizja ma znaczenie zarówno w promocji wewnętrznej, jak i zewnętrznej. Unia Europejska musi spróbować rozpowszechnić model zrównowaŝonego rolnictwa, a takŝe swoje produkty. Podobnie jak w innych obszarach konsumenci kupują równieŝ koncepcje, kiedy decydują, jaki rodzaj Ŝywności kupić. Oczywistym przykładem są produkty sprawiedliwego handlu. WaŜne jest równieŝ promowanie rynków lokalnych i krótkich łańcuchów dostaw w dziedzinach, w których konieczne moŝe być podejście ogólnounijne. Indywidualne projekty muszą oczywiście być finansowane raczej w ramach polityki rozwoju obszarów wiejskich, którą moŝna dostosować do warunków lokalnych, niŝ na mocy rozporządzenia nr 3/2008, którego przepisy są bardziej kłopotliwe dla wnioskodawców. Zgodnie z podejściem wyjaśnionym powyŝej sprawozdawca uwaŝa, Ŝe w ramach organizacji poziomej systemu promocji nie naleŝy dłuŝej finansować środków słuŝących do odbudowy zaufania po skandalach w sektorze spoŝywczym. Ogólnie rzecz ujmując, naleŝy zwiększyć budŝet na organizację poziomą systemu, który obecnie stanowi poniŝej 0,1% wydatków w ramach WPR. Ponadto sprawozdawca twierdzi, Ŝe naleŝy podjąć więcej działań, zwłaszcza w kontekście PE491.302v01-00 10/11 PR\905403.doc
programów Mleko dla szkół i Owoce w szkole, aby wzmocnić oddolną działalność mającą na celu bezpośrednie pokazanie uczniom sposobu produkcji Ŝywności i Ŝycia na obszarach wiejskich poprzez wycieczki i spotkania z rolnikami. Pedagogiczne działania promocyjne powinny wykraczać poza wyjaśnianie korzyści ze spoŝywania produktów, takich jak świeŝe owoce i warzywa, i naleŝy je ukierunkować na wyjaśnianie samej WPR. PR\905403.doc 11/11 PE491.302v01-00