Załącznik nr 1 do specyfikacji technicznej dla Projektu pn: Analiza programu inwestycyjnego w zlewni Dunajca (Zadanie I, II, III) Wytyczne w zakresie standardów opracowania danych hydrologicznych, geodezyjnych, modelowania hydraulicznego, generowania stref zalewowych i opracowania warstw przestrzennych w środowisku GIS na przykładzie specyfikacji technicznej do opracowania Analiza zagrożenia powodziowego w zlewni Dunajca, zrealizowanego przez RZGW w Krakowie w 2013 r.
REGIONALNY ZARZĄD GOSPODARKI WODNEJ W KRAKOWIE R Z G W Analiza zagrożenia powodziowego w zlewni Dunajca Specyfikacja techniczna Kraków, 2012 2
Spis treści A. Określenie przedmiotu zamówienia... 6 B. Określenie obszaru... 7 C. Opis wykonanych Studiów... 13 D. Zakres zamawianych prac... 14 1. Identyfikacja danych wejściowych i zebranie kompletu materiałów... 14 2. Wykonanie koniecznych prac geodezyjnych... 18 2.1. Opracowanie geodezji przekrojów poprzecznych... 18 2.2. Inwentaryzacja oraz opracowanie geodezji obiektów inżynierskich... 24 2.3. Inwentaryzacja geodezyjna obwałowań przeciwpowodziowych... 35 3. Przeprowadzenie obliczeń hydrologicznych i hydraulicznych... 36 3.1. Obliczenia hydrologiczne... 36 3.1.1. Zlewnie kontrolowane... 36 3.1.2. Zlewnie niekontrolowane... 43 3.2. Opracowanie modelu hydraulicznego (model jednowymiarowy)... 48 3.2.1. Etapy budowy modelu... 49 4. Wyznaczenie stref zalewowych dla wód o określonym prawdopodobieństwie przewyższenia p=50%, p=20%, p=10%, p=5%, p=2%, p=1%, p=0,5% oraz p=0,2%... 57 4.1. Numeryczny Model Powierzchni Wody... 57 4.2. Generowanie stref zagrożenia powodziowego... 58 4.3. Interpretacja i weryfikacja stref zagrożenia powodziowego... 60 4.4. Utworzenie scalonych stref zalewowych... 60 5. Opracowanie wyników i raportu końcowego... 61 5.1. Mapa cyfrowa... 61 6. Raporty cząstkowe... 79 7. Raport końcowy... 82 8. Wykaz materiałów przekazywanych przez Zamawiającego:... 84 Spis rysunków Rys.1. Obszar zlewni objęty opracowaniem... 7 Rys.2. Lokalizacja posterunków wodowskazowych... 16 3
Rys.3. Schemat tworzenia przekrojów przez terasy zalewowe... 19 Rys.4. Schemat kodowania form pokrycia... 21 Rys.5. Przykładowy szkic sytuacyjny... 22 Rys.6. Przykładowy rysunek przekroju... 23 Rys.7. Przykład rozmieszczenia punktów pomiarowych dla mostu... 27 Rys.8. Schemat transformacji do układu prostokątnego... 28 Rys.9. Przykładowy schemat przekroju z wprowadzonym obiektem... 30 Rys.10. Przykładowy schemat pomiarów geodezyjnych i szkic sytuacyjny... 32 Rys.11. Przykładowy przekrój z odwzorowaniem geometrii... 34 Rys.12. Metoda ekstrapolacji w górę biegu rzeki... 37 Rys.13. Metoda ekstrapolacji w dół biegu rzeki... 38 Rys.14. Zlewnie kontrolowane (model opad- odpływ)... 40 Rys.15. Zlewnie kontrolowane co najmniej dwoma wodowskazami... 42 Rys.16. Metoda interpolacji... 43 Rys.17. Zlewnie niekontrolowane (opad-odpływ)... 48 Rys.18. Schemat warunków brzegowych... 52 Rys.19. Numeryczny model powierzchni wody (NMPW)... 58 Rys.20. Numeryczny Model powierzchni terenu (NMT)... 59 Rys.21. Wygenerowana strefa zalewowa... 59 Rys.22. Schemat połączenia stref zalewowych... 60 Spis tabel Tab. 1. Wykaz rzek objętych opracowaniem... 7 Tab. 2. Lista beneficjentów... 10 Tab. 3. Wykaz wodowskazów, dla których należy pozyskać dane hydrologiczne... 14 Tab. 4. Wykaz zlewni, dla których należy pozyskać dane z IMGW... 17 Tab. 5. Wykaz stacji opadowych, dla których należy pozyskać hietogramy opadów historycznych... 17 Tab. 6. Schemat identyfikacji form pokrycia terenu... 20 Tab. 7. Schemat zestawienia tabelarycznego przekrojów... 21 Tab. 8. Zlewnie kontrolowane, dla których Wykonawca określi przepływy prawdopodobne (poza granicami stosowalności ekstrapolacji przepływów) w oparciu o model hydrologiczny... 39 4
Tab. 9. Zlewnie niekontrolowane, dla których wykonawca określi przepływy prawdopodobne w oparciu o model hydrologiczny... 45 Tab. 10. Przykładowe przyporządkowanie rodzaju gleby do grupy glebowej... 48 Tab. 11. Wykaz symboli dla warstw wektorowych... 76 Tab. 12. Przykładowa tabela z wynikami obliczeń... 83 5
A. Określenie przedmiotu zamówienia Przedmiotem zamówienia jest realizacja projektu pn: Analiza zagrożenia powodziowego w zlewni Dunajca finansowanego ze środków Programu Ochrony przed Powodzią w Dorzeczu Górnej Wisły. Projekt obejmuje opracowanie na podstawie aktualnych danych hydrologicznych i geodezyjnych modeli hydraulicznych oraz przeprowadzenie obliczeń dla ośmiu wód o prawdopodobieństwie przewyższenia p=50%, p=20%, p=10%, p=5%, p=2%, p=1%, p=0,5% oraz p=0,2%.stanowi on jednocześnie aktualizację dwóch projektów: Studium określające granice obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią dla terenów nieobwałowanych w zlewni górnego Dunajca do ujścia Popradu oraz Studium określające granice obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią dla terenów nieobwałowanych w zlewni dolnego Dunajca od ujścia Popradu (zwanych dalej Studiami) wykonanych na zlecenie RZGW w Krakowie w 2005r. Wyniki projektu będą stanowić materiał wejściowy dla opracowania p.n. Analiza programu inwestycyjnego w zlewni Dunajca. Bezpośrednim celem przedmiotowego opracowania będzie wykorzystanie jego wyników w będącym jego rozwinięciem opracowaniu p.n. Analiza programu inwestycyjnego w zlewni Dunajca, a w dalszej perspektywie czasowej w planie zarządzania ryzykiem powodziowym w dorzeczu. Dodatkowo wyniki projektu będą służyły statutowej działalności Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie w zakresie opiniowania dokumentacji technicznej zamierzeń inwestycyjnych mających wpływ na warunki ochrony przeciwpowodziowej, projektów decyzji o warunkach zabudowy, projektów decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego, planu zagospodarowania przestrzennego województwa, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Wyniki opracowania, analogicznie jak miało to miejsce w przypadku projektów p.n. Studium określające granice obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią dla terenów nieobwałowanych w zlewni górnego Dunajca do ujścia Popradu oraz Studium określające granice obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią dla terenów nieobwałowanych w zlewni dolnego Dunajca od ujścia Popradu zostaną przekazane władzom samorządowym (Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego oraz Urzędy Gmin i Miast położonych w zlewni Dunajca, na obszarze objętym projektem). 6
Zakres niniejszego opracowania nie powiela prac prowadzonych w ramach projektu ISOK. Przed zakończeniem projektu Wykonawca zobowiązany jest do wymiany informacji z Centrum Modelowania Powodziowego IMGW w Krakowie, dotyczących wyników modelowania na styku obu Projektów w celu zachowania zgodności wyników modelowania na połączeniu sieci rzecznej objętej przedmiotowym opracowaniem i sieci rzecznej projektu ISOK. B. Określenie obszaru Opracowanie dotyczy obszaru zlewni Dunajca (w części znajdującej się na terenie naszego kraju) położonej w granicach administracyjnych województwa małopolskiego. Rys.1. Obszar zlewni objęty opracowaniem Zakres prac przewidzianych w Projekcie dotyczy dopływów rzeki Nidy o łącznej długości ok. 992,5 km. Wykaz rzek objętych opracowaniem zamieszczono w poniższej tabeli. Tab. 1. Wykaz rzek objętych opracowaniem 7
Lp. Nazwa rzeki Orientacyjna długość [km] 1. Dunajec 0.0 2. Kirowa Woda 3.0 3. Piekielnik 12.0 4. Lepietnica 18.5 5. Wielki Rogoźnik + Cichy 27.0 6. Bystry 12.5 7. Klikuszówka 4.0 8. Kowaniec 7.5 9. Biały Dunajec 31.0 10. Młyniska 3.0 11. Bystra 3.5 12. Olczyski 5.5 13. Poroniec 8.5 14. Leśnica 18.5 15. Łopuszanka 6.5 16. Białka 20.5 17. Kluszkowianka 5.5 18. Niedziczanka+Kacwinianka 15.0 19. Łapszanka 16.5 20. Grajcarek 12.5 21. Jarmuta 1.0 22. Krośniczanka (Krośnica) 10.0 23. Ochotnica (Ochotnicki) 18.5 24. Młynne 4.5 25. Kamienica Zabrzeska 23.5 26. Zasadne 4.5 27. Zbludza 8.0 28. Lichnia 3.5 29. Czarna Woda 8.5 30. Zakiczański 6.5 31. Leszcz 4.5 32. Brzyna (Kąty) 5.0 33. Obidza 8.0 34. Kadecki 5.5 35. Jaworzynka 9.0 36. Jastrząbka (Jastrzębik) 19.0 37. Słomka 24.5 38. Łukowica 10.5 39. Poprad (od granicy) 64.0 8
Lp. Nazwa rzeki Orientacyjna długość [km] 40. Rusinów 2.0 41. Muszynka 21.5 42. Mochnaczka 11.0 43. Wojkowski 4.0 44. Kryniczanka 9.0 45. Palenica 2.0 46. Czerwony 1.0 47. Czarny Potok 5.0 48. Szczawniczek 1.0 49. Jastrzębik 4.0 50. Szczawnik 4.5 51. Złockie 3.5 52. Milik (Milicki Potok) 3.5 53. Wierchomla 5.0 54. Więckówka 1.5 55. Łomnica 5.5 56. Czercz 5.5 57. Kokuszka (Jaworzyna) 3.0 58. Młodowski 1.0 59. Rzeczanowski 1.5 60. Grabowski 3.0 61. Przysietnicki 7.5 62. Korzeczków (m.popowice) 3.0 63. Żeleźnikowski 6.0 64. Niskówka 6.5 65. Kamienica Nawojowska 31.5 66. Homerka (Homrzyński) 7.5 67. Kamionka 10.0 68. Królówka 11.0 69. Czarna Kamionka 4.5 70. Jamniczanka 4.0 71. Łubinka 15.0 72. Łękawka (Łęgówka) 10.0 73. Naściszówka 5.5 74. Biczyczanka 5.5 75. Wielopolanka 3.5 76. Ubiadek 3.5 77. Smolnik 16.0 78. Zagórzanka (Gródek) 2.0 9
Lp. Nazwa rzeki Orientacyjna długość [km] 79. Świdnicki Potok (Łukowica) 3.5 80. Jelnianka 7.0 81. Przydonicki 6.5 82. Roztoka-Brzeziny 3.0 83. Łososina 56.0 84. Słopniczanka 12.5 85. Mogielnica 4.5 86. Bednarki (Bednarka) 5.0 87. Starowiejski (Sowlinka) 13.0 88. Jabłoniecki (Jabłoniec) 3.0 89. Mordarka 7.0 90. Skrudlak 4.0 91. Rozpite 3.0 92. Laskowa 3.0 93. Rozdziele 5.0 94. Jaworzna 4.0 95. Kamionka Mała 3.0 96. Krosna 4.5 97. Biała Tarnowska 26.5 98. Mostysza 10.5 99. Kamienna (Głęboka) 5.0 100. Bińczarówka (Bińczarowa) 3.5 101. Pławianka 4.5 suma 917.5 Beneficjentami uzyskanych wyników projektu są podmioty wyspecyfikowane w poniższej tabeli. Tab. 2. Lista beneficjentów Lp. Nazwa urzędu 1. Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie Biuro Programu Ochrony przed Powodzią w Dorzeczu Górnej Wisły 2. Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie 3. Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego 4. Starostwo Powiatowe w Nowym Targu 5. Starostwo Powiatowe w Nowym Sączu 6. Starostwo Powiatowe w Tarnowie 10
Lp. Nazwa urzędu 7. Starostwo Powiatowe w Zakopanem 8. Starostwo Powiatowe w Limanowej 9. Starostwo Powiatowe w Brzesku 10. Starostwo Powiatowe w Bochni 11. Urząd Gminy Biały Dunajec 12. Urząd Gminy Bukowina Tatrzańska 13. Urząd Gminy Chełmiec 14. Urząd Gminy Czarny Dunajec 15. Urząd Gminy Czorsztyn 19. Urząd Gminy Dobra 17. Urząd Gminy Gromnik 18. Urząd Gminy Gródek nad Dunajcem 19. Urząd Miasta Grybów 20. Urząd Gminy Grybów 21. Urząd Gminy Iwkowa 22. Urząd Gminy Kamienica 23. Urząd Gminy Kamionka Wielka 24. Urząd Gminy Kościelisko 25. Urząd Miasta i Gminy Krynica Zdrój 26. Urząd Gminy Laskowa 27. Urząd Miasta Limanowa 28. Urząd Gminy Limanowa 29. Urząd Gminy Łabowa 30. Urząd Gminy Łapsze Niżne 31. Urząd Gminy Łącko 32. Urząd Gminy Łososina Dolna 33. Urząd Gminy Łukowica 34. Urząd Miasta Nowy Sącz 45. Urząd Miasta Tarnów 46. Urząd Gminy Tarnów 47. Urząd Miasta i Gminy Muszyna 48. Urząd Gminy Mszana Dolna 49. Urząd Gminy Nawojowa 50. Urząd Miasta Nowy Targ 51. Urząd Gminy Nowy Targ 52. Urząd Gminy Ochotnica Dolna 53. Urząd Miasta i Gminy Piwniczna Zdrój 54. Urząd Gminy Podegrodzie 55. Urząd Gminy Poronin 11
Lp. Nazwa urzędu 56. Urząd Gminy Rytro 57. Urząd Gminy Słopnice 58. Urząd Miasta i Gminy Stary Sącz 59. Urząd Gminy Szaflary 60. Urząd Miasta Szczawnica 61. Urząd Gminy Tymbark 62. Urząd Gminy Uście Gorlickie 63. Urząd Gminy Zakliczyn 64. Urząd Miasta Zakopane 65. Urząd Gminy Żegocina 66. Zarząd Zlewni dolnego Dunajca w Nowym Sączu 67. Zarząd Zlewni górnego Dunajca w Nowym Targu 12
C. Opis wykonanych Studiów Niniejsze opracowanie stanowi aktualizację dwóch projektów: Studium określające granice obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią dla terenów nieobwałowanych w zlewni górnego Dunajca do ujścia Popradu oraz Studium określające granice obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią dla terenów nieobwałowanych w zlewni dolnego Dunajca od ujścia Popradu wykonanych na zlecenie RZGW w Krakowie w 2005r. Studia te mimo, iż w tym czasie w pewnym sensie nowatorskie w skali kraju, były obarczone szeregiem ograniczeń wynikających z braku standardów w tym zakresie jak również z racji tego, iż nie były wtedy dostępne takie materiały wejściowe jak numeryczny model terenu czy ortofotomapy o wysokiej rozdzielczości. Głównym celem opracowań z 2005r. było wyznaczenie stref zalewowych o różnym prawdopodobieństwie przewyższenia dla potrzeb określenia obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią wymaganych ustawą Prawo wodne z 18 lipca 2001r. Opracowania bazowały na pozyskanych z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej aktualnych danych hydrologicznych (z roku 2005) dla cieków kontrolowanych oraz formułach empirycznych dla cieków niekontrolowanych. W przypadku obliczeń hydraulicznych zastosowano modele matematyczne opracowane w oprogramowaniu HEC-RAS. RZGW w Krakowie nie wystąpił jednak o te modele po zakończeniu opracowywania Studiów stąd nie są one w jego posiadaniu. W/w modele bazowały na aktualnych pomiarach geodezyjnych dolin rzecznych oraz obiektów inżynierskich. Z uwagi jednakże na mało precyzyjne zapisy w specyfikacji technicznej, która nakazywała wykonanie pomiarów terenowych zgodnie z zasadami sztuki inżynierskiej przekroje te były w przypadku cieków typowo górskich wykonane z perspektywy obecnych zaleceń zdecydowanie za rzadko (nawet co 1 500 2 000 m), co w konsekwencji odbiło się niekorzystnie na precyzji wykonania zasięgów stref zalewowych wyznaczanych w oparciu o rzędne zw. wody w przekrojach poprzecznych. Dodatkowym ograniczeniem Studiów było wykreślenie stref zalewowych w oparciu o podkłady topograficzne pozyskane z Zasobu Geodezyjnego Kraju, które posiadały często nieaktualną, pochodzącą nawet z lat 70-tych XX w. informację o ukształtowaniu terenu. 13
D. Zakres zamawianych prac Wymienione poniżej prace będą podlegać opisowi w raportach cząstkowych, przedstawianych przez Wykonawcę (zgodnie z pkt. 6 specyfikacji). Akceptacja raportów cząstkowych przez Zamawiającego warunkować będzie rozpoczęcie prac w zakresach opisanych w poszczególnych rozdziałach. 1. Identyfikacja danych wejściowych i zebranie kompletu materiałów Konieczne do wykorzystania przy realizacji zadania produkty kartograficzne takie jak: numeryczny modelu terenu (NMT), ortofotomapy w skali 1:5000 oraz mapy topograficzne w skali 1:10000 w układzie PUWG 1992 udostępnione zostaną przez zleceniodawcę po podpisaniu umowy z wybranym wykonawcą. Listy godeł poszczególnych produktów kartograficznych, które zostaną udostępnione wykonawcy stanowią załączniki B, C i D. Niezbędne do przeprowadzenia obliczeń dane hydrologiczno-meteorologiczne Wykonawca powinien pozyskać z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (dane te po zakończeniu prac należy przekazać Zamawiającemu). Dla każdego wodowskazu wymienionego w tabeli Tab. 3. należy pozyskać następujące dane: przepływy prawdopodobne o prawdopodobieństwie przewyższenia p=50%; 20%; 10%; 5%; 2%; 1%; 0,5%, 0,3%, 0,2% oraz 0,1%; hydrogramy przepływów wezbraniowych (czas trwania do 10 dni) z dwóch największych wezbrań, które miały miejsce w ostatnich 30-tu latach w celu wykorzystania w procesie kalibracji i weryfikacji, krzywe natężenia przepływu z okresu odpowiadającego wezbraniom wyspecyfikowanym w punkcie powyżej. Tab. 3. Wykaz wodowskazów, dla których należy pozyskać dane hydrologiczne Lp. Wodowskazy Rzeka 1. Koszyce Wielkie Biała 2. Ciężkowice Biała 3. Grybów Biała 4. Jakubkowice Łososina 5. Nowy Sącz Łubinka 6. Nowy Sącz Kamienica 7. Łabowa Kamienica 14
Lp. Wodowskazy Rzeka 8. Stary Sącz Poprad 9. Muszyna Milik Poprad 10. Muszyna Poprad 11. Tylmanowa Ochotnica 12. Szczawnica Grajcarek 13. Niedzica Niedziczanka 14. Trybsz 2 Białka 15. Łysa Polana Białka 16. Szaflary Biały Dunajec 17. Zakopane Harenda (Cicha Woda) Biały Dunajec 18. Poronin Poroniec 19. Zakopane-Dol. Strążyńska Młyniska 20. Ludźmierz Wielki Rogoźnik 21. Ludźmierz Lepietnica 22. Kościelisko-Kiry Kirowa Woda Rys.2. Lokalizacje posterunków wodowskazowych w zlewni Dunajca obrazuje rysunek 15
Rys.2. Lokalizacja posterunków wodowskazowych Dodatkowo należy pozyskać z IMGW następujące dane: 16
średnia wysokość opadów w zlewni o prawdopodobieństwa wystąpienia p=50%; 20%; 10%; 5%; 2%; 1%; 0,5% i 0,2% i czasie trwania t= 24 godz. dla zlewni wymienionych w tabeli Tab. 4. hietogramy opadów historycznych dla jednego zjawiska dla dwóch stacji opadowych (wg Tab. 5. ). Tab. 4. Wykaz zlewni, dla których należy pozyskać dane z IMGW Lp. zlewnia 1. Grajcarek 2. Lepietnica 3. Niedziczanka 4. Ochotnica 5. Poroniec 6. Wielki Rogoźnik 7. Łososina 8. Łubinka 9. Biały Dunajec do w. Zakopane Harenda 10. Piekielnik 11. zlewnie prawobrzeżnych dopływów Popradu od źródeł do ujścia Kukuszki 12. zlewnie Popradu od ujścia Łomnicy do w. Stary Sącz 13. Leśnica 14. Krośnica 15. Kamienica 16. Obidza 17. zlewnia lewobrzeżnych dopływów Dunajca na odcinku od ujścia Czarnej Wody do zbiornika Rożnów 18. Kamionka 19. Zlewnie lewobrzeżnych dopływów Białej Tarnowskiej na odcinku ujścia Mostysza do w. Grybów 20. Muszynka Tab. 5. Wykaz stacji opadowych, dla których należy pozyskać hietogramy opadów historycznych Lp. stacja opadowa 1. Szaflary 2. Łącko 3. Nowy Sącz 4. Łabowa Wykonawca winien określić źródła i rodzaje zagrożenia powodziowego oraz dokonać analizy historii powodzi w obszarze objętym opracowaniem. Analizę należy 17
przeprowadzić na bazie danych hydrologiczno-meteorologicznych, dostępnej dokumentacji oraz zachowanych znaków wielkiej wody. 2. Wykonanie koniecznych prac geodezyjnych 2.1. Opracowanie geodezji przekrojów poprzecznych Przekroje poprzeczne powinny obejmować swym zasięgiem całą dolinę rzeki, czyli koryto cieku i terasy zalewowe po obu stronach koryta, tzn. powinny stanowić tzw. przekroje dolinowe. Część przekroju dolinowego dotyczącą koryta cieku należy pomierzyć geodezyjnie w terenie (tzw. typowy przekrój korytowy), natomiast część dotyczącą teras zalewowych należy odwzorować (wygenerować) w oparciu o udostępniony przez zamawiającego numeryczny model terenu (NMT). Przekroje korytowe powinny być tak pomierzone, aby oprócz samego koryta cieku obejmowały również pas terenu o szerokości około 10-20 m licząc na prawo i na lewo od górnej krawędzi skarpy brzegowej koryta. Taki sposób wykonania przekrojów korytowych warunkuje w dalszej kolejności możliwość ich połączenia z przekrojami dla teras zalewowych wygenerowanymi w oparciu o NMT, w efekcie czego powstaną przekroje dolinowe. Przekroje korytowe należy lokalizować w odległościach nie większych, niż co 500 m, licząc po długości cieku i sytuować prostopadle do jego osi. Dodatkowo, jeżeli na analizowanym odcinku cieku znajduje się posterunek wodowskazowy, należy wykonać przekrój poprzeczny w miejscu jego lokalizacji. Szacunkowa minimalna ilość wszystkich przekrojów korytowych, które należy pomierzyć w terenie wynosi ok. 1985 szt. Przekroje przez terasy zalewowe, które będą generowane w oparciu o NMT, należy sytuować prostopadle do głównego kierunku biegu doliny, tj. prostopadle do przebiegu warstwic na głównych zboczach ograniczających dolinę cieku z jego prawej i lewej strony (zgodnie z rysunkiem Rys.3). W przypadku cieków obwałowanych przekroje przez terasy zalewowe należy wydłużyć do korony obwałowań. 18
Rys.3. Schemat tworzenia przekrojów przez terasy zalewowe Na lokalizację przekrojów korytowych należy wybierać miejsca charakterystyczne, tzn. reprezentatywne dla odcinka koryta poniżej i powyżej przekroju (należy brać pod uwagę zmienność kształtu koryta, nachylenia i materiału dna). Należy unikać lokalizowania przekrojów w miejscach nagłych zmian kierunku przepływu wody (ostre łuki, meandry, itp.). Przekroje korytowe powinny możliwie jak najdokładniej odzwierciedlać kształt koryta cieku. Niedopuszczalne jest odwzorowanie koryta za pomocą trzech punktów (brzeg, dno, brzeg), jak również uproszczenie jego geometrii do przekroju trapezowego. Pomiary geodezyjne dla przekrojów korytowych powinny być wykonywane od strony lewej do prawej, patrząc w kierunku biegu cieku. 19
Zarówno w przypadku typowych przekrojów poprzecznych, jak również w przypadku przekrojów dla obiektów inżynierskich, należy zidentyfikować formy pokrycia terenu, zgodnie z zamieszczonym w tabeli Tab. 6. schematem kodowania. Tab. 6. Schemat identyfikacji form pokrycia terenu Część przekroju Rodzaj pokrycia terenu Kod Koryto cieku Skarpy i terasa zalewowa ziemia, muł K01 piasek K02 drobny żwir K03 gruby żwir K04 kamienie K05 trawa - niska T01 - wysoka T02 uprawy zbożowe T03 las - rzadki T04 - gęsty T05 zakrzaczenia - niskie T06 - wysokie T07 nieużytki T08 drogi - asfalt T09 - beton T10 - tłuczeń T11 - droga gruntowa T12 obiekty kubaturowe (zabudowa) - niska T13 - wysoka T14 Kolejność kodowania dla poszczególnych punktów pomiarów geodezyjnych (pikiet) musi być zgodna z kierunkiem wykonywania przekroju, tj. od lewej do prawej (patrząc zgodnie z kierunkiem przepływu wody w cieku), przy czym wartość kodu w danym punkcie pomiarowym powinna być przypisana do odcinka go poprzedzającego (wg schematu zamieszczonego na rysunku Rys.4). Zwraca się uwagę, iż dla jednego odcinka pomiędzy kolejnymi punktami pomiarowymi można zdefiniować tylko jeden kod formy pokrycia terenu. 20
Nr przekroju i punktu pomiarowego Współrzędna X Współrzędna Y Odległość [m] Rzędna [m n.p.m.] Kod formy pokrycia terenu Rys.4. Schemat kodowania form pokrycia Operat geodezyjny z pomiarów korytowych przekrojów poprzecznych powinien zawierać: zestawienie tabelaryczne przekrojów wraz z identyfikacją kodów form pokrycia terenu (w arkuszu Excel zgodnie z tabelą Tab. 7. ). Tab. 7. Schemat zestawienia tabelarycznego przekrojów 1.01 305333.00 763063.68 0.00 196.389-1.02 305336.26 763057.47 7.01 196.182 T02 1.03 305336.75 763055.94 8.62 195.587 T01 1.11 305340.03 763044.73 20.43 196.079 T06 szkice sytuacyjne przekrojów z naniesionymi numerami pikiet i kierunkiem z którego wykonana została fotografia (wg rysunku Rys.5); 21
Rys.5. Przykładowy szkic sytuacyjny fotografie przekrojów (minimum jedno zdjęcie dla jednego przekroju). Nr fotografii powinien odpowiadać numerowi przekroju (w przypadku większej liczby fotografii dla jednego przekroju numeracja: Fot. 1A, Fot. 1B, itd.). rysunki przekrojów w skali 1:100/500 (w przypadku konieczności zapewnienia czytelności rysunku dopuszczalna jest zmiana skali musi być ona jednoznacznie opisana przy każdym z przekrojów) opracowane w środowisku CAD i zapisane w formacie *.dxf oraz wyeksportowane do formatu.*pdf lub *.jpg. (przykładowy szkic obrazuje rysunek Rys.6) 22
Rys.6. Przykładowy rysunek przekroju 23
Operat ten, w części tabelarycznej oraz w części dotyczącej szkiców sytuacyjnych należy wykonać w zarówno w wersji drukowanej jak i elektronicznej, natomiast w części fotograficznej (zdjęcia w formacie.jpg lub.tif ) oraz rysunkowej (rysunki w formacie.dxf i pdf lub jpg) tylko w wersji elektronicznej. Niezależnie od powyższego, w ramach operatu, w arkuszu Excel (w wersji elektronicznej) należy sporządzić wykresy wszystkich przekrojów dolinowych (tj. połączonych przekrojów korytowych z przekrojami przez terasy zalewowe). Przekroje dolinowe należy ponumerować zgodnie z numeracją przekrojów korytowych. Dla wykonanych pomiarów geodezyjnych przekrojów korytowych należy sporządzić warstwę przestrzenną zawierającą informacje o lokalizacji i rzędnych wysokościowych (w tabeli atrybutów) poszczególnych punktów pomiarowych (pikiet) w poszczególnych przekrojach korytowych (o nazwie przekroje_punkty ). Dla przekrojów przez terasy zalewowe należy utworzyć odrębną warstwę przestrzenną zawierającą wygenerowane linie przekrojowe (o nazwie przekroje_terasynmt ). Warstwy te należy wykonać w Państwowym Układzie Współrzędnych Geodezyjnych 1992, w formacie plików shapefile (.shp). Wszystkie wysokościowe pomiary geodezyjne należy wykonać w Europejskim Układzie Wysokości Kronsztad 86. Dokładność pomiarów geodezyjnych zgodnie z obowiązującymi w Polsce normami i wytycznymi w tym zakresie. 2.2. Inwentaryzacja oraz opracowanie geodezji obiektów inżynierskich W ramach prac geodezyjnych należy wykonać szczegółową inwentaryzację obiektów inżynierskich znajdujących się na ciekach objętych opracowaniem, tj.: obiektów mostowych (w tym mostów i kładek); obiektów hydrotechnicznych (w tym zapór, jazów i stopni). Szacunkowa ilość wszystkich obiektów mostowych i hydrotechnicznych, występujących na ciekach objętych projektem wynosi około 1600 obiektów. Inwentaryzacja obiektów inżynierskich polegać ma na zidentyfikowaniu w terenie rzeczywistych lokalizacji obiektów, przy czym należy uwzględnić wyłącznie obiekty, które mają być docelowo wykorzystane w modelu hydraulicznym, czyli obiekty które znajdują się na odcinkach cieków przewidzianych do modelowania i spełniają przynajmniej jedno z poniższych kryteriów. 24
W przypadku obiektów mostowych: posiadają filary o szerokości (lub średnicy) co najmniej 0,5 m; posiadają rzędne spodu konstrukcji niższe od poziomu wyznaczonego przez dodanie 2 m do rzędnych górnych krawędzi skarp brzegowych, przy czym grubość ich głównej poziomej konstrukcji przekracza 0,5m; posiadają przyczółki, które znajdują się w całości lub częściowo w przekroju korytowym. W przypadku obiektów hydrotechnicznych: są zaporami przeciwrumowiskowymi; są pojedynczymi obiektami o wysokości progu przelewowego co najmniej 0,8 m (za wyjątkiem stopni-bystrz i ramp); są obiektami początkowymi i końcowymi systematycznej lub odcinkowej korekcji progowej lub stopniowej i charakteryzują się wysokością progu przelewowego co najmniej 0,8 m; są dużymi obiektami hydrotechnicznymi, typu stopnie i jazy o zmiennym, sterowanym piętrzeniu przez podniesienie zamknięć. W ramach inwentaryzacji obiektów mostowych i hydrotechnicznych należy sporządzić ich zestawienie tabelaryczne, które powinno uwzględniać takie elementy jak: nr obiektu, administratora, jego typ (most drogowy, most kolejowy, kładka, zapora przeciwrumowiskowa, pojedynczy stopień wodny, stopień początkowy lub końcowy korekcji stopniowej, jaz, itp.). W przypadku obiektów mostowych należy dodatkowo podać kąt skrzyżowania głównej osi mostu z osią cieku, a dla obiektów hydrotechnicznych wysokość progu przelewowego (piętrzenia). Zestawienie należy wykonać w wersji drukowanej i elektronicznej (w arkuszu Excel). Ponadto należy sporządzić warstwy przestrzenne zawierające informacje o punktowej lokalizacji (wraz z informacją w tabeli atrybutów o numeracji obiektów, ich typie oraz administratorze) dla wszystkich obiektów (odrębna warstwa dla obiektów mostowych o nazwie obiekty_mostowe oraz odrębna warstwa dla obiektów hydrotechnicznych o nazwie obiekty_hydrotechniczne ). Warstwy te należy wykonać w Państwowym Układzie Współrzędnych Geodezyjnych 1992 w formacie plików shapefile (.shp). Opracowanie geodezji dla obiektów mostowych polegać ma na pomiarze geodezyjnym przekrojów korytowych w linii górnego stanowiska obiektów. Podczas wy- 25
konywania tych przekrojów należy również zdjąć w tej samej linii wszystkie elementy konstrukcji obiektów w punktach charakterystycznych, takich jak: miejsca zmiany geometrii konstrukcji oraz przyczółków i filarów (załamania kształtu konstrukcji); miejsca styczności przyczółków i filarów z częścią poziomą konstrukcji mostu (spód konstrukcji nośnej); rzędne korony (jezdni lub trakcji kolejowej) mostu (za pomocą minimum 3 punktów w środku konstrukcji i na wysokości przyczółków) oraz szerokość mostu w koronie B (mierzona prostopadle do osi głównej mostu). Niezależnie od powyższego, za pomocą pojedynczego punktu pomiarowego (pikiety) należy zdjąć najniższą rzędną dna koryta cieku pod mostem, w linii dolnego jego stanowiska. W przypadku mostów o konstrukcji łukowej należy pomierzyć minimum 5 punktów w spodzie konstrukcji, tj. punkt początkowy łuku, punkt środkowy łuku (najwyższy) i punkt końcowy, oraz co najmniej 2 punkty pośrednie łuku. W sytuacji, gdy most posiada podwieszoną, niezabudowaną część konstrukcji nośnej (typu kratownica), przez którą możliwy jest przepływ wody, należy zdjąć zarówno jej dolną jak i górną krawędź. Ponadto, przy pomiarze geodezyjnym koryta w linii górnego stanowiska mostu należy uwzględnić wszystkie punkty styku konstrukcji mostowej z korytem cieku (filary, przyczółki). Przykład rozmieszczenia punktów pomiarowych dla obiektu mostowego (przekrój korytowy wraz z punktami charakterystycznymi konstrukcji obiektu i styku elementów obiektu z przekrojem korytowym) przedstawiono na rysunku Rys.7. 26
Rys.7. Przykład rozmieszczenia punktów pomiarowych dla mostu Dla obiektów, których kąt skrzyżowania głównej osi konstrukcji (oś podłużna) z osią cieku jest różny od 90, przekroje korytowe oraz pomiary elementów konstrukcyjnych dla górnego stanowiska obiektu należy wykonać w linii faktycznego ich usytuowania względem osi cieku. W takim przypadku przekrój korytowy wraz z przekrojem przez konstrukcję obiektu należy przetransformować do układu prostopadłego do osi cieku (zgodnie ze schematem na rysunku Rys.8). Z transformacją tą wiąże się jednocześnie proces generowania w oparciu o NMT przekrojów przez terasy zalewowe, które w takiej sytuacji powinny być dowiązane do pierwszego i ostatniego punktu pomiarowego dla przetransformowanego przekroju korytowego. 27
Rys.8. Schemat transformacji do układu prostokątnego Przekroje korytowe oraz przekroje dolinowe (powstałe w wyniku połączenia przekrojów korytowych z przekrojami dla teras zalewowych wygenerowanymi w oparciu o NMT) wykonywane w ramach opracowania geodezji dla obiektów mostowych powinny spełniać wszystkie wymogi jak dla typowych przekrojów poprzecznych, tj. zgodnie z punktem pt. Opracowanie geodezji przekrojów poprzecznych. Operat geodezyjny dla pomiarów przekrojów korytowych w miejscu lokalizacji obiektów mostowych i pomiarów konstrukcji obiektów powinien zawierać elementy analogiczne jak w przypadku operatu dla typowych przekrojów korytowych, tj.: zestawienie tabelaryczne pomiarów dla przekrojów korytowych, zawierających pomiar konstrukcji obiektu, z identyfikacją kodów form pokrycia terenu dla przekroju korytowego (w arkuszu Excel wg wzoru tabeli Tab. 6. dla typowych przekrojów korytowych, zamieszczonego na str.20); szkice sytuacyjne przekrojów z naniesionymi numerami pikiet i kierunkiem z którego wykonana została fotografia (wg rysunku Rys.5 jak dla typowych przekrojów korytowych, zamieszczonego na str. 22); 28
fotografie przekrojów (minimum jedno zdjęcie dla jednego przekroju). Nr fotografii powinien odpowiadać numerowi przekroju (w przypadku większej liczby fotografii dla jednego przekroju numeracja: Fot. 1A, Fot. 1B, itd.). schemat przekroju wraz z odwzorowaniem geometrii obiektu (w widoku od strony wody górnej). Na schemacie należy nanieść numery wszystkich punktów pomiarowych (pikiet). Wzór wg którego powinien być wykonany taki schemat przedstawionego na rysunku Rys.7 zamieszczono na str. 27. rysunki przekrojów wraz z odwzorowaniem geometrii obiektu w skali 1:100/500 (w przypadku konieczności zapewnienia czytelności rysunku dopuszczalna jest zmiana skali musi być ona jednoznacznie opisana przy każdym z przekrojów) opracowane w środowisku CAD i zapisane w formacie *.dxf oraz wyeksportowane do formatu.*pdf lub *.jpg. (przykładowy schemat przedstawia rysunek Rys.9). 29
Rys.9. Przykładowy schemat przekroju z wprowadzonym obiektem 30
Operat ten, w części tabelarycznej oraz w części dotyczącej szkiców sytuacyjnych należy wykonać w zarówno w wersji drukowanej jak i elektronicznej, natomiast w części fotograficznej (format *.jpg lub *.tif) oraz rysunkowej tylko w wersji elektronicznej (format *.dxf i *.pdf (*.jpg)). Niezależnie od powyższego, w ramach operatu, w arkuszu Excel (w wersji elektronicznej) należy sporządzić wykresy wszystkich przekrojów dolinowych (tj. połączonych przekrojów korytowych w miejscu lokalizacji obiektów mostowych z przekrojami przez terasy zalewowe). Przekroje dolinowe należy ponumerować zgodnie z numeracją przekrojów korytowych. Informacje o lokalizacji i rzędnych wysokościowych punktów pomiarowych dla przekrojów korytowych w miejscu lokalizacji obiektów mostowych (wraz z punktami pomiarowymi konstrukcji obiektów), a także przebiegu linii przekrojów korytowych i przekrojów przez terasy zalewowe powinny być włączone do warstw przestrzennych dla typowych przekrojów poprzecznych. W przypadku obiektów hydrotechnicznych, takich jak zapory przeciwrumowiskowe, jazy i stopnie wodne, pomiary geodezyjne należy wykonać wg podobnej metodyki jak w przypadku obiektów mostowych. Dla stopni oraz jazów o stałym piętrzeniu i wysokości progu przelewu 0,8m H<1,5m należy wykonać przekrój korytowy w linii górnego stanowiska obiektu, uwzględniający geometrię konstrukcji obiektu w linii przelewu. Dodatkowo, za pomocą jednej pikiety należy pomierzyć wysokość progu w najniższym punkcie dna stanowiska dolnego. Obiekt hydrotechniczny, wkomponowany w przekrój korytowy, wraz z zaznaczeniem i numeracją pikiet pomiarowych należy zobrazować na schemacie. Lokalizację pikiet pomiarowych należy również zobrazować na szkicu sytuacyjnym. Dla stopni oraz jazów o stałym piętrzeniu i wysokości progu przelewu H 1,5m oraz dla wszystkich zapór przeciwrumowiskowych, oprócz powyższych czynności konieczne jest również wykonanie przekrojów korytowych dla dolnego stanowiska obiektu, tuż poniżej przelewu. Rozmieszczenie pikiet w przekroju dolnego stanowiska obiektu należy również zobrazować na szkicu sytuacyjnym.
Poniżej na rysunku Rys.10 przedstawiono przykład szkicu sytuacyjnego i schematu pomiarów geodezyjnych dla wyżej wymienionych obiektów. Rys.10. Przykładowy schemat pomiarów geodezyjnych i szkic sytuacyjny Stopnie lub jazy o zmiennym (sterowanym przez podniesienie zamknięć) piętrzeniu, należy pomierzyć bez uwzględniania samej konstrukcji zamknięć, tj. tak aby odwzorować warunki przepływu wody przy założeniu ich całkowitego braku (podniesienie zamknięć, otwarcie zasuw, położenie klap na przelewie, itd.). Sposób i zakres pomiarów geodezyjnych dla konstrukcji i przekrojów jak wyżej (tj. w zależności od wysokości progu przelewu H ). Przekroje korytowe oraz przekroje dolinowe (powstałe po połączeniu przekrojów korytowych z przekrojami dla teras zalewowych wygenerowanymi w oparciu o NMT) wykonywane w ramach opracowania geodezji dla obiektów hydrotechnicznych powinny spełniać wszystkie wymogi jak dla typowych przekrojów poprzecznych, tj. zgodnie z punktem pt. Opracowanie geodezji przekrojów poprzecznych. 32
Operat geodezyjny dla pomiarów przekrojów korytowych w miejscu lokalizacji obiektów hydrotechnicznych i pomiarów konstrukcji obiektów powinien zawierać elementy analogiczne jak w przypadku operatu dla typowych przekrojów korytowych i przekrojów dla obiektów mostowych, tj.: zestawienie tabelaryczne pomiarów dla przekrojów korytowych, zawierających pomiar konstrukcji obiektu, z identyfikacją kodów form pokrycia terenu dla przekroju korytowego (w arkuszu Excel wg wzoru tabeli Tab. 6. dla typowych przekrojów korytowych, zamieszczonego na str.20). Dla obiektów o H 1,5m tabela powinna zawierać również przekroje przez dolne stanowisko obiektu; szkice sytuacyjne przekrojów z naniesionymi numerami pikiet i kierunkiem z którego wykonana została fotografia (wg rysunku Rys.5 jak dla typowych przekrojów korytowych, zamieszczonego na str.22); fotografie przekrojów (minimum jedno zdjęcie dla jednego przekroju od strony wody dolnej), nr fotografii powinien odpowiadać numerowi przekroju (w przypadku większej liczby fotografii dla jednego przekroju numeracja: Fot. 1A, Fot. 1B, itd.). Dla obiektów o wysokości progu przelewu H 1,5m i dużych obiektów hydrotechnicznych należy wykonać minimum 2 fotografie jedną od strony wody dolnej i drugą od strony wody górnej); schemat przekroju wraz z odwzorowaniem geometrii obiektu (w widoku od strony wody górnej). Na schemacie należy nanieść numery wszystkich punktów pomiarowych (pikiet). Wzór według którego powinien być wykonany taki schemat przedstawiono na rysunku Rys.6 zamieszczonego na str. 23. rysunki przekrojów wraz z odwzorowaniem geometrii obiektu w skali 1:100/500 (w przypadku konieczności zapewnienia czytelności rysunku dopuszczalna jest zmiana skali musi być ona jednoznacznie opisana przy każdym z przekrojów) opracowane w środowisku CAD i zapisane w formacie *.dxf oraz wyeksportowane do formatu.*pdf lub *.jpg. (przykładowy przekrój obrazuje rysunek Rys.11). 33
Rys.11. Przykładowy przekrój z odwzorowaniem geometrii 34
Operat ten, w części tabelarycznej oraz w części dotyczącej szkiców sytuacyjnych należy wykonać w zarówno w wersji drukowanej jak i elektronicznej, natomiast w części fotograficznej (format *.jpg lub *.tif) oraz rysunkowej tylko w wersji elektronicznej (format *.dxf i *.pdf (*.jpg)). Niezależnie od powyższego, w ramach operatu, w arkuszu Excel (w wersji elektronicznej) należy sporządzić wykresy wszystkich przekrojów dolinowych (tj. połączonych przekrojów korytowych w miejscu lokalizacji obiektów hydrotechnicznych z przekrojami przez terasy zalewowe). Przekroje dolinowe należy ponumerować zgodnie z numeracją przekrojów korytowych. Informacje o lokalizacji i rzędnych wysokościowych punktów pomiarowych dla przekrojów korytowych w miejscu lokalizacji obiektów hydrotechnicznych (wraz z punktami pomiarowymi konstrukcji obiektów), a także przebiegu linii przekrojów korytowych i przekrojów przez terasy zalewowe powinny być włączone do warstw przestrzennych dla typowych przekrojów poprzecznych. 2.3. Inwentaryzacja geodezyjna obwałowań przeciwpowodziowych W ramach prac geodezyjnych oprócz czynności wymienionych we wcześniejszej części specyfikacji należy również wykonać inwentaryzację obwałowań przeciwpowodziowych znajdujących się na ciekach objętych opracowaniem. Inwentaryzacja ta ma polegać na zidentyfikowaniu w terenie rzeczywistych lokalizacji obwałowań i pomiarze geodezyjnym podstawy skarpy odwodnej oraz korony wału w linii przekrojów dolinowych. Pomiary te powinny być wykonane dla wszystkich przekrojów dolinowych (tj. zarówno dla typowych przekrojów poprzecznych jak i przekrojów dla obiektów inżynierskich) w miejscach, w których występują obwałowania. Poza powyższym, inwentaryzację tą należy również wykonać na odcinkach obwałowań znajdujących się pomiędzy przekrojami tak, aby odległości pomiędzy kolejnymi punktami pomiarowymi (podstawy skarpy odwodnej i korony wału) nie przekraczały 50 m, licząc wzdłuż wału. W ramach inwentaryzacji należy dodatkowo zdjąć za pomocą pojedynczych punktów pomiarowych lokalizacje wszystkich śluz wałowych (jedna pikieta dla jed- 35
nej śluzy). Punkty te należy umiejscowić w osi korony wału, na wysokości odpowiadającej faktycznej lokalizacji śluzy. Wyniki inwentaryzacji należy zestawić w tabeli (w arkuszu Excel w wersji drukowanej oraz elektronicznej) i włączyć do operatu geodezyjnego. W tabeli należy podać numery pikiet pomiarowych dla korony oraz podstawy wałów od strony odwodnej oraz ich współrzędne X, Y i rzędne wysokościowe. Na podstawie wyników inwentaryzacji, dla każdego analizowanego odcinka należy sporządzić profil podłużny korony obwałowań oraz podstawy skarpy odwodnej wału (również w wersji drukowanej oraz elektronicznej). Dla pomiarów inwentaryzacyjnych obwałowań przeciwpowodziowych należy sporządzić warstwy przestrzenne, zawierające informacje o lokalizacji i rzędnych wysokościowych (w tabeli atrybutów) poszczególnych punktów pomiarowych (pikiet) dla podstawy skarpy odwodnej wałów oraz dla korony wałów (o nazwie waly_przeciwpowodziowe_rzedne ). Dodatkowo należy sporządzić warstwę dla śluz wałowych (nazwa warstwy: sluzy_walowe ) z naniesioną ich lokalizacją. Warstwy te należy wykonać w Państwowym Układzie Współrzędnych Geodezyjnych 1992, w formacie plików shapefile (.shp). 3. Przeprowadzenie obliczeń hydrologicznych i hydraulicznych 3.1. Obliczenia hydrologiczne Obliczenia hydrologiczne przeprowadzić należy w zależności od tego czy zlewnia danej rzeki jest kontrolowana czy niekontrolowana. 3.1.1. Zlewnie kontrolowane W przypadku zlewni kontrolowanych należy wykorzystać pozyskane przez Wykonawcę z IMGW dane hydrologiczne, które wymienione zostały w rozdziale 1 Identyfikacja danych wejściowych i inwentaryzacja istniejącego stanu zagrożenia powodziowego. 36
Wartości przepływów maksymalnych o określonym prawdopodobieństwie można transponować ekstrapolować w górę rzeki do przekroju zamykającego zlewnię Ax, nie mniejszą jednak od połowy zlewni zamkniętej wodowskazem Aw (Ax 0,5 Aw). Jeżeli przekrój obliczeniowy znajduje się poniżej przekroju wodowskazowego, powierzchnia zlewni do przekroju obliczeniowego nie może przekraczać Ax 1,5 Aw. Powyższe zasady zostały zobrazowane na rysunkach Rys.12 i Rys.13. Rys.12. Metoda ekstrapolacji w górę biegu rzeki 37
Rys.13. Metoda ekstrapolacji w dół biegu rzeki Zastosowanie metody ekstrapolacji powinno być poprzedzone analizą kształtowania się przepływów maksymalnych w zlewni, która wykaże możliwości stosowania zasady podobieństwa do przenoszenia informacji hydrologicznej z przekroju kontrolowanego do niekontrolowanego. Aby określić wartość przepływów maksymalnych rocznych o określonym prawdopodobieństwie przewyższenia w przekroju niekontrolowanym należy skorzystać z poniższego wzoru ekstrapolacyjnego: Q X Q W A A X W n gdzie: Qx - przepływy w przekroju obliczeniowym w m 3 /s, Qw - przepływy w przekroju wodowskazowym w m 3 /s, Ax - powierzchnia zlewni do przekroju obliczeniowego w km 2, Aw - powierzchnia zlewni do przekroju wodowskazowego w km 2, n - parametr równania ekstrapolacyjnego. Posterunki wodowskazowe w zlewniach Łubinki, Łososiny, Lepietnicy, Wielkiego Rogoźnika, Porońca, Niedziczanki, Grajcarka, Ochotnicy zlokalizowane są w ujściowych częściach zlewni. W związku z powyższym w celu określenia wartości przepływów, stanowiących warunki brzegowe w modelu hydraulicznym należy w granicach stosowalności dokonać ekstrapolacji przepływów z przekroju wodowskazowego, a poza granicami wykonać model hydrologiczny opad odpływ. Przy tworzeniu modelu w celu rozkładu dobowej sumy opadu na przedziały obliczeniowe (stworzenia hietogramów opadu) należy zastosować funkcję gęstości rozkładu beta, przy czym parametry rozkładu należy dobrać tak, aby otrzymać zgodność z danymi wodowskazowymi. W poniższej tabeli (Tab. 8. ) zestawiono zlewnie, dla których Wykonawca określi przepływy prawdopodobne w oparciu o model opad odpływ. 38
Tab. 8. Zlewnie kontrolowane, dla których Wykonawca określi przepływy prawdopodobne (poza granicami stosowalności ekstrapolacji przepływów) w oparciu o model hydrologiczny Lp. zlewnia 1. Łubinka 2. Łososina 3. Lepietnica 4. Wielki Rogoźnik 5. Poroniec 6. Niedziczanka 7. Grajcarek 8. Ochotnica Na rysunku poniżej (Rys.14) przedstawiono zlewnie kontrolowane, dla których w celu określenia warunków brzegowych w modelu hydraulicznym należy zastosować model hydrologiczny. 39
Rys.14. Zlewnie kontrolowane (model opad- odpływ) Zlewnie Białej Tarnowskiej, Białki, Białego Dunajca, Kamienicy Nawojowskiej i Popradu kontrolowane są co najmniej dwoma wodowskazami, ich lokalizację przedstawiono na rysunku Rys.15. W celu określenia wartości przepływów maksy- 40
malnych prawdopodobnych, będących warunkami brzegowymi w modelu hydraulicznym należy określić posługując się metodą interpolacji (na odcinkach między wodowskazami) oraz ekstrapolacją w górę i dół biegu rzeki (na odcinkach położonych poza wodowskazami). Dla zlewni Kirowej Wody i Młyniska określenia wartości przepływów maksymalnych prawdopodobnych należy dokonać w oparciu o metodę ekstrapolacji. Na bazie pozyskanych danych hydrologicznych w oparciu o metodę Politechniki Warszawskiej lub Reitza i Krepsa (wg załącznika E do niniejszej specyfikacji) należy określić kształty hydrogramów (stworzyć hydrogramy hipotetyczne). Wykonawca w raporcie przedstawi parametry równań przyjęte przy tworzeniu hydrogramów hipotetycznych, a w przypadku posługiwania się metodą Politechniki Warszawskiej dodatkowo hydrogramy historyczne, będące podstawą generowania hydrogramów hipotetycznych, z podaniem przepływu bazowego. 41
Rys.15. Zlewnie kontrolowane co najmniej dwoma wodowskazami Określając wartości przepływów na odcinku między wodowskazami metodą interpolacyjną (Rys.16) należy posługując się wzorem: 42
Q X max Q G max Q D max A D Q A G max G A X A G gdzie: Q X max - przepływ w przekroju obliczeniowym w m 3 /s, Q G max - przepływ w przekroju wodowskazowym górnym w m 3 /s, Q D max - przepływ w przekroju wodowskazowym dolnym w m 3 /s, A X - powierzchnia zlewni do przekroju obliczeniowego w km 2, A G - powierzchnia zlewni do przekroju wodowskazowego górnego w km 2, A D powierzchnia zlewni do przekroju wodowskazowego dolnego w km 2. Rys.16. Metoda interpolacji 3.1.2. Zlewnie niekontrolowane Obliczeń przepływów maksymalnych o określonym prawdopodobieństwie przewyższenia dla zlewni niekontrolowanych należy dokonać z wykorzystaniem modeli matematycznych typu opad-odpływ. Problem symulacji hydrogramu odpływu 43
powierzchniowego (stworzenie hydrogramu hipotetycznego) należy rozwiązać metodą hydrogramu jednostkowego posługując się oprogramowaniem HEC-HMS (wybierając model hydrogramu jednostkowego). Przy opracowywaniu danych wejściowych do modelu należy kierować się następującymi zasadami: 1. W obliczeniach należy przyjąć równość prawdopodobieństwa występowania opadu i wywołanego nim wezbrania. 2. Do obliczeń należy przyjąć opad o prawdopodobieństwie wystąpienia oraz czasie trwania równym 24 godziny, a rozkładu wysokości opadu w czasie (hietogramy hipotetyczne) dokonać w oparciu o metodę zaproponowaną przez DVWK. Zgodnie z podanymi tam zasadami przez pierwsze 30% czasu trwania opadu wystąpi 20% jego wysokości. Po czasie równym połowie trwania opadu pojawi się 70%, a pozostałe 30% całkowitego opadu wystąpi w drugiej połowie czasu trwania zjawiska [DVWK 1985]. 3. Dane wejściowe do modelu, tj. opad efektywny należy wyznaczyć metodą CN-SCS, z uwzględnieniem wpływu zagospodarowania terenu, rodzaju gleb, charakteru pokrywy roślinnej oraz stanu uwilgotnienia zlewni (przy założeniu II stopnia uwilgotnienia) na wartość przepływu kulminacyjnego. 4. Identyfikację rodzaju gleb przeprowadzić należy w oparciu o mapę glebowo - rolniczą w skali referencyjnej 1:50 000 opracowaną w Instytucie Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. Bazując na typach gleb zawartych w przedmiotowej mapie dokonać należy ich agregacji, a następnie przypisać (zakwalifikować) je do jednej z 4 grup (A, B, C, D) wymaganych przez metodę CN-SCS. 5. Przy identyfikacji klasy glebowej korzystać należy dodatkowo z podziału gleb opracowanego przez Ignara [1988], który umożliwia bezpośrednie stosowanie metody SCS w warunkach polskich. 6. Klasy zagospodarowania terenu opracować należy w oparciu o bazę danych CORINE LAND COVER (pozyskanej przez Wykonawcę we własnym zakresie) oraz Mapę pokrycia terenu. Powyższe założenia dotyczą zlewni zestawionych w tabeli Tab. 9. oraz zobrazowanych dodatkowo na rysunku Rys.17: 44
Tab. 9. Zlewnie niekontrolowane, dla których wykonawca określi przepływy prawdopodobne w oparciu o model hydrologiczny Lp. zlewnia Przepływ maksymalny o określonym prawdopodobieństwie 1. Niskówka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 2. Homerka (Homrzyński) do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 3. Kamionka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 4. Królówka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 5. Czarna Kamionka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 6. Jamniczanka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 7. Łękawka (Łęgówka) do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 8. Naściszówka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 9. Biczyczanka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 10. Wielopolanka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 11. Ubiadek do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 12. Smolnik do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 13. Zagórzanka (Gródek) do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 14. Świdnicki Potok (Łukowica) do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 15. Jelnianka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 16. Przydonicki do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 17. Roztoka-Brzeziny do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 18. Słopniczanka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 19. Mogielnica do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 20. Bednarki (Bednarka) do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 21. Starowiejski (Sowlinka) do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 22. Jabłoniecki (Jabłoniec) do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 23. Mordarka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 24. Skrudlak do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 25. Rozpite do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 26. Laskowa do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 27. Rozdziele do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 28. Jaworzna do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 29. Kamionka Mała do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 30. Krosna do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 31. Mostysza do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 32. Kamienna (Głęboka) do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 33. Bińczarówka (Bińczarowa) do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 34. Pławianka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 35. Piekielnik do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 36. Bystry do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 37. Klikuszówka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 38. Kowaniec do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 45
Lp. zlewnia Przepływ maksymalny o określonym prawdopodobieństwie 39. Bystra do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 40. Olczyski do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 41. Leśnica do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 42. Łopuszanka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 43. Kluszkowianka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 44. Łapszanka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 45. Jarmuta do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 46. Krośniczanka (Krośnica) do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 47. Młynne do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 48. Kamienica Zabrzeska do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 49. Zasadne do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 50. Zbludza do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 51. Lichnia do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 52. Czarna Woda do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 53. Zakiczański do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 54. Leszcz do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 55. Brzyna (Kąty) do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 56. Obidza do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 57. Kadecki do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 58. Jaworzynka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 59. Jastrząbka (Jastrzębik) do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 60. Słomka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 61. Łukowica do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 62. Rusinów do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 63. Muszynka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 64. Mochnaczka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 65. Wojkowski do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 66. Kryniczanka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 67. Palenica do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 68. Czerwony do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 69. Czarny Potok do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 70. Szczawniczek do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 71. Jastrzębik do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 72. Szczawnik do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 73. Złockie do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 74. Milik (Milicki Potok) do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 75. Wierchomla do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 76. Więckówka do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 77. Łomnica do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 78. Czercz do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 79. Kokuszka (Jaworzyna) do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 80. Młodowski do obliczenia w oparciu o model opad-odpływ 46