SPIS TREŚCI WYKAZ WAŻNIEJSZYCH SKRÓTÓW 11 WPROWADZENIE 15 Część L CZĘŚĆ OGÓLNE 17 Rozdział 1. Podstawowe określenia związane z pomocą terapeutyczną 19 1. Podstawowe pojęcia 19 1.1. Zdrowie 19 1.2. Pacjent/klient 20 1.3. Świadczenie zdrowotne 21 l.4. Świadczenia psychologiczne 21 1.5. Psychologia 1.6. Psychiatria 24 1.7. Seksuologia 24 1.8. Kontakt terapeutyczny 24 1.9. Kontrakt 24 1.10. Superwizor 1.11. Sesja psychoterapii indywidualnej 1.12. Sesja psychoterapii rodzinnej 26 1.13. Sesja psychoterapii grupowej 26 1.14. Sesja wsparcia psychospołecznego 1.15. Sesja psychoedukacyjna 1.16. Porada psychologiczno-diagnostyczna 1.17. Porada psychologiczna 1.18. Porada diagnostyczna
6 Spis treści 1.19. Porada terapeutyczna 28 2. Definicja zawodu 28 2.1. Akty dotyczące wykonywania zawodów psychologa, psychoterapeuty, psychiatry i seksuologa 31 Rozdział 2. Zawody związane z pracą terapeutyczną 33 1. Psycholog 33 2. Psychoterapeuta 35 3. Psychiatra i seksuolog 36 Rozdział 3. Formalno-prawne zasady wykonywania działalności terapeutycznej 39 1. Uwagi ogólne 2. Umowa o pracę 3. Umowa cywilnoprawna 4. Jednoosobowa działalność lecznicza 5. Prywatna praktyka psychologiczna 6. Zakładanie prywatnego gabinetu przez psychologa lub psychoterapeutę 6. l. Wniosek o wpis do CEIDG 6.2. NIP 6.3. ZUS 6.4. Konto bankowe 6.5. Wybór sposobu opodatkowania 6.6. Księgi rachunkowe 6.7. Podatkowa księga przychodów i rozchodów 6.8. REGON 7. Grupowa praktyka 7.1. Spółka cywilna 7.2. Spółka jawna 7.3. Spółka partnerska Rozdział 4. Prawa pacjenta 1. Prawo do świadczeń zdrowotnych 2. Prawo do informacji 3. Prawo pacjenta do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza 4. Prawo pacjenta do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego 5. Prawo pacjenta do opieki duszpasterskiej 6. Prawo pacjenta do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie
Spis treści 7 7. Prawo do ochrony praw pacjenta 69 8. Prawo do wyrażenia zgody, do autonomii 69 8.1. Zgoda pacjenta (właściwa) 71 8.2. Zgoda zastępcza (substytucyjna) 8.3. Zgoda przedstawiciela ustawowego 8.4. Zgoda sądu opiekuńczego 8.5. Zgoda kumulatywna 8.6. Ważność zgody 74 8.7. Forma wyrażenia zgody 74 8.8. Szczególne przypadki z ustawy o zdrowiu psychicznym 9. Tajemnica 10. Dokumentacja leczenia 76 Rozdział 5. Ochrona zdrowia psychicznego 79 1. Uwagi ogólne 2. Ubezwłasnowolnienie 80 3. Przymus bezpośredni 81 4. Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego 5. Wypis ze szpitala psychiatrycznego 85 6. Rzecznik Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego 86 Część II. ODPOWIEDZIALNOŚĆ LEKARZA PSYCHIATRY, PSYCHOLOGA, SEKSUOLOGA IPSYCHOTERAPEUTY 89 Rozdział 6. Wprowadzenie 91 Rozdział 7. Odpowiedzialność cywilna 93 1. Uwagi ogólne 93 2. Przesłanki odpowiedzialności 94 2.1. Szkoda 94 2.2. Wina 95 2.3. Związek przyczynowy 97 2.4. Kontratypy 97 2.5. Ciężar dowodu 100 3. Rodzaje odpowiedzialności cywilnej 100 3.1. Odpowiedzialność kontraktowa (ex contractu) 100
8 Spis treści 3.2. Odpowiedzialność deliktowa (ex delicto) 102 3.3. Zbieg odpowiedzialności 103 4. Rodzaje odpowiedzialności w zależności od stosunku łączącego pracownika medycznego z pacjentem 103 4.1. Umowa o pracę 103 4.2. Kontrakt 104 4.3. Praktyka prywatna 105 4.4. Grupowa praktyka 106 4.5. Podmioty zobowiązane do naprawienia szkody 106 5. Wynagrodzenie szkody 107 5.1. Przywrócenie stanu sprzed powstania szkody lub zapłata odpowiedniej sumy pieniężnej 107 5.2. Jednorazowy zwrot kosztów 107 5.3. Renta lub jednorazowe odszkodowanie 108 5.4. Jednorazowe świadczenie pieniężne tytułem zadośćuczynienia za doznana krzywdę 109 5.5. Zadośćuczynienie pieniężne za naruszenie dobra osobistego 109 6. Terminy przedawnień 110 7. Wybrane przypadki odpowiedzialności cywilnej 111 7.1. Działanie bez zgody 111 7.2. Nieinformowanie pacjenta o skutkach i ryzyku podjęcia czynności leczniczej czy terapeutycznej 112 7.3. Niezachowanie tajemnicy 113 7.4. Niewywiązanie się z umowy lub nienależyte wykonanie umowy 113 7.5. Naruszenie dóbr osobistych pacjenta, nietykalności cielesnej 115 Rozdział 8. Odpowiedzialność pracownicza 117 1. Odpowiedzialność porządkowa 117 1.1. Katalog kar 118 1.2. Wysłuchanie pracownika i poinformowanie o nałożeniu kary 120 1.3. Postępowanie odwoławcze 120 1.4. Zatarcie kary 121 2. Odpowiedzialność materialna 2.1. Wina 127 2.2. Szkoda 122 2.3. Wyłączenie odpowiedzialności, odpowiedzialność kilku pracowników 123 2.4. Roszczenie regresowe 124
Spis treści 9 Rozdział 9. Odpowiedzialność zawodowa 125 1. Uwagi ogólne 125 2. Ustawa o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów 125 2.1. Ustawa z 8.6.2001 r. 125 2.2. Prace nad nową ustawą o zawodzie psychologa 130 3. Zawód psychoterapeuty 135 3.1. Polska Rada Psychoterapii 135 3.2. Projekt ustawy dotyczący wykonywania zawodu psychoterapeuty 136 4. Kodeksy etyki dotyczące wykonywania zawodów psychologa i psychoterapeuty 137 4.1. Zasady zawarte w kodeksach etyki 137 4.1.1. Dobro pacjenta 137 4.1.2. Relacja terapeutyczna 139 4.1.3. Zakaz dyskryminacji 141 4.1.4. Zgoda pacjenta 141 4.1.5. Tajemnica zawodowa 142 4.1.6. Dokumentacja i nagrywanie 147 4.1.7. Kontakt 147 4.1.8. Ochrona danych osobowych 150 4.1.9. Wynagrodzenie 157 4.1.10. Reklama, wystąpienie publiczne 157 4.1.11. Kary 158 4.1.12. Prawo do przerwania procesu terapeutycznego 159 4.1.13. Podsumowanie zasad 159 4.2. Ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej 160 4.3. Wybrane przypadki naruszenia etyki 160 4.4. Podsumowanie 164 5. Odpowiedzialność lekarza psychiatry i lekarza seksuologa 165 5.1. Strony postępowania 165 5.2. Kary 166 5.3. Rzecznik odpowiedzialności zawodowej 168 5.4. Okręgowy sąd lekarski oraz Naczelny Sąd Lekarski 168 5.5. Postępowanie przed sądem lekarskim 169 5.6. Postępowanie mediacyjne 170 5.7. Terminy przedawnień 171 5.8. Zatarcie skazania 171 5.9. Wnioski odnośnie do odpowiedzialności zawodowej lekarzy 171 6. Kodeks etyczny seksuologa 174 6.1. Wiodące Zasady Etyczne 175 6.2. Sąd Koleżeński PTS 176 6.3. Przypadki naruszenia zasad etyki 176
10 l Spis treści Rozdział 10. Odpowiedzialność karna 178 1. Podstawy odpowiedzialności karnej 178 2. Kary 180 3. Środki karne 181 4. Przepadek i środki kompensacyjne 184 5. Środki zabezpieczające 186 6. Okoliczności wyłączające bezprawność czynu 187 7. Okoliczności wyłączające winę 191 8. Okresy przedawnień i zatarcie skazania 193 9. Wybrane przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu 195 9.1. Nakłanianie do samobójstwa-art. 151 k.k. 195 9.2. Nieumyślne spowodowanie śmierci-art. 155 k.k. 197 9.3. Spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu - art. 156 k.k. 199 9.4. Spowodowanie średniego i lekkiego uszczerbku na zdrowiu - art. 157 k.k. 201 9.5. Narażenie człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu - art. 160 k.k. 203 9.6. Nieudzielenie pomocy-art. 162 k.k. 204 10. Wybrane przestępstwa przeciwko wolności 10.1. Pozbawienie człowieka wolności-art. 189 k.k. 205 10.1. Pozbawienie człowieka wolności - art. 189 k.k. 205 10.2. Zmuszanie do określonego zachowania -art. 191 k.k. 206 10.3. Utrwalanie wizerunku nagiej osoby-art. 19 la k.k. 206 10.4. Wykonanie zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta - art. 192 k.k. 207 11. Wybrane przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności 207 11.1. Zgwałcenie - art. 197 k.k. 207 11.2. Wykorzystanie osoby bezradnej - art. 198 k.k. 208 11.3. Nadużycie zależności lub wykorzystanie krytycznego położenia -art. 199k.k. 208 12. Znęcanie się (art. 207 k.k.) jako przestępstwo przeciwko rodzinie i opiece 209 13. Naruszenie tajemnicy zawodowej - art. 266 k.k. 210 ZAŁĄCZNIK 213